Алматы облысының жастар саясаты мәселелері басқармасы, Алматы облысының жастар саясаты орталығы, Қазақстан КВН Одағы, «Жас Отан» ЖҚ Алматы облыстық филиалының ұйымдастыруымен, Мемлекеттік жастар саясатын жүзеге асыру, жастар арасында Жайдарман ойынын дамыту, әдебиетке деген қызығушылығын арттыру, құқық бұзушылық, жат мінездердің алдын алу, жастардың бос уақытын тиімді өткізуді үйлестіру, ой қабілетін дамыту, өмірге деген позитивті көзқарасын ұлғайту және облыстың намысын қорғайтын команда құрып, республикалық деңгейге шығару мақсатында Алматы облысының ашық чемпионаты Республикалық «Жетісу» аймақтық лигасы «Маусымашар — 2015», «Тарих маусымы!» атты Жайдарман ойыны өткізілді. Ойынға Алматы облысының аудан, қалаларының үздік деп танылған 29 жайдарман командалары жиналды. Әділ қазылардың шешімімен командалар «А» және «Б» болып 2 топқа бөлініп өз өнерлерін көрсетті. Ойынға әділ төрелік еткен «Жас Отан» ЖҚ Алматы облыстық филиалының атқарушы хатшысы Айдын Нұрмұхамбетов, Қазақстан КВН Одағы Алматы облысы бойынша жауапты өкілі Әділбек Абилов, «NEW NOMAD» студиясының өкілі Азамат Мингенов, «Абай даңғылы 8» жайдарман тобының мүшесі Ердос Оралбеков және «АЭС» тобының мүшесі Қуандық Әбдіқадыров төрешілік етті. Ал «Сенсация» жайдарман тобының мүшесі Байбосынов Дастан ойынның жүргізушісі болды. Бірінші топтың ойынынан кейінгі жарты сағаттық үзілісте, өз ісінің шеберлері, тәжірибелі жайдарманшылар, жас ойыншыларға семинар өткізді, семинар барысында жайдарманшыларға стильдік қатемен жұмыс істеу және редакторлық жұмыстардың маңыздылығы жайлы өз біліктіліктерімен бөлісті.
Ойын барысында Еңбекшіқазақ ауданы «Қазақ жастары», Алматы қаласы «Тәтті», «Алмалы», Шымкент қаласы «ХТТУ Жастары» жайдарман топтары көрермен көзайымына айналып, ерекше көзге түсті. Ойынның қорытындысы бойынша бас жүлдеге «Маусымашар – 2015» Жеңімпазы болып Еңбекшіқазақ ауданы «Студенттер қалашығы» жайдарман тобы иеленді сондай-ақ жалпы өнер көрсеткен барлық қатысушылар алғыс хаттармен марапатталды. Ойын соңында көрермендер «Сенсация» жайдарман тобының ойынын тамашалады.

МАУСЫМАШАР НӘТИЖЕСІ БОЙЫНША 16 КОМАНДА ШИРЕК ФИНАЛҒА ЖОЛДАМА АЛДЫ:
1. ЖАРКЕНТ ҚАЛАСЫ ҚҰРАМАСЫ «ӘЛЕМ ҚАЗАҚТАРЫ» және «ЖАҢА ҚАЗАҚТАР».
2. ЕҢБЕКШІ ҚАЗАҚ АУДАНЫ «ЕҢБЕКШІ КЗ». Көрсетпеген және плагиат әзілді ойында қойған үшін (Ат махаббаты) ширек финалға 0,5 балл айыппен кіреді.
3. ҚАРАТАЛ АУДАНЫНЫҢ ҚҰРАМАСЫ «ҚАРАТАЛ ҚЫРАНДАРЫ» және ҮШТӨБЕ ЖАСТАР ҚҰРАМАСЫ.
4. ҚАПШАҒАЙ ҚАЛАСЫ, «ҚАПШАҒАЙ ҚҰРАМАСЫ».
5. ЖАМБЫЛ АУДАНЫ «ЖАМБЫЛ ЖАСТАРЫ».
6. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ, ҚАЙНАР УНИВЕРСИТЕТІ «ҚАЙНАР ҚҰРАМАСЫ».
7. АЛАКӨЛ АУДАНЫ, ДОСТЫҚ СТАНЦИЯСЫ «ДОСТЫҚ ҚҰРАМАСЫ».
8. ІЛЕ АУДАНЫ, МЕЖДУРЕЧЕНСК АУЫЛЫ «ӘСКЕРГЕ ҚАТЫСЫ ЖОҚ ЖІГІТТЕР».
9. САРҚАН ҚАЛАСЫ «ӘҢГІМЕ ЖОҚ».
10 «ХГТУ ЖАСТАРЫ» ШЫМКЕНТ.
11 АКСУ АУДАНЫ, ҚЫЗЫЛАҒАШ АУЫЛЫ «ЕСТЕ САҚТА».
12 ЕҢБЕКШІҚАЗАҚ АУДАНЫ «ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫ».
13 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ «АЛМАЛЫ».
14 ЕҢБЕКШІҚАЗАҚ АУДАНЫ, ЕСІК ГУМАНИТАРЛЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ «СТУДЕНТТЕР ҚАЛАШЫҒЫ».
15 ТАЛДЫҚОРҒАН, ЖЕТІСУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ «ЕРЕКШЕ ҚҰРАМА».
16 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ «ТӘТТІ КОМАНДАСЫ».

Бұл командаларға республикадан тағы 5-6 команда қосылады. Жалпы 20-21 команда 3 топқа бөлініп, мамырдың ортасында ойнайды. САЙЫСТАР: 1. СӘЛЕМДЕСУ 4-5 минут, 2. БІР КӨРІНІС 3-4 минут.
ЖАЛПЫ ТАҚЫРЫП: КӨКТЕМ. Нақты тақырыптарды және кім қай топта ойынайтынын сәуірдің ортасында жібереміз.
Жаркент және Қаратал аудандары командалары тек қосылып құрама шығару шартын орындаса ғана ширек финалда ойнай алады.

Маусымашарда жақсы өнер көрсеткен 6 командаға тағы бір мүмкіндік береміз. Мамыр айында олар үшін арнайы ойын өткізіледі. Бұл ойында ұтып шыққан 1 команда Жетісу Аймақтық лигасының тікелей жартылай финалына жолдама алады. Сайыстар: Сәлемдесу 4-5 минут және 5 жаңалық.
1-6 ФИНАЛ
1 КЕРБҰЛАҚ АУДАНЫ, САРЫӨЗЕК КЕНТІ «КҮРЕҢБЕЛ ЖАСТАРЫ»
2 ТАЛДЫҚОРҒАН БІЛІМ КОЛЛЕДЖІ «ҚЫЗДАРАЙ»
3 ТАЛДЫҚОРҒАН ЖЕТІСУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ «ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫ»
4. ТАЛҒАР АУДАНЫ «ТАЛХИЗ ТЕНТЕКТЕРІ»
5. САРҚАН АУДАНЫ ЖАСТАР ҚҰРАМАСЫ ( ЕКІАША АУЫЛЫ «КЕРЕМЕТ»+ АЛМАЛЫ АУЫЛЫ «ҚЫТТЫҚТАМА ӨЗІМ КҮЛДІРЕМ»)
6. АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ТАЛҒАР АУДАНЫ «ТҰЗДЫБАСТАУ ҚҰРАМАСЫ»

Қазақстан — Исландия матчынан кейін қоғамда қазір үлкен дерт болып отырған қазақ футболы туралы оқырмандар пікірін алған едік. Еліміздің түкпір-түкпірінен келген оқырман хаттарына құлақ түрелік.



