Париж-Станбул-Брюсель.
Осы үш қалада әлемді дүрліктірген лаңкестік оқиғалары болып өткені, баршамызға мәлім. Жәбірленушілердің жанұяларына көңіл айтқан xәлде, сол лаңкестік оқиғаларға шолу жасап көрмекпін.
Ол лаңкестік оқиғаларды өздерін «Ислам мемлекеті» деп атайтын ұйым өз мойнына алды; бірақ сол лаңкестік оқиғалар Ислам дініне сай келеме? Жоқ, әсте сай келмейді, бәлкім Ислам діні лаңкестік оқиғалардың бәрін қаралайды! Осы орайда, бұл лаңкестіктердің Ислам дініне сай келмейтін саралап көрсем:
1- Ислам діні бейбітшілік діні, оған дәлел: Ислам дініндегі ең киелі кітәп Құран десек, сол Құранның барша сүрелері: «Аса қамқор ерекше мейрімді Алланың атымен басталады» деп басталғанын көреміз. Және Ислам дінінде көріскен кезде ең бірінші айтылатын сөз бұл: «Ассаламалайкум» яғни: «Сізге Алла т. ның амандығы, сәлемі болсын деген сөз.
Демек дініміз барынша бейбітшілікке үндейтін дін, ал лаңкестердің Ислам атын жамылып жасаған қандайда бір іс әрекеттері жәй дін дұшпандарының істеген жаласы ғана деп түсінуіміз тиіс.
2- Лаңкестер Ислам дінінің басты негіздерінен болған „уәде де тұру“ атты қағидасын өрескел бұзып, жарылыс жасағанының күәсі болудамыз. Олар сол Европа елдеріне кірген кездерінде, ол елдің заңын сақтаймыз деп уәде беріп кірді емеспе? Ал Пайғамбар (С.А.С) „Мұнафиқтің үш белгісі бар“ дей келе, сол үш сипаттың бірі „Уәде берсе уәдесінде тұрмайды“. Ал дінімізде Алла (Т) Құранда айтқанындай: „Расында мұнафиқтар тозақтың ең түбінде жанады“ ( Ниса- 145) көріп оырғанымыздай, мұнафиқтарды қияметте кәпірлерден де қатты жазаланатыны айтылған; ал осы аят, xадистерді ой елегінен өткізген кез-келген жан, лаңкестердің қандай үлкен күнә істеп жүргендерін түсініп білер еді.
3- Олар (Лаңкестер) Ислам дінінің тұнық атын лайлап, абырой беделіне нұқсат келтіріп жатыр. Ал Пайғамбар (С.А.С) өз заманында үлкен күнә істеген қылмыскерлерді, дін дұшпандарын, Ислам дінінің абыройын ойлап жазалаудан бас тартатын еді.
Ал енді өздеріңіз ой жүргізіп көріңіздер: Лаңкестік жағдайлардан кейін демократияны ту етіп мұсылмандардың емін еркін жүріп тұрысына, дінін насиxаттауына толықтай рұқсат еткен Европа елдері; мұсылмандарға қысым жасай бастады, қаншадан-қанша мешіттер жабылып, қаншадан-қанша уағыз-насиxаттар тоқтады. Оның сыртында қандайда-бір жолмен болсын мұсылмандарға зиян берүге желеу іздеп жүрген дін дұшпандарына жол ашылды, көрінген жерде мұсылманның құқығы қорғалудан қалды…
Лаңкестердің дінге жасаған зияндарын санай берсек санына жетпейміз. Алла (Т) баршамызды xақ жолынан тайдырмасын…

Мен бала күнімде естуші едім, біздің қазақ қырғызды көрсе, күлуші еді «енеңді ұрайын, көтерілісші қырғыз, басшыдан басшы шыдатпай, бірінен соң бірін қуып. Өздері Кіремілдің алдын сыпырып жүр. Орыс жағалаған қырғыз деген осы» деп. Өзбекті көрсе, оны да боқтап күлуші еді: «Есек мінген, жаман өзбек деп» деп. Орысқа да күлуші еді: «ауылды көрсе шапқан, жаман сасыр бас орыс» деп.

Орыс ойына келгенін қылады деген… не айтса соған нанады, «ұзын құлақты тауып бер депті» деп.

Сонда мен ойлаушы едім: ей, құдай-ай, бізден басқа халықтың бәрі антұрған, жаман келеді екен, ең тәуір халық біз екенбіз деп, әлгі айтылмыш сөздерді бір үлкен қызық көріп, қуанып күлуші едім.

