Мамандығым қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі болған соң мұндай зерттеу мақала жазбасам ұят болар?...

АЛТАЙДАН ҰШҚАН — АҚСҰҢҚАР
Мен –
Алтайдан
Ұшқан Ақсұңқар!
Тамыры Терең,
Тегі бар…
Жарасы сыздап,
Асқынған,
Тағдыры қиын
Елі бар!

Алтай жерінің киесі ерек. Мұзтаудың биік шыңдарына, кербұғының еркіндігіне, табиғаттың көркемдігіне сүйсініп өскен ақын-жазушылар дарыны дара, мәнері ерекше бағаланады. Соның бірі де бірегейі Оралхан Бөкей. Асылында, осындай керемет табиғат тартуын көріп, ауасын жұтып, топырағында асыр сала аунап өскен перзенттен көркем шығарма тумауы мүмкін бе? Иә, Оралхан Бөкей туған жерін көп жазды. Әрбір шығарма астарында тың ойлар мен түйіндер жататын. Және сол шығармалары оны сөз өнерінің биік белесінен көретті.
Алтай жерінен шыққан жазу өнерінің шоқ жұлдызы – Оралхан Бөкей десек, ақындықтың алтын тұғырын кім жалғар екен?
Бұл сұраққа өз тарапымнан Ақсұңқар Ақынбабақызын айтар едім. Моңголия жерінің Ұлан-Батыр қаласында дүниеге келген қандас әпкеміз бүгінде елімізге оралған жайы бар. Елім, жерім деп еміреніп келіп, әдебиет әлемін жырларымен сусындауда. «Сырым – Арман… Мұңым – зар… Жырым – тарлан,» деп жырлайтын Ақсұңқар Ақынбабақызын ерек атап, Алтайдан ұшқан ақындардардың бүгінгі жалғасы, биіктен көрінер шоқ жұлдызы деп атамау әбестік болса керек.Болмысы бөлек, жазу мәнері де өзгеше ақын өлеңдеріне өз тарапымнан ой толғау мен сараптау жүргіздім. «Мен» деген өлеңіне зер салып, шумақтарына өз ойларымды білдіргенді жөн көрдім. Қыз баласы болса да, өлеңдерінің рухы биік, иірімі ерек. Бұл сөзіме мына өлең жолдары дәлел болар…
Өлеңмен Рухтас
Өмірін,
Өмірмен тұтас
Өлеңін,
Таулармен тұстас
Өр Үнін,
Үкілеп шыққан –
Мен едім.
Осы бір ғана шумақта ұйқастың ерекше мағыналығы орын алған. Өзін «өр мінезді» деп бағалап метафораны әсерлі қолданған. Және өлең жолдарындағы ассонанс та көркем сөздің әуезділігін аттыруда. Бір шумақ, бар болмыс, тың ой, терең түсінік жатыр. Міне талант! Міне ақындық шеберлік!
Бұдан да өзге өлеңдерін мысалға келтірер болсам, расын айтқанда, таңқылыс пен таңданыс қатар туады. Сүйсініс пен сүйеніш сезімдері де жүректерініңізде орын алары даусыз дер едім.
Бабамның кеткен,
Жете алмай,
Жерұйық – мекен
Жерімсің!
Ғасырлар бойы
Өте алмай,
Аңсаумен жеткен
Елімсің!

Жырлайын:
Жылап, күліп мен,
Отымды Өрт қып
Маздатқын!
Біткенше білтем
Тірліктен,
Сенімен бірмін,
Әз халқым, — деген шумақтарында троптың мынадай түрлері кездеседі: аллитерация, метафора әсірелеу. Өлеңдерінде көркемдік мән, терең түсінік алған.
Мен Ақсұңқар!
Құстың баласы –
Аққу да емен,
Қаз да емен…
Өмірге көңіл наласы:
«… Жыр түбін үңгіп қаз!» — деген.
Асылында осы шумақ Ақсұңқар Ақынбабақызының шынайы таланты мен талабын нық танытып тұрғандай. Бір артық сөзсіз ұғуға болатын тармақтар мен теңеу түрі.
Ал өз өнері мен өмірі туралы жолдарға назар аударсақ. Бұл шумақта ақын тура да ауыспалы мағынада сөз қолданып, шыңдықты бүкпей тік айтуы қандай өжет тірлік дерсің…
Өлеңнің шоғын маздаттым,
Бұйырғай
Төрден нәсібім.
Қиылғн қыршын Боздақтың,
Төгілген
Нахақ Жасымын!..