Жалғас Е. — Жарнама қызметкері (Алматы қаласы)
— Жалпы біздегі футбол футболға ұқсап келеді. Шетелдегідей үлкен, 30 мыңдық стадион салынды, тек аздап шөк ексе жақсы болар еді. Шетелдік футболшылар мінетіндей комфорт автобустары да бар. Автобустардан шетелдегідей әдемі құлаққаптармен музыка тыңдап түседі. Люкс отельдерде жатып, шетелде оқу-жаттығу да өткізеді. Шетел командаларындағыдай тақырбас қақпашымыз бар, кішкентай бойлы техникасы мықты хавбектеріміз бар, пресс-конференцияда сөйлей алатын капитандар да бар. Менің ойымша ұзыншашты, қою сақалды және қысқа шашын тікірейтіп гельдеген 3 ойыншы керек. Сонда нәтиже болады деп ойлаймын.

Гүлім апай — Футболшы аналары ҚБ атқарушы директоры (Қарағанды қаласы)
— Біздің балаларымызды қорлау қашан аяқталады? Әр ойыннан кейін футболшы аналары, әйелдері, әкелерінің аузы неге боқталады? Құрамаға түгелдей шетелдік легионерлер алынуын қалаймыз. Үкімет қайда қарап отыр? Ойланыңыздар, ертең сіздің де балаңызды бұл құрамаға алып кетуі мүмкін!

Тендербай — Қоғам қайраткері (Лондон қаласы, Ұлыбритания)
— Қазақстан футболына өкпем жоқ. Әр ойынына қомақты сома тігудеміз. Шүкір, Исландиядан да жеңіліп, қойған ақшамызды 89 пайызға көтеріп берді.

Данияр А. — блогер (Созақ ауданы, ОҚО)
— Қазақстан футболына блог-турлар жетпейтін сияқты. Блогерлер барып, көрсін, мәселелерін анықтасын, футболшылармен таныссын. Мысалы ойын басталар алдында ойыншылар құрамы жарияланған кезде олардың көбін тіпті комментаторлар танымайтын сияқты. Футболшыларға әлеуметтік желілерден парақшалар ашайық, блог жүргізуді үйретейік.

Рымбек І. — кәсіби бәс тігуші (Байғанин ауданы, Ақтөбе облысы)
— Қазақстан келесі ойынын жеңеді! Мен мұны үнемі айтудамын. Амандық болса бір күні жеңеді. Мартингейл жүйесі ғылыми дәлелденген нәрсе.

Сатыбалды К. — жұмыссыз (мекенжайы белгісіз)
— Қазақ футболының дамуы жаман емес. Қараңыз, Астанада бір уақытта 30 мың студентті толтыруға болатын зәулім стадион салынды. Бұл бір. Қарағандының Шахтеры Еуропа лигасының топтық кезеңінде ойнады. Бұл екі. Елімізде балалар және жасөспірімдерге арналған футбол академиялары ашылып жатыр. Бұл үш. Ақтөбенің Ақтөбесі жыл сайын топтық кезең алдындағы плей-оффтарға жетіп, Еуропа грандтарынан ұтылып жүр. Бұл төрт. Ертістің бас бапкері Черышевтың баласы Испанияның танымал клубы Вилляреалдың ойыншысы және Қайраттағы Вайсстың баласы да Словакия құрамасының белді ойыншысы. Бұл бес. Ал атақты Газзаевтың баласы Ақтөбеде жұмыс істеп жүр. Бұл алты. Біз кезінде Сербия құрамасын жеңдік. Бұл жеті. Бұрын Уотфорд, Милан, Удинезе сияқты танымал клубтардың формасын киіп көрген Меркель деген ойыншыны әкелдік Ұлттық Құрамамызға. Бұл сегіз. 1998 жылы Нигерияда өткен жастар арасындағы әлем чемпионатына қатыстық. Тоғыз! Жарайды, онға жеткізе алмасам да 9 факт айтып бердім. Демек жағдай әлі жаман емес.

Әйгерім К. — педагог (Астана қаласы)
— Ұлттық Құрамаға белгісіз ойыншыларды ала бергенше мысалы неге Мессиді, Криштиану Роналдуды алмайды? Ақша жоқ емес, бар ғой. Сонда біз бәрін жеңер едік. Мен солай ойлаймын.

Абылай Ә. — оқушы (Ақтау қаласы)
— Өй, аналар кілең қатты ойнайтындарды жинап алып келген ғой. Олай болмайды ғой. Келесіде біз де апарайық қатты ойнайтындарды.

Ермұхаммед М. — журналист (Тараз қаласы)
— Біз өз ойынымызды емес, конфедерациямызды таба алмай жүрген шығармыз бәлкім? Азияны көрдік, Еуропаны көрдік. Енді Африка немесе Океания Конфедерацияларына кіріп көру керек. Бір жерден тесіп шығарымыз анық.

Нұрберген Ң. — хард-әдебиетші (Атырау қаласы)
— Не зат?! Қайдағы футбол? таста анассс!