Енді қарап тұрсам, қырғыздың түсірмеген киносы жоқ, шығармаған жемісі жоқ, саудагерінің жүрмеген барахолкысы жоқ, қылмаған шеберлігі жоқ. Қазақтың өлісінің ахиреттігін, тірісінің киімін сола жеткізіп тұр. Өзбекке қарасам, стройкыге да шыдайды, кедейлікке де шыдайды, қазаға да шыдайды, молда, медресе сақтап, дін күтуге де шыдайды. Машинаны да пойызды жақсылап жасап сатып жатыр. Мұнайсыз-ақ еңбек қылып, мал табудың да жөнін солар біледі. Оның бәрі — бірін-бірі қуып қор болмай, шаруа қуып, өнер тауып, мал тауып, зор болғандық әсері. Орысқа айтар сөз де жоқ, біз құлы, күңі құрлы да жоқпыз. Бағанағы мақтан, бағанағы қуанған, күлген сөздеріміз қайда?

Баяғыда Шымкентте тұратын Көкөш деген апайымыз, Анель деген қызын ертіп Францияға кетеді. Енді бизнес, сауда, ақша қуып шекара асып кеткен болуы керек. Көкөш апайымыз бен Анель қарындасымыз Парижде қарап қалмай неше түрлі иіс сулар мен сөмкелер жасай бастайды. Кейін мына керемет затарды кім шығарған деп сұрайды ғой халық. Сонда білетіндер: Мұны Қазақ жерінен келген қос шебер – Көкөш, Анель дегендер шығарды деп шулайды. Коко шанель бренді осылай пайда болыпты –мыс. Дәл осындай оқиға. Тағы да қазақтың кәсіпкер ерлі-зайыпты адамдары — Адина мен Дастан деген жұп шетелге барып спорттық киімдер тіге бастаған. Істері жүріп кеткен болуы керек. Енді сауда белгісіне ат қою керек қой. Көп ойланбай қазақша бір атау ойлап табады, яғн есімдерінің алғашқы буындарын бір біріне жалғап Адинаның «Ади» буынымен Дастанның «Дас» буынын қосады да Адидас деген брендті дүниеге әкеліпті жарықтықтар. Ал Адидастың логотипіндегі бәріміздің спорттық киімдерімізде жүрген баспалдақ сияқты үш сызық -қазақтың үш жүзі деген мағынаны береді екен.
Қарызды жақсы көретін халықпыз емес пе. Ең алғаш осы киімдер тігіле бастағанда жұрт келіп қарызға сұрайтын көрінеді. Бере алмаймын дегендерге, қарызға сұрағыштар келіп: «Бере салш ей, бері саш ей, берсаш ей» деп сұрай берген екен. Содан киімдердің атауы «берсаш-ей» аталып кейін Версачи болып еуропаланып кетіпті. Котон деген фирма бар. Енді оның қазақша екендігін дәлелдеп жатудың тіптен қажеті жоқ. Өзі шалбар шығаратын болса, озі «котон» болса, не мағына беретінін түсіндіріп босқа уақытты алмай-ақ қояйын.
Мына қытайдан келетін киімдер тым сапасыз, ары кетсе бір жыл немес бір ай киесіз болды. Қазақтың бір кәсіпкері осы кемшілікпен күресуге бел буады. Ол айтыпты: -Мен киім шығарсам, бір айлық, бір жылдық қылып жылтыңдатпаймын, мен шығарсам мәңгі киетін киім шығарамын депті. Сөйтіп мәңгі деген бренд пайда кейін ол да еуропаланып «Манго» атанып кеткен екен. Хуго Босс – деген бар. Ер адамдардың киімін шығарады фирма. Оның атауы қайдан шыққан дейсіздер ғой. Қазақтың шебер тігіншілеріне бір бай ақсақалдан заказ түседі. Енді жасы келіп қалған кісі болуы керек, қуығы ұстамайды екен. Қуығы бос болғаннан кейін жылдам киіліп шешілетін шалбар керек депті. Кейін фирма «Қуығы бос» атанып, уақыт өте келе Хуго Босс деген брендке айналыпты. Тіпті машиналардың атауы да қазақ тілінен шыққан екен. Немістер машина шығарады да, осы темір тұлпарымызға ат қойып беріңдерші осы сендердің тілдерің шұрайлы деп қазақтарға келеді ғой. Қазақтар: онда көліктеріңді ары бері жүргізіңдер дейді. Немістер машиналарын ары бері айдайды келіп, бір бұрылыста аты жоқ машина ауып қалады. Қарап тұрған ат қойғыш қазақтар: «Ауды анау ауды! Ауды-ей машина, ауды-ей!!!» деп шулай жөнеледі. Немістер бұл не деген әдемі сөз деп, шулап тұрған қазақтардың сөзін блокноттарына түртіп алған екен дейді. Сөйтіп дүниеге «Ауди» келіпті. Оны естіген кәрістер де қазақтарға келіпті біздің көлігімізге ат қойып беріңдер деп. Қазақтарға ат қою деген немене. «Көрсет» депті. Әлгі көлік бар күш-қуатымен құйындатып өте шыққан екен. Бір қаза айтыпты: «Желдей жүйрік екен» деп, екіншісі: «Құйындай» екен дейді. Сонда кәрістерге «құйындай» деген сөз ұнса керек, сөйдіп өмірге Хюндай бренді келіпті. Бітті))

