Уикипедия бүй дейді: Салауаттану — тұтасымен алғанда жеке тұлғаның, қоғамның, табиғаттың денсаулығы туралы ғылым.
Ал, салауатты өмір салтын сақтау үшін, әлбетте, спортпен айналысқан абзал. «Спорт — денсаулық кепілі», «Шынықсаң шымыр боларсың» деген мақалдар — осының айғағы. Спорттың түрі көп, қай спортпен айналысамын десе де, ол адамның — өз еркі. Дегенмен, дене бітімі келісті батырлар жырында кездесетін" жауырыны қақпақтай, білектері тоқпақтай " болуды армандайтын жігіттерге — Аударыспақпен айналысуға кеңес берер едім. Арамызда «Гугл ата» болмаса, аударыспақтың қандай спорт екенін де білмейтіндер бар. Ойнасақ ойын көп, ойнайтын бірі жоқ. Олардың арасынан керегін білер адам жоқ. Денсаулыққа пайданы батыстың технологиясынан емес, қазақ ойындарындағы идеядан табу керек. Қазақтың жан саулығына септігін тигізер ойындарының бірі әрі бірегейі — аударыспақ.
Аударыспақ - салт аттылардың бірін-бірі ер үстінен аударып алу сайысы. Бұл ойынға қайрат-күші мол, батыл да төзімді, шапшаң қимылдап, ат құлағында ойнай білетін, ат үстіндегі айқасты жақсы меңгерген жігіттер қатысады. Ежелгі заманнан келе жатқан бұл ойын жаугершілік кезінде найза ұстап, қылыш шабатын жауынгерге қажетті қасиеттерді қалыптастырған.

Аударыспақтың пайдасы жайлы ҚР Еңбек сірген жаттықтырушысы Сәттібаев Рамазан ағадан 7 кеңес.
1 Сабырлыққа үйретеді (Себебі қарсыласыңның қателескенін күте білу — үлкен сабырлықты талап етеді
2 Айлаға, шапшаңдыққа баулиды
3 Төзімділікті дамытады
4 Бедеулік немесе өзге де қуық ауруларына шалдыққан адамға атқа отыру көмектеседі
5 Жылқыға отырған адамның нерв жүйесі де жақсаратынын ғалымдар әлдеқашан дәлелдеп қойған.
6 Жылқыға отырған адамда ешқашан қорқыныш сезімі болмайды
7 Білек күші бұлшық еттерінің жақсы жұмыс істеуіне септігін тигізеді.

70 келі салмақта аударыспақтан Азия чемпионы Ермек Жәпішев:
Аударыспақпен 10 жасымнан бері айналысып келемін. Бұл спорт — шапшаңдыққа, төзімділікке үйретеді, айланы талап етеді. Тек қара күшпен жеңем деу үлкен әбестік. Білек күші тең қарсыластар күш сынасқанда басты орынға айла-тәсіл шығады. Осы тұста кім шапшаң ойлап әдісті жақсы меңгерген болса соның алшысы оңынан түседі. Және де аударыспақ ат үстіндегі күрес болғандықтан, тепе — теңдікті сақтамасаң жеңілсесің. Өзінің денесін игере алған спортшы мықтылығын дәлелдеп шығады. Мен — теледидар қарап, интернетте шұқшиып отырғаннын гөрі, атпен бір мезгіл серуендеп келгенді ұнатамын. Ат үстінде жүргелі 15 жыл болды. Осы уақытқа дейін аурыған емеспін, Аллаға шүкір.

Аударыспақтың ережелері:



Білектен ұстап қарсыласын аттан аунатып түсіру, аударыспақтың ең керемет әдістерінің бірі



Қарсыласыңды өзіңе қарай жұлқа тартуға да болады.


Шын мықтыға тұсау жоқ. Қарсыласын төбесінен бұлтша төніп, атынан итеріп құлатуға да болады.

Аударыспақтан 90 келіден жоғары салмақта және абсолют салмақта Азия чемпионы Біржан Қосалиев:

Аударыспақпен айналысқаныма 7-8 жыл болды. Талай жерде топ жардым. Бірақ мақсат топ жару емес. Басты мақсат — бабаларымыздың көзіндей болған ұлттық спортымызды ұлықтап, кейінгі жастарға дәріптеу. Шын айтсам аударыспақпен айналысқалы бері, сабырлық, ұстамдылық деген сезімдер бойымнан табылды. Негізі атқа отыру нерв жүйелеріне де жақсы әсер етеді. Менің қорқатыным атқа мініп көрмеген, аттан қорқатын жастардың көбеюі. Ат десе ат тонын ала қашатындарды талай көз көрді. Айтарым, бұл спортпен айналыспаған адам бұның керемет қасиетін сезіне алмайды. Сөздің ашығын айтатын болсам, осы күнге дейін ауырған емеспін. Аударыспақтың басты пайдасы да — осы. Ата-бабаларымыз әр істің көзін тауып, өзінің кәдесіне жарата білген. Бұрындары бедеулікпен ауырған қазақ болмаған, қазірде жастарымыздың көбі осы «аты жаман аурумен» ауырады. Жастарымыздың осыны түсініп аттан қорықпауына шақырар едім.




Аударыспақтың қазіргі ережесі
Аударыспаққа тәртіп бойынша ат үстіндегі айқасты жақсы меңгерген, тиянақты дайындығы бар спортшылар ғана қатынаса алады. Ал дайындығы жеткіліксіз, тәжірибесі аз спортшылар үшін бұл өте қиын. Сондықтан қазіргі тәртіп бойынша сайысқа 18 жасқа толғандар ғана қатынастырылады. Сайысқа қатынасушылар үш салмақтық категорияға бөлінеді. Аударыспақ салмақтық категорияға бөлінеді. Аударыспаққа салмақтық категорияны енгізудің мақсаты — қатынасушыларға неғұрлым теңдік жағдай туғызу. Оны спорттық сайыстың бір түріне айналдыру үшін бір-біріне тең келетін салмақтық категорияны көбейту дүрыс. Бұл категорияға бөлу соңғы кезде қалыптасты. Ертеде кез — келген тілек білдіруші өз еркімен қатынаса беретін болған. Амал қанша, спорттық жарыстарда сол үш категорияның өзі де көбіне әлі де сақтала бермейді. Спорттың бұл түрінің дамуымен бірге, сөз жоқ оның салмақтық категориясы да көбейе, кеңейе беретіні күмәнсіз.
Ойында аты белді, жарамды, өзі мықты, атқа отырысы мығым, білікті жігіттер жеңіп шығады. Сайып келгенде, аударыспақта негізгі рольді ат пен ойыншы жігіттер атқарады. Оспадарлық, жұла қашу, салып қалу, қол қайыру сияқты айла-амалдарды қолдануға болмайды. Аударысу ат пен жігіттің үндескен қимыл-бірлестігіне сүйене отырып, күш-жігердің басымдығын көрсететін қалыпты, байсалды шеберлікке ұласып жатуы шарт.