Элеонора Марсельқызы
«Сыр ақшамы» газеті

«Өткенге көз жүгірпей,
Болашаққа көз сала алмаймыз»
— (Әбу Насыр әл Фараби 870-950 жж.)
Шоқан Шыңғысұлы Уалиханов 1835 жылы Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде дүниеге келген. Өзінің қысқа да ерекше жарқын өмірінің соңғы жылдарын Жетісуда өткізді. Ол 1865 жылдың сәуір айында Көшентоған сайында отызға да толмай қайтыс болды. Ғалымның сүйегі Алтынемел жотасының етегіне жерленген. Көрнекті қазақ ғалымы, ағартушы-демократ, тарихшы, этнограф және фольклоршы Шоқан Уалиханов есімі Қазақстан мәдениетінің тарихы мен қоғамдық-ғылыми ой саласында көрнекті орын алады. Ол – қазақ даласына білім алудың, сауаттылықтың қажеттігі жөнінде прогрессивті идея таратып, орыс және қазақ халықтарының достығын нығайтуға игілікті роль атқарып, соның жолында ұланғайыр еңбек сіңірген өз халқының сүйікті перзенті. 1982 жылы Шоқан Уалихановтың «Алтынемел» мемлекеттік мемориалды музейі Қазақстан Республикасының Министрлер Кеңесінің жарлығы бойынша жеке жобаның негізінде салынған, ал 1985 жылы қыркүйекте құрылыс толық біттіп, Шоқан Уалихановтың туғанына 150 жыл толуына орай салтанатты түрде ашылды.
Шоқан Уалихановтың 180 жылдық мерейтойына орай өткізілген экспедицияға Алматы облысының жастар саясаты мәселелері басқармасы, «Жас Отан» жастар қанаты Алматы облыстық филиалының ұйытқысымен, Талдықорған қаласының жоғарғы және арнаулы оқу орындарының білімгерлері қатысты. Кербұлақ ауданы, Шанханай ауылында жастарымыз Шоқан Уалихановтың ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, Ш.Уалихановтың «Алтынемел» мемлекеттік мемориалды музейіне кірді. «Алтынемел» музейінде жастарымызға Шоқан Уалихановтың өмірі жайлы экскурсия жүргізіліп, деректі фильм көрсетілді. Экскурсия соңында, Шоқан Уалиханов атындағы орта мектебінде жастармен кездесу өткізілді. Кездесу барысында Кербұлақ ауданы ардагерлер ұйымының төрағасы Сарыбаев Төленді Оспайнжанұлы: «Шоқан Уалиханов 1864 жылы полковник Черняевтің шақыруымен Әулиеата жорығына қосылады. Содан Верный қаласына келіп, одан әрі Тезек төренің ауылында тұрақтайды. Ескі өкпе ауруы қайта қозып, 1865 жылы қайтыс болған» — деп жастарға Шоқан Шыңғысұлының Жетісу өлкесіне қалай келгені жайлы айтып өтті. Жалғасы «Шығыстың шоқ жұлдызы» атты концерттік кешімен жалғасты. Концерт барысында жастарға Шоқан Уалихановтың өмірінен үзінді көрініс қойылды. Жастарымыз қазақ ғалымы, ағартушы, тархшы Шоқан атамыз жайлы көптеген мағұлматтар алып, өткен ғасырға оралып қайтқандай сезімде болды.

Жылдағы дәстүр бойынша 5-ші Блогқұрылтай 21-23 наурыз аралығында Талдықорған қаласында өткен болатын. Жалпы 3 күнге созылған Құрылтайдың мақсаты: Журналистер мен блогшылардың, медиа мамандардың пікір алмасып, тәжірбие бөлісуі. Бұл шараға жан-жақтан 70 ке жуық адам келіп қатысты. Құрылтайдан әсіресе, жастардың түйгені көп болды деп ойлаймын. Сонымен қандай қызықты сәттердің куәсі болдық, берері не болды, әсері қандай? Осы сұрақтарға жауап ретінде өз ойым бойынша бөлісе кетсем:
(Білем, ақсақ қой түстен кейін маңырайды деп уақытты өткізіп алған соң жазып отырмын. Реті бүгін келді, алған әсерді 1-2 жыл өткен соң бөліссе де ештеңе етпейді деген ойдамын… Бастысы, оның ойыңда, бойыңда ұзақ сақталуы.)


Сонымен, бірінші күн:

Сарыөзектегі Шоқан Уәлиханов атындағы музейді тамашаладық. Ауыл әкімдігі арнайы қарсы алды. Дәстүр бойынша апаларымыз қонақтарды шашу шашып, жеті шелпекпен күтіп алды! Арнай оркестр ойнап тұрды. Алдымен Музей алдындағы Шоқан.У ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, тағзым еттік, содан соң музей ішін тамашалауға көштік.
Мағлұматтарды көрсетіп, аралатқан Музей қызметкері: Абишева Сәуле Нұртасқызы болды. Не көрдік, не естідік?

* Шоқанның өмірі, туғандары, достары жайлы мәлімет.
* Оның пайдаланған заттары, суреттері.
— Шоқан 1835 жылы Қостанай облысы, Құсмұрын бекінісінде дүниеге келген. Негізі есімі — Қанапия. Шешесі, оны бала күнінде жотада үнемі шоқиып отырғандығынан «Шоқиған Шоқаным» деп атап кеткен екен. Оның 1858 жылы Қашқарияға барғанда таққан белдігі, пайдаланған тостағаны және күміс қасығы осы күнге дейін сол жерде сақтаулы тұр. Және Шоқанның сызған карталары сақталған.
Шоқан және Достоевский өте жақын достар болған. Достоевский оған: «Мен сізді жақсы көретінім соншалық туған бауырымнан да артық жақсы көремін» деп хат жазған. Басына тас орнатқан да осы Орыс достары болады. Оны бір адам қолдиірменін жасауға кескелі жатқанда, көзіне тас ұшып қайтыс болады екен. Кейін ол тас мұражайға әкеліп қойылады.
Өзімен қоса інісі Жақып та керемет суретші болған. Шоқан қайтыс болған соң әйелі Айсараны дәстүр бойынша Жақыпқа үйлендіреді. Одан 1 ұл, 2 қыз қалады.
Суретте Шоқанның 1856 жылы Қырғыз еліне барып, сұхбаттасып отырған сәті бейнеленген.Қолынан қаламы мен қағазы түспеген Шоқан олардың «Манас» поэмасын зерттеген.
Шығыстанушы, тарихшы, этнограф, географ, ағартушы, фольклоршы Шоқанның Қазақ еліне, ғаламға сіңірген еңбегі зор! Небәрі 29 жасында дүниеден өтеді. Оған дейін артына өшпес мұра қалдырды…
Маған әсер еткен әңгіме Шоқанның қайтыс болғанын әкесіне естіртуі болды. Жылап жібере жаздадым… Шоқанды өлді деуге ешкімнің ауызы бармай бірнеше үлкендер жиналып әкесіне зарлы күй тартуы арқылы білдіреді. Бірнеше күйден кейін ғана түсінген әкесі «аһ» ұрып қайғырып жатып қалады…
Екінші күн:
— Жұрт қатарлы Наурыз тойын тойлап, тамашаладық. Ән айтылып, би биленді, кигіз үйлерде арнайы дастархан жайылып дәм ауыстелді. Алтыбақан құрылып, балуан күрестірді. Бұрыңғы кітаптарды көп оқығандықтан, қыздар мен жігіттердің әнмен бір-бірін сынап жарысуы, бимен жарысуы оқығандарымды елестетуге жақсы әсерін береді. Сондықтан, ондай көріністерді тамашалау өзіме ұнады! Бір сөзбен айтқанда барлығының көңіл-күйі тамаша, жақсы тойланды.
— Талдықорғанның біраз жерін араладық. Бәрін айтып шықсам мыжып кетем қазір. Ерекше ұнағандары:
Аңсаған Мұстафаның сурет көрмесін тамашалау. Арманым ақыры орындалды! Мағыналы, терең ойлы суреттер…

.
Тынышбаев атындағы музейді араладық. Жетісудың табиғатымен таныстық. Көргендеріміз:
* Өлкетану бөлімінде: Жер асты қазба байлықтары; Іле тауында мекен еткен жануарлар мүсіні, Алтын адам, қорықтар мен көлдердің суреттері т.с.с
* Тарих бөлімі: Жібек жолындағы Рабат ауылының көрінісі; хан сайлау рәсімі; батырлардың дуылға, сауыттары, оның ішінде Балпық бидің дуылғасы; 1906 жылы табылған "Құран" кітабы, зеңбіректер, соғыс құрал-жабдықтары, Мұқан Төлебаевтың күй сандығы т.б. Сонымен қоса көркем өнер галлериясын тамашаладық. Мә, суреттер күшті енді. Небәрі 3-4 курс студенттері салған екен. Тамсанып қайттық.