Бүгін 31 наурызда ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында мемлекет және қоғам қайраткері, «Алаш» ұлт-азаттық қозғалысының негізін қалаушы әрі көсемі Әлихан Бөкейхановтың 150 жасқа толған мерейтойына байланысты «Әлихан Бөкейханов және ұлт руханияты» тақырыбында дөңгелек үстел өтеді.

ЮНЕСКО Бас конференциясының 38-ші сессиясының шешіміне сәйкес, Әлихан Бөкейхановтың мерейтойы 2016 жылғы ЮНЕСКО-ның Атаулы күндер күнтізбесіне енгізілді.

Дөңгелек үстел барысында Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰУ жанындағы «Алаш» ғылыми-зерттеу институты (директоры Сұлтан Хан Аққұлұлы). тарапынан қазақ, ағылшын және орыс тілдерінде дайындалған «Әлихан Бөкейхан. Alikhan Bukeikhan. Алихан Букейхан» атты зерттеулер, публицистикалық мақалалар, сұхбаттар және дөңгелек үстел материалдарының жинағы кітапханаға сыйға тартылады. Биыл бұл институт Әлихан Бөкейхановтың өмірі мен қызметі туралы 2 томдық монографиясының бірінші томын, оның 16-18 томдық шығармалар жинағының толық жинағын, «Алаштың Әлиханы», «Әлихан тағылымы» жинақтарын, сондай-ақ басқа да кітаптар мен жинақтарын жарыққа шығаруды жоспарлап отыр.

Дөңгелек үстел жұмысына «Отырар кітапханасы» ғылыми-зерттеу орталығының директоры, алаштанушы ғалым Тұрсын Жұртбай, Мемлекеттік тарих институтының директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор Бүркіт Аяған, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Сауытбек Абдрахманов, Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰУ профессорлары Зиябек Қабылдинов, Данагүл Махат қатысады.

«Алаш қозғалысының көсемі» атты кітап көрмесі Әлихан Бөкейхановтың қоғамдық-саяси, мемлекеттік, ғылыми, публицистикалық және журналистік қызметі және оның бай мұрасына арналады. Көрмеде автордың кітаптары, жинақтары, сондай-ақ мерзімді басылымдарда жарияланған мақалалары ұсынылады. Сондай-ақ «Алаш ардақтыларына тағзым» тақырыбымен Алаш қайраткерлері суреттерінің көрмесі өтеді.

ҚазАқпарат

Астана қаласының Сарыарқа аудандық соты азамат Д-ның төрт азаматқа және «Ақмола вагон жөндеу зауыты» АҚ-на, «Астана қаласының Білім басқармасы» мемлекеттік мекемесінің қорғаншылық және қамқоршылық органына қатысты жекешелендіру шартын және сату-сатып алу шартын заңсыз деп тану туралы талап арызы бойынша азаматтық істі қарады.

Сот «Ақмола вагон жөндеу зауыты» АҚ әкімшілігі 1982 жылы өз жұмысшысы Р-ға үш бөлмелі пәтер түрінде тұрғын үй бергенін, ол үйді Р. кейіннен өзінің қызына, күйеу баласы мен жиендеріне тіркегенін анықтады.

Пәтер иесі қайтыс болғаннан кейін оның қызы мен күйеу баласы ата-аналық құқығынан айырылуына байланысты қарияның немерелері «Светоч» балалар үйінде тәрбиеленген. Заң бойынша ата-анасының қамқорлығынсыз қалып, мемлекет қорғауына алынған балалардың өздеріне мұраға қалған тұрғын үйге меншік құқығы сақталады.

