Жора-жолдастармен кездесе қалып, сериал туралы әңгіме бола қалса — әркім өз сүйіктісін айта жөнеледі емес пе? Мен де сөйтейін дедім (реалда өзеуреп сөз бермейсіңдер ғой, сондықтан осы жерге жазайын жақсылап). Неге күшті сериалдарды мен ғана көре беруім керек, достарым дауылбай құсап нашар телешоуларға мәз болып қашанғы жүре береді деген ізгілеу ниет қой, баяғы :D

11.22.63

8 эпизодтан тұратын фантастикалық мини-сериал. Стивен Кингтің аттас романына негізделген.

Сюжетте Джейк Эппинг есімді мұғалім туралы баяндалады. Әйелінен ажырасып, көңіл-күйі болмай жүрген кезде, күн сайын тамақтанатын дәмхананың иесі бір құпияны ашады: оның шолананда өткен шаққа апаратын қуыс бар. Бір ерекшелігі — уақытты да, жерді де таңдай алмайсың, қашан кірсең де тек 1958 жылдың 9 қыркүйегіне ғана тап боласың. Тағы бір ерекшелігі — өткен шақта қанша жыл өткізсең де, қайтып оралғанда қазіргі шақта 2 минут қана өтеді. Яғни, сағат 12:00-де аттанған болсаң, қартайып бүкіл өміріңді өткізіп келсең де өзіңнің заманыңды сағат 12:02 -ні көрсетіп тұрады. Үшінші ерекшелігі — әрбір саяхатың бұрынғы саяхатыңды «нөлдетіп» жібереді. Яғни, өткен шақты күрделі өзгерістерге ұшыратып келдім делік: тиісті адамдарыңызды құтқардыңыз, жаман адамдардың көзін құрттыңыз, болашаққа кері әсерін тигезген оқиғалардың алдын алдыңыз, сөйтіп ерекше мақтанышпен өз уақытыңызға оралдыңыз. Кенет тағы да сапарлағыз келіп кетті де, жаңағы қуысқа кіріп кеттіңіз делік. Сол кезде осыған дейін істегендеріңіздің барлығы жойылады. Бәрін басынан бастау керек болады.

Қысқаша айтқанда, дәмхана қожайыны Джейкке өтініш жасайды — ол бастаған істі жалғастыру. Дәмхана иесі бірнеше жылын өткен шақта өткізіп, президент Джон Кеннеди өлімінің алдын алмақ болған екен. Президентке оқ атқан адамды да анықтаған. Тек сол оқиғаны болғызбау керек. Мұғалім келісім береді.

Басты рөлді Джеймс Франко сомдайды.

*****

Ұятсыздар | Shameless

Британдық сериалға негізделген америкалық ремейк. Бірақ білетіндердің айтуынша — түпнұсқадан да керемет болып шыққан. Бұны нақты бір жанрға байлап қою қиын, жылатарлық сәттері де, шек сілеңді қатыратын тұстары да бар. Нағыз ересектерге арналған сериал дер едім, өйткені цензурасыз түсірілген өнімдердің бірі.

Негізгі оқиға Галлагерлер отбасының төңірегінде өрбиді. Осылардың арқасында Американы басқа қырынан танисыз — зәулім ғимараттар жоқ, кинодағыдай штампттар болмайды. Кір-қожалақ, лас, азғын, жарлы Америка. Чикагоның жерүйлерінде тұрып жатқан халықтың өмірі. Өз басым, осы сериалдан кейін Голливуд салып кеткен көптеген стереотиптерден арылдым.

Фрэнк деген алқаш, нашақор әке бар. Әйелі басқа біреумен кетіп қалған. Алты баланы асырап отыр. Асырап отыр деген жай сөз ғана, негізінде олардың бәріне баяғыда еменнің үлкен бұтағын қойған. Бар ауыртпалық 23 жасар үлкен қыздың мойнында. Тағдырдың тауқыметін қанша тартса да, балалар өмірден тыс қалмауға тырысады, ауыр тұрмыстарына қарамастан түрлі қызықтарды бастан бастан өткізеді. Кейіпкерлер саналуан және әрқайсысы жеке әлем, сондықтан әрбір персонажға жеке сериал түсіруге болатын шығар.

Сериал 2011 жылдан бері көрсетіліп келе жатыр. Қазірше 6 маусымы бар, жетіншісі келесі жылы шығады.

*****

Біртүрлі жағдайлар | Stranger Things

Сериалды жасаушы Росс Даффер және Мэтт Даффер есімді егіз мамандар "ұзақ кино" түсіруді мақсат еткен екен. Шынымен де кино көріп отырғандай әсерде боласыз: 80 жылдардың атмосферасы, оператор мен композитордың керемет жұмысы, т.б. детальдар сериалдың алғашқы минутынан-ақ баурап алады.

Көптеген танымал кино мамандары бұны тіпті феномен деп бағалап жатыр. Әсіресе, Вайнона Райдердің шеберлігі ерекше аталуда.

Ағайынды режиссерлер фильмге сценарий жазу барысында Спилбергтің, Карпентер мен Крэйвеннің жұмыстарынан шабыт алғандарын жасырмайды. Стивен Кингтің де шығармаларын оқып шығыпты.

Оқиға 1983 жылы Хокинс деген қалашықта орын алады. Достарымен қараңғы түскенше ойнап қалған бала үйге қайтар жолда із-түссіз жоғалып кетеді. Тергеу жүргізген полиция оны өлдіге санайды. Ал түрлі тылсым құбылыстарға мән берген анасы қайғылы оқиғаның растығына сенгісі келмейді. Баланың достары тіпті өз тергеулерін жүргізеді.

Бастапқыда 8 эпизодты мини-сериал деп жарияланған болатын. Бірақ финалдағы сюжет әрі қарай дамытуға мүмкіндік бергендіктен, оның үстіне жобаның үлкен танымалдығы екінші маусымға жол ашып беріп отыр.

*****

Картадан тұрғызылған үй | House of Cards

Саясатты ұнататындар үшін тамаша туынды :). Ұнатпайтындарды да жалықтырмайды деп ойлаймын. Саяси драмада басты рөлдерде Америка киносының алыптары — Кевин Спейси мен Робин Райт ойнайды.

