Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі еліміздегі барлық облыстардың Білім басқармаларына шұғыл хат жолдап, ертең барлық мектептерде линейка өткізіп, «Синий кит» ойынын ойнамау туралы ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын өткізу туралы тапсырма берсе.

Сондай-ақ, әрбір сынып жетекші өз сыныбының ата-аналарына арнайы хабарласып, балаларына қадағалау жүргізуін сұраса балаларды аты шулы ойыннан қорғау жұмысы тиімдірек болар еді.

Тілге байланысты әңгіме туындағанда, «қазақ тілінде сөйлеу керек» деп шаба жөнелеміз. «Қазақ тілінде сөйлеу» деген сөздің мағынасын қалай түсінуге болады? «Ручка беріп жіберші, ачкиім қалай?» деген қазақ тілінде ме? Жалпы, қазіргі біз сөйлеп жүрген қазақ тілінің деңгейі қандай немесе қағаз бен теледидардағы қазақ тілінің көшедегі қазақ тілінен айырмашылығы жер мен көктей деп ойламайсыз ба?
Осы сұрақтарға жауап табу үшін, тілдің даму процесі туралы біліп алуды жөн көрдім. Мысалы, америкалық ағылшын тілі қалай және қанша уақытта пайда болды?
Сонымен XVII –XVIII ғасырларда ағылшын тілі британдық шаруалармен және ірілі-ұсақты буржуазия өкілдерімен бірге мұхит асып, жаңадан ашылған құрлыққа келеді. Ол кезде ағылшындардан басқа испандарды, француздарды, немістерді, голландтарды, норвегтерді және т.б. кездестіруге болатын еді. Одан қалса, ағылшын тілінің әлеуметтік топтардағы ерекшеліктерін айта кету керек.
Жаңа құрлық, жаңа табиғат, жаңа климат, жаңа әлеуметтік-экономикалық жағдайлар дегендей. Жерді игеру, құрылыс жүргізу, өндіріс салу сияқты шаруалар жеке-дара істеуге келмейтінін ескерсек, ортақ тілдің қажеттілігін тудырады. Не керек, ағылшындардың басымдығына орай, ағылшын тілі негізге тіл ретінде алынады (1), оған басқа тілдерден қажетті сөздер енгізіледі (2), басқа халықтар ағылшын тілін түпнұсқадағыдай айта алмағандықтан, өзіндік акцент пайда болады (3). Осылайша, «бар болғаны» бір-екі ғасырда жаңа тіл пайда болады.
Ал қазақ тілінің болашағы қандай деп ойлайсыз? Үш тұғырлы тіл саясатының арқасында біраз уақыттан соң үш тілдің қоспасынан ЖАҢА ТІЛ пайда болуы мүмкін бе?

Қазіргі заманда әлеуметтік желі арқылы танымал болу оңай. Бастысы, ешкімге ұқсамай, креативті болу. Байқап жүрген шығарсыз бос уақытымызда интернетті ермек қылғанды жақсы көреміз. Инстаграм мен фейсбукке бір кіріп-шығуымыз 3-4 сағатқа созылып кетеді.

Өз басым ғаламтор арқылы әйгілі болған адамдарға қызығам. Өмірлері қызықтырып, таусылмайтын кітап парақтары секілді елестейді. Бірақ менің басымнан да қызық жағдай өтеді деп ойламаппын. Жексенбі күні құрбым екеуміз базар жаққа бет бұрдық. Ананы-мынаны қарап, керек заттарымызға зер салып жүрсек. Қасыма бір кісі келді. Өкінішке қарай, есімін ұмытып тұрмын.
— Сәлем, сен Динасын ба? Абдигалиева Дина?
— Сәлеметсіз бе. Иә, бірақ сіз кімсіз?
— Сен мені танымайтын шығарсың, бірақ мен сені танимын.
— Қайдан?:Q:Q:Q:Q
— Сіз менде фейсбукте барсыз.
Үш ұйықтасам да түсіме кіріп шықпайтын оқиғаға тап болдым. Шынымды айтсам, басында шошып кеттім. Бұл кісі мені қайдан біледі деп))) Шытырманға толы жаңалықтарды тым көп көріп қойдым ғой деймін. Ең соңында «сельфиге түсейік» дегенде, тіпті, ұялдым да қалдым. Бірден " Жо-жо-жооқ" деген жауабымды бір қайырдым да қойдым. Бейтаныс кісілермен көп сөйлесе бермеуші едік. :J Өмір болған соң, неше түрлі тосын-сыйларға толы болады екен. :j