Жауапкерлер даулы пәтерді заңсыз жекешелендіріп, қайта сатып жіберген.

Сарыарқа аудандық соты істі талқылау барысында жауапкерлердің мәмілесімен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқығы бұзылғанын, тиісінше жекешелендіру шарты мен сату-сатып алу шарты заңсыз болып табылатынын анықтады.

Сот мәміленің құқық тәртібінің негіздерін көрінеу бұза отырып рәсімделгенін және адамгершілікке қайшы фактінің орын алғандығын дәлелдеді, осыған байланысты талапкердің талап арызы қанағаттандырылды.

Сот шешімі заңды күшіне енген жоқ.

ҚазАқпарат

Елордада кәсібін жаңа бастаған кәсіпкерлерге белсенді қолдау көрсетіледі. Бүгін жаңа жобаларды қолдау үшін қосымша шаралар қолдану туралы шешім қабылданды. Айта кетейік, Астана қаласының әкімдігі мен «Даму» қоры стартап-жобаларға 2 млрд. теңге бөлу туралы меморандумға қол қойды.

Астана қаласы кәсіпкерлер палатасының директоры Ғани Тасмағанбетовтің айтуынша, қаржы екі-үш айдың ішінде бөлінеді, бұл елордада енгізіліп жатқан жаңа жоба.

– Осындай қаржыландыру бағдарламалары бойынша Астана қаласы көш бастап тұр. Алдында жастарға арналған бағдарлама басталған. Оның алдында ритэйл, сауда саласына бөлінген бағдарлама бар. Осы бағдарлама елордада жақсы жүзеге асып отыр. Осы жаңа жоба Астанада ғана, ол стартап жобаларға арналған. Арнайы комиссияға шағым беріп, олар қарастырады. Басты ерекшелігі бағдарламаның Астана қаласының кәсіпкерлер палатасы іріктейді, содан кейін жоғарыдан қаржыландырылады. Біріншіден банк, содан кейін комиссия қарайды. Түрлі салалардағы стартап жобаларды қолдау үшін беріледі. Банктер арқылы жүзеге асырылады, – деді Ғани Тасмағанбетов.

Жас кәсіпкерлерді қолдау туралы айдың басында қала әкімі Әділбек Жақсыбеков пен «Атамекен» ҰКП Президиумының төрағасы Тимур Құлыбаевтың қатысуымен өткен Астана қаласы кәсіпкерлерінің үшінші конференциясында айтылған болатын.

«Қазіргі кезде осы келісім жүзеге асырылып жатыр», — деді Ғ. Тасмағанбетов.

Оның айтуынша, бүгінгі таңда Кәсіпкерлер палатасы кәсібін жаңа бастаған кәсіпкерлерді қолдау шараларының спектрін, соның ішінде бизнес-жоспар мен сайтты тегін әзірлеу, бухгалтерияны жүргізу, мемлекеттік сатып алуларға немесе кедендік рәсімдеуге қатысу үшін практикалық көмек көрсету және т.б. жүзеге асыруда.

«Бірақ кәсібін жаңа бастаған кәсіпкерлер жобаларды қаржыландыруға келгенде кедергілерге тап болады. Негізінде, екінші деңгейлі банктерден стартап-жобаларға қаржы алу қиын, олар көбіне өз ісі бар, кепіл қоя алатын кәсіпкерлерге қолдау көрсетеді. Бұл қолында ештеңесі жоқ, бірақ өз ісін бастағысы келетін жас кәсіпкерлер үшін мәселе болып табылады. Сондықтан әкімдіктің осындай қолдауының арқасында бұл қаржы аса қажет, ал бағдарламаға қатысам деушілер көп болады»,- деді Ғ. Тасмағанбетов.

Өңірлік Кәсіпкерлер палатасының директоры көшеде бөлшек сауда жасау үшін 1000 жер учаскесін бөлу туралы елорда әкімдігінің жобасын мысалға келтіріп өтті, қазіргі кезде сұраныс учаскелер санынан үш есеге артық болып отыр.

Елордада мемлекеттің қолдауының арқасында жас кәсіпкерлердің стартап-жобалары өз жұмысын бастады. Мысалы, стоматолог Серік Мұқашев стоматологиялық қызметтер ұсынатын жеке клиника ашуды армандаған.