Қорытынды

Жанына халқымыздың жылқы жаққан,
Жылқыға жетпеген көз жаутаң қаққан,
Мінсең ат, ішсең қымыз, жесең қазы,
Қашаннан қазақ халық жылқы баққан.
Жасымнан жылқы десе менің жаным,
Атырдым жылқы ішінде өмір таңын,
Жапанда жел жылқының үстінде өстім,
Мекендеп өмірімде аттың жалын..., -деп Ілияс Жансүгіров жырлағандай аттың қазақ өмірінде орны ерек. Жылқы малының қымызы көп дертке ем екені де баршаға мәлім. Бүгінде Еуропаның көптеген елдерінде жылқыға отырғызып емдеу етек алған. Қымызынан неміс халқы дәрі жасап дерттерінің шипасын табуда. «Жылқы — қазақтың қанаты». Салауатты өмір салтын ұстанып, көп дертке ем тапқыңыз келсе атқа қоныңыз...

«Футбол-өмір!» Иә, бұл сөзбен бір топ келіссе, келесі топтың келіспеуі әбден мүмкін. Себебі, футбол десе ішкен асын жерге қойып, оны, футболды өмір санайтындар бар да, футболды, былайша айтқанда, «қақпайтындар» болады. Мен екі топқа да жатпаймын ;) футболға деген қызығушылық енді оянып келе жатыр.
Кеше Астана қаласы «Қажымұқан» атындағы орталық стадионында«Астана-64» командасы Шымкенттік «Қыранды» қабылдады. Әу баста «Қыранның» келетінін естігенде«Астана Аренада» болады-ау деп ойлаған едім. Өкінішке орай, далада қар аралас жаңбыр жауып тұрғанда ашық алаңда өтті. Фотоаппаратымды арқалап мен де, дәлірек айтқанда біз де бардық. Әрине, "Қыранға" жанкүйерміз!

Ойын "Қыранның" шабуылынан басталды

Ойынның аты-ойын! Олар ешқандай кедергіге қарамайды. Тек жеңіс үшін, жанкүйерлері үшін ойнайды!

Ал "Қыранның" мұндай плакат ұстаған жанкүйерлері болмаса да, әр жерде бір «Давай, Мурат, Мура!» деп айқайлап жүрген жанкүйерлері жетерлік еді ;)


Мен жанкүйерлер жақта жүрсем «Гооол!» деген дауыс шықты. Артыма жалт бұрылып қарап, мынандай қуанышты сәтке куә болдым:)

9-нөмерлі Мұрт Өнал есеп ашты. Есеп: 0:1
Арада 8 минут өткен соң«Астана-64» командасның ойыншысы Павел Пурышкин есепті теңестірді. Астаналық жанкүйерлер бір-бірін құшақтап, құттықтап жатты. Бұл қуаныштарының ұзаққа созылмайтынын қайдан білсін?! ;)



"Қыранның" сапындағы Голландиялық Мұрат Өнал қарсыластар қақпасына бірінші таймның соңғы секунттарына кезекті голын салып, команданы тағы да бір қуантты.

Сонымен, бірінші тайм аяқталды. Жалпы, футбол көруге бірінші рет келуім емес. Неге екенін білмеймін, естелік ретінде бір де бір ойында фотоға түспеппін. Есесіне осы жолы аямай футболистерді түсіріп алдым. Футбол түсінгенге ойыншық емесіне тағы да көзім жетті.






Айтпақшы, бұл ойында бас төреші Қостанайлық Анатолий Вишниченко болды


Постымның басында айтқанымдай, дала боран болып тұрды. Ойынға жарты сағат қалған кезде Астаналық жанкүйерлер газонды қардан тазалағанымен, газон ойынның бірінші таймында-ақ қар-қар болып кетті.


Табиғат құблысына бұйрық беріп, оны басқара алмайсың ғой. Мұндай келеңсіз жағдайлар футболистерге кедергі болмайтындығын "Қыран" командасының ойыншысы Санат Жумаханов дәлелдеді. Ойынның 2-таймында "Қыранға" 3-голды сыйлаған Санаттың тағы да пенальтиден гол салуға мүмкіндігі бар еді. Бірақ Санат оны дұрыс пайдалана алмады. Есеп 1:3. "Қыран" қырып кетті! Ал жанкүйерлер болса көңілді нотада үйді-үйіне тарқасты :)


P.S. Кешегі ойыннан кейін Шымкенттік "Қыран" командасы турнир кестесінде 2-орынға жайғасып, премьер-лигаға берілетін соңғы жолдамаға таласатын командалар қатарына қосылды. Енді келесі ойын 16-қарашада өтеді. Сәттілік саған, "Қыран!"