Бейсен Құранбек Жетісудағы жаңа медиамен таныстырды. Сонымен қоса Жетісудағы Жетікереметті айтып өтті:
1. Таза ауа;
2. Айнала егіс алқаптарына толы. (қызанақ, қияр, картоп, алма) Натуралды тамақтарды пайдаланады;
3. Қысы жайлы. Шубасыз жүрсең болады;
4. Баспана мәселесі;
5. Қалада пробка жоқ;
6. Бала тәрбиелеуге ыңғайлы. Барлық үйірмелер қарастырылған. Мықты мектептер бар;
7. Табиғаты. Ойланбай Қаратал өзенінен балық аулайсын, талды жерге серуенге шығасын.
Бейсен Құранбектің ұстанымдары, Жапондардың 6S қағидалары бойынша:
1. Жұмысына керек нәрсенің бәрін ұйымдастыр;
2. Заттарыңды ұқыпты ұста;
3. Сынып қалды ма. бірден қалпына келтір;
4. Тәртіпке айналдыр.
Креслоға отырмау екі себебі:
1. Журналист екеніңді ұмытып кетесің;
2. Жалқаулық басады.
Домалақ үстелінің құпиясы, «Кірпікшешен принціпі:»
1."?" белгісі: мені не қызықтырады деген сұрақ әркімде болу керек
2. «1» саны: сол нәрсемен 1 ші орында бола аламын ба?
3. "$" ақша: Осы арқылы «Ақшаны қалай табамын? Ақша таба аламын ба?» — деген сұрақтар жеке компанияларда да және әрбір жеке адамда да болу керек, — деді.


Кешке спорт кешенінде Волейбол, Футбол ойындарын ойнап бір серпіліп қалдық. Мен үшін ерекше сәті болды. Жеңімпаздар арнайы дипломмен марапатталды. Және қатысушылардың барлығы кішігірім сыйлықтарға ие болды: спорт киімдері, қалам, кружка…

3 ші күн: «Дәстүрлі БАҚ және Жаңа медиа» тақырыбында журналистер, блогшылыр пікір алмасты. Серікқазы Кәкілбаланов мына мәселелерді атап кетті:
— Интернет сапасына көңілі толмайды;
— Журналистер блогерлерді, блогерлер журналистерді менсінбит, бұл дұрыс емес;
— Интернетте жүргендер еркін жазады, журналистерде шектеу көп;
— блогердердің кемшілігі — сауатсыздық;
Осы жәйттәр төңірегінде үлкен әңгіме болды. Осыдан ақ біраз мәліметтерге қарық болдық. Бейсен Құранбек те өз ойымен бөлісіп отырды. Назгүл Қожабекова «Жаңа медиа проблемаларына» тоқталды.
Блогерлердің сабағы өтті. Әркім өз қалаған тақырыбына бөлініп, сабақ алды, сұрақтарына жауап алды. Өз басым Жалғас Ертайдың, Ернар Бекеннің, Асқар Базарбаевтың, Абылайдың сабақтарына қатыстым. Үйренгенім:
— Сайттарға мақаланы қалай салады?
— Интернет деген не?
— Журналис пен интернеттің қарым — қатынасы;
— Интернетті құрал ретінде пайдалану;
— Мақала тақырыбының өзектілігі;
— Видео, аудио, суретпен қамту;
— Ілмек сөздерді қолдану;
— Сурет салу, видео салу әдістері, суретті өңдеу;
— Жас блогерлер жібермеуі тиіс кемшіліктер;
— Соңғы, бастапқы сөйлемге мән беру:

Сонымен қорытынды ретінде жабылу рәсімі болды, Наурыз Доданың жеңімпаздары марапатталды.

Енді,қонақ үйге орналастырылуы, тамағы, ұйымдастырылуы барлығы керемет болды. Ұйымдастырушы блогшылар мен облыс әкімдігіне, жастар саясатына барлығына ризамыз! Біз интернет, блогерліктен басқа рухани құндылықтарды да көріп қайттық. Жан-жақтың музейін аралау жоспарымда болған, аяқ асты орындалып кетті, Аңса Мұстафаның суреттерін тамашалауда жоспарда болғантын, Бейсен ағаймен жолығу да) Ойларым тура-тура келе қалды.) Мен психологияға сенемін!) Өз басым ерекше әсермен қайттым. Лә-лә, трәлә-трәләлә үшін емес, өзіме кішкене болсын сабақ болғанына.«Адам саяхаттан өзгермесе, демек саяхат қызықсыз болғаны» деген сөз бар. Бұл саяхат менің алға қойған мақсаттарымның дамуына үлес қосты, менің пікірім өзгерді. Барлық нәрсе өз қолымда екенін түсіндім. Білетінім 09 білмейтінім 9 999 екенін түсіндім. Бұл түсіну мені әрқарай ізденуге, қарайып қалмауға ұмтылысқа жетелейді. Бәрінен бұрын өзімді қалыптастыруға, өзіме есеп беруге тырыстым… Тіпті, "өмірде осындай адам бар екен ғой" — деп ойлап көрмеген адамдарды кезіктірдім. Адамдардың түр-түрі болады екен ғой) Жан-жақтағы жастармен пікір бөлісіп, достасып, әңгімелескеннің өзі көп нәрсеге үйретті. Мысалға: отыра берсең түк шықпайтындығына) Көрдім, білдім, ұқтым, сездім… Бұлардың өзі рухани байлыққа көмегі зор деп ойлаймын… Барлығы тамаша өтті. Көрген-білгендерімді жан-жақты дамытуға, білмейтін нәрселерімді білуге тырысамын!

P.S Кебір суреттер Архун Архунс, Асқар деген азаматтардікі.

Қазақилық дегенің ол қазақтың дархандығы оның кеңдігі өзінің даласындай мейрімділігі. Ал, қазақпайшылық деген көккөз орыс құл қылу үшін қолданған қазақты мұқату үшін жасалған жаңа сөз. Әйтпесе ертедегі қазақта "қазақпайшылық" деген сөз болмаған. Сіздер қалай ойлайсыздар?