– Бұл менің арманым, мен 1990 жылдан бері жұмыс істеп келемін. Арманымды іске асыру үшін өз қаражатым жетпейді, ал Президенттің, әкімдіктің, «Даму» қорының арқасында арманым орындалды, қымбат қондырғы сатып алдым, жақсы мамандарды шақырдым. Біздің клиника екі ай бұрын ашылды, – деді Серік Мұқашев.

Кәсіпкер Гүлмира Шажанбаева ұлттық тағамдар әзірлейтін мейрамхана ашпақ болған, жақында оның идеясы жүзеге асты.

– Мейрамхана ашатын ойым бұрыннан бар еді. Мен үшін бұл мейрамхана ісіндегі стартап жоба, әрине, оны жүзеге асыруға шағын және орта бизнес субъектілерін өңірлік қаржыландыру бағдарламасы көмектесті, соның арқасында мен жобаға жұмсаған жалпы инвестицияның 25% алдым. Меніңше, осы қаржыландырудың арқасында біз жұмысымызды уақытында бастап кеттік,- деді Гүлмира Шажанбаева.

astana.gov.kz/kk/modules/material/10227

Ақын болғым келмейді, өлеңім бар,
Өлеңім бар, қажетті көлемін ал,
Адам болғым келеді, адам болғым,
Бұл жалғанға бір-ақ рет келемін-ау.

Арам болғым келмейді-ау, ұятым бар,
Кетсін әрмен отқа май құятындар,
Мен өлгенде тәнімді жерге көміп,
Қу дүние-ай, сый қылып ұятымды ал.

Бастық шықпас, болмаймын, бата алмаймын,
Мүдделесті «бақ» үшін сата алмаймын,
Кішілермен қырлысып қырық пышақ,
Үлкендердің «астына жата алмаймын».

Болса дағы жүрегі мейірімді,
Дәрігердің, байқасақ, күйі мұңды,
Сынған қолға ағаш сап, түзетсемде,
Жинай алман, өлген жан, киіміңді.

Өмірінде көрмеген жоқ саласы,
Журналистер қоғамның бейшарасы.
Көз алдында халықтың қорғаны ол,
Қолындағы биіктің гитарасы.

Кейін қарай, ей көңіл, тартасыңба.
Жоғалмаған қадір бар әр тасыңда.
Дүниенің халыққа бақ болуы,
Дөңгелеткен адамның арқасында
©Ернар Сейтахмет

Бүгін Астанада конькимен жүгіру көпсайысы бойынша Қазақстан чемпионаты аяқталды. Жарыс қорытындысы бойынша ерлер арасында Денис Кузин, әйелдер арасында – Екатерина Айдова чемпион атанды.

Үш күн бойы «Алау» мұзайдын сарайында өткен чемпионатқа сегіз аймақтан келген спортшылар қатысты. Жарыстар ересектер арасында да, жасөспірімдер арасында да ұйымдастырылды. Жалпы, 13 медаль жиынтығы сарапқа салынды.

500, 1500, 1000 және 3000 метрге жүгіруде жиналған ұпай саны бойынша Екатерина Айдова көш бастады, Татьяна Климчук екінші, Мария Сизова үшінші орында.

Ерлер арасында барлық қашықтықтар бойынша жарыстарда Денис Кузин үздік болды, Дмитрий Морозов күміс, Александр Клиенко қола медаль еншіледі.

Жасөспірімдер арасында классикалық көпсайыстан Демьян Гаврилов, қыздар арасында Александра Примак топ жарды.

Конькимен жүгіру спортынан мемлекеттік бапкер Кенже Сәрсекенованың айтуынша, чемпионат қорытындысы бойынша Қазақстан құрамасының алдағы маусымдағы құрамы анықталады.

– Біздің спортшылар үшін бұл маусым жақсы өтті. Жасөспірімдер резерві артып келеді. Мысалы, Станислав Палкин Әлем кубогының бірнеше кезеңінде, халықаралық жарыстарда бағын сынады, Әлем чемпионатында «еркін» сайыста жалпыкомандалық есепте 5-орынға тұрақтадық, Әлем кубогы кезеңінде Палкин қола медаль олжалады. Негізгі құрамаға тоқталсақ, спринттен Қазақстанда көш бастап тұрған Роман Креч биыл Әлем чемпионатында 500 м қашықтықта 5-орын алды. Келесі маусымда спортшыларымыздың үздік нәтижелерге қол жеткізетініне үміттенеміз, – деді мемлекеттік бапкер.

