Ар ма? Қазақтар. Мен де блог аштым. Араларыңа кіріп, маңызды ойлар айтуға дайынмын!

субояу, қағаз

Бүгін түске таман Шоқан Уәлиханов атындағы кітапханаға бардым. Негізі бұл реалда бітірдім дейтін іс емес, ылғи барып жүрген жер ғой. Сонымен… Мәдениет туралы кітаптар қарап отырғанмын. Бір кезде өткенде экономика туралы аударма жасағанда терминдердің қазақша баламасын таппағаным есіме түсті. Орнын толтыру үшін экономика негіздері, микроэкономика, макроэкономика, менеджмент кітаптарының қазақша нұсқасын оқуға кірістім. Оқып отырып мынандай ой ойладым. Не менің таным-түсінігім өте төмен, не кітаптар ауыр тілмен жазылған. Алдымда жатқан кітаптардың көптігіне қарап мен алғашқы нұсқа дұрыс деп ойладым. Тек маған түсінікті болған М.Тілеужанованың «макроэкономикасы» болды. Қалғандары экономика тарихы мен терминдерге тола екен. Жазған адамға елдің түсінгені маңызды болмаса керек.

Comingsoon.net сайтындағы сыбыс бойынша, «Крепкий орешек» (Die Hard) фильмнің бесінші бөлімі түсірілгелі жатыр дейді. Фильмнің қалай аталатыны әзірге белгісіз*.
Фильмнің режиссері ретінде Джон Мур (Макс Пейн) бекітіліпті. Фильмнің Скип Вудз (А командасы, Х-адамдар) жазған сценарийінің жобасы бойынша, Брюс Уиллистің кейіпкері мен оның ұлы Ресейге барады екен. Оқиғалар сол жерде орын алмақ.

Бала күнімізде талай тақпақ жаттадық. Соны әр кезде әрқалай айтушы едік. Мынай 3-4 жасар кезімде айтқан тақпағымның текст түрі.
Аю оты пәкәкә,
Екі қоы кәкәкә.
Апай сабак сүкәкә
Үкап капы мәкәкә.

7-8 жасар кезімде
И десе и диді, И-ға тілі келмейді

АҚШ-тың шығыс жағалауларларының тұрғындары әбігерге түсіп жатыр. «Айрин» деп ат қойған дауыл тым күшті деседі. БАҚ-ының ақпараттарына сүйенсек Нью-Йорктан бастап тұрғындар жаппай көшірілуде.(Уақытша әрине) Қазірге дейін 9 адам қаза тауып, 1 млн. адам жарықсыз қалған. Торнадо жолындағы аймақтарға ұшақ, темір жол, автокөлік қатынасы тоқтатылған. 7 штатта төтенше жағдай жарияланған. АҚШ президентінен бастап қарқыны ең қатты дауыл деп жаһанға жар салды.

Кешелі бері БАҚ-ы мен блог беттері осы дауыл туралы талқылауға толы. Орыс тілді сайтқа пікір қалдырған біреу "Құдайдың қаһарына ұшырағандарға осындай жаза беріледі" деп қойыпты, енді біреуі "Әлемдегі жаманшылық, соғыс, басып алу сынды "қара" нәрселердің барлығы АҚШ-тан шығып жатыр. Жазасын алсын" деген пікір білдіріпті.

Айтпақшы өткенде бір кітаптан көзім шалып қалды, (автобуста біреу оқып отырған кітап еді, арасында ұрланып бірер абзацын оқып қалдым. Өкінішке орай кітап атын біле алмадым. Ана кісінің беріліп оқығаны соншалық, мазалауға ыңғайсыздандым))), КСРО мен АҚШ арасындағы ғарышқа ұшу туралы текетіркес кезінде АҚШ КСРО ғарышпен алдап, назарын аударып қойып, мұхитты терең зерттеуге кіріскен. Сол зерттеу әлі күнге дейін жалғасуда.Ол зерттеу бойынша теңіз астында жасанды жер дүмпуін жасау арқылы, дауыл тудырып, сол дауылды белгілі бір бағытқа бағыттап отырмақ болған. Өкініштісі сол АҚШ-тың мұхит суларын басқару арқылы әлемнің түрлі аймағында апат тудырамыз деген бұл ойлары сәтсіз жүзеге асуда. Сәтсіздігі сол зерттеушілер АҚШ жағалауларынан белгілі бір бағытқа дауыл бағыттағысы келеді, алайда ол әлі күнге дейін сәтсіз жүзеге асуда. Бақылаусыз кетіп, АҚШ жағалауларында ғана соғады, сондықтан АҚШ жағалауларында жиі дауыл соғады, деген әфсана айтылған. Өз басым сене алмадым.