Жайдарман — жайдары ойын, жақсы ойын. Маусымашарға барғалы да бірер айдың жүзі болды. Содан кейін Жоғары лиганың маусымын қадағалаймын дегенім енді өзіме жүк болды.
Осы уақыт ішінде әлдебір ерекше ештеңе бола қойған жоқ, аса бір мейірбандана қойған да жоқпын. Сондықтан, көзі қарақты демесек те, көзі кіржиген көрермен ретінде өткен ойындар жайлы өз ойыммен бөлісуді жалғастырамын.
Сөзсіз, бұл пікір жеке менің интеллектуалдық санама, әзіл түсіну қабілетіме және тәжірибеме негізделген. Бірақ, көптің бірі, пікір әртүрлі деп, жылы жаба салуға болатын жай емес. "Қырықтың бірі — Медиум Қыдыр" деген… Оның үстіне, менен өзге фундаменталдыға жуық шолу жасап жүрген пенде көргем жоқ, сондықтан күллі көрермен атынан жазылған мақала деп қабылдаңыз. Назар аударыңыз: көрермен, жанкүйер емес. Жанкүйерлерге, әдетте, объективтіліктің иісі мұрнына бармайды. Біз — ақиқаттың ақырғы Ақыртасы болмасақ та, бүйрегіміз ешкімге бұрып тұрған жоқ.

Мен сені алғаш көргенде сен сондай сұлу едің! Көркіңе керемет таң қалдым. Арқаның сарышұнақ аязына тоңып, жаурап, ұшақпен ұшып жеткен едім. Бұл жаққа көктем келіпті. Күн жып-жылы. Алдымнан шықтың. Төбеден күн сәулесін төгіп тұрды. Асқар Алатау міз бақпай, сіресіп тұр екен. Басында ағарып мәңгі қар жатыр. Айналаның бәрі жап-жасыл, жылғалардан сылдырлап аққан су күн сәулесіне шағылысып, көзімді қарып барады.

Құшағың толған гүл еді…
— Алыңыз, бұл сіздікі, — дедің бір құшақ гүлді ұсынып, күліп тұрып. Жүрегім дір ете қалды. Мен саған ғашық болып қалдым. Содан бері қаншама уақыт өтті, көптеген жерлерде тұрдым. Әлемді шарлап шықтым десе де болады. Өте суық жақтарда да тұрдым, өте ыстық жақтарда да болдым. Бірақ ешбір жерде тұрақтай алмадым. Сені ешқашан ұмытқан емеспін, Алматы!



1991 жыл. Жастық шақ. Қазақтың көгінен аққан жұлдыздай болып өте шыққан бард әнші ән салса, төңіректің бәрі тым-тырыс болып, күрсініп, мұңая қалады. Бүгін де ол ән салып отыр:

Тымырсық күндей тамызда жаңбыр көксеген,
Жақсылық күтем, жақсылық күтем, тек сенен.
Жаман бір ойлар жаныңды шарпып өтсе егер,
Мен жақтан саған суық бір хабар жетсе егер,
Жалғызым менің қайтер ең?
– деп жырлайды ол.
Қайтушы едік, шын сүйсек іздеп барамыз да. Біз іздеп бардық. Сібірге, ну орманға, белгісіздікке…
Бәрін басынан бастайыншы.
Бізбен көрші бөлмеде бір қыздар тұратын. Табағымыз да, тамағымыз да бір, араласып, ойнап-күліп жүре беретінбіз. Сол қыздың біреуінің бір жігіттен аяғы ауыр болып қалыпты. Аты — Шолпан. Оңтүстіктің қызы болатын. Жаны таза, әдемі бойжеткен еді. Ақындығы тағы бар. Сезіміне ие бола алмай қалыпты. Біз білмегенбіз. Айы-күні жақындағанда бір-ақ айтып тұр. Кейіннен босанып, шекесі торсықтай ұл туды. Баланың атын Елжан деп қойдық. Елін сүйген ер болсын дегеніміз. Кейін бала мен ананы ауруханадан шығарып алып, студенттік стипендиядан үнемдеп, сәбиге киім, ойыншық алып жүрдік. Ал жігіттен хабар жоқ. Оқуын бітіріп, еліне кетіп қалыпты.
Бұрын ата-бабаларымыз ғашық болмай-ақ, күйдім-сүйдім деп бас қатырмай-ақ «шешесіне қарап, қызын ал» деп қалың малын төлеп, үйлене беріпті. Шыңғыс ханның әкесі Есугей батыр баласына қалыңдық алғанда қандай қызды таңдау керектігін айтып, ақыл үйреткенде бүй депті:
Аяқ-қолы балғадай, қысық көз қызды таңда, — дейді ол ұлына. Саны жуан, бөкселі әйелдің рахатын сен әлі білмейсің, кейін түсінесің. Қысық көз қыздар күйеуіне адал, тілалғыш болады. Көзі үлкен қыздардан қорық. Олар байын билеуге тырысып тұрады, — дейді ол.
Сөйтіп, бала Шыңғыс бір топ қыздың ішінен қоңыраттың қызы Бөрте апамызды таңдапты. Сол қыз алтын асықтай төрт ұл туды. Үлкені — Жошы. Қазақтың ханы.
Әр заманның сұлулық өлшемі әр түрлі. Бірде ақындар ғашықтарын суреттегенде «қыпша бел, оймақ ауыз» десе, бірде «күлім көз», «ботагөз» деп жырлайды. Бірде әдемі гүлге теңейді.
Бірақ әйел деген тек әдемі ақ, қызыл гүл ғана емес, оның тікенектері де бар. Қара гүл де болады:
«Ақ гүлді көрдім, қызыл гүл тердім, ал мұны,
Көргенім осы жабырқап кетті жан мұңы.
Қара гүл тұрды қауызы тұнып тамшыға,
Гүлдің де сірә, болады екен ғой,
болады екен ғой, тағдыры»… деп жырлаушы еді бард әнші — Табылды ақын.
Шолпанның тағдыры тікенегі бар, қара гүлді еске сала ма, қалай өзі? Бірақ қандай болса да гүлдің аты гүл, күтпесең солып қалады. Бізге жас келіншек пен сәбидің тағдыры қымбат. Әйелдің күйеуі, баланың әкесі болуы керек. Бұл — табиғат заңы.
Жүріп жүрген қызым екеуміз ақылдаса келе жас келіншекті баласымен ана жігіттің үйіне апарамыз деп шештік. Шолпан да қарсы болмады. Оңтүстіктің заңы қатал. «Кіммен қарайсаң, сонымен ағар» дейді. Бір жағынан «жолдан бала тауып алыпты» деген сөзге қалғанша «бір-екі күн болса да сол үйде тұрсын, кейін ажырасқан дей салуға оңай» деген ой да жоқ емес бізде.
Бір қуанарлығы, жігіттің адресі бар екен. Соған қарағанда «жігіттің ойы дұрыс болған, бірақ бір жәйттер себеп болып келе алмай жүр ме екен?» деп те ойлап қоямыз. Мекен-жайы Краснояр өлкесі, Ресей елі. Енисейдің жағасы…
Жолға жақсылап дайындалып, Алматыдан Красноярға ұштық, Красноярдан Енисеймен кемемен, кейін вездеходпен, әрі қарай қар жатыр, жол жоқ, ит жеккен шанамен, қойшы әйтеуір, бес күн дегенде жеттік-ау өліп-талып…
Қайран, Енисей! Орыстың «Волга – матушка река» дегені секілді түріктің «ана суы» едің. Сібірдің басты өзені кемерінен асып, шалқып ағады екен. Екінші жағасына қарасаң көз жетпейді, жанарың талады. Ата-бабам талай суыңды ішті, балығыңды жеді. Суыңа малын суарып, жанын бақты. Бірақ неге екенін, жерсінбей, Сарыарқаға кетіп қалды. Сөйтіп, сен өгей шешеге айналдың. Енді, міне біз келе жатырмыз. Сәлем саған, Енесай!
Жуырда теледидардан «Бақытты адамдар» деген үш сериалы фильм көрсетілген болатын. Кинода Сібірде, Енисейдің жағасында, ну орманның ішінде тұрып жатқан адамдардың күнделікті тұрмыс-тіршілігі, өмірі, адамдары туралы айтылады. Негізгі мағынасы — табиғатпен қоян-қолтық, етене өмір сүріп жатқан адамдардың қандай бақытты болатынын көрсету. Шынында да сондай әсер аласың.