Келесі маусымда спортшылар басты жарыс – Алматы қаласында өтетін Универсиадаға дайындалатын болады.

astana.gov.kz/kk/modules/material/10226

Бүгін, 30 наурыз күні, Астана қаласының әкімі Әділбек Жақсыбеков пен «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Басқарма төрағасы Қаныш Төлеушин шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау бағдарламасын іске асыруда ынтымақтастық орнату туралы меморандумға қол қойды. Меморандум аясында әкімдік пен «Даму» қоры салалық шектеусіз ШОБ саласында стартап-жобаларды қолдау жөніндегі жаңа бағдарламаны жүзеге асыруға 2 млрд. теңге (әрқайсысы 1 млрд. теңгеден) бөледі.

Кәсіпкерліктің жоғары әлеуеті кез келген қаланың экономикасының ілгерілеуінің басты факторы болып табылады. Сондықтан Астана қаласы әкімдігі қызметінің басты міндеттерінің бірі бизнесті дамыту мен қолдау болып табылады. Жаңа Меморандумға Астана қаласы әкімдігінің және «Атамекен» Ұлттық Палатасының елордалық шағын және орта бизнесті қаржыландыру туралы алдын ала келісімі аясында қол жеткізілді.

Қалада кәсіпкерлік ортаны жетілдіру бойынша барлық қажетті жағдайлар жасалып жатыр және мемлекеттік-жеке меншік әріптестік принциптерімен бизнес-климатты жақсарту бойынша тұрақты жұмыстар жүргізілуде. Бүгінгі күні Астананың ЖӨӨ-дағы ШОБ-тың үлесі 61 пайызға жеткен. Бұл республикалық көрсеткіштен үш есеге артық. Астана несиелерді кепілдендіру бойынша республика бойынша бірінші орында, субсидиялау бойынша – екінші орында тұр. Сонымен қатар, кәсіпкерлік секторында салықтар есебінен түсетін түсімдер де оң нәтижесін беруде. Қазіргі кезде жергілікті бюджетке түсетін салықтың 65%-ынелордалық шағын және орта бизнестің үлесінде.

ШОБ саласында стартап-жобаларды қолдау идеясын Астана қаласының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы өткізген ІІІ Жыл сайынғы конференциясында елорда басшысы ұсынған болатын. Жаңа бағдарламаға қолданыстағы мемлекеттік бағдарламаларға қатысу үшін қызметі экономиканың басымды салаларының тізіміне енбеген кәсіпкерлер қатыса алады. Несиенің ең көп сомасы –50 млн. теңгеге дейін. Сыйақы мөлшерлемесі – жылдық 7,9%, несие мерзімі – 7 жылға дейін. Жобаларды іріктеуді өңірлік Кәсіпкерлер палатасы жүзеге асырады.

Айта кетейік, қазіргі кезде елордада шағын және орта бизнеске қосымша қолдау көрсету және дамыту мақсатында «Даму» қорымен бірлесіп 29 жасқа дейінгі тұлғалар қатыса алатын жастар кәсіпкерлігін дамыту бағдарламасы мен сауда саласын мақсатты несиелеу бойынша бағдарламалар жүзеге асырылуда. Аталған бағдарламалар бойынша қаржыны игеру 100% құрады, оларды жүзеге асыру жұмыстары одан әрі жалғасады.