Оқиғалардан шынайы тұлғаларға ұқсастықтар іздемей-ақ қойыңыз. Сериал АҚШ-тың Ақ үйі төңірегіндегі оқиғаларды суреттейді демесеңіз, тұлғалар да, сюжеттік желі де ойдан құрастырылған, идеясы ВВС-дің аттас сериалынан алынған.

Сюжат жайлы қысқаша: Демократиялық партияның конгрессмені, қолынан іс келетін Фрэнк Андервудқа ерекше ұсыныс түскен еді: ол Гаррет Уокерге президент болуға көмектеседі, соның сайлауалды кампаниясына қызмет етіп, ұйымдастыру шараларымен айналысады, ақысына ертең Уокер президенттікке сайланған соң Андервудқа Мемлекеттік хатшы қызметі берілуі тиіс болатын. Бірақ Гаррет президент болғаннан кейін уәдесін ұмытып кетеді. Ашуға булыққан Фрэнк президентті орнынан кетіруге уәде береді. Әрине жария түрде емес — өз-өзіне. Бұл үшін оның бойында барлық алғышарттар бар еді — ол ақылды, алдын болжағыш стратег, адамның ішіндегісін ұғатын айлакер, жеке пайдасы үшін тайынбайтын сұм адам. Әйелі де өзіне сай азулы қаншық. Сөйтіп екеуі билік үшін астыртын жоспарларын іске асыруға көшеді.

Сериалда ерлі-зайыпты саясаткерлердің жеке амбициялары ғана көрсетіліп қоймай, Американың ішкі және сыртқы саясатына, саяси тұлғалар арасындағы интригалар мен бәсекеге, түрле шиеленістерге мән беріледі.

2013 жылдан бері 4 маусымы көрсетілді. Бесіншісі 2017 жылы шығады.

*****

Marvel мен Netflix бірлестігінің суперқаһармандарға арналған сериалдар легі

Марвелдің кино әлемінен әзірге орын таба алмаған, бірақ көңіл бөлуге тұрарлық төрт қаһарманына сериал жасау туралы шешім қабылданады. Сөйтіп Marvel мен Netflix арасында мәміле жасалады. Келісімге сәйкес: Daredevil, Jessica Jones, Luke Cage және Iron Fist есімді төрт персонажға арналған төрт бөлек сериал, сонымен қатар осы төртеуінің басын біріктіретін тағы бір кроссовер-сериал түсірілуде.

Қазір бастапқы екеуіне арналған тележобалар жарық көріп үлгерді. Қалған екеуіне арналған жобалар және бәрін біріктіретін кроссовер енді шығады. Бір қызығы — аталған қаһармандар Кек алушылар әлемінде өмір сүреді, сериалда тіпті олар туралы да бір-екі ауыз айтылып кетеді. Төртеуі де бір қалада өмір сүреді және бір-бірін таниды.

1. Басбұзар / Daredevil
2015 жылдан бастап шықты. Екі маусымы көрсетілді, үшінші маусымына тапсырыс берілді. Ол аз десеңіз — осы сериалдың жоспардан тыс тағы бір спин-оффы туралы айтылып жатыр. Сериалда көрсетілген Жазалаушы (The Punisher) деген антиқаһарман көрермендер арасында ерекше танымал болғаны сонша, ол туралы бөлек жоба түсіруге шешім қабылданыпты.
Басбұзар, яғни Мэтт Мердок бала кезінде қайғылы оқиғадан кейін көзі көрмей қалады, есесіне басқа сезу мүшелерінің жұмысы бірнеше есеге артады. Күндіз ол — қарапайым адвокат, түнде қылмыспен күресуші.

2. Джессика Джонс / Jessica Jones
2015 жылы шықты. Бір маусымы көрсетілді, екіншісі әзірленіп жатыр. Джессиканың ерекше қасиеттері: биікке секіре алады, күші көп, машиналарды оп-оңай көтеріп жүре береді. Жекеменшік детектив ретінде түрлі қылмыстарды тергейді.

3. Люк Кейдж / Luke Cage
Алғашқы маусымы биыл 30 қыркүйектен бастап көрсетіледі. Бір эксперименттің нәтижесінде ерекше қасиетке ие болған. Оған оқ дарымайды, соққы батпайды, терісіне зақым келмейді. Бұның да күші көп. Комикс бойынша Джессика Джонстың күйеуі.

4. Темір жұдырық / Iron Fist
2017 жылдан бастап көрсетіледі. Кунг-фуді жетік меңгерген қаһарман. Мистикалық күшке ие.

5. Қорғаушылар / The Defenders
Жоғарыда аталған төрт кейіпкерді біріктіретін жоба. 2017 жылы шығуы тиіс.

Заман ағымына сай ақпараттың оперативтілілігі көз ілестірер емес. Секунд сайын ғаламтор бетінде қаншама миллиондап жаңа ақпарат пайда болып, неше мың пікір жазылады, фотолар мен видеолар легін бақылып отырудың өзі уақытқа бағынбай тұр. «Айшылық алыс жерлерден жылдап хабар алғызған» заман болып тұр. Осындай кезеңде өмір сүріп жатырмыз. Сананы оятып, нәрсені ақ пен қара деп айыра алу, өзіндік пікір қалыптастыру біздің, жастардың мойнындағы парыз, жауапкершілік деп түсінемін. Сол себепті, білегімді түріп қойып, ноутбүкті ашып жіберіп, өз ой-пікірімді тасада қалдырмай, жеке блог жазуды бастап отырмын. Негізі көптен бері Фейзбүкте де, осында да, белсенді қолданушылар мен танымал блогерлердің жазбаларын бақылап жүрмін. Алуға болатындай дүниелер байқадым. Ол кісілер де едәуір еңбек пен ізденістің арқасында көп оқырманның назарын аударып отыр-ау деп ойладым. Иә, қай кезде де алдыңда арқа сүйер ағаң болғаны жақсы ғой. Блог әлемінде үйренерім көп екеніне сенімдімін. Тек дұрыс жол көрсетіп, қателескен болсам «бетіме басып» отырыңыздар) Сын қабылдай білемін. (Кеулімжай Әйгерім апайымнан алған ескертулерім сабақ болғанын айта кету керек шығар).