Моңғолдан
Көшіп келгенмін,
Қан тартып
Ата тегіне.
Үйсіз де күйсіз
Сенделдім
Бодан боп
Бостан Еліме! – бәлкім бұл жолдардан соң бірдеме деп жазу артықтық болса керек…
Еркек-Нәсіп
Бұйырса ұрғашыға,
Туған Елдің
Айналар тұлғасына.
Кім кемсітер,
Күні ертең,
Кірмесің деп,
Атша мініп алшайсам
Шың басына – биіктікті аңсау. Бар болмысын ашық көрсетіп тұрған жолдар. Тек ол ғана емес, қазақ қызына тән тектілік те Ақсұңқар әпкеміздің бойында жоқ емес. Мысалға мына өлең жолдарында…
Ашына емен
Өсек-аяң сөзбенен,
Құтылмайтын
Өз Тағдырым
Өз Денем
Қанша пенде ғұмырына
Көнсем де,
Көңіл қосып,
Күң бола алман өзгемен!

Құнсыз Өмір
Сала алмайды құлдыққа,
Үйір емен
Рухани ұрлыққа…
… Күндіз-түні
Кірпігімді ілмеймін,
Жағынамын –
Жар боламын Шындыққа!
Иә, әпкеміздің жүрегі сүйіспеншілікке, адалдыққа құмар. Бар болмысына асқақтық пен тектілік, қайсарлық пен батылдықты жиып алған. Озбырлық пен әділетсіздікке қарсы жүзу, беріспеу ақын жырларында берілген басты түсінік. Бұл дегеніміз заманаға қарсы жүру емес пе? Ол заман бейнесін беруде шындықты айқайлап айтудан еш қорықпайтын өжет ақын! Ал оған дәлел мына жолдарда анық көрсетілген.
Қара жел-ау,
Қара жел,
Алақұйын
Ала жел,
Соққаныңа –
Түкірдім,
Сойқаныңа –
Сала бер!
Соқ!
Соқ!
Бора!
Құйындат!
Жан-Тәнімді шиырлат:
Талабымды Таудай ет,
Талғамымды қиындат!
Ақын ер ұлға беріспес өжеттікті әке болмысынан үйренсе керек. Себебі, өз заманында әкесі Ақынбаба Түсенұлы шыңдықты шыңғырта айтып, ағысқа қарсы жүзгенінен абақты торынан арылмаған қайраткер. Ал сол әкесіне Ақсұңқар Ақынбабақызы «Оян, Әке!» деген зар толғау өлеңін арнайды. Өлең жолдарында «Өшпейтұғын – Атыңмын! Өлмейтұғын затыңмын!»-деп әке рухына бас иіп, өшпес атын өлеңмен дәріптеп өтетін жалғасы екенін айтқан.
Нәлет айтып зар мұңға,
Зарланамын өкініп!..
О, жар Аллам, жар Аллам,
Саған шағар
Мұңым көп!
О зар жалған, зар жалған,
Сенен даулар
Құным көп!
Батып жүрмін
Мұң шерге,
Өмір сүрмей өлгім кеп!
Көрмесімді
Білсем де,
Сағынамын көргім кеп!..
Кешіре гөр,
Мені әке,
Оятамын ұйқыңды,
Азан салып
Жер-Көкке,
Тірілтемін Рухыңды!
От едің ғой,
От едің,
«Мұз дәуірге» тап келген,
Ерте кеттің,
Ерте өлдің,
Маза көрмей жат елден! – деген жолдарында троптың түрлері кқптеп кездескен. Мысалға: «Жар Аллам, жар Аллам» дегенмен «Ере кеттің, ерте өлдің»-қайталау, «Батып жүрмін мұң шерге»-метафора, «Өмір сүрмей қлгім кеп»-антонимдік қолданыс, «Азан салып Жер-Көкке»-әсірелеу болып табылады. Ал осы әкеге арнау өлеңін Ақсұңқар әпкеміз былай жалғастырады:
Ие боп сенің
Арыңа,
Кектеніп іштей өскенмін,
Сол күннен
Қалған қанымда,
Запыранымды шешермін.
Бұл жолдармен ақын не айтпақ? Запыран? Қандай күйік, ішкі зар десеңші…
Ал осы өлеңдегі мына жолдар мені қатты толғандырды? Жауабын таппай әлекпін? Осы сараптау мақаламнан кейін міндетті түрде Ақсұңқар Ақынбабақызымен жолығуды мақсат еттім. Иә, өзім талдап отырған өлең жолдары тудырған сауалдарға жауап алу үшін.
Айтар кезде
Айта алдың!
Жау кеткен
Соң шабынбай.
Шындық кегін қайтардың.
Шенділерге
Жағынбай.
Қиянатқа
Төзе алмай,
Бағынбадың жат-паңға!
Ел жұртыңнан
Безе алмай
Өз иттерің қапса да…
«Шындықтың шегі»-шыңғыртып тұрып айта алу ма екен осы, ә?

