Қарбалас

Көктемді түрліше сипаттауға, суреттеуге және жазуға болады. Бұған әрине, біздерге жылулық сыйлайтын осынау мезгілмен қоса келетін түрлі мерекелер мен мейрамдардың да әсері баршылық. Не десек те «Өлмеген құлға келді жаз» дегендей қытымыр қыстан әйтүп-бүйтіп шыққандар көктем мен жаздан бір үміт күтері анық.
Салыстырмалы түрде қарасақ қала көктемі мен дала көктемі мүлде бөлек. «Сәуір болмай тәуір болмас» дегенге салар болсақ біздің Арқаның нағыз көктемі осы сәуірде келеді. Сай-салаға жайқала шыққан қызғалдақтар мен сарғалдақтар сәуірдің орта белінен аса, мамыр айының басында дала көктеміне ерекше бір сән беретіні рас. Көкке ауызы тиген қозы-лақ бір мезгіл енесін ұмытып, асыр салатын мезгіл де осы. Бірақ, бұның бәрі сәуір айында.
Наурыз айы далалықтарға ең қарбалас шақ. «Жуанның жіңішкеретін, жіңішкенің үзілетін» мезгілі. Қора маңына жинаған шөбінің таусылуға таяйтын, әлдеқалай қыс ұзарып кетсе саусағын мұрнына тығып қалу қауіпінің жоғарылайтын кезеңі.
Дегенмен, биылғыдай қар күрт еріген жылдары дала қазақтары қорадағы ірі қараларын, қой-ешкілерін қарайған қырат жаққа бағыттап жібереді. Жілік майы азайып шыққан малдар сай-саладағы іргесі сөгіле қоймаған қарларға үйелеп қалып жататын оқиғалар да кездеседі. Ертеңгілік инедей жылтырап жатқан жылғаның суы, сай-саладан келіп қосылған қар суымен өткел бермес өзенге айналатыны да көктемнің осыбір айына сәйкес келеді екен. Таңертең жайылымға кеткен малдарын кешке өзеннен бері өткізе алмай, ат сауырынан асатын, сең-сең мұздар жүріп жатқан өзеннен бес-алты атты адам сиырларды қақпайлап өткізтудің азабын сөзбен жеткізті мүмкін емес. Оны көзбен көру керек. Екі көлік соғылып қалса, таяққа сүйенген адам тайып құласа қалта телефондарымызды суырып алып, қызық үшін видеоға түсіріп, интернетке салатын біздердің ол жанталасты, қарбаласты видеоға түсіріп тұрғанымыз ауыл адамдарының алдында ұят қылық. Биылғы көктемнің осы қарбаластарының барлығын өзім арқылы тағы бір сезініп шыққаныммен мен сіздерге бұл жазбамдағы қарбаластардың барлығын суретпен немесе видеомен бере алмауымның себебі осы.
Бұл мал шаруашылығымен айналысатын дала қазақтарының көктемгі тірліктерін суреттейтін жазба. Бұдан бөлек ауылдағы ағайындардың көктеммен қоса келетін егін науқанына дайындық секілді басқа да бітпейтін тірліктері бар.
Әрі қарай

"Абайлаңыз, сиыр!" немесе депутат боламын десеңіз

Биылғы Қазақстандық кинолардың шымылдығын ашқан «Фугадан» кейін Баян Есентаеваның «Абайлаңыз, сиыр!» атты фильмі көпшілік қауымның назарына ұсынылды. Фильмнің прокаты 8, 9, 10 наурыз мереке демалыстарына келгеннен соң, сол күні дәл оған ғана емес барлық киноларға, барлық кинотеатрларда түңгі 12-ге дейін билет болмай «Ханшатырдан» ең соңғы сеансқа билет барын біліп, соған кіруге тура келді.
«Абайлаңыз, сиырдың» жарнамасы әлеуметтік желілерде біраз сайрап тұрды, пиар қадамдардың бірі « «Абайлаңыз, сиырға» мүлдем билет жоқ» деген жазбалары бар суреттерді де көрген боларсыздар. Содан халық бұл неткен кино екен деп мерекеден кейін де кинотеатрға ағылып жатты.
Киностан: Абайлаңыз, сиыр! немесе депутат боламын десеңіз
Алайда байқап қарасаңыз Баян мен режиссер Асқар Ұзабаевтың дуэті көрермендерін «Ғашық жүректегідей» қанағаттандыралмағандықтан «уаааудан» гөрі, түрлі «уау» емес піріклер жазыла басады.
Өзім «Абайлаңыз, сиырды» көріп шыққаннан кейін шынымды айтсам ұнады, не ұнамады деген пікір айта алмадым. Ұнады дейін десең ұнамаған жерлері баршылық, ұнамады дейін десең жанры комедия болғаннан соң біраз күлтіртіп алған жерлері де, кейібір актерлердің ойындары да жақсы болғандығын жасырып қалуға болмайды.
Фильмнің актерлер құрамы өте жақсы таңдалған. Бәрі халықтың сүйіктілері:
1. Азамат Сатыбалдыны жағымсыз кейіпкер ретінде бірінші рет көруім бір бөлек болса, әрдайым қазақша сөйлеп жүріп аяқ астынан орысша сөйлеп кеткенін қабылдай алмай қалдым. Азамат керемет актер, бірақ бұл оның рөлі емес!
2. Әбунасыр Серіков «как всегда в своем репертуаре» аузынан шыққан әрбір сөзі тыңдаушысын күлкіге қарқ етеді. Нағыз комедия осы кісі