Өзіме сәттілік тілеймін! Сәлем, КЕРЕКИНФО!

Қазір Фейсбук соғыс алаңы. Ия, ақпараттық соғыс. Біреуді біреу ғайбаттап, ұрысып, болмайтын мәселені көтеріп, біржақты шешім шығып жатса «ФБ это сила!» деген желпіністерді жиі көреміз. Тіпті #клоут хештегін орынсыз пихать тықпалап, сол көрсеткішті елдің тағдырына шешуге балап жүргендер де жетеді. Жә, ол бөлек әңгіме, ал Фейсбук әлеуметтік желісі расымен біз ойлағандай шынымен мықты ма?

Жаңбырлы маусым.

Мен осы сәтті жоғалтқым келмеді. Ертеңгі күнді ойласам, оның ең қымбат елесін жоғалтып алатындай болдым. Сондықтан, бұл уақытта ең бақытты ән тыңдап, ең бақытты жыр жазғым келді. Тіпті, алдымда тұрған ұсақ кедергілер жайында ойлағым да келмеді. Себебі, ерте ме, кеш пе олардың шешілетіні белгілі еді. Ал, қазіргі алдамшы болса да, бақытты, тыныш, теңіздей тұнық уақыт ендігі қайтып келмеуі мүмкін еді. Иә, ендігі мен үшін әлемнің бәрі әдемі, әділетті, әуре-сарсаңсыз екеніне сенуге дайын едім, уақытша болса да! Тәтті қиял, сәтті арман… әдемі әуен, уәделі сөз. Өмір ғажап! Сезім бар! Сенім өлген жоқ! Бақыт қонды! Уақыт көнді! Болды, енді ештеңеге күмәнданғым келмейді! Өтірік пе, шын ба, маңызсыз! Көзімді жұмған күйі жартас па, құз ба, жапан дала ма, мейлі! Қайда болса да, оған сенген күйі соңынан еріп жүре бергім келді!

...Әуен аяқталды. Мен мұның бәрі түсімдегі қиялым ғана екенін түсіндім. Онымен бір сағат бұрын сөйлесіппін… және бір сағат қиял әлемінде…
Тағы да мардымсыз, мәні кеткен күрең әлем. Ашуым келді! Олар менің тап-таза әлемімді кірлетпек… Сыртта, жердің жүрегі қажалған пенделері әлденеге керісіп жатыр. Түн. Жаздың жып-жылы, мөп-мөлдір түні. Адамдарға осы да аз! Бұған да қанағаттанбайды! Сыртқы лас әлемнен бөлінгім келгендей, терезені жаптым да, қиял әлеміне қайта аттандым. Келесі ән-«Сен маған сүюді үйреттің!»… Ән басталды. Ол маған сенуді де үйретті! Сол себепті мен бұл әнді тыңдауға тиіспін. Жаңбыр жауды…
Дәл осы сәтте оған арнап жазған өлең жолдары жадыма қайта оралды:

Жаңбыр, жаңбыр, қызығамын саған шын,
Ол да сені жақсы көред(і) себебі.
Сен де оған тамшы болып тамарсың,
Мен де сонда жаңбыр болғым келеді.

Кірпігінде мөлдір шық боп тұрарсың,
Көздерінен оқып арман, үмітті.
Ол мұңайса, сен де бірге жыларсың,
Жұбатумен сол бір жұмбақ жігітті.

Мұңданатын оны ойласам жанарым,
Мендік арман мезгілсіздеу солар ма ед?
Жаңбыр, жаңбыр тереземнен қарадым,
Ол да сені көріп тұрған болар деп…

Түнгі көшеде ешкім қалмағанына көзім жетті. Аспан да жердегілерден жалықты. Қарбалас қаланы тазартқысы келгені анық. Терезені қайта аштым… таза ауа, жаңбыр иісі, тамшылар дауысы, отшашуға ұқсаған аспандағы найзағай көрінісі, айдың жарығына астасқан жердің жұлдыздары. Өмірге сенемін! Өмірді сүйемін! Бұл менің маусымым! Мені қабылдаудан қорықпаған маусым!

… Төрт күннен кейін туған күнім! Аспан, туған күніме жаңбырды сыйға тартамын деп уәде берді!
Кірпіктерімді қиял түсімнің теңізіне малып, қарашығымды қара түнге қосақтап, қалың ұйқыға кеттім.
-Мен оған сенемін!-дедім, аспанға.
-Қайырлы түн!-деп, күлімдеді Ай.
-Қайырлы түн! Қайырлы…

P.S. Аспан уәдесін орындады!)

Ең алғаш пара беруім бірінші курста болыпты. Алғашқы секс секілді. Ұмытылмайды.
Дене шынықтыру пәнін жек көрдім. Дым ұнамайтын. Мектеп кезінде дене шынықтырудан қашып кететінмін. Университетке түскен соң де сөйттім. Дым қатыспадым сабаққа. 2-3 рет қана барған шығармын. Оның өзінде кезекші болып қалып кететінмін. Оқу жылы аяқталды. Экзамендер тапсырылды. Тек сол пәннен ғана қалды (Дене шынықтырудан экзамен? wtf?).
Ағайдан қалай тапсырамын деп сұрасам: «Отработка»,-дейді. «Отработка» дегенің 20 круг жүгіру, 50 рет «отжимание» секілді қыртыған бірдеңелер. Жымың-жымың еткен тағы бір ағай бар тұғын. Сол жақындау ау деп ойлап, соның жанына бардым. «Ағай, басқа жолдармен шешуге болмай ма?»,-деймін ғо әлгі жерде кинодан көргенімді айтып. Қуанып кетті. Қуанып кеткенін көздері айтып тұр. «Болады әлбетте»,-дейді жымыңдап. «Біз студенттерді қинамаймыз»,-дейтінін қайтерсің. "Қанша?",-десем, «Сол жұрттың беріп жатқан мыңы ғой»,-дейді. Тұра қалып саудаластым. 500 теңгеге түсірдім. «Мың теңге медакадемияның (Шымкенттегі медиктерді дайындайтын оқу орыны) ставкасы ғой» деген дәйегім сенімдірек шықты ау деймін.
20 минут ішінде «бесімді» алып қайттым осылай.
Ал дене шынықтырудан беретін ағайымның түрі әлі есімде. Басқа мұғалімдердің түрі есімнен шығып та кеткен.
Күшті еді сол кезде.