Елім деп еміреніп келген Ақсұңқар әпкемізге өз тарапымыздан құрмет, қошемет, қордау көрсетілді ме екен? Расында да қазіргі таңда еліне емірене асығып келген қандас бауырларымызға әкімдік тарапынан қандай қолдаулар көрсетілуде? Жат жердің жылуынан кетіп, туған елдің топырағын аңсап келгенде «ызғарлы» күндеді кешіп жүрген жоқ па екен? Бұған дәлелді мына жолдардан табамыз…
Бұтақтарын
Көтере алмас терексің.
Ақталуға,
Бапталуға келгенде,
Жан оздырмас,
Дара шабар ерексің!
Екі сөйлеу –
Ар емес пе әкімім?!
Табаныңның
Бүрі жоқ па әкімім?!
Жүрегіңнің
Түгі жоқ па әкімім?!
Неге мені
Алдап соғып, «қатырдың»?
Мен – Ақынмын,
Сен – Әкімсің,
Білемін,
Бекер емес
Жылағаным, күлгенім.
Таба болып,
Дос-дұшпанға жүрсем де.
«Кезек – екі,
Тәңір – біреу» білерім!
Енді Ақсұңқар әпкеміздің үзік ойларындағы толғанысқа назар аударсақ…
Қайғым сенен келгенмен,
Бағым сенен келмейді,
Үміт шоғым сөнгенмен,
Жаным Сенсіз өлмейді! – антонимдік қолданыс бар. Және өлеңдегі эпифора мен анафора әуезділігін аттырып, эстетикалық мәнін ашып тұрү
Ал мына өлеңде біріңғай дауысты дыбыстардан басталатын өлең жолдары – ассонанс көркемдік мәнді үстейді.
Өртенем, сірә,
Өртенем,
Өртенеген сайын,
Дерт емем,
Өртенбей өткен
Өмірден,
Өлердей безіп,
Жеркенем!
Ашы шандық орын алған мына үзік ойларды айта кетпеген әбестігім болса керекті…
Тарыдай
Кеттік шашырап,
Айналып
Алты құрлықты.
Туған Ел
Бізді жатырқап…
Туған Жер
Бізді ұмытты…
***
Құпия Жалған – Құзар шың,
Бұлдануға құмарсың.
Менің – Жасым тым ащы,
Жылап көр менше, Ұғарсың.
***
… Халқымнан
Тағдырымды бөле алмаймын,
Сойқанның
Сойылына көне алмаймын!
Кеніме –
Өнеріме
Өліп-өшкен
Өлтіре алмас…
Өлгем жоқ!
Өле алмаймын!
Иә, әдебиетші мен мына өлең жолдарын талдап, саралауды жөн көрмедім. Себебі, сөздер сөйлейді. Мұндағы менің сөздерім артық болуы мүмкін. Тек менің бір ғана айтарым, Алтайдан ұшқан – Ақсұңқар атына сай өлеңдерімен оқырмандарын қуанта берсе деймін!
Ақсұңқар –
Аққу-қаз болған,
Қолдашы, Ақын қызыңды!
Қорғашы, Ақын қызыңды!
Ақсұңқар Ақынбабақызы
Әрі қарай

Тоқал жайына көзқарасыңыз?...