P.S.: Әлеуметтік желіні де өз орнымен пайдалану керек!!!

— Жжжібер, деймін… Жібеееер! Оңбаған!!!

Алқынып, ауа жетпей жатыр. Алыса-алыса күші де таусылған. Бірақ берілуді әлі де ойламайды. Үйдің іші у-шу, қатын-қалаш жан-жақтан қаумалап, есікке жібермейді. Кейде олардың әлі жетпей жатса «күйеу» жігітке ұқсас жас балалар білегінен жармасып, төрге сүйрелейді (інілері шығар). Аузынан шіріген тістің иісі шығатын бір қара қатын ақ орамалды ұстап жүр. Жаңа ашуланғанда бетіне түкіріп жіберді соның. Бірақ оған мән беріп жатқан ешкім жоқ:
— Әй, қарағым, ақылың болса — көне ғой. Бәріміз де басында тулағанбыз…
— Шырағым, ақылды бол. Тентек болма. Қазақтың несі ғой…
— Жеңісгүл, ақылың бар ғой, қоя ғой. Болашақ енеңнен ұят болады.

Жеңісгүл долыланып бақырып жылай бастады:
— Кет, әкең, малдар, біләт. Ол маған ене емес. Қайда ана кемпір? Алып келш ал, бетіне түкірейін!

Қатындар шошыған түр танытқан болды:
— Қой, не деп жатсың. Өй, Жеңісгүл? Бұның не? Енең ғой!
— Ертең осы сөздеріңе ұялатын боласың. Дер кезінде тоқтай сал. Бәрі жақсы болады. Біздің Тәпөш жақсы бала. Өзің көресің.

4-5 сағаттан кейін бәрі саябырсыды. Бұл қойғысы келмеп еді. Бірақ әбден шаршады, қарсыласатын күші қалмады. «Түнді күтейін, ебін тауып қашып шығамын», — деп өз-өзін жұбатты іштей.

Бұрын қыз алып қашқан видеоларды қанша көрсе де, еш әсер етпейтін. Басқа-басқа, дәл осы мәселе менен айналып өтеді деген сенімі бар еді. Өзі қалада өскен, айналасындағылар да саналы адамдар. Бірақ inDriver таксисті Тәпөш деген сұмырай болып шығады деп кім ойлаған. Енді отырысы мынау — қайда, қалай келгенін білмей, бағдардан жаңылып.

Оңай құтылмасын біліп, амалы таусылған ол: «1 күн уақыт беріңдер», — деді. Ата-анама хабар жеткізбей тимеймін деп тағы талап қойды. Әйтеуір, таң атқанша өз-өзіне келіп алуға уақыты бар. Ебін тапса қашып та кетер үйіне.

Ояна алмай қалудан қорқып, түнімен ұйықтамады. Көрші бөлмеде «күйеуі» достарымен тойлатып отырды. Топырлап біреулер кіріп-шығып жүр. Жігіттің ата-анасы да тойдың қамына кіріскен секілді, әйтеуір қызу тірлік жүріп жатыр.

Шаба жөнелемін деп ойламап еді. Бірақ аяғы миынан бұрын қимылдап, есікке қарай жүгіре жөнелгенде өз шапшаңдығына өзі таңғалды. Бірақ ешнәрсе оп-оңай бола қоймайтыны рас қой бұл өмірде. «Күйеуіне» ұқсайтын бір бозбала (өздері қанша?!) есіктің арғы жағынан ішке секіріп кіріп:
— Аха! Ұсталдың ба! — деп айқаламақ болып еді, бірақ «А» деп қана айтып үлгерді, Жеңісгүл жұдырығын барынша қаттырақ түйіп, тұмсықтан салып жіберді. Анау табалдырыққа желкемен құлады.