Бүгінгі лекциямды мен қазіргі істеп жүрген жұмыс орнымдағы тәжірибеме арнаймын.
Қалай келдім, нендей проблема болды, онымен қалай айналыстым, қандай көрсеткіштерге қол жетті. Егжей-тегжейлі.
Facebook-тағы парақшамда көрсетілгендей, мен «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасында істеймін. Мерзім: 1,5 жыл.
Осы уақытқа дейін жұмыс істей жүріп, көзім жеткен нәрсе: журналистерге керегі эксклюзив, мереке сайын сыйлықтар емес, жақсы қарым-қатынас. Сәлемің түзу болса, олардың да компанияға қатынасы басқаша болады. Жалпы, PR-дың мәні де сол — компания басына күн туғанда бұқараның пікіріне бірден-бір әсер ететін нәрсе — дағдарысқа дейінгі қарым-қатынас, медиа мен қоғамдағы қалыптасқан беделі.

Сонымен, Ұлттық кәсіпкерлер палатасының Қарағандыдағы өкілдігінің бірден көзге түсетін проблемалары мыналар еді:
— кәсіпкерлік тақырыбында жазылатын дүниелердің сапасы нашар (шаруа қожалығы ашылды, Табан ауданындағы Ұлтарақ ауылында кәсіп ашылды деген тәрізді);
— джинса (жергілікті медиақұрылымдар жаңалықтарды тек қана ақылы негізде жариялайды);
— палатаның өз баспасөз қызметінің ұйым мақсаты мен міндеттерін насихаттаудағы кемшіліктері;
— көпшіліктің назарын аудартатын лайықты ақпараттың жоқтығы;
— әлеуметтік желіде жұмыс жүргізілмеуі (кәсіпкерлердің біразы желіде отыратындығына қарамастан);
— мультимедиа материалдардың жоқтығы;
— баспасөз өкілдерімен жүйелі жұмыс құрылмағандығы.

Проблемалардан бөлек, жайлы факторлар да бар еді:
— ұйым өкілдері — жоғары білікті мықты мамандар, яғни спикерлердің әрдайым өз саласы бойынша мүдірмей пікір айта алуы;
— ұйым басшылары кез келген уақытта баспасөз сауалдарына ашық, дайын;
— екі тілде сөйлейтін мамандар;
— баспасөз хатшысының басшылармен араласуына кедергі жоқ (алдын-ала жазылу, бастықтың қабағын бағу деген шикіліктің жоқтығы), тең дәрежеде сөйлесу, пікір алмасу мүмкіндігі;
— баспасөз хатшысы статусын, баспасөзбен дұрыс қарым-қатынас орнатудың маңызын жақсы түсінуі;
— бастамашыл мамандар — баспасөзге тақырып беріп, оның акцентін талқылап, мән-жайын түсіндіруге әзірлігі.

Сонымен, палатаға келгенде ең алдымен танысу хатын жаздым.
Аты-жөнім, тағайындалған қызметім, осыған дейін істеген қызметтерім, тәжірибем, сөйлейтін тілдерім, ұсынатын тақырыптарым. Жылы лебіз — ақпарат беруге әрдайым (тәулік бойы маған хабарласуға болады деп) дайын екендігіміз, барлық байланыс көздері (телефон, пошта, вацап, әлеуметтік желі, скайп, агент).
Нәтиже: Жасым қатарлас журналистердің бірен-саранымен универде бірге оқығандықтан сырттай таныстығым болмаса, көпшілігі менің атымды да естімеген кісілер. Сондықтан, танысу хатыма (40 шақты адресат) жартысынан көбі жауап берді, негізінен, "қош келдің, қуаныштымыз, хабарласамыз, сәттілік!" деген сипатта. Біразы бірден вацап бойынша қосылып, сәлемін айтты. Бөле-жара атап өтетін нәрсе — хабарласқандардың барлығы орысша жазатын журналистер.
Сонымен, таныстық.

Енді, тақырыптар аясын шолу керек.
Палата деген немене? Несие беретін жер ме, әлде акимат сияқты нәрсе ма?
Бұл ең қиыны еді. Жалпы, аймақтарда палатаның миссиясын насихаттау, қызметі туралы ақпараттандыру шаруасы ауыр жүрді. Өйткені біз Даму сияқты ақша бермейміз, әкімдікіндей құзырымыз жоқ, партия сияқты ойбайлап келушілерге де көрсете алар көмегіміз шамалы. Біздің ұйым:
— кәсіпкерлердің құқығын қорғайды, негізінен бизнестің меморгандармен туындаған мәселелерін шешеді, істі болғандардың соттағы ресми өкілдері (адвокаттық қызмет) болады;
— мемлекеттік сатып алу, тендерлерде орын алған әділетсіздікпен күресуге атсалысады;
— бизнес-бастаманы сүйемелдейді (идеямен келесіз — сізге бизнес-жоспар, бюджеттік жоспар жасап, маркетингін, нарығын анықтайды), соңына дейін, жоба қаржы алғанға (Даму, Казагро немесе басқа қаржы институттары арқылы) дейін кәсіпкермен бірге жүреді;
— мемлекеттен алынатын қаражат — субсидия, несиелерді ала алмаған жағдайда көмектеседі;
— шетелдік әріптестермен қарым-қатынас орнатуға көмектеседі;
— бизнес жүргізуге қатысты барлық заңнама бойынша түсіндірме береді;
— статистикалық, деректер базаларын жасақтайды.
Палатаның істейтін жұмысы одан да көп, ең негізгілері ғана осы. Яғни, маған жұмыс аясының кеңдігі, міндеттердің көптігі, жұмыстың бастан асатындығы қатты ұнады. Сондықтан, келісім беріп, айылығының көңілімнен шықпай тұрғанына қарамастан, астананы тастап, осы ұйымға келдім.