Жуырда Африканың Кения мемлекетінде ел парламенті «тоқал» алуға рұқсат ететін неке заңына түзетулер енгізді. Ал Қазақстанның неке заңына қандай түзетулер ұсынар едіңіз?
ХХІ ғасыр жаңа технология заманы. Жаңа белес пен асулар, даму заманы. СССР заманында қазақ халқының көптігінен қорықса керекті Ленин «ер мен әйел тең» деген стратегия енгізген болатын. Санаға құйылған түсінік ұлттың көбеюіне кері әсер тигізді.
Сұрапыл соғыс, зобалаң заман, тышқан теріп күнелткен ашаршылық кезіндегі миллиондаған қандастарымыздың қырылып қалуына әкеліп соқты. Кімді-кім аяған замандарда қарабас қамын ғана ойлап қоймай ет-жақын бауыр, ағайын артынан қалған жесірін қаңғытпай, жетімін жылатпай әмеңгерлікке екінші әйел етіп алды. Қазақ баласын өзге есікке телміртпеу, ұрпақ жалғастыру бабалар тарапынан оңды шешім.
Бетеге кетіп-бел қалар,
Бектер кетіп-ел қалар – деп дана қазақ текке айтпаған-ау сірә?! Иә, бектер кетті, соңынан ел қалды. Қаймағы бұзылмаған қазақ ұлты сақталып қалды.
«Көшкенде жүк артамын сары атанған,
Айтамын, не бетімді Ойке апама?» — деген өлеңнен бәйбішеден аяқ тарту, оның рұқсатын алмай ондай қадамға бармағанының ақиқаты. Дегенмен, қазақ әйелдері әрқашан дана әрекет жасап, ел мүддесін ойлаған. Шариғатта осындай ерлікке барған, екінші әйелге рұқсат берген жар жұмаққа барады деседі. Кең болсаң, кем болмайсың деген. Бірлесіп бір атадан туған балаларды тәрбиелеп, бөліп жармай өсірген. «Жақсы әйел ерін би етеді, жаман әйел ерін құл етеді» — деген сөз осыдан қалса керек-ті.
Бірінші әйел – бекер,
Екінші әйел – шекер,
Үшінші әйел – бал ма?- дерсің…
Себебі бізде қалтасы қалыңдаса бірден тоқал алғысы келетін азаматтар өте көп. Нағыз жауапкершілікті түсініп үйленетіндері өте аз. Екі отбасының басын біріктіре алмай, бірімен ажырасып та кетіп жатады. Соның салдарынан, қамқорлықтан қағылған балалардың саны артуда. Бұл жағдайға не айтасыз ағайын? Сана мен пенденің бүлінуі ме, әлде «модаға» айналып кетті ме?
Кезінде қажеттіліктер салдарынан туған көп әйел алу саясатын тоқтатқан жөн деп ойлайм. Себебі, қазір ер жігіттер жауапсыздық танытып, еріншектікке салып ұсақталып кеткен. Алдымен өзін түземеген ер көп әйел алып оны асырай алмай қара басын ала қашып жүрмесіне кім кепіл? Қаншама қаракөздеріміздің өміріне балта шауып, қанша сәбилерді жаутаңдатып тастап кете барғаннан бір әйел, бір отбасыны бағып тыныш отырғаны дұрыс шығар.
Әрі қарай