Біз Алматыдан шыққанда жаз болатын, келсек кәдімгі қыс! Тайга. Бұғылар, бұғының терісін киген адамдар. Маңайдың бәрі қар, ну орман, ағаш, ағаш тағы да ағаш…
Тоңа бастадық. Бір жерге келгенімізде бала жылап қоя берді.
«Елжан елін сезіп келе жатыр-ау», — деді шана айдап келе жатқан адам. Сезсе сезіп келе жатқан шығар, бізге дәл қазір баланың әкесі керек, көрсек түтіп жейтіндей болып келеміз.
Бір уақытта бес-алты күрке ме, киіз үй ме, ағаш арасындағы бір елдімекенге келдік.
«Баланың әкесі осы үйде тұрады», — деді жаңағы кісі. Кірдік. Іште ешкім жоқ. Отырдық. Ортада от жанып тұр. Жағалай төсек-орындар, киімдер ілінген. Шошалада бұғының терісіне оралған ет, шикі балықтар қаланып тұр. Бір бұрышта ыдыс-аяқтар жиналыпты. Төрде қазақтың кәдімгі сырмағы ілініп тұр. Көне, ескірген екен. Бояуы кетіп, оңа бастапты.
Шамалыдан соң бір үлкен кісі кіріп келді. Үстінде бұғының терісі, беті дұрыс көрінбейді. Сақал-мұрты ап-пақ. Қар ма, қырау ма бірдеңе. Түсі сұп-суық көрінді. Өзімен бірге үйдің ішіне де суық ала кірді. Сосын, баланы бас салды. Зәреміз ұшты. Сасқанымнан пештің жанында жатқан қолыма ілінген бір ағашпен періп қалдым.
«Ойбай!» деген жан дауысы шықты.
Әй, мынауың қазақ қой, — деп ойлап үлгердім.
Жүрегім тынышталып, көңілім орнына келейін деді. Ал ол болса баланы жоғары көтеріп алып, иіскеп, сүйіп жатыр.
— Сіз кім боласыз?
— Атасы боламын.
— Біз келеміз деп жеделхат салған едік, алдыңыз ба?
— Рациямен айтқан.
— Баланың әкесі қайда?
— Келіп қалуы керек. Оған да айтылған.
— Қашан жетеді?
— Красноярда жұмыс істейді, ертең келіп қалар.
Бір уақытта күркеге адамдар жинала бастады. Көбі қазақтар секілді. Баланы көтеріп, кезек-кезек құшақтап, иіскеп жатыр. Көңілім біраз жайланайын деді. Өйткені «бізді қалай қарсы алады екен, қабылдай ма?» — деп алаң көңілмен келгенбіз ғой. Маңайдың бәрі орман, тайга…
Ұрса не істейміз, өлтіріп, анау ағаштың түбіне көме салса ше? Кім іздеп табады сені?..
Бір жақсысы жиналған адамдардың бәрі қуанышты секілді, атасы немересін қолынан тастамай жүр, құйрығынан, әтпішінен сүйіп, иіскеп, иіскеп қояды ғой…
Бір уақытта атасы «өй, күшік неме» деп еркелетіп, жоғары көтеріп еді, бала бетіне «шаптырып» жіберді. Айызым бір қанды-ау!
Кейіннен білдім, «көбі қазақтар секілді» деп ойлағаныммен, олар сахалар болып шықты. Бұларды орыстар бертінге дейін якуттар деп атап келгені белгілі.
Бұғы әкелінді. Сойды. Бәрі қанын сол бойда-ақ шикідей ішіп жатыр. Біз де дәмін татып көрдік. Кешке қарай дастархан жайылды. Балықты шикідей жейді екен. Оны да жеп көрдік.
Сахалар балықшыны «балықсыт» дейді екен. Адамды да біз секілді «кісі» дейді. Түбірі бір. Түркі тармағына жататын туыс тіл. Түрлері де ұқсас. Оюлары да бірдей. Менің «төрде қазақтың кәдімгі сырмағы ілініп тұр» деп жүргенім де осыдан екен.
Мен киіз үйге, күркеге ұқсайды деген үйім «яранга» деп аталады. Жазда «урас» деген жеңіл жаппада тұрады.
Сөз арасында құлаққа таныс «қарғыс», «дуа» деген сөздерді де естіп қалдым.
— Құда іш, іш құда, — деп төрге отырғызып, арақты өкіртіп құйып жатыр. Ішпесіңе тағы қоймайды. Әлі баламын, қатты сыйлағанға мәз болып, тартынып отырғаным жоқ. Бір уақытта «біздің жақта былай ішеді» деп бөсіп, араққа нан турап ішіп отырғанымды білемін, арғы жағы есте жоқ…
Түс қайта тұрсам, күйеу жігіт те келіпті. Таныстық. Баланы көтеріп алыпты. «Өй, әкеңнің...» дедім іштей. Жас келіншек те жымиып жүр. Қуанғаны түрінен көрініп тұр. Есіме Мағжан түсті:

Жел едім, ұштым,
Талайды құштым,
Кетіппін сені ұмытып.
Бүгін сен көріп,
Қолыңды беріп,
Қайғыменен қарайсың:
«Сендім мен жазған,
Сүйгенің жалған,
Алдадың!» — деп жылайсың.
Алдағаным жоқ,
Арбағаным жоқ,
Сен сөзіме, сұлу қыз!
Тап сол сағат,
Сүйгенім хақ,
Куә мына көп жұлдыз!
Ұлы ақыннан асырып кім айтыпты?