Басты проблема — экономика, кәсіпкерлік тақырыбы аймақтарда (провинцияда) өтпейтіндігі.
Газетті ашып қалсаң — бауыздап кетті, сойып тастады (Қарағандының бағзы заманғы репутациясы әлі тірі), несие үшін бала-шағасымен үйінен қуылды, біздің майқұдықский ГГГ жеңді, әкім тұрды, әкім отырды, әкімнің орынбасары әкімге жәрекмалла айтты, Әбдішев сотталды, Әбдішев босатылды, көше атын өзгертуге халық қарсы, жөнделмеген жол, автобус жолақысы, әкім жаман, жоғи әкім күшті… Болды. Анда-санда әкімдіктің өзі «экономикалық өсім қарқынды» деп, қыртқан, түсініксіз цифрларды жариялайды. Жаңа кәсіпорындар ашылғанда, шын мәндегі аймақ экономикасына қандай мультипликативті ықпалы мен пайдасы болды, Арселор Қытайға темір-терсек өткізгенінен не пайда, оның салығы қайда жұмсалады — ондай ақпарат мүлдем жоқ. Сабдарлы саясат, 1000 қадам, кәсіпорын ашылды, кәсіпорын жабылды.
Енді ТВ қосайық — әкім келді, әкім жеді, әкім ұрысты, балабақшада утренник болды, Талқанбай Бұлтаңбаевтың арғы атасы Қошбол батырға ескерткіш қойылды, оны әкім салтанатты түрде ашты. Жаңа мектеп ашылды. Әкімдік адамының сөйлеген сөзі: «президентіміз елбасының тапсырмасымен осылай етватрмыз» (тапсырма болмаса, пысқырмайтын да болар).

Бұдан шығатын міндеттер:
Экономика, кәсіпкерлік тақырыбына, кәсіп жүргізудегі қиыншылықтарға көпшілік назарын аудару керек.
Журналистердің кәсіпкерлік айналасындағы мәселелерге қызығушылығын арттыру керек.
Аймақта қалыптасқан "әдет-ғұрыптан" — релиздер форматынан, сауал жіберу, жауап алу тәртібінен, ешкім түсініп болмайтын құрғақ түсініктемеден, анау-мынау адамның қолы жете бермейтін ұйым статусынан бас тарту керек.
Еш хабарламада «елбасы тапсырмасымен», «100 қадам», «ойбай, бітті, құрыдық» деген шаблон, құр статистика болмау керек.
Палата мамандарының барлығын эксперт ретінде ғана таныстыру, құрғақ комментарий беруден бас тартқызу керек.
Релиздерді сторителлинг форматында ғана жасап, тұрақты ету керек.
Журналистерге пайдалы шаралар ұйымдастыру керек.
Барлық байланыс көздері бойынша үнемі желіде болу керек.
Баспасөз шақырылмай қалған жұмыс топтарының шараларынан үнемі релиз тарату (яғни, не болып, не қойып жатқандығынан хабардар етіп отыру) керек.
Баспасаөз шақырылған шараларға келе алмай қалған журналистерді қажетті материалдармен қамтамасыз ету — аудиожазба, фотосуреттер, қосымша ақпаратты жіберу керек.
Әріптестердің жұмысын жеңілдету, жеделдету мақсатында аудионың сөзжазбасын жіберуге тырысу керек.
Материалдарының тақырыптары бойынша қажетті кәсіпкерлердің байланыстарымен бөлісу керек.

Шынын айту керек, бұл жұмысқа әбден төселгенше 4 айдай уақыт өтті. Өйткені орталық аппараттағы бұқарамен байланыс департаментінде 10 адам істеп отырған жұмысты аймақтарда жалғыз баспасөз хатшылары істейді. Жұмыс көлемі азырақ деуге келмейді. Жалпы, жұмыс тақырыбын, стратегияны, ережелерді түсіну үшін, жұмыс қарқынын оңалдырып, өзіңе ыңғайлап алуға 3-4 ай кетуі — қалыпты нәрсе. Ал ұжыммен 1 айдан аз уақыт ішінде тіл табысып үлгеру қажет. Ол жұмыс істеу кезінде психологиялық жайлылықты қамтамасыз ететін бірден-бір фактор.
Палатада баспасөз хатшыларының жұмысының бағасын көрсететін KPI жүйесі жасалған. Төрт ай бойы мен ол бойынша аутсайдерлер қатарынан табылдым. Үздіктер қатарынан табылу үшін мына шарттар орындалуы керек:
— аптасына сайтқа 5 мақала
— мәтіндердің 2 тілде жазылуы
— мәтін сапасы
— арнайы айдарлар бойынша айына 4 мақала, интервью, аналитика
— басты жаңалықтарға айына кемінде 4 материал шығару
— баспасөзбен қарым-қатынас: сауалдар саны, жауап берілген уақыты
— журналистерге арналған арнайы шаралар (оқыту, пресс-турлар, ойын-сауық)
— ТВ-контент
— баспасөз мониторингі бойынша көрсеткіш
— кампанияларды аймақтарда өткізу
— басшылық имиджін көтеру бойынша шаралар
— баспасөз конференциялары айына 3-4 рет.
Аутсайдер кезімде қызметімде қалуым-қалмауым екіталай шаруа еді. Осы шарттарды орындауға шамам жеткен соң, үздіктер қатарына кіріп, департамент бастығының ұсынуымен жалақым өсті.


Алғашқы нәтижелер.
Сонымен, жарты жылдан соң жұмысымыздың алғашқы нәтижелері көріне бастады:
Релиздер күнделікті жіберіліп отырғандықтан, журналистердің «кәсіпкерлер палатасы» деген тіркеске, кәсіпкерлік проблемалары деген тақырыпқа көздері үйрене бастады.
Кәсіпкерлік бірден несиеге белшеден батып тұрып бастайтын нәрсе еместігін түсініп, сол туралы жаза бастады.
Бизнестің мемлекеттік органдармен арасындағы көптеген мәселелердің беті ашылды, баспасөзде ол туралы кеңінен жазыла, айтыла бастады.
Бизнестің қызметіме зияны тиеді деп қоя салатын мәселелері бойынша ой-пікірлері енді басқаша — сенімдірек шыға бастады, жалтақтамай, бар проблеманы бар деп, ашып айта бастады.
Баспасөз беттерінде «палата көмегінің арқасында» деген сөздер жиіледі.
Журналистер түрлі сауалдарымен жиірек хабарласа бастады, нақты, түсінікті, көңіл толатын жауаптарын алып жатты.
Сауалдарға бірден, тез арада, 3-4 сағат ішінде жауап беру әдетке айналды, кері байланыс реттелді.