«Назар аударыңыз, жүргінші» акциясы басталды

Астанада «Назар аударыңыз, жүргінші!» атты аймақтық акция басталды. Жол қауіпсіздігі ережесін насихаттауға арналған акция 4 сәуірге дейін жалғасады.
Астана жаңалықтары: «Назар аударыңыз, жүргінші» акциясы басталды
Бүгін Астана қаласының жергілікті полиция қызметінің қызметкерлері жас инспекторлармен ең жас жаяу жүргіншілерге шағылыстырғыш элементтері бар заттар таратты. Акция аясында жас инспекторлар жаяу жүргіншілерге шағылыстырғыш элементтері бар белдеулер, байламдардағы белгішелер, білезіктер таратты.
Арнайы зерттеулер нәтижесінде анықталғандай шағылыстырғыш элементтері бар жаяу жүргіншілерді жүргізушілер жақыннан 50 метр қашықтықта, алыстан 150 м қашықтықта көре алады.
Полицейлердің айтуынша, аталған акциялар балалар зардап шегетін апаттар санын азайтуға ықпал еткен.
– Өткен жылмен салыстырғанда биыл статистика бойынша «Назар аударыңыз, жүргінші», «Жаяу жүргінші, өткелмен жүр!» акцияларын өткізудің арқасында балалар зардап шегетін жол-көлік апаттар саны 18% төмендеген, – деді Астана қаласының ІІД жергілікті полиция қызметі ювеналды полиция бөлімінің инспекторы Айымгүл Валеева.
Астаналық полицейлер бүлдіршіндерге кішкентай бала кезден жол қауіпсіздігі ережесін үйретуге шақырады, ал жүргізушілерге жолдарда сақ болуға кеңес береді. Осыдан 148 жыл бұрын пайда болған бағдаршам принциптері әлі өзгермеген, жолда абай болыңыздар!
Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша дайындалды.
Әрі қарай

Жұмыссыздарға арналған қайта даярлау курстары

Астана — жаңа мүмкіндіктер, жарқын болашақ, табысты өмір деп елордаға ағылған адамдар саны еш толастайтын емес. Алайда олардың барлығы арманына бірден оңай жете қоймайды. Оған еңбек нарығындағы сұраныс пен жұмыс іздеген азаматтардың мамандығының үйлеспеуі, біліктілігінің төмен болуы да себепкер болады.
Астана жаңалықтары: Жұмыссыздарға арналған қайта даярлау курстары
Осыған байланысты Астана қаласында жұмыспен қамту бағдарламасы іске асырылуда. Енді мамандығына сұраныс жоқ жұмыссыздар қайта даярлау курстарына барып, жаңа мүмкіндікке ие болмақ.
Жұмыспен қамту орталығының хабарлауынша, Астананы дамыту бағдарламасын іске асыру аясында қалада тұрақты тіркеуі бар жұмыссыз жүрген азаматтарды тегін курстарға алдын ала жазу жүргізіліп жатыр. Елорданың жұмыссыз жүрген, кәсібі жоқ, бірақ мамандық меңгеруге ниетті тұрғындары маникюр мастері, шаштараз, электрогаздәнекерлеуші мамандықтары бойынша кәсіптік дайындықтан өте алады.
Кәсіби шеберліктерін жетілдіргісі келетіндер үшін бухгалтерия және салық бойынша біліктілікті арттыру курстары ашылады, аталған мамандықтар бойынша оқу үшін бухгалтерлік, экономикалық немесе қаржылық білім болуы керек. Техникалық білімі бар қала тұрғындары қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау жөніндегі инженерлерге арналған курстарға жазыла алады. Қайта даярлау курстары сұранысы жоқ мамандықтар бойынша жұмыссыз жүрген азаматтарға арналған. Бұл санаттағы жұмыссыз азаматтардың білімі туралы дипломы болуы тиіс.
Егер сіз де еңбек нарқында өз қалаған жұмысыңызды таппай жүрген болсаңыз, Бейбітшілік к-сі, 25, "Өркен" іскерлік орталығы 2-қабат, 208-кабинет мекенжайы бойынша орналасқан жұмыспен қамту орталығына хабарласа аласыз.
Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша дайындалды.
Әрі қарай

Д. Назарбаева мектептен тыс жерлерде балалардың немен тамақтанатынын бақылауды тапсырды

Астана жаңалықтары: Д. Назарбаева мектептен тыс жерлерде балалардың немен тамақтанатынын бақылауды тапсырдыҚР Премьер-Министрінің орынбасары Дариға Назарбаева мектептерден тыс жерлерде балалар тамақтанатын тағамдарды бақылау керектігін тапсырды. Бұл туралы ол бүгін Астана қаласының медицина қызметкерлерімен кездесуі барысында мәлім етті.