Экономиканың келесі үш қағидасын бірге «адамдар бір-біріне қалай әсер етеді» (how people interact, жақсы варианттар болса қабылданады) деп аталады.

• Нарық әркімге пайда әкеледі. Нарықта сауда-саттық жасау адамдар үшін өте пайдалы. Керекке байланыстыратын болсақ пікір жазу мен пост жазуды негізгі алуға болады. Егер қолданушылар тек пікір жазумен немесе тек пост жазумен айналысып кетер болса сайт дым қызықсыз болар еді. Алғашқысында маса.кз секілді өсек орнына айналса, келесісінде энциклопедияға айналып шыға келеді. Демек пікір жазып, әрі пост жазып отырсақ біз үшін қызығырақ болып шығады.
  
  Немесе біз күнделікті дүкеннен керекті заттарымызды сатып аламыз. Сол керекті заттарымызды өзіміз өндірсек не болар еді? Біріншіден оған біздің мүмкіндіктеріміз шектеулі болатын еді және оны істеуге уақытымыз да тапшы. Екіншіден бұлай жасау бізге тиімсіз. Өз қажеттіліктерімізді толық қанағаттаныдыра алмаймыз. Сондықтан өзімізге ыңғайлы әрі тиімді жұмысты орындай отырып өзгелермен сауда жасауымыз керек.

• Нарық көбіне экономикалық іс-әрекеттерді ұйымдастырудың жақсы жолы. Кеңес үкімет кезінде жұмысшылар тек мемлекеттің тапсырмасын ғана орындады. Үкімет оларға нені қай көлемде өндіру керек екенін белгілеп беріп отырды. бұндай жабық экономика көп ел үшін тиімсіз екендігін көптеген экономистер айтып кеткен.
  Қазіргі экономикада нарығында кім нені өндіретінін, фирманың қай нарыққа кіретіндігін өздері шешеді. Осы жерде @balzaminka айтқан Адам Смиттің «көрінбейтін қол» теориясы туралы айта кетсек. Фирмалар және хаусхолдтар нарықтың «көрінбейтін қолы» арқылы бір-бірінің сұраныстарын қанағаттандырады.

• Мемлекет кей кезде нарыққа әсер етеді. Экономикалық әрекеттерді орындауда нарық жақсы жол болғанымен кей кездері бұл теория жүзеге аспай қалады. Мемлекеттің нарыққа әсер теуіне негізгі екі нәрсе — сан және сапаға байланысты. Көрінбейтін қол өнім өндірудің санын артырады. Бірақ кей кезде бұл да өз қызметінен жаңылып қалады екен. Экономистер бұны «нарықтың құлдырауы» деп атайды. Бұған себеп жеке тұлғаның әрекетінің өзгеге әсер етуі. Мысалы, химия зауыты өздері шығаратын шығынның ақысын өтемейтін болса мемлекет шектеулер қоя алады. Нарықтың құлдырауына себеп болар келесі бір нәрсе ол «нарық күші». Нарық күші — бір немесе бірнеше адамның нарық құнына әсер ете алуы. Осы жерде монополия деген ұғымға кезек береміз. Монополяның кесірінен көрінбейтін қол қызметінен жаңылып, мемлекет нарыққа араласуына тура келеді.

Қайдасың, арман қуған Абзал ақын,
Инетте тасбақадай қозғалатын.
Менімен айтысуға бел буғандай,
Шудасын аш ішекше созған ақын.