Тура жарты жыл өткенсін, мен еңбегімнің құнын білу үшін сауалнама жүргіздім. Оған бас аяғы 20 шақты адам қатысып (неге аз екенін білмеймін), жұмысыма бағасын берді. Сұрақтармен де, жауаптарымен де таныса аласыз:
Сұрақтар: docs.google.com/a/palata.kz/forms/d/1Fq0phKqdkGunx09CtnNE4B0zt7UjH8wxnnjfdZuhOfg/viewform?c=0&w=1
Жауаптар жиынтығы: docs.google.com/forms/d/1Fq0phKqdkGunx09CtnNE4B0zt7UjH8wxnnjfdZuhOfg/viewanalytics
Сауалнама жұмысыма айтарлықтай нақтылық енгізді. Тұрақты түрде жасайын десем, не сұрай берем, мазаларын алып деген ой келеді. Мүмкін, палатадан кетер алдында жасармын.

Журналистермен байланысты нығайту

Біраз уақыт өткен соң, журналистерге танымдық-пайдалы шара өткізбек боп шештім. Жұмысына пайдалы не істеуге болады? Әрине, семинар немесе мастер класс! Аяқ астынан бұл ойымды жүзеге асыруда үлкен көмегімен келе қалған — Александр Данилов деген жолдасым еді. Адам саны көп болды, 30 шақты журналист қатысуға тілек білідіріп, барлығы келіп, қатысып, сертификаттарын алды.
Сашаның өзі де, мен де, тыңдаушылар да өте риза болдық.

Бәрі сондайлық керемет, ың-шыңсыз ба сонда? деген сұрақ мазалап отырса, жауабым — әрине, жоқ. Ыдыс-аяқ сылдырламай тұрмайды, жұмыс сипаты сондай — бірде күшті, бірде боқ, әлбетте, таяқ жеген кездер болды.
1. Палата қызмет ете бастаған алғашқы жылы (мен екінші жылында келдім) журналистерге тақырып өткізе алмағандықтан, ақы төлеп жаздырып, жаман үйретіп алған. Нәтижесінде, медиақұралдар арасында «палата бай, ақша төлейді» деген пікір әбден қалыптасып қалған. Соның салдарынан алғашқы кездері журналистердің қатысуынсыз өткен шаралар көп болды. Ол үшін, әрине, регулярно таяқ жеп отырдым. Тіпті төлейік деген тапсырманы орындаудан бас тартып, аяғында мониторинг дым жарияланымсыз қалғаны да бар. Бұл — джинса, ол жөнінде бөлек пост жазамын.
2. Осы уақыт ішінде журналистердің жіберген 2 сауалын ақыры жауапсыз қалдырдым. Қол тимеді, ұмытып кеттім, істегім келмеді. Үнемі хабарласыңдар, жауапсыз қалдырмаймын деп қақылдағаныммен, менде де осындай жағдайлар болды. Ол үшін жек көріп кеткенім жоқ өзімді, жұмыс қой, түрлі жағдай болады…
3. Аккредитация жасамайтын әдетім үшін әлі күнге дейін сөз естимін. Бірақ, аккредитациядан саналы түрде бас тартқан адам болғандықтан, қалай болған күнде менің релизім міндетті түрде жарияланатынын білетіндіктен, қанша таяқ жесем де, оны жасамаймын. Мәжбүрлегім келмейді әріптестерді.
4. Шығармашылық адамымын, мені қинамаңдар, қалай жұмыс істегім келеді — солай істеймін деген ауру қағидам бар. Түн ортасына дейін жұмыс істеп, таңертең қатты кешігіп (кейде түс ауа) келетін әдетім де бар. Сол үшін маған 4 рет сөгіс жарияланған. Оның екеуі — қатаң сөгіс. Технически, менімен уже баяғыда қош айтысуы керек еді. Бірақ, әзірге орнымдамын.
5. ҰКП орталық аппаратының талабы бойынша мен күнде 1 релиз/мақала сайтқа жариялап отыруым керек. Шыны керек, «шығармашылық адамы» болғандықтан, шабытымды тосып жүріп алатын кездер баршылық. Кейде бүтін 1 апта мүлдем мақаласыз болатын кездер де баршылық. Ал кейде тыныштала алмай, аптасына 10-12 релиз жазылатын кездер болады. Мұнымды басшылық түсіне бермейді, ырбыңдатып алдық, көзіңді құртам дейтін кездер болады.

Қазіргі істеп жүрген жұмысымның түрі осы. Сұрақтарың болса, сұраңдар. Біраз нәрсе айтылмай қалды ғой деймін.

Белоруссиядан шыққан жастардың ойлап тапқан Маскарад деген бағдарламасының эффекттілерінен инстаграмымыз енді тазарып келе жатқан кезде, Ресей жастарының ойлап тапқан #Prisma деген бағдарламасы 1 аптаның ішінде интернеттің хиты болып шыға келді. Сондықтан, жақын арада художниктердің фотосын көруге дайындала беріңіздер)

Маскарад бағдарламасын ойлап тапқандарға Фейсбук 30 миллион доллар беріп сатып алған екен. Енді, 10 күннің ішінде 1 миллион аудитрория жинаған Prisma бағдарламасы үшін Цукерберг қанша ақша дайындап отыр екен?
Менің ойымша, мал-жануардың тілі мен құлағы атып шығып нервке тиетін Маскарадқа қарағанда призманың эффектісі қызықтырақ сияқты. Сізге ұнады ма?
Айтпақшы, андройдтан іздеп әуре болмаңыздар) Самсунгтың фанаттары үшін бағдарлама шілденің басында дайын болады.