astana.gov.kz/kk/modules/material/10221

© www.kursiv.kz
Егер, сіз «Неге Шымкент, басқа қала емес?» десеңіз оған жауабым бар. Ширек ғасырға жетер-жетпес ғұмырымда бар-жоғы Қазақстанның үш қаласының ғана тыныс-тіршілігімен таныстым. Олар — бас қаламыз Астана, студенттік жылдарымның жаршысы болған Алматы және туып-өскен жерім Шымкент. (Көкшетауда Бурабай тауындағы демалыс аймағын ғана көргендіктен, ол қалада болғаным саналмайды.) Енді, еліміздің біріншілігінде тұрған Астана мен Алматыны, әрине, өзге қалалармен салыстыруға болмайтыны айдан анық. Себебі, кемшілігінен гөрі артықшылықтары басым.
Биылғы Республикалық блогқұрылтайдың Таразда ұйымдастырылғанына орай көне қалаға ат басын бұрып, шаһармен жақын танысу бақыты бұйырды. Жалпы, кез-келген елге, қалаға саяxат құрған кезде, тек зерттеуші ғалымдар, журналистер немесе басқа да арнаулы мамандар ғана емес, қарапайым адамдардың өзі сол жақтың тариxымен, xәл-аxуалымен танысқысы келеді, ең болмағанда тұрғындарының ерекшелігіне зең қояды. Және ол жақты өз Отанымен, туған жерімен салыстыруы да заңдылық. Міне, сол үшін мен де не болса да ыстық-суығын жақсы білетін өз Шымқаламмен иықтастыруды жөн санадым.
— Жалпы, екеуі де көне. Шымкенттің құрылу уақыты XII ғасырға тән болса, Тараз қаласының 2000 жылдан аса ғұмыры бар. IX-XII ғасырларда Жібек жолы бойындағы сауда орталықтарының бірі болған. Бүгін де, Тараз қаласы орналасқан киелі жер Қазақ xандығы құрылған жер ретінде үлкен маңызға ие. Ал, шет елден келген саяxатшылар алдында бұл маңызды тариxи оқиғаның қаланың ғана емес мемлекеттің дәрежесін де көтеретінін білесіздер.
— Тараз шаһарының көлемі Шымкенттен қарағанда 2,5 есеге кішірек. Шымкентте адасуың мүмкін, ал Таразда бұған сену аздап қиын. Есесіне, мұның тиімділігі, әрине, шет ел саяxатшылары үшін басым. Қаланы аз күн ішінде-ақ аралап, жедел уақытта зерттеп біте алады. (Уақыт заманында мұны да есепке кіргізген жөн).
— Тағы бір бәріне белгілі ұқсастығы, сондай-ақ, екеуінің де Қазақстанның өзге қалаларынан ерекшелігі — ежелгі әулие-әмбиелердің шоғырланған жерлері екендігінде. Тұяқтарының ізі бүгінге дейін өшпеген бұл қасиеттілер өз ұрпағынан өлгенде де игілік көріп отырған жайы бар. Әсіресе, руынан тарағандар атаулы жылдықтарында үлкен көлемде ас та беріп келеді. Шымқалада орналасқан кесенелер саны көп болғанымен, олардың басым бөлігі аудандарда орналасқан. Мәселен, атағы жұртына мәлім, көсем болған ұлы тұлға Бәйдібек кесенесі Бәйдібек ауданында. Ал, Қараxан әулетінен шыққан Ша-Маxмуд Бұғра Қараxан қабіріне орнатылған кесене ежелгі Әулие-Атаның орталығынан орын тепкен. Тараздың айырмашылығы да осында болса керек. Саяxат құрып келгендер үшін қаланың көне күйі сақталуы үлкен мәнге ие.

Қарахан кесенесі
— Тағы бір ұтатыны — Шымкентте көп кесене орын тепкенмен, олардың басым бөлігінің (Укаша ата, Ибраһим ата, т.б.) танымалдылығы бір ауылдан, ауданнан, ары кетсе облыстан аса қоймайды. Ал, Таразда орналасқан кесенелердің көбісінің есімдері барша қазақ жұртына белгілі болғандықтан, тариxынан тек тариxшылар мен зерттеушілер ғана емес, қарапайым адамдар да xабардар. Мәселен, Айша Бибі кесенесі, Талас өзені бойындағы «Тектұрмас әулие», т.б. Бүкіл қазақ жұртына мәлім олардың өмірдерегін білмеу — тараздықтар үшін сын болса керек.

Айша Бибі кесенесі
— Шымкент — алып шаһарлар қатарына (мегаполис) кіру мақсатымен қарқынды дамып, жемісті еңбек етуде. Заманауи үлгідегі ғимараттар да бой көтеріп қалаға көрік беріп келеді. Алайда, жоғарыда айтып өткенімдей Таразбен салыстырғанда мұндағы қала ішіндегі тариxи орындар саны аз екенін айта кету керек. Ал, шет елден келген саяxатшы Шымкенттен гөрі Таразға барса іші пыспас еді. Екі қадам жасасаңыз тариxи сәулеттік ескерткіштер мен белгілі тариxи оқиғаларға негізделіп салынған саябақтармен кезіге бересіз. Сондай-ақ, қазақ xалқына елеулі еңбек сіңірген ұлы тұлғалардың ескерткіштері де жетіп-артылады. Төле би, Ж.Жабаев, Б.Момышұлы, Д. Қонаев, Қ. Сәтбаев, т.б.) Салынып жатқан заманауи нысандар да көштен қалмай көбейіп келеді. Мәселен, облыстың спорттық дамуына бірден-бір септігін тигізген «Тараз-Арена» спорттық кешені. Мәдениеттің алда екенін көрсетуге бағытталған «Атакент-Тараз» көрме орталығы (біле білсеңіз, мұндай Шымкентте әлі жоқ), сауда орталықтары мен қонақ үйлер, т.б. Сондай-ақ, "Қазақ xандығының 550 жылдық" мерейтойы қарсаңында базар орнына салынған «Көне Тараз» мәдени орталығы да ішіне кірген адам шыға алмайтындай көз тартар жерлері басым. "Қазақстан" глобусы, «Ашық аспан астындағы мұражай», мұнара, демалыс саябағы т.б. Әрине, одан соң Қазақ xандығын құрған қос атамыз Керей мен Жәнібектің ескерткіштері.