Күнәһар пенде

Қос жанары көкке телмірген Гауһардың ес-түссіз жатқанына екі күннің жүзі болды. Екі күн екі ғасырға айналғандай. Жұтынғанда жұтқыншақты қан жуды. Өзекті кернеген өкініш, еңсені езе түсті. Қызғалдақтай құлпырған Гауһарының мына күйге түсуі, Шерханды еріксіз егде тартқызып жіберді. Осыдан екі күн бұрын кәрі жүрегі әлде бір жамандықты сезгендей түн ауа шаншып мазасын алады. Шіліңгір шілденің ыстығынан болар деп ойлаған Шерхан орыныннан тұрып, ұзын дәлізді бойлай ас үйді бетке алды. Ондағы ойы бір жұтым су ішу. Кезерген еріннің шөлін басу. Үй іші өлі тыныштық. Тек, қабырғаға ілінген ескі ағаш сағат тілі ғана әлсін-әлсін соғуда. Қабырғаға ілінген сағатқа қарап ұзақ көз тоқтатқан Шерхан өз ойынан өзі шошы түскені. Зер салып қараса сағаттың тілшесі 04:20-ны көрсетіп тұр. Аздаған уақыттан соң таң атып, пенде біткен күйбең тіршіліктің қамытын киіп абыр-сабыр өмір базарына араласып кетеді. Ал, мына өлі тыныштық қас-қағым сәтте ұмытылып кете барады. Кенет телефоны құрғыр безек қағып қоя берді. «Түн баласы тыныштықпа екен? Астафураллаһ! Қайырлы болғай...», — өзі мен өзі сөйлесіп телефонның тұтқасын көтерді де, бейне бір құбыжық көргендей тілсіз қалды. Аяқ – қолы сірісіп қалғандай. Әлден уақыттан соң, не болғанын ұққан Шерхан телефон тұтқасын тастай салды. Қалбалақтаған қаңбақтай, қараңғылықтың тыныштығын бұза үйінің барлық жарығын қосып, ұйқыда жатқан Жәмиланы оятты.
— Тұр, бәйбіше бізді құдай сорлаты. Ауруханадан қоңырау шалды. Қызымыз Гауһар көпірден құлапты.
— Көпір? Құлағаны несі? Көкесі-ау, ол қалада оқып жүрген жоқ па?
— Тұрсаңшы болды. Заман ақыр болып жатса, сенің мына сөзіңе не жорық. Бол. Тездет. Әй, бәйбіше қара чемоданның ішіндегі азын аулақ ақшаныда ала шық.
— Мақұл… мақұл… О, алла! Көрсетпегенің осы ма еді? Не жаздық біз саған. О жасаған… Жаратқаааа-а-а-н!
Жәмилә, жылап жүріп қара чемоданды ақтарып қаржы алды. Жәмила кемсең қаға, жаратқанға арызын айтып жүріп киінді. Басына қолына түскен ескі шәлісін тағып, есікке қарап беттеді. Түн ішінде әке-шешесінің асыға сыртқа қарай бет алыстарынан бір жамандықтың болғанын Заңғар мен Әсел айтпай ұқты. Жанарларын жас жуа, қалаға қарай бет алған ата-аналарынан не жағдайдың болғанын сұрауға жүректері дау алмады.
Ауруханаға кірген бетте жансақтау бөліміне қарай асықты. Алға басқан аяқтары кері кетіп, жансақтау бөлімінің алдына жеткенше өздерініңде жандары шығып кеткендей. Жан сақтау бөлімінде мүшкіл хәлде жатқан Гауһарын көрген замат Жәмилә басынан орамалын шеше, жерге бүк түсе отырып жылап жіберді. Қызының шарасыз хәлі Шерханғада оңай тимеді. Көзбен көріп тұрсада әйелі Жәмиланы жұбатып, күні ертең оянады деп алдау сыратты. Дәрігерлер түсіндіріп айтпасада, қыздарының дертінің дауасыз екені көрген көзге анық еді. Аппараттардың көмегімен қимылсыз жатқан, сұлу Гауһар емес, әлде бір қуыршақ іспетті. Ботадай көздері жұмылып,ұйқы құшағында. Арада екі күн өте Гауһар есін жиды. Бірақ, орыныннан тұра алмады. Дәрігердің айтқаны дәл келді. Биіктіктен құлаған сәтінде беломыртқасы сынып, ағзасына айтарлықтай зиян келген. Өмір сүруге құмартқан жас жүрегінің мықтылығымен ғана шыбын жаны шықпай аман жатыр. Дәрінің күшімен сезбей жатса керек, болмаса жағы мен қабырғалары сынған. Ішкі органдарынада айтарлықтай зақым тиген. Екі күннің ішінде жуыла-жуыла оңған бөздей болған Гауһардың түрі тіптен аянышты. Өзінің не іске қадам басқанын жақ ашып айта алмасада, Гауһар еріксіз жылай береді. Оның қалтасынан табылған бір тілше хатта бары анық жазылған. «Бекзат бақыт меннен теріс айналыпты. Жанымда жанарыма жасырынған сорым ғана. Мен сол сорыммен біргемін. Тірліктің қыл көпірінен өте алмадым. Мені кешіріңдер. Бәріне кінәлі өзім ғана. Мен сүйдім. Өмірді, өздеріңді, тіршілік атаулыны сүйдім. Өмірдің көктеміне қуанып жүріп, ызғарлы күзін көрдім. Үміттеріңді ақтай алмасам, мен бейбақты кешіңдер. Қыздарыңыз ақымақтық іс жасамақ. Кешіңдер мен ақымақты. Білем, мені әсте әке-шешесі жоқ деп Нұрқанатқа жар болуыма рұхсат берместеріңізді білемін. Рас, сіздерге бұл жайында ашып айта алмадым. Нұрқанатта бірге бола алмаймыз дейді. Нұрқанатсыз ғұмыр кеше алмаймын. Сіздерден қарғыс емес, алғыс ала ақ келін атанғым келді. Әттең, мұның бәрі менің арманым болып қала бермек. Аяулы ана, сенің жаулығыңның ұшымен қуаныштың жасын сүрткеніңді қалап едім. Қараш, бәрі мен ойлағандай болмауда. Жаулығыңмен қайғының жасын құрғатпақсың. Асыл әкешім, сенің мақтаныңа айналар Гауһар тасың бола алмадым. Соңғы уақытта ботадай көздерімнен тек, ақмоншақ жас тамуда. Әке екі дүниеде де перзенттік алғысым шексіз.Өмірден баз кешіп, бақилық болып барамын. Ұмытпаңыздар, мен сендерді еріксіз қимай барамын. Апа-көке мен сіздердің үміттеріңізді ақтай алмадым. Кешіңдер мендей перзенттеріңді. Менің бұрымымды енді, ажал өріп, ажал тарқатар. Менің таңым енді қайта атпас. Ақымақ болған мені кешіңіздер! Сіздерді шексіз жақсы көретін перзентеріңіз Гауһар!»
Бүгін Гауһарды ауруханадан шығарды. Гауһарды емес, Гауһар қыздың өлі денесін шығарды. Ия, Шерхан қызының жанын мұнан артық қинағысы келмеді. Жан азабын тартып тұрсада, әкесін көргенде әлсін жымиатын ботақанын аяп кетті. Гауһарының енді қайта орыныннан қайта тұра алмайтыннын көтерседе, миына қан құйылғандықтан ақыл есінің алты жасар баланың ақылындай болатыннын естігенде қарт жүрегі бір тоқтап, қайта жүрді. Сынған қабырғаларыда сырқырап жан азабын еселей түсті. Тек, уколдың күшімен ғана ауырғанын білмей әлсін жымиып жатқанына 2-аптаның жүзі болды. Кім өз перзентін ажалға қисын. Шерханда амалсыздан өлместің күнін кешіп ішінен тынып жүр. Жәмилада жылай — жылай жанары суалғандай. Гауһарының өмірін қиюына себепкер болған Нұрқанатта аурухана табалдырығын тоздырып жүргеніне 2-апта. Жас баланың болашағына балта шапқысы келмеген Шерхан Нұрқанатты кешірді. Жаратқанның жазмышына көнгеннен өзге адамда амал бар ма? Әсте, жоқ. Қызының мына ахуалына жаны шыдамаған Шерхан бір тоқтамға келді. Өзінің ішкі ойынан өзі қорықсада, онан өзге амалының жоқ екендігіне, шарасыздығына күйінді. Дәрігердің алдына келіп, «Өлімді женген ешкім жоқ. Өзектіге тарту өлім ғана. Ерте ме, кеш пе барар мекеніміз бір. Сол бір алыс мекенге Гауһарым сапар шекпек болған екен. Жазмыш болар. Аман қалды. Аллаға шүкір. Бірақ, ендігі сәтте бет алған жолынан қалдырғым келмейді. Мен күнәһар пенде болайын. Сендерді әсте кінәламаймын. Гауһарымның жанын қинамай ақырғы сапарға аттандырыздар. Бұл жайында ешкім білмесін. Күнәһар пенденің ақырғы сөзі деп ұғарсыз...» Шерхан дәрігердің сөзін күтетпестен кабинеттен шығып кетті. Қызының палатасына кірген бойда жанарына жас келіп, ақырғы рет Гауһарының шашынан сипап, маңлайынан өпті. Үнсіз ғана періште перзентімен ақырет сапары алдында бақиласып тұрды.