Инстаграм

Олардыкі қабыл болмайды дейтін мен емес. Өйткені, бір мұсылманның бойынан кемшілік іздеген адамның бойынан Құдай кемшілік табады. Дұрыс-бұрысы бар, әрбір ауыз бекіткен пенденің ризығы өзін күтеді. Жай, ораза басталғалы ортамнан, айналамнан байқағаным бойынша ғой. Сонымен, олар:
— Терминдер қолдана бастады. «Ифтардан кейін хабарласайын», «Көршім ифтарға шақырып еді», т.б.
— «Бөліне» бастады. «Бізге шаш қиюға бола ма екен?», «Біз ерте келе алмаймыз», «Бізге де бара беруге болады» т.б.
— Кішкене «міндетсіне» бастады. «Күн болса ыссы, аузым болса ораза», «Шөлдеп кеуіп тұрсам, «фантаңды» жарқыратып сен де!» т.б.
— Тыйыла бастады. «Мына колбаса халал ма екен?», «Былтырғы орамалымды тауып, тартып алдым» т.б.
— Уатсаппен мағыналы суреттер жібере бастады.




:)

— Әр сөз, сөйлемімен ораза тұтқанынан хабардар етіп жүр. «Қайта қарның ашып қиналмайды екенсің, онша сезінбейді екенсің»,

:p

— Сағат үшке таман статус өзгертеді, аватар ауыстырады.
— «Сухурға» дейін ұйықтамайтындықтан ұйқысы қанбай жүргендігін айта отырады.
— «Шокируют»: «Ораза біткесін «жусаңшы», «Арақ қанда қырық күн сақталады екен, апта бұрын ішіп ем, енді босқа ұстап жүрген жоқ па екем?», «Халал емес екен, өзің жей бер», «Ертең алты күндік оразаны ұстаймын, бір жыл ұстағанмен тең екен», «Түн ішінде душқа түсіп жүрем бе деп, күйеуді бөлек бөлмеге жібердім бір айға»…
Тағысын тағылар. Аз-мұз хабары бар адам ретінде бірдеңе дей қалсаң «Өзің аузыңды жаптың ба?» деп аузыңды жаба қояды. Тақырыпқа өз сөзіммен «бес тугрик» қосып қояйын:
— Ауызды жаппайды — бекітеді ;)
— Біреу алдыңа ас қойғанда ғана «Аузым берік еді» деп ілтипат білдірген ләзім. Басқа уақытта, тек қана Құдай қабыл етсін деген ниет.
— Бұл айда қарын ғана емес, көз де, тіл де, құлақ та ораза: жаман сөз айтудан, өсек тыңдаудан тыйылу. Нәпсіге ораза: сонда біреудің сусын ішкеніне тамсанбақ түгілі төбеңнен құйса да жұтынбайсың.
— Таң намазына он минут қалғанда сәресі ішетінің секілді, кешкі намаздан он минут былайырақ ораза ашқан құп. Бұл енді «ауыз жапқандағыдай» шарт емес, сенімділік үшін. Әрі, сол арада арман-тілек, жақсылық ойлауға болады. Себебі, ауыз ашқалы тұрған пенденің тілегін орындамаудан Алла ұялады екен.
— Парыз оразадан кейінгі алты күндік нәпілді бір жылдық оразамен теңестіріп жатады. Бірақ, қарызы барлар үшін емес қой.
— Әдейі ыссыға шығу, терлеп-тепшу арқылы сауап молаяды деген қате. Керісінше, сая іздеу керек, оңай жағын қарастыру керек.
— Аузы берік адамдардың көзінше тамақ жеу ораза мәдениетіне жатпайды, сондай-ақ, олар да рұқсат күндері (үтір, ем-шара, жол-сапар) басқалардың көзінше тамақтанбайды. Жасырынып, тасада су ұрттап алуға болады. Бөтен сенімдегілердің ораза жайында қате ойламауы үшін: «Кеше аузы берік, бүгін ашық, ораза деген осы екен» дегендей.
— Пісіріп жатқан тамақтың дәмін бір ғана жағдайда көруге болады: күйеуі ескерту жасаса.
— Сәресіге ұйықтап қалса, күндіз аңдамай бірдеңе жеп қалса, ниет қылып оразасын ары қарай жалғастырады.
— Табиғаттағы құбылыстарға қарап (жұлдыз жарық, мысалы) Қадір түнін есептеп шығарғанымен, оның нақты қай түн екенін Пайғамбардың өзі де дөп басып айта алмапты. Тек, кейінгі он күннің бірі екені белгілі. Сондықтан:

— Хақ мұсылман Оразадан кейінгі алты ай «Қап, бітіп қалды-ау» деп өкінсе, дейінгі алты ай «Жақындады» деп қуанып жүреді екен…

Ара-тұра «туылуға» қарсы шығып жатқандарды оқып қаламын.

Сөзінің растығын дәлелдемек болып тіпті қуып кетіп жатқандар да бар. Былай деп:
*«Туылу» дұрыс емес. Егер туылу десек, онда өлуді де «өлілу» дейміз бе?* — деп лағып кетіп жатқандар да бар екен. Соларға:

Жоқ, олай демейміз. Баланы анасы туады. Бала анадан туылады. Ал адам өлгенде оны анасы (немесе әкесі немесе басқа біреу) өлмейді ғой. Өзі жасы жетіп өледі (егер біреу оған дейін өлтіріп қоймаса). Сондықтан «өлді дегенді өлілді дейміз бе?» деп лағуға еш негіз жоқ. Екеуі екі түрлі құбылыс. Біріншісінде ана мен бала, екіншісінде екі адамның болуы міндетті емес.

«Бала туылды. Анасы оны туды» десең, «ана тумайды, ана баланы табады» деп тағы да басқа бір жаққа айдап әкете жөнеледі. Жарайды, олай болса, мысықтар туралы айтайықшы. Ұрғашы мысық марғауын туды. Ал енді марғаудың дүниеге келуін не деп айтасыңдар? Ол да туды ма? «Марғау туды, ұрғашы мысық оны туды». Сонда екеуі де туыпты. Қате. «Марғау туылды, ұрғашы мысық оны туды» – десек бәрі де түсінікті бола қалады.