Біз де ештеңе дей қойғанымыз жоқ. Біз де қуаныштымыз. Той тойға ұласты…
Тайгада адамдар бұғы өсіреді екен. Бұғы жесең — тамақ, мінсең — көлік. Ішсең — дәрі. Екінші тамақ — балық. Енисейдің балығы-ай, шіркін! Балықтың көптігі сондай суға сыймай жүр. Және бәрі де ірі-ірі балықтар. Күрекпен күреп ала беруге болатын секілді. Күннің суықтығы сондай жылқының өзі төтеп бере алмайды екен бұл жаққа. Қазақтың жылқысы қыс бойы тебінде болып, өз шөбін өзі қардың астынан аршып жей береді ғой. Бірақ бұл жаққа көндіге алмайды. Суыққа шыдамай ағаштар жарылғанда кішігірім бомба жарылғандай әсер қалдырады. Қасқыр, аю — тайганың қожайындары. Басқа ешқандай жан-жануар шыдас бере алмайды бұл жаққа. Сондықтан адамдар бұғы өсіретін болған. Бұғының терісінен тігілген киімнен жылы киім болмайды. Күн елу градус суық болғанда да бұғы терісін киген адам тоңбайды екен. Таң атқанша шанасында отырып, бұғыларды қасқырлардан күзетіп, далада жүре береді.
Иттері де мықты екен. Шикі, қатқан балыққа сылқия тойып алған олар аязыңды місе тұтатын емес. Жүндері қап-қалың, булары бұрқырап, қар үстінде жалпиып жатады екен. Қасқырдан қаймықпай, тіке шабатын арландар екені түрлерінен көрініп тұр. Басқа иттер, ілеуде біреуі болмаса, қасқыр түгілі оның исін сезсе болды кіретін тесік таппай қалады. Ал мыналардың аюмен арпалысатындары да болады екен. Бірақ біз оны көргеніміз жоқ. Естігенімізді айтып жатқанымыз ғой.
Тайганың түні тып-тыныш болады. Лүп еткен жел жоқ. Аспан шайдай ашық. Мыңдаған жұлдыздар жымың-жымың етеді. Барлығы маған қарап қалыпты. «Сен бұл жақта не істеп жүрсің?» дейтін секілді. Мені танып тұр-ау. Бала күнімде жазда далада ұйықтайтын едім. Сонда көпке дейін аспандағы жұлдыздарға қарап қиялдап, неше түрлі ойларға беріліп, ұзақ жататын едім. Бірақ ол жұлдыздар басқаша секілді еді. Бұлар басқаша. Қол созым жерде.
Сықырлаған аяз. Төбеде Шолпан жұлдыз ап-анық көрінеді.
Ау, Шолпан жұлдыз. Біз Шолпанды әкелдік. Көріп тұрсың ба? Жас сәбиі бар. Енді біз оларды саған тапсырамыз. Қарап жүр. Сенен сұраймыз. Сарыарқаға айтып барамыз. Ол жақта да бір Шолпан бар екен деп. Шолпанды саған тапсырдық дейміз. Жарай ма?
Міз бағатын емес. Әлде естімеді ме? Не де болса саған тапсырдық, Шолпан. Саған аманат.
Бұл жақта қайдан жүрсіздер, құда? — деймін бір реті келгенде.
Біздің әкелеріміз баяғы ұжымдастыру, байларды тәркілеу заманында осы жаққа жер аударылған екен. Көрсеткен өз ағайындары болса керек. Содан қатты ренжіп, көрместей болып кетіпті. Осы жерде ағаш кесумен өмірін өткізген. Ұрпақтарына да «енді Қазақстанға жолаушы болмаңдар» деп өсиет тастаған екен. Сонымен, жүрміз, міне…
«Айтпақшы, менің әкем елге қанша өкпелеп кетсе де, Арқаны сағынады екен, бірнеше рет көшпекші де болыпты, бірақ тағы да көзге түсіп, сотталып кетемін бе деп қорыққан екен. Менің әкем кезінде елде танымал болған адам. Соның елді, туған жерді сағынғанда жазған бір өлеңі бар еді. Соны саған берейінші. Елге ала бар. Оқы, керек болса қажетіңе жарат, бірақ кімдікі екенін айтпай-ақ қой», — деді.
Жарайды, — деп келістім.
Оқушы дәптеріне қолмен жазылған өлеңнің сиясы оңып, қағазы сарғайып, мүжіле бастаған екен. Жарты ғасырдан артық уақыт бұрын жазылған сол бір парақ қағазда елінен жырақта, айдауда жүрген адамның мұң-зары, сағынышы мен көз жасы, арманы қатар өріліпті:

Сарыарқа жерім, самал-ау желің,
Айдауда жүріп қайысты-ау белім.
Бір көріп сені, өлсем де мейлі,
Сағындым сені, туған жерім!

Сарыарқа елім, сағындым керім,
Көзіме бір рет көрінер ме едің?
Қадіріңді сенің түсіндім енді,
Ыстықсың қандай туған елім!

Құс болып ұшып, бір барар ма едім,
Жүйткіген желмен аралар ма едім.
Туған елім-ау, туған жерім-ау,
Ай болып саған бір қарар ма едім?

Бұлт болып көшіп, бір барар ма едім,
Ақ жауын болып, бір жауар ма едім.
Туған елім-ау, туған жерім-ау,
Жұлдыз боп саған бір қарар ма едім?

Сарыарқам менің, жайлауым менің,
Бітпей-ақ қойды-ау, айдауың сенің.
Атаңа нәлет, қу Сталин,
Қаншама қатал, байлауың сенің!

Сарыарқа жерім, Сарыарқа елім,
Қош, аман бол, ағайын дедім.
Арманым жоқ, айтарым жоқ,
Тек өзіңнен бұйырсын кебін!

Сарыарқам менің, сарғайды сенім,
Таусылып төзім, бүгілді-ау белім.
Алты мың батпан азабыңнан,
Құтқара көрші, Тәңірім менің!

Ақыры елге қайттық. Бір кездері алыста, айдауда жүріп, туған елі мен жеріне деген сағынышын жеткізе алмаған адамның сөзін еліне кеш те болса біз жеткіздік.
Арманының, мұң-зарының туған елінің құлағына жеткенін сезгенде қабірінде бір аунап түскен шығар жарықтық!
… Жиырма жылдан кейін жас жұбайлар елге көшіп келді. Баяғы біз апарған бала бойы екі метр үлкен жігіт болыпты. Шанхайда модель болып істейді екен. Сол жүгірмек жапон қызына үйленіп, бас құда болып барғаным, ол енді бір бөлек әңгіме…

Тұрсынбек Әлиұлы
Астана

Жалғасы

Киллер сөзін бала кезімде кинолардан естіп, әйтеуір жақсы сөз емес екенін білгенмін. Кейін оқушы кезімде бұл сөздің "өлім, өлтіру" деген сөзден шыққанын ағылшын сабағынан білдім. Бірақ мен бұл сөздің мағанасын айқындағалы отырған жоқпын, Асқар Алтайдың «Киллер сауысқаны» жөнінде айтқалы отырмын. Бұл шығарманың мазмұнында жазбаймын, өздеріңіз оқып алыңыздар.
А.Алтайдың бұл туындысы өте тамаш және ерекше. Сауысқан киллер десе киллер екен. Шығарманың атын қоюда біраз ойланыпты жазушы. Содан баласы оқып шығып, сауысқаныңыз киллер екен дегенде, сол сөз ұнап қалып, «Киллер сауысқан» атанады шығарма.
Шығарма лирикалық шегініс негізінде жазылған. Бас кейіпкердің сауысқанды киллер етем деп, өзі өмірдің зардабын көруімен аяқталады.
Қазақ әдебиетіне фантастикалық элементтерді енгізіп жүрген жазушы А.Алтайдың «Киллер сауысқаны» оқушысына көөп нәрсені ұғындырады. Әсіресе ұлттық құндылық, қазақы наным, қазақы намыс.