Бәрібір сыртқа шығып үлгермеді. Дыбысқа алаңдаған жұрт, мынаған бір қарап, жерде тырайып жатқан балаға бір қарап, аң-таң болып қалыпты. Мынау нәзік денелі бойжеткеннен ондайда күтпеген тәрізді. Қатындар сүйрелеп алып келіп, бөлмеге қайтадан кіргізіп жіберді. Түрлері кешегідей емес — ашулы. Енді кешірім болмайтын сияқты. Олар істі тез аяқтауға асығатыны анық.

Жарты сағаттан кейін «жігіті» кіріп келді. Кіре сала құшақтап алып, сүюге ұмтылды. Бір қолымен шешіндірудің де амалын жасап жатыр:
— Жеңісгүл, жаным, — деп қояды. Бұл бар дауысымен айқайлап жіберді:
— Мен Жеңісгүл емеспін!

Масайып қалған Тәпөшті жағадан ұстады да, жамбасқа салып лақтырып жіберді:
— Ахх, ссукі, ойлағаның сол екен ғо, ә? Қазір-қазір, көрсетейін саған…

***

Ертесіне Тәпөш үйленбеймін деп үй-ішіне жар салды. Кешегі даурығып жүрген Тәпөш жоқ, сүмірейіп, көзін жерден көтермейді. Жан-жақтан қаумалаған туыстарының сұрақтарына жауап берместен, біртүрлі талтаңдап, артқы жағын ауырсынып сыртқа беттеді. Табалдырықтан әрең аттады да, артына қарап:
— Жеңісгүлді… Жеңісбекті үйіне жіберіңдер, — деді.

Қазақ интернеті тағы бір сайтпен толықты. Arular.kz сайтын 2007 жылы бір топ блогер қыз ашқан болатын, алайда техникалық себептерге байланысты сайт 1 жылдан кейін жұмысын тоқтатты. Бұл жолы сайт жаңа айдарлармен, сапалы контентпен толығып, жаңа концепцияда ұсынылып отыр. Сайт дизайны да кез келген экраннан оқуға ыңғайлы етіп жасақталған.

«Соңғы уақытта қоғамда орын алған тастанды балалар проблемасы, бойжеткендер арасындағы суицид, әйелдердің тұрмыстық зорлық-зомбылыққа душар болуы, басқа да келеңсіз жағдайлар қыз-келіншектер арасында білімнің, психологиялық ақыл-кеңестің болмауынан хабар береді. Қазіргі таңда, бұл функцияны атқаратын қоғамдық институттар да, бұқаралық ақпарат құралдары да, тіпті ата-аналардың осы мәселеге келгенде салғытттық танытып отыр. Сондықтан да қыз-келіншектерге ақыл-кеңес беретін, қызықты материалдар ұсынатын сайт ашу көптен бері ойда жүрген жоспарымыздың бірі еді» дейді ұйымдастырушылар.

Сайт тек тәрбиелік-тағылымдық міндетін атқару үшін ғана емес, танымдық, коммерциялық мақсаттарда құрылған. Қазір сайтта «Сұлулық», «Сән», Отбасы", «Денсаулық», «Сезім», «Тағам» айдарлары бар. Сондай-ақ сайттың бұрынғы нұсқасындағы мақалалар да сақталған. Болашақта сайт аясында психологиялық кеңес, сұрақ-жауап бөлімдері ашылып, қыз-келіншектердің форумы құрылмақшы.