«Балалардың денсаулығы мәселесіне тоқталатын болсақ, денсаулық сақтау қызметтері балалар болатын барлық жерде, оның ішінде мектептен тыс орындарда бақылау жүргізуі тиіс. Атап айтқанда, буфеттер мен дәмханаларда сатылып жатқан тағамдарды байқау керек. Жалпы, сатылатын және біздің балаларды тамақтандыруға жіберілетін өнімдердің сапасына талаптарды қатайтқан дұрыс болады деп санаймын», — деді Үкімет басшысының орынбасары.

Елордадағы № 5 қалалық емхананың бас дәрігері Алтыншаш Табылдинаның айтуынша, мектеп дәрігері оқушыларды сауықтыру жұмыстарымен тыңғылықты айналысатын болады, оның ішінде дұрыс тамақтандыру шаралары да қамтылады. Осы орайда ол пайдалы тамақтандыру бағытындағы жеткіліксіз бақылау мектептердегі проблемалардың бірі болып табылатынын атап өтті.

ҚазАқпарат
Әрі қарай

Астанада 17 мектеп үш тілде білім беріп жатыр

Астана жаңалықтары: Астанада 17 мектеп үш тілде білім беріп жатырАстанада үш тілді ілкі тәртіпте жалпы білім беретін 17 мектепте енгізілді. Бүгін ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Дариға Назарбаеваның Астанадағы № 81 «Astana English School» мамандандырылған гимназиясы мұғалімдерімен және оқушыларымен кездесу барысында Астана қалалық білім басқармасының басшысы Эльмира Суханбердиева осылай мәлім етті.

«Қазіргі кезде елордадағы мектептерде үш тілді білім беруді енгізу бойынша мақсатты жұмыстар жүріп жатыр. Тиісті кадрлардың қажеттілігіне мониторинг жасалуда. Үш тілде білім беруге ауысудың нормативтік-құқықтық әдіснамалық негізін жоспарлы зерттеу жүруде. Бүгінде үш тілде білім беруді енгізу тұрғысында қанатқақты мектептер ретінде 17 оқу орны іріктелінді. Бұл 17 мектепте пәндер ішінара ағылшын тілінде өткізіледі, яғни математика, билогия, химия, география пәндері ағылшынша оқытылуда»,-деді ол.

Сонымен қатар басқарма басшысы қаладағы білім беру саласындағы кейбір көрсеткіштерге тоқталды. Жыл сайын Астанаға орташа есеппен алғанда мектеп жасындағы 6,5 мың бала көшіп келеді. Осы ретте бір мұғалімге 86 оқушы тиесілі болады, ал 2015 жылы көші-қонды ескере отырып, елордада балаларды білім берумен қамту 103 пайызды құрады.

ҚазАқпарат
Әрі қарай

Астанада жол қауіпсіздігі ережесі бойынша акция өтті

Астана жаңалықтары: Астанада жол қауіпсіздігі ережесі бойынша акция өтті

Бүгін Астана қаласының жергілікті полиция қызметінің қызметкерлері жас инспекторлармен ең жас жаяу жүргіншілерге шағылыстырғыш элементтері бар заттар таратты. Елордада «Назар аударыңыз, жүргінші» атты аймақтық акция 29 наурызда басталып, 4 сәуірге дейін жалғасады, деп хабарлады қалалық әкімдіктің баспасөз қызметінен.

Полицейлердің айтуынша, аталған акциялар балалар зардап шегетін апаттар санын азайтуға ықпал еткен.

— Өткен жылмен салыстырғанда биыл статистика бойынша «Назар аударыңыз, жүргінші», «Жаяу жүргінші, өткелмен жүр!» акцияларын өткізудің арқасында балалар зардап шегетін жол-көлік апаттар саны 18% төмендеген, — деді Астана қаласының ІІД жергілікті полиция қызметі ювеналды полиция бөлімінің инспекторы Айымгүл Валеева.
Акция аясында жас инспекторлар жаяу жүргіншілерге шағылыстырғыш элементтері бар белдеулер, байламдардағы белгішелер, білезіктер таратты.