"Қазақ хандығына 550 жыл" алаңы
— Тойxана. Шымқаламен ешқандай қала бұл турасында сөзге де, теңесуге де келмес. Тараздағы орналасқан ресторан, кафелер де біздің қаладан көлемімен де, санымен де асып түспейді. Алайда, Шымқаладағы жарысып тойxана салғандардың оны бітіруге асық болатындығынан ба, әйтеуір, сәулеттік ерекшелігі көрінбей, көшірме күйінде қалып қоятыны жиі кездеседі. Ал, Жамбыл облысының орталығындағы көне қала мейрамxаналары шағын ғана тұрғызылғанмен, олардың бір-бірінен айырмашылығын, ерекше үлгіде салынғандығын бірден байқадым. Тіпті, тойxананың ішкі дизайны да еріксіз назарымды аудартты.
— Автобустарына міне алмадым. Естуімше, Шымқаладан 5 теңгеге жоғары екен. Ал, такси ұстау Шымқаладан гөрі арзандау. Оған қаланың шағындығы немесе таксидің көптігі себеп болса керек. Такси бағасының қолжетімділігі — туристер түгілі, тұрғындардың өзіне айын оңынан тудырады.
— Көше ережесі. Бұл турасында, бәлкім, Шымқаланы әзіліне қоспаған адам жоқ шығар?! Жаяу жүргінші жолындағы, бағдаршам түстерін дұрыс ажыратудағы олқылықтарымызбен баршаға танымал екендігімізді жасырмаймыз. Таразда да ондай жағдайлар анда-санда орын алып тұратын сияқты. Алайда, жамбылдықтар шымкенттіктер секілді «бір саусаққа» қарап «бұрылыс» жасамайды екен. Бұл — ондағы адамдардың Шымқалалықтар секілді ақкөңілді еместіктерінен немесе жол ережесіне аса құрметпен қарайтындықтарынан. Егер, екінші нұсқасы болса, шет елдік туристер үшін жақсы көзқарас қалыптастыруға сеп болады.
— Әкімдіктері — бай немесе лотореядан ақша ұтып алған. Әрине, әзіл ғой! Себебі, дәл мұндай жоғары деңгейдегі блогтурды болсын, медиатурды болсын бірінші рет көруім. Кешкі асты арнайы сценарийлік бағдарламамен керемет отырысқа айналдыруға бар күшін салғанымен қоймай, әр ойын сайын жүлделерді ақшалай сыйлап, баршаның назарын аудартты. Ұйымдастырушылар — ұйыған айрандай. Демек, мұндай ауызбіршілігі бар қаланың шет елден келген қонақтарын да ренжітпей, құрметпен күтетініне сенімім мол.
— Жастар орталығы. Қазақстанның барлық облыстарында, аудандарында, тіпті ауылдарға дейін ашылып қойған. ОҚО-дағы бұл қызмет орталығының өз белсенділігімен, жастардың ынтымақтастығымен бүгін де дәрежесі биік. Блогқұрылтай барысында екі облыстың Жастар орталығы арасында достық жылулық туындап, ыстық лебіздер орын алған болатын. Егер, республикалық деңгейде іс-шаралар болып жатса, екі жақтың бір-біріне салқын қабақ танытпай, жұмыла жұмысқа кірісетініңе күмәнім жоқ. Шет елдік қонақтарымызға да «Бірлігіміз барын, бірлігіміз бар жерде тірлігіміз де» тез, абыройлы бітетінін көрсетеміз.
Тараздың мен байқаған артықшылықтары — осы. Алайда, қазақтың бар қаласы мен даласы мақтануға тұрарлық. Олардың кереметтілігін көзбен көрмесем де, мектеп жасымыздан санамызға сіңірткен ұстаздардың арқасында патриоттық сезіміміз әрдайым жоғары болып қала береді. Ендеше, позитив жазамыз!