Жайна Ерахмет

---

Ерте, ерте, ертеде, лама жүні келтеде, Кенжекей сұлу Ертөстік хикаясын жалғастырмақ болыпты. Ертөстіктің Айдаһарды жеңген күні ішкілікке салынып кетуі себепті, басты кейіпкердің орны бос қалыпты. Кенжекей әрі ойланып, бері ойланып, ертегі сиквелына басты рөлге лайық жігіт керек екенін айтып, жарияға жар салады. Сол-ақ екен, ертегі әлемінде сенделіп жүрген еркек кіндікті жеті кейіпкер желпініп жетіп келеді. Бірақ, Кенжекей жетеуін де «Бірдеңе жетіспейді» деп қабылдамай қояды.
Жетеуден маза кетеді.
«Әттең, тым арықпын, әйтпегенде өтер едім!» — дейді Желаяқ.
«Әттең, мойным қылдай, әйтпегенде өтер едім!» — дейді Көреген.
«Әттең, қолым сөздің тура мағынасында ғана ұзын!» — дейді Епті.
«Әттең, қампиған қарным болмағанда!» — дейді Көлтауысар.
«Қап, бойым қысқа боп тұрғаны!» — дейді Қаңбақ шал.
«Мені де «мойның қысқа» деп менсінбей қойған шығар!» — дейді Саққұлақ.
«Ай, дәу де болса, бөксемнен таптым-ау!» — дейді Таусоғар.


Бұл сөздерін артынан еріп отырған Мыстан естіп қояды да: «Мен сендерге бұл қырсықтың дауасын айтайын, ал сендер маған отынымды тасып беріңдер», — дейді. Жетеуі келісіп, Мыстан кемпір тай сандығын ашып жібереді де, ішінен сымбат кемшіліктерін киіммен жасыру сыры жазылған бір бума қағазды алып, бір-бір парақтан таратып береді.

---

Жүдеу Желаяққа

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Қара, қошқыл және қою күңгірт түс; 2. Денеге жабысып тұратын свитер һәм сондай жеңсіз көйлек (футболка); 3. Бір өңірлі пиджак, терең ойықты пальто; 4. Кең, қолпылдақ үлгідегі олпы-солпы киім.	1. Кең балақты шалбар; 2. Жалпақ жаға; 3. Ашық түстер; 4. Көлденең жолақты киім; 5. Ірі әрі жалпақ жолақтары бар киім; 6. Бірнеше қабат киіну. Денеге қосымша көлем беру үшін (мыс: жейде + жемпір + пальто, жеңсіз көйлек + кеудеше + күрте т.с.с.); 7. Жейде, «толстовка», жұқа свитерлердің жеңін әдемілеп қайырып қою (бейресми кездесу, отырыстарда).

---

Қылмойынды Көрегенге

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. V-пішіндес ойық; 2. Жағасы ашық жейде; 3. Жіңішке галстук; 4. Мойынға тағатын жіңішке, сопиған, салпылдаған алқалар, баулар; 5. Тікірейтілген шаш үлгісі.	1. Биік жағалы сырт киім; 2. Тік жағалы жейде; 3. Жалпақ галстук; 4. Жағаңның түсі жейдеңнің түсіне кереғар болса; 5. Қауға сақал; 6. Шарф.

---

Ұзынқолды Ептіге:

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Жеңінде тік жолақтары не жіңішке өрнектері бар жейде; 2. Жартылай шолақ жеңді жейде (3/4); 3. Жалпақ манжетті жейде.	1. Жалпақтығы орташа білезік не қол сағат; 2. Ұзын манжетті қолғап.

---

Кебеже қарынды Көлтауысарға

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Денеге жабысып тұратын киім; 2. Тегіс, жеңіл мата; 3. Бүрмелі, қыртысты шалбарлар; 4. Қос өңірлі костюм, пальто, күрте; 5. Жіңішке немесе қысқа галстук. 6. Тым ашық түсті киім; 7. Бір-біріне кереғар түстер (мысалы: қызылға – жасыл, сарыға – күлгін, сарғышқа – көк кереғар); 8. Жалпақ көлденең жолақты киім.	1. Бір өңірлі, сәл кеңдеу костюм; 2. Үштік-костюм (тройка); 3. Суреті, өрнектері тігінен түскен костюм; 4. Белі жоғары шалбар/джинсы; 5. Кеңдеу киім үлгілері. 6. Бірыңғай, қошқыл, күңгірт түстер; 7. Назарды қарыннан алыстату: көзілдірік, сақал, жалпақ жиекті қалпақ, жуан қолсағат.