Эксперттер шағылыстырғыш элементтері бар жаяу жүргіншілерді жүргізушілер жақыннан 50 метр қашықтықта, алыстан 150 м қашықтықта көре алатынын дәлелдеген.
Астаналық полицейлер бүлдіршіндерге кішкентай бала кезден жол қауіпсіздігі ережесін үйретуге шақырады, ал жүргізушілерге жолдарда сақ болуға кеңес береді.

ҚазАқпарат
Әрі қарай

Қазақстанда туберкулезді рентгенсіз анықтаудың жаңа әдісі енгізіліп жатыр

Астана жаңалықтары: Қазақстанда туберкулезді рентгенсіз анықтаудың жаңа әдісі енгізіліп жатырЕлорда денсаулық сақтау басқармасының басшысы Ерік Байжүнісов флюорографияға түспестен туберкулезді анықтауға бағытталған қанатқақты жоба туралы айтып берді.

Бүгін ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Дариға Назарбаеваның Астана қаласының медицина қызметкерлерімен кездесуі барысында Е. Байжүнісов бұл технология Оңтүстік Кореядан жеткізілгенін атап өтті.

«Биылдан бастап туберкулезді қан арқылы анықтау әдісіне алғаш рет көшкенімізді атап өткім келеді. Оңтүстік Корея тарапымен тиісті келісімге қол қойып, олар жабдықтарды жеткізіп, орнатты. Қазіргі кезде біз екі емханада қанатқақты режімде зерттеулер жүргізіп жатырмыз. Егер де бұл бағыттағы жұмыстар нәтиже көрсетсе, онда скринингтік зерттеулер жүргіземіз. Яғни туберкулезді қан арқылы анықтайтын боламыз», — деді басқарма басшысы.

Осы ретте ол бұл әдіс науқастардан туберкулезді нақты анықтауға, сондай-ақ емделушілердің антибиотиктерге сезімталдығын байқауға мүмкіндік беретіндігін жеткізді.

«Биыл біз тубдиспансердің жаңа ғимаратын салатын боламыз. Менің ойымша, онда ем-дом жасаудың барлық циклі қамтылады. Осы ретте туберкулезді түбегейлі жеңуге болады», — деді Е. Байжүнісов.