Қазақ университеттерінің қара шаңырағы, ҚазҰУ төрінде, «Журналистика» мамандығы бойынша Республикалық пәндік олимпиада өтіп жатыр. «Ең дарынды болашақ журналист» тақырыбындағы олимпиадаға, еліміздің әр қиырындағы 12 ЖОО студенттері жиналған. Білімділер бәсекесінде болашақ мамандар өз білімдері мен игерген машықтарын ортаға салды.

Бұл олимпиада басқалардан өзгерек

Жыл сайынғы дәстүрге айналған «Ең дарынды болашақ журналист» атты білімділер додасына еліміздің әр қиырынан сан түрлі жас жиналды. Бәрінің алға қойған мақсаты біреу. Өздерінің білімдерін ортаға салу, жеңіс тұғырынан көрінуге тырысып бағу. Өмірдің өзі күрес, кез-келген бәсекеде алдыңғы қатардан көрінуге тырысу табиғат заңдылығы. Алайда, олимпада барысында ол заңдылық сақталмаса да болады. Себебі, университет қабырғасында жүріп, теорияны кітаптан, ұстаз дәрісінен оқу арқылы алған білімді, басқа студенттермен кездесіп, талқыға салу арқылы бекіту мүмкіндігі туындайды. Сондықтан, жеңіске жетемін деп емес, «Білім аламын, тәжірибе жинаймын»-деп келу қажет.
Тағы бір айта кетерлігі, өзге мамандықтарға қарағанда журналистика мамандығында өтетін олимпиаданың өзгеше тұстары бар. Мәселен, бөгде мамандықта өткен олимпиада да жеңімпаздар жалпы командалық есеп бойынша анықталатын болса, бұл жерде бәрі басқаша. Командалар өздерінің біліктіліктерін тәжірибеде көрсетеді. Яғни видео сюжет дайындау, аудио оқу, фото түсіру мен онлайн жазба салу. Аталмыш бағыттар бойынша үздік шыққандар жеңімпаз атанады. Журналист мамандығы өзге салалардан қалай ерекшеленсе, оның оқыту әдістері де сондай.

Алматы сапары және олимпиаданың алғашқы күні

Алғашқы күннің қалай өткенін, не істелгенін төмендегі суреттен көруге болады.



Ащы шындық

Бұл күні біз тек сынақ тапсырумен ғана шектеліп қалған жоқпыз. Аты барша Қазақстанға жақсы танымал ҚазҰУ қалашығын аралап, осы жерде оқитын қатарластарымыздың тыныс-тіршілігімен таныстық. Талай жылдан бері шәкірт тәрбиелеп келе жатқан ұстаздар қауымының айтқан ақылдары мен келелі сөздеріне құлақ түрдік. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ұстазы, ғалым Назгүл Шыңғысованың сөзі көңілге қонымды.

«Бүгінде қазақ тілді мерзімді басылымдардың жұмысы сын көтермейді.Әсіресе аудандық және облыстық газеттердің көпшілігі білікті мамандардың тапшылығын сезінуде. Маман болмағандықтан олардың көпшілігінде басқа саланы бітірген жандар журналист болып жұр. Бұл мерзімді басылымдардың сапасының төмендеуіне өзіндік ықпалын тигізбей қоймайды. Жыл сайын елімізде қаншама жас журналист мамандығын бітіріп, қолдарына диплом алып шыққанымен, ешбірінің алыс ауданға барып жұмыс істегісі келмейді. Барлығы үлкен қалада қалып қойғысы келеді»,- деді Назгүл Шыңғысова.

Ұстаздың айтқаны ащы да болса шындық. Алыс ауданға барып, шағын газетте ұмыс істеуді ар көріп, атақ қуып, телеарнадан көрінсем деп жүрген әріптестеріміздің бары жасырын емес. Айтар сылтауы да дайын. Аудандық газеттерге жұмыс істеуге қажетті жағыдай жасалмаған. Оларда жүріп танымал болу қиын. Бірақ бұл сылтау ғана. Егер шын ниетімізбен беріліп жұмыс істесек, еңбек қашанда бағаланады. Қазақ тілді басылымды біз, кәсіби мамандар ойламасақ, дамытпасақ, маман деген атағымызға сын емес пе?

Екінші күн. Ақтық сын.

Сайысқа келген жастардың көкейінде толқу сезімі басым. Оны қобалжыған түр-әлпеттерінен-ақ байқауға болады. Енді ше? Бұл кімнің бағы жанғанын. Қай команданың білімі мен біліктілігі жоғары екендігін анықтайтын күн. Екінші турдың басында әр команда өзін таныстырып, өнерлерін ортаға салды. Түсінбеушілік болмауы үшін, командалардың ортаға шығу реті жереби бойынша анықталды. Жеребе бойынша, білімділер додасын бастау мәртесебі Қарағандылық студенттерге (бізге) берілді. Осыдан соң, әр топ ортаға шығып, өз өнерлерін танытты. Осыдан соң, төрт номинациядан (фото, видео, радио, онлайн) тұратын сайыс басталды.


Алғашқы кезек: «Студенттің бір күні» тақырыбындағы фото байқауға берілді.



Келесі кезекте «Жаңа қазақстандық патриотизм-өркениетті қоғам жетістігінің кепілі» тақырыбында осы байқауға арнайы дайындалған бейне сюжеттер ұсынылды.



Студенттер үйге берілген тапсырмаларды орындап шыққан соң, тікелей эфирде хабар таратуға радио торапқа отырды. "Өңірлік журналистиканың даму жолдары" тақырыбында журналистиканың өзекті мәселелерін көтеруге тырысып бақты.

Жас журналистердің еңбектерін тамашалаған түрлі саланың мамандары өз пікірлерін айтып қалды. Мақтау мен мадақтаудан бөлек сын да айтылды. Сын айтылмай мін түзелмейді. Алайда әріптестеріміздің көпшілігі айтылған сын мен берілген бағаға қарсы шығып, дау тудырып жатты. Бұл халықтың айнасы, жұртқа үлгі болатын мамандық иелері үшін жараса бермейтін қылық екені анық.
Жоғарыда айтылған үш номинациядан бөлек, тағы бір сын жүріп жатыр. Ол мына біздер. Технологияның дамыған заманында ғаламтор арқылы хабар тарататын интернет журналисттер (блогерлер). Екі күн бойы не істеп, не қойғанымызды жазып. Ғаламтор арқылы төрткүл дүниеге хабар таратудамыз.

Жүзден жүйрік шыққан кімдер?

(Бұл тарау, олимпиада толық аяқталып, марапаттау шарасы біткен соң жарияланады)