---

Қарыс бойлы Қаңбақ Шалға

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Жалпақ жаға, белбеулер; 2. Бір-біріне кереғар түстер (мысалы: қызыл – жасыл, сары – күлгін, сарғыш – көк; 3. Қосөңірлі пиджак және пальто; 4. Кең шалбар не джинсы.	1. Суреті не жолақтары тігінен түскен киім; 2. Бір өңірлі пиджак не пальто; 3. Ұзын пиджактар не күртеше; 4. Белі жоғары шалбар не джинсы.

---

Қысқа мойын Саққұлаққа

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Мойынға тағатын орамалдар; 2. Жалпақ галстук; 3. Жейденің жағасын "қылқындыра" түймелеген; 4. Жалпақ жағалар; 5. Шарф. 6. Сақал қою.	1. V-пішінді ойықтар; 2. Жіңішке галстук; 3. Үнемі қырынып жүру.

---

Батпан бөкселі Таусоғарға

ЖАРАСПАЙТЫНЫ:	ЖАРАСАТЫНЫ:
1. Ашық түсті шалбарлар; 2. Тор көз (клетчатый) киімдер.	1. Қара, қошқыл, күңгірт шалбарлар; 2. Суреті тігінен түскен шалбарлар; 3. Ұзындығы бөксенің ортасына дейін жететін свитер, күртеше және пиджактар.

---

---

Кемпірдің бұл мәрттігіне әбден разы болған жетеуі отынын жарып, пешін жағып береді де, Түркістанның базарына тұра тартады.
Су жаңа үлде мен бүлдеге стильдің барлық ережелеріне сай киінген кейіпкерлер Кенжекейге қайта барып, бақ сынамақ болады. Барғанша қалай боларын ойлап, уайымдаумен болады.
Ер Төстіктің отауына жақындаған сайын тізелері дірілдеп қоя береді. Үйге жақындағанда алдарынан шашы ұйпа-тұйпа, халатшаң Кенжекей шығады.
— Амансың ба, Кенжекей сұлу! — дейді олар бір ауыздан.
Кенжекей әлгілерді бірден танып:
— Қыз сынына қатысатындай біріңнен бірің сұлу болып келіпсіңдер ғой! — дейді.
— Енді өзің «бірдеңе жетіспейді» деген соң...— дейді олар да ұялғансып.
— Жетіскен түрлеріңе болайын сендердің, жүктібайымайдтар! «Жетіспейді» дегенде, мен шүберекті меңзеппін бе? Ой, жын буған, пері қуған, өңшең сайқымазақ! Сендерге Төстікжанның жігері мен сенімділігі жетіспейді! — деп жеті атасынан дым қоймай, қуып шығыпты.

PS. Тонадайда мырс-мырс күліп Ақнұр Бектеміс кетіп бара жатты…

---

Қолданылған ресурстар:
www.askmen.com — How To Hide Flaws With Clothing
www.ehow.com — How to dress to balance a short waist
www.noubikko.com — Waist tips
www.lifeinitaly.com – Men’s guide to hide body flaws
bitstrips.com/ — Your Own Personal Emoji

---

Осы сайттың кейбір резиденттері мені метросексуалдар қатарына жазып қойған. Неге екенін өзім де түсінбеймін. Шындығын айтсам, метросексуалдың кім екенін білу үшін сөздікке үңілуге тура келген. Е, болсам, бола қояйын. Бірақ, бұл үшін киіну өнерінің (иә, бұл да өнер екен) қыр-сырын меңгеру керек қой. Ал, мен болсам кезінде мамам алып бергенді кие салатын қасиетімнен әлі арылғам жоқ, жампозым әкеп бергенді іліп алып жүре беремін.

Жалпы, қоғамда ақсап келе жатқан түсініктердің бірі — салауатты өмір салты. Оның да мына жобада бекер қойылмағаны көрініп тұр. Нақты айтқанда, әрбір оқырман кезекті блогтан кейін, жазбада түсіндірілген өмір моделіне деген қызығушылығы арту қажет. Яғни, салауатты өмір салтын өміріне енгізуге ынталану. Мини-блогиаданың да мақсаты осы болса керек.

Жарыстың шарты бойынша, салауатты өмір салты атты үлкен, әрі маңызды тақырыпта репортаж стилінде жазба талап етіліпті. «Репортаж деген белгілі бір уақиға жеріне барып ақпарат алумен қатар, соны халыққа шебер түрде жеткізу мақсатында жасалынатын видео, фото, жазба түріндегі ресми/бейресми құжат» — дейді google-ата. Дегенмен, ғасырымыз вертуалды-ақпараттық жүйеге тікелей байланысты болғандықтан, репортажымды онлайн түрде жасасам, ешкім дау айта алмас, сірә.

Салауатты өмір салты деген не?

Анықтама:
Салауатты өмір салты — белгілі популяцияның денсаулығын сақтап, нығайтуға, салауаттандыруға арналған мінез-құлқы, тәрбиесі. Салауатты өмір салты — тек медициналық емес, сонымен қатар өндіріс пен өндірістік қатынастардың дамуына байланысты болып келетін әлеуметтік-экономикалық категория. Салауатты өмір салтыжеке адамның тіршілік жағдайын денсаулығына сәйкес таңдауы, яғни жеке әлеуметтік топтар мен жалпы қоғамның жоғары гигиеналық мәдениеті.

Гигиена, тазалық, спортпен шұғылдану, жаман әдеттерден алыс тұру және т.с.с. мысалдар айтып нәрсіз сценарийді әрі қарай жалғастыра беруге әркімнің де тілі жетерлі-ақ. Алайда, іске келгенде ауыз толтырып айтып жатқан адамдардың көбісі сол өмір моделін ұстанбайтынына күә болып жатамыз.

Менің репортажымның мақсаты — айтқан нәрсесін тірлігімен құптай отырып, тіршілік жағдайын денсаулығына сәйкес таңдаған, үлкен жетістікке жетіп, халық алдында беделді атанған нағыз ерлердің салауатты өмір салтын қалай жүргізіп жүргендері туралы жазу, әрі солардың өсиеттерін өсіп келе жатқан саналы ұрпаққа жеткізу. Сонымен қатар, мотивация алған жастарды жетістіктерге жетелейтін, таза, әрі мүмкіндіктерге толы өмір моделіне шақыру, үндеу!

Онлайн сұхбатымның бірінші қаһарманы, бизнесмен, Arman Holding компаниясының іргетасын қалаған жетекші және президент — Серікбай Бисекеев (bisekeev.com). Жетістік шыңының төрі қаншалықты жарқын болса, оған жетелейтін жолдың да соншалықты қараңғы екенін білеміз. Жұмыстан шаршап-шалдыққанда, немен айналысатынын, бос уақытын қалай өткізетіні туралы сауал қойдым. Және салауатты өмір салты туралы ой-пікірін қалдыруды өтіндім. Серік ағамыздың жауабы төмендегідей болды.



Шапағат Бердібек — Массачусетск технологиялық институтының (MIT) степендианты, облыстық және республикалық дәрежедегі дүркін-дүркін жеңімпазы, жүлдегері, Asian Physics Olympiad атты олимпиаданың қола жүлдегері, Шымкент қазақ-түрік лицейінің (Шымкент КТЛ) түлегі. Өзге елде оқып жүрсе де, Бердібек салауатты өмір салтына дұрыс қарайды. Оның таэквондо спорт түрінен USA ішінде 1-орын алуына ештеңе кедергі келтірмеді. Керісінше, сабағына деген мотивация болды десек қателескен болмаспыз, сірә. Сұхбат барысында көп мағлұматтың болғанын қаламады. Бар алып қалғаным осы болды. Алған жетістіктері мен салауатты өмірі ой саларлықтай деп ойлаймын.



Шамиль Аляутдинов

Ал, Шамиль ағамыз біздің тақырып туралы не айтады екен? Өмірінде кездескен қиындықтардың арқасында денсаулықтың қадірін түсінген триллионер (өзін солай атағанды ұнатады. Тіпті, «триллоинер слушает» деген кітабы да жарық көрді) «тәні саудың — жаны сау» немесе керсінше «жаны саудың — тәні сау» принципін ұстанады. Күніне 12 км жерді велосипедпен (белсебед, шайтанарба) жүріп өте аласыз ба? Мүмкін, бірақ баршамыз көлік бар кезде, велосипед қолданбаймыз. Дегенмен, қаншалықты бақуатты, бай, беделді болса да, Шамиль жұмысына көлікпен бармайды екен. Тіпті, 2010 жылында қымбат көлігін (Ауди A5) сатып, орнына велосипед алған екен. Оның жұмысына баратын жолы, күнделікті жаттығудың түріне айналып кеткен десек те болады. Өзінің жауабы былайша:

2010 жылдың желтоқсан айында мен өзімнің ең жақсы көретін, жап-жаңа, бір жылдық «Ауди А5» көлігімді сатып, орнына велосипед алдым. Өзімнің денсаулығыма ұқыпты қарайын деген мақсат болды. Сол уақыттан бері мен жұмыс пен үйдің арасында 12 км арақашықтықты велосипедпен қатынап жүрмін. Оған қоса, офисте белтемір (турник) орнатып қойғанмын. Себебі, 33 жасымда алғаш рет омыртқа-арасы жарық ауруына (межпозвоночная грыжа) шалдықтым. Жүре алмадым, отыра алмадым. Аурудың асқынғанын тіпті құлайтын кездер де болған. Қазір, шүкір, арнайы жаттығуды үйреніп, соларды күнде жасап тұрамын. Денсаулықтың кепілі – салауатты өмір салтынан басталады.

Жаны саудың – тәні сау ма әлде керсінше ме?

Адамдар қадірін білмейтін 2 нәрсе бар. Денсаулық және бос уақыт. Бос уақытымды әрқашан пайдалы өткізуге тырысамын. Жастарға да тілерім мейілінше уақыттарын өзін дамытумен және салауатты өмір салтын ұстанумен өткізсін. Адам баласы бағындырмаған талай белестер бар.

Асқат Мұрзабаев

Асқат Мұрзабаев — IT маманы, программист, Твиттерде (Twitter.com) тәжірбие алуға ие болған студент, Сhocomart.kz сайтының ортақ құрылтайшысы. Асқат бос уақытында тауға шыққанды ұнатады. Яғни, бір сөзбен әбден берілген альпенист. Таза ауаның әсері болуы керек, әрдайым өзін жақсы сезінуге көмектеседі. Әрдайым осылайша уақытын таза ауада өткізуі, Асқаттың болашақ жеңістеріне деген мотивация сыйлайтынына күмән жоқ. Салауатты өмірді түзеткенде ғана, біздің ерекше креативті ойларымыз ашылып, дүниеге басқа көзбен қарай бастаймыз. Адамда жиналған стресс, күйзеліс, қаттылық осы спорт, серуендеу арқылы кетеді. Асқатқа молынан пайда алып келгенін аңғару қиын емес.



Интернет әлемінің майталмандарынан да сұхбат алып үлгердік. Kerekinfo.kz сайтының бас директоры Аршат Ораздың жұмыстан шаршаған уақытта жалғыздықты ұнататынын білдіңіз бе? Жалғыз қалып, жаяу жүргенде тынығып қалатынын жасырған жоқ. Оның ойынша, салауатты өмір салтын жалғыз ұстану — қиын. Бір топ болып, бірге жүріп, бірге іс жасаған абзалырақ. Осылайша, топ ішінде бірлік пен қолдау сақталады деген ойда.

«Біз, мысалы, жігіттермен жиналып футбол ойнап тұрамыз» — деп, салауатты өмірінен тәжірбие келтірді.