ҚазАқпарат
Әрі қарай

Төрт жылдық бір тағдыр

Басталмаған қаланың дастаны әлі Бірінші жыл дала деп жас тамады. Бірінші жыл ауылы естен кетпей, Бесінші жыл қимайды астананы. О жастық-ай, алмайтын өлмей тыным, Ойын-тойсыз, өмірге....(Қ.Мырза-Әли)
Кеше ғана ата-анамызға еркелеп, бар жауакершілікті соларға артып қойған, жап-жас балапан едік. Ал, қазір
Есеюге асығып, арманымызды орындау үшін әсем қала Ақтөбеге келіп, студенттік өмірді бастан кешіп жатқан жайымыз бар.
Бөгде қала. Бөгде адамдар. Бөгде өмір. Ауылды сағыну. Бұл алғашқы кезде қорқынышты болатын… Ал қазір ше?! Қазір қаланың өміріне үйренісіп, буынымыз қатайған 1-ші, 2-ші курстың студенттеріне ақыл беретіндей «ересек» адамбыз.
«Студенттік шақ өмірдің қайталанбас, ең керемет сәті. Қайта келмейді. Өмірдің осы қысқа ғана бөлшегін ұмытылмастай өткізу »-дегенде бір ертегідей көрінетін. Биыл, міне, студенттік кезеңнің үшінші сатысын да тәмәмдаймыз. Үш жыл ішінде бір-бірімізге қатты бауыр басып қалдық. Тіпті, кейде, бір-бірімізден басқа арқасүйеріміз жоқтай көрінеді. Бірде ашпыз, бірде тоқпыз. Қандай жағдай болмасын, қандай да бір кикілжің болмасын үнемі біргеміз!
Әлі есімде. Ең алғаш рет оқуға түскенімді білгенде, газетте жарияланған тізімнің барлығын қарап шықтым. «Мына адамдардың қайсысы менің тобымда оқиды екен?»,-деп қызығып, ғаламтор желісінен барлығын іздеп шыққанмын. Содан соң қалаға келдік. 1-ші қыркүйек жалпы жиынға қатыстық. Ал, 9-ы бәрімізді әр топқа топтастырды. Кураторымызбен және топтағы студенттермен таныстық. Топта 8 қыз, 2 ер бала екен. Алғашында, бір-бірімізді өте қатты жатырқадық. Тіпті, топ басшысы болуға бәсекелестік те болды. Бірақ, бір-біріміздің бауырмашылдығымыздың арқасында қалай жақын араласып кеткенімізді байқамай да қалдық. Бір-бірімізге үйренісіп алған соң, қалжыңдасу, сырласулар басталды. Бірінші курстың ортасына жетпей-ақ санымыз бір ер балаға азайды. Ал, екінші курста екінші ер баламыз да оқудан шығып кетті. Сонымен топта тек қана «нәзік жандылар» қалдық. Бұрын жалпы ойлайтынмын «тек қана қыздар болған жерде, бірлік болмайды» деп. Бірақ, қатты қателесіппін. Аллаға шүкір, татумыз!
Үш жыл уақыттың қадірін білген адамға аз уақыт емес. Үш жылда түрлі қызықтардан басымыздан кешірдік. 1-ші курста корпусымызды таба алмай, сабақ болатын бөлмемізді іздейміз деп, сабаққа кешігіп жүрдік. Біреу тамақ (бәліш, хотдог, т.б.) жегенін көрсек болды «өле жегенше, бөле же»- деп, қолынан тартып алып, бөлісіп жеп қоямыз. Сағыз, дымқыл сүрткіш туралы айтпасам да, барлық студенттерге таныс шығар. Қар атысып ойнап жүргенде деканға да қарымыз тиген. Корпуста өзімізше бір-бірімізді келемеждеп, өзімізше «актерлік шеберлігімізді» танытып жүріп те мұғалімдердің көзіне түсіп қалғанымыз бар. Сабақтан қашқанды қызық көріп, талай «Түсініктеме» жазғанымыз тағы бар. Бірақ, ешқашан топтың ішінде қандай жағдай болмасын сыртқа шығармаймыз. Барлық сырларымыз да, ойын-күлкілеріміз де, реніштеріміз де тек өз арамызда.
Кейбір адамдар айтады «студенттер ең кедей халық» деп, негізі ең бай халық — студенттер, біле білсеңіз, көк қағаздың белсенді тұтынушылары мына біз. Олай деуге негіз көп, ұйымшылдықпен Ақтөбенің тамашаламаған көрікті жерлері қалмаған шығар, сірә. Алғашында аязымен қорқытқан Ақтөбе, қазір, біз үшін ең ыстық қала.
Университет қабырғасында жүргендегі ең қызықты және қатты қобалжитын сәтіміз «Емтихан» деген үрейлі сәт келгенде болады.
Емтихан кездеріндегі алас ұрып, бір семестр бойы мүлдем байыбына жете алмаған пәндерді бір түннің ішінде жарыса жаттау, анығын айтқанда, бар істі тек тамағына тақалғанда ғана қолға алу, қанымызға әбден сіңген үйреншікті әдетке айналды. Әрбір сынақ алдындағы уайымның, іштегі алай-дүлей болып төңкерілген қорқыныштың дені бір бөлек. Бірақ, осы сәтті үнемі бір-біріміздің қолдауымызбен өткеріп келеміз. Бұйырса, осы достығымыздан, бір-бірімізге деген адалдығымыздан айрылмасақ, алдағы емтихандарда да осалдық танытпаймыз деп ойлаймын.
Бұл уақыттың қызығын айта берсек, шегіне жету мүлде мүмкін емес. Өмірдегі әрбір адамның бүкіл ғұмырының естен кетпес көңілді сәтінің ең ауқымды бөлігі де, дәл осы студенттік шақта орын алғаны даусыз. Ендеше, достар, төрт жыл тағдырлас болған, бір нанды бөліп жеп, қиын сәтте қол ұшын созған, студенттік шағымыздың кейіпкерлерін ұмытпайық! (Орфографиялық немесе басқа да қателіктер болса кешірім сұраймын! #Алғашқы пост)
Әрі қарай