Жаңағы айтылған «әйел тумайды, табады» дегенге қайта оралсақ. Иә, тура айтпай, басқаша сөздермен жеткізу қазақтарда бар. Мәселен, өлген адамды «өлді» деп айтпай «қайтыс болды», «одүниелік болды», «көз жұмды» деп айтады. Осыған қарап «өлу» сөзі адамға қатысты айтылмайды десек қателескен боламыз. Еске түсіре берсек, осылай тура айтпастан басқаша жеткізу мысалдарын көптеп кездестіруге болады.

Мұхтар Мағауинның осы туралы жазғанын көзім шалып қалды. «Арғыдағы мың жылдық эпостарымызды айтпайық, қазақ әдеби нұсқалары таңбаға түскен соңғы екі ғасыр бойы… Абай… Шәкәрім… Мұхтар Әуезов… Мысал келтіріп, дәлелдеп жатудың өзі артық болар еді...» деп келіп мысал келтіреді. Күлкім келгені «Арғыдағы мың жылдық эпостарымызды айтпайық...» деген жері. Бейне бір «туды деп сөйлегені талас тудырмайтын мың жылдық эпостарды айтпай-ақ мына соңғы ақын-жазушыларымызды-ақ мысал ретінде қарайықшы» деген секілді айтыпты. Қайта дәл сол мыңжылдықтардан мысал келтіріп жіберсе қатып кетер еді. Керісінше, бұл кісінің сол мыңжылдық деректерден мысал келтіре алатыны күмәнді. Атап өткен ақын-жазушылары, жалпы қазақ тілінде алғашқы боп бірдеңе жазған адамдар негізінен солтүстік, орталық, шығыс Қазақстаннан болған. Яғни әдеби норма ретінде сол алғашқы жазғандардың тілі қабылданды. Аталған өңірлердің адамдары ананың баланы дүниеге әкелуін де, баланың анадан шығып дүниеге келуін де бір сөзбен айтып кеткен. Оңтүстіктегілер болса, «туылды» деген сөзді бұрыннан қолданады. Дәлірек айтсақ, дұрыс формасын сақтап қалған осылар. Мұхтар Мағауин бұл сөзді бес-алты жыл бұрын пайда болды депті. Олай емес. Бәлкім, бес-алты жыл бұрын естіген шығар. «Бұрын естімегем, значит ондай сөз болмаған» деген принциппен қорытынды шығарса керек.

Сонымен не істеу керек? Ештеңе істемеу керек. Бәрін осы қазіргі күйінде қалдыру керек. Әдеби нормаға еніп кеткен қате нұсқадан енді құтыла алмаймыз. (Ендігіде оны қате деп те айтуға болмайды, негізі. Уже қате емес). Бір жақсысы, ешкім ол нұсқадан құтылайық деп жатқан жоқ (оңтүстіктің халқы кең ғой, негізі). Ал қолданыста бар «туылу» сөзіне атойлап қарсы шығып шаш ағартудың да қажеті шамалы. Өйткені, біріншіден, бұл сөз бұрыннан қолданыста бар. Екіншіден, логикасы бар. Үшіншіден, бастапқы дұрыс нұсқа осы.

Сондықтан бетжыртысқанды қойыңдар. Ұят болады.

Сіз Болливудтың Голливудтың атақты фильмдеріне ең көп римейк жасайтын киноиндустрия екенін білесіз ба? Кейбіреуі сәтті, кейбіреуі сәтсіз болғанымен, барлығы дерлік хинди-адамтациялар. Яғни олар аралас төбелесте бір-біріне қарсы шыққан ағайындылар туралы «Воинның» римейкы болса да, минимум 3 ән мен 1 би айтылып, биленеді.
3 танымал болиивудтық римейктерге шолу жасайық.

«Ағайындылар» 2015

2011 жылы шыққан «Воин» фильмінің римейкі. Сюжет делісі дәл сол қалпында сақталған. Басты рольде Акшай Кумар мен Сидхарт Мальхотра ойнайды. Әрине оларға күжірейген, нағыз боец боп көрінетін Том Хардиге қайдаааа… Сосын үнді фильмі мұндай отбасылық, аға-іні тақырыбын, балаңның еміне ақша керектіктен төбелеске бару, яғни «көз жасыңды көл етуге» арналған тақырыпты еңіретіп тұрып жеткізеді емес па?! Сондықтан америкалық «Воин» ұлдардың фильмі, Болливудтық римейкті қыздарға арналған түрі десек те болады.

«Гаджини» 2008

Кристофер Ноланның «Ұмытпа»(эх, барлық фильм атаулары осылай аударыла салатындай болса...) атты тамаша фильміне негізделген туынды. Негізі римейік деп аутга тілім бара бермейді. Себебі мұнда негізгі идея сақталғанымен, мүлдем басқа фильм көруге дайын болыңыз. Десе де барлық жерде римейк деп аталып жатқасын, мен де римейктер қатарына қосып қойдым. Негізі бұл фильм оңтүстік үндістандық фильмнің римейкі, ал ол кезегінде ғана «Memento»-ның адаптациясы. Сондықтан «Гаджини» double remake фильм.
Басты рольде Болливудтың «үш Кханының» бірі де бірегейі (осы жаттанды тіркестің орнымен қолданылғаны осы) — Аамир Кхан. Жалпы Аамир Кхан интелектуал, өзін режиссер ретінде де өте жақсы көрсеткен,Үндістанда «Әділет жасасын!» деген еліндегі әлеуметтік, жан түршігерлік проблемаларды (балаларды үйлендіру, мәңгі жесір болу дәстүрі т.б.) зерттеуге арналған бағдарлама жасап үлкен құрметке ие болған актер.

«Мен жаңа жылды жақсы көремін» 2015

Үшінші фильм өзіміздің «Ирония судьбы» атты советтік фильмнің римейкі болып табылады. Фильмнің алғашқы 10 минутын ғана көріп үлгергендіктен, ештеңе айта алмаймын. Википедияға сенсек, жалпы сюжет желісі сақталған сыңайлы. Гитарамен ән айту да бар екен. Басты рольдегі актриса Кангана Ранаут Үндістанда үлкен сұранысқа ие болып келе жатқан актриса. Ол түскен «Ханшайым» фильмі Болливудтық Оскар болып саналатын, ең жоғарғы фестивальда Filmfare Awards-та үздік фильм, ал Кангана үздік актриса деп танылды.

Әзірше осы.