Ал, Blogtime.kz блогтұғырының директоры Нұрлан Жанайдың ойы өзгеше болды. Бос уақытын соншалықты спортқа бермесе де, онсыз еш болмайтынын сызып көрсетті. Соған қарағанда, халыққа қызмет бірінші орында тұрған секілді. Дегенмен, тынықпаған тән мен қаяу көңіл іс жасайтын кезде ықыласты бұзады. Ықыластың қайнар көзі — демалған рухта. Нұрлан бағындырған белестердің тамыры салаутты өмір салтына байлаулы екенін аңғару қиын емес. Тіпті, кейде серігіп алғанда "Қырып жоямын деп ойлайсың" деп қояды, мотивацияны мақтан тұтып. Жалпы Нұрланның талғамы:

Жүзу, жүгіру, секіру сияқты жеңіл атлетика түрлері. Нұрланмен бірге бір марафонда қатысып көрсем бе екен деген ойда жүрмін.

Арқамыздан қадам басып келе жатқан жас інілерміз бен қарындастарымызға өз ақыл-кеңесімен бөліскен Ерболдың жауабы маған қатты ұнады. Ербол Серікбай — сұрақ-жауап сайтының құрушысы.

Сұрақ:

— Жаңадан жетістік жолын бастап келе жаткан жас ұрпакка салаутты өмір салтын дәріптейтін, үндейтін қандай істерді ақыл кеңес етер едің?

Темекіден аулақ болсын! Ең жаман әдет — темекі… Өмірімде темекіге қызықпаппын, шеккен де емеспін. Яғни, менің санамда темекі шегуді "қызық, әдемі көрінеді" деген түсінікті шығарып тастағанмын. Оның орнына велосипед алу, конькиде әдемі сырғанауды мотивация ретінде алса жақсы.

Қорытынды: «Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды.» Салауатты өмір салты жетістік жолы мен адам бақытымен тығыз байланысты екенін аңғардық. Өмірінде жетістікке жетіп, ары қарай тоқтамаған ерлер де сол әдетті ары қарай жалғастыруда. Тіпті, келер ұрпаққа өсиет етуде. Невролог Даниель Левитиннің сөзін оқып алып, содан тұжырым шығардым.

Қай орта болмасын, жетістіктің шыңына (шеберлікке) жету үшін, адамға салауатты өмір салтын белсенді түрде жүргізу керек. Денсаулықтан асқан байлық жоқ. Ал, оны сақтауда алғышартты ойнайтын маңызды рөл — осы салауатты өмірде жатыр. Кез-келген адам — композитор, блогер, бизнесмен, жазушы, пианист, спортсмен, ғалым, — кім болса да, өмір жолы бойы салауатты өмір салтын ұстанып отқанын аңғарамыз. Серік Бисекеев ағамыз айтқандай, өзіне керек өмірді әркім өзіне қарай жоспарлайды. Сол себепті, өмірімізге бет алды қарамастан, болашақта жетістікке жеткен, әрі соның жемісін тамсана отырып тата алатындай дәрежеде болу үшін, салауатты өмір салтын дұрыс ұстанып, оның іргетасын бүгін қалау керекпіз.

Тойға не мерекелік кешке жарқ-жұрқ еткен, көздің жауын алатын әдемі көйлекпен барғымыз келеді, ә, қыздар? Той тұрмақ, күнделікті жұмысқа киетін киімнің өзінде көз тартатын әдемі әшекей не жалтырайтын тастар болғанын қалаймыз.
Мұны біз емес, қазіргі сән талап етуде. Соңғы екі жылда киімді бағалы тастармен көмкеру трендке айналып, сұрапыл сұранысқа ие боп жатыр. Былай айтқанда,«Сваровски» тастары басқа да, аяққа да «шығып бітті»))). Жо-жоқ, мұны жаман деуден аулақпын. Керісінше, әдемі. Өте әдемі.

---

---

Бұл «сұлулықтың» пайдасы көп: киіміңдегі жымың қаққан тастар әдемі көңіл-күй сыйлайды; көп ару осындай бұйымдар жасап, қолөнермен айналысып, табыс табуда; сыйлық таңдау көп бас қатыруды қажет етпейтін болды; жыртылып қалған киімдерді «білдіртпей» жамауға тағы бір мүмкіндік; ескіріп, өң бере бастаған киімдерге екінші өмір сыйлаудың өте сәнді әрі тиімді жолына айналды. Осылай тиімді тұстары жалғасып кете береді.

«Киімге екінші өмір сыйлайды» демекші, былтыр Бейбіт Сарыбайдың (танымайтын қазнетші жоқ шығар деген сенімдемін) Фейсбуктегі парақшасына жариялаған жазбасы есіме түсіп кетті. Ол: — «Инстаграм, Фейсбук, ВК, барлық әлеуметтік желідегі суреттерімді өшіріп жатырмын. Биыл тағы былтырғы киімдерімді киетін болдым» — деген мағынадағы постымен әбден күлдірген еді. Рас қой, әлеуметтік желілер киіміміздің тез тозуына септігін тигізіп жатыр, қашанғы бір киіммен суретке түсе бересің?))

Қыздар түсінер, бір киімді айлап-жылдап ұзақ кие алмайсың — дымы жоқтай көрінесің, бір жағы, әлі тозығы жетпеген киімді лақтырып тастауға да қимайсың. Мұндайда тығырықтан шығатын бір жол ұсынғым келеді — көзге жауыр болған, көнерген киімді тастармен әрлеу. Арзан әрі сәнді. Дәл ондай киім сізден басқа ешкімде болмасы анық ;).

Киімге әшекей тастарын тігудің ең қарапайым жолын ұсынбақпын. Осыған қолыңыз жаттықса, әрі қарай түрлі сызба, фигура, суреттер салып тігуді де тез меңгеріп кетесіз.

Мына трикотаж кофта менің гардеробымда жақында пайда болса да, бір өзгеріс енгізгім келді.



Ол үшін талғамыңызға сай тастар, кофтамен түстес ине-жіп және қайшыны алдым. Тастардың дәл мен таңдағандай болуы — шарт емес, құр бисерді де, «сваровски» тастарын да, маржан тастарды да, суреттегідей, тау хрусталін да тігуге болады.



Алдымен тастарды қалай орналастыратынымды жоспарлап алдым. Мойын тұстан төмен қарай шашыраса, әдемі көрінеді екен. Мынабір қалтаның кедергі келтіріп тұрғаны… ай, ештеңе етпес.



Тастарды тығыз орналастырып, қандай да бір жүйеге бағынбастан тіге бастадым. Астына қарай «шашыратуым» үшін бірте-бірте арасы сиреу керек. Түстердің үйлесуіне назар аударуған жөн.



Инеге бір сабақталынған жіп соңына дейін тігіледі. Әр моншақты әр жерге жеке-жеке тігу өте қауіпті — түйінделген жіп тез ажырауы мүмкін. Сондықтан суреттегідей жақын орналасқан моншақтарды бір-біріне жалғай бердім.



Максимум бір сағат уақытымды алған «жаңа жемпірімді» қайда болса да, ұялмай киіп бара беруге болады :). Бастысы — сәннен қалып жатқам жоқ. Төмендегі сапасыз фотом үшін кешірім сұраймын, негізі тастар керемет жарқырайды ;)

---

Осылай. Бәрі оп-оңай. Ынта болса, болғаны… Дәл қазір «жаңаруы тиіс» киімдеріңізді жинап келіп, іске кірісе беріңіз ;)

Орындаушы: Бағлан Әбдірайымов.
Сөзі: Күләш АХМЕТОВА.

I.
Сен – қазақсың!
Қазақ деген ел бөлек,
Қазақ салған соқпақ бөлек, жол бөлек.
Киіз үйі Жер сияқты жұп-жұмыр,
Шаңырағы Күн сияқты дөңгелек.

ҚАЙЫРМАСЫ:
Сен – қазақсың!
Ұлы дала – тұғыры.
Күмбір-күмбір күрескерлік – ғұмыры,
Тірескеннің дірілдеткен тізесін
Тұлпарының тұяғының дүбірі!

II.
Сен – қазақсың!
Қазынасы – нәсіп, құт.
Қазақ болу – ғаламатқа ғашықтық.
Жерің, суың, тауың сұлу соншалық,
Көрген көзден кететіндей жас ытқып!

ҚАЙЫРМАСЫ:
Сен – қазақсың!
Ұлы дала – тұғыры.
Күмбір-күмбір күрескерлік – ғұмыры,
Тірескеннің дірілдеткен тізесін
Тұлпарының тұяғының дүбірі!

III.
Сен – қазақсың!
Қазақ едің туғанда!
Онда, дүние тағылымынан үлгі ал да,
Ата жұрттан, Ана тілден айрылма,
Төбеңде Күн, төменде Жер тұрғанда!

ҚАЙЫРМАСЫ:
Сен – қазақсың!
Ұлы дала – тұғыры.
Күмбір-күмбір күрескерлік – ғұмыры,
Тірескеннің дірілдеткен тізесін
Тұлпарының тұяғының дүбірі!
Тірескеннің дірілдеткен тізесін
Тұлпарының тұяғының дүбірі!

Егер балаңыздың салауатты өмір салтын ұстанғанын қаласаңыз, ең алдымен өз іс-әрекетіңіз арқылы үлгі бола біліңіз. Себебі, бала көбінеки Сіздің айтқан ақылыңызды емес, күнделікті жасап жүрген іс-әрекетіңізді қайталайды. Өзім де бала тәрбиелеп отырғандықтан, босанған Аналарға керек болады деген кеңеспен бөліспекпін.

Сәлем — сөздің атасы демекші, танысып — амандасып алайын. Ең әуелі сәлем! Орталарыңызға жаңадан қосылып отырмын. Мені жылы шыраймен қарсы алады деген үміттемін. Ендеше, алғашқы жазбамды оқып, сындарыңызбен пікірлеріңізді айта отырыңыздар .

Бүгінгі таңда, тәрбиелі және зиялы ұрпақты тәрбиелеу басты мәселе. Соның ішінде, жасөспірімдерді спортқа баулып, салауатты өмір салтын ұстауға шақыру. Заман дамып тұрған шақта, соның ішінде біздің елімізде көптеген спорт залдары және түрлі үйірмелер ашылып жатыр. Күні бүгінде бірнеше сараң жастарымыз ішімдікке салынып жатады. Осы мәселені өзекті етіп, Атырау қаласындағы химия — биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде ағылшын тілі пәнінен дәріс беретін мұғаліммен әңгіме — дүкен құрдым.

Жалпы, қай елде болмасын салауатты өмір салтын қалыптастыру қажет нәрсе. Әсіресе, өзіміздің еліміздегі кейбір қалаларда экология мәселесі жақсы жағдайда емес. Сол себепті, спортпен шұғылдану жастардың денсаулығын физиологиялық тұрғыдан нығайту таптырмас мүмкіндік. Болашақта болашақ ұрпағымыз дені сау болсын десек, барлығы спортпен айналысу керек. Мынау қарыштап дамып отырған заманда, сонау шет елдерінде қарт — кәрісінің салауатты спортпен шұғылданатынын байқаймын. Өзім мәселен, спортың бірнеше түрімен айналыстым. Мектепте ұстаздық етіп жүрсем де, спорттан алыстап жүрген жоқпын .

Ия, спорт бұл тек қорғаныс емес. Сондай — ақ, адамның рухын жігерлендіре түсіретін, жан — дүниесін шыдамдылыққа үйретеді.







Осы тақырыпты жаза отыра, өз ойымды ортаға салсам деймін. Мейлінше, жастарды спортқа қызықтырудың амал — тәсілдерін табу керек. Сондай — ақ, тек оқу орындарымен шектелгеніміз дұрыс болмас. Жұмыс орындарында небір қызықты тренингтер өткізсе нұр үстіне нұр болады. Өйткені, ылғи жұмыс, жұмыс деп, бел омыртқалары және буындары ауырады. Бұл белсенді қозғалыс болмағандықтан. Онысы ол, семіздіктің алдын алуға мүмкіндік туады. Ең қызығы жылына бір рет болса да, марафон секілді жарыс ұйымдастырған жөн. Ең біріншісі, марафонның өзі қызықтырып тұр. Екінщі, адамға уәж (мотивация) ретінде болады. Ең бастысы, қаладан қашық орналасқан жергілкті жұртқа спорт кешендерін салу жұмысын іске асыру. Сөздің растығы керек, кей ауылдардан спортпен шұғылдану үшін қалаға келетіндері бар. Шынайы өмірден мысал, менің бір танысым сонау Махамбеттен келіп жүреді. Бұл адамға физиологиялық тұрғыдан шаршаңқы болады.
Міне, солай. ) Ойларыңыз болса, жаза отырыңыздар !)