Сайт адресі: arular.kz

Сізбенен бүгін тағы да кездестік. Әлбетте, мен сол баяғы көрінгенге көңіл білдіріп, ойын мен ессіздігі тонналы Ернармын. Сізді байқамастай орныма отырдым. Елден алыс, шыраққа отауын тіккен қазалы жан деседі біреу. Әлбетте, олай емес. Тек, Сіздей жанның өзгелермен әзілдесіп, күлімсіреп, маған назар аудармағанын сезгім де, көргім де келген емес. Арылмаған бойдағы қорқыныш пен үрей он бестегі алғашқы махаббатқа бой алдырмаған баланың кейпін іштей сезіп, сырттай жасырп жүрмін. «Махаббат жасқа қарамайды» дейді ғой, енді түсіндім. Махаббат он бесте де, он сегізде де, (жиырма екіде де) бірдей-ау.
Жігіттер «Кез-келген қызбен таныса алар потенциалым» бар деп бір-бірімізге мақтанамыз. Әрине, ондай "қасиетттен" ада емеспін, алайда, сен дегенде сөз айту, ойлы пікір мен ұстамдылықтың барлығы жүректің түкпірінен шыға алмай қалатын сынайлы.
Сендегі құдырет те осы ғой: менің іштей өзіңе асық екенімді біле тұра жақындатпайсын, көрмейсін, жауап қатпайсын. Қатпағанын да жөн-ақ, өйтпегенде мен бұл университетке сыймай кетер ем ғой… Жә, түн батқан шақта ойыма орала берер заирімсін менің. Коэльодай сен жайлы кітап жаза алмасам да, күнделігімнің біраз парақтары мен өлеңдерімнің шуақтары сен деп жазылғаның ұғынарсың бір күні.
Қызғаншақпын, сенімен күлімдескен азаматтардың барлығынан ата-жауымды көретіндеймін. Мейлі досым болсын, әріптесім болсын. Иә, олар мендегі сезімді білмейді ғой… Түннің уағы он екіден асқан соң ұйқыға бату жөн шығар. Қош бүгінгі қайталанбас күн…

«Ақылды» һәм «сауатты», әлжелілер ішіндегі ақсүйектер бас қосқан Фейсбукте отыратын болсаң (по любому отырасың ғой) сенің де өз өмірлері жайлы болсын, болмасын есеп беріп, келсін, келсін келмесін бәрін тиянақтап жазып лентаны толтырып отыратын достарың бар. Бұл мағынасыз, қатаң ақпараттар тізбегі миыңды зорлап жіберетіні де рас. Одан құтылудың бірнеше жолы бар: оларды достықтан алып таста, жазғандары лентаңда көрінбесін, қара тізімге енгіз т.б. Бірақ біз оңай жолды таңдамаймыз, оның үстінде олардың жазбалалары болмаса тым ақылды болып кетуің мүмкін. Сондықтан мыжымаларға өз қаруымен жауап беру қажет. Сен де мыжыма бол! Ол үшін:

2CELLOS (2 Виолончель) — Лука Шулич және Степан Хаузерден тұратын қос виоленчельде ойнайтын хорват музыканттары. Әйгілі Майкл Джексонның «Smooth Criminal» әнін виоленчельде орындап, атақтары әлемге жайылды. YouTube сайтында алғашқы екі аптада 3 млн адам тамашалаған. Барлығы 253 млн(2016 жылғы 17 қаңтардағы мәліметтер бойынша).
Лука Шулич — (25 тамыз, 1987 жыл Марибор, Словения) Загребтегі Музыка академиясында, кейін Вена, Лондондағы музыка академияларында білім алған.
Степан Хаузер — (15 маусым, 1986 жыл Пула, Хорватия) Манчестердегі корольдік музыкалық колледжінде, одан бұрын дарынды балаларға арналған Тринтин колледжінде білім нәрімен сусындаған. Дуэт болып, құрылғанға дейін екеуі әр түрлі халықаралық музыкалық жарыстарда бәсекелестер болған.
Бір қарағанда біздің ментолитетке жат қылықтар жасағанымен дуэттің аспаптың құлағында ойнауы кімді де болсын таңдандырмай қоймайды. Өздеріңіз видеодан тамашалап, бағасын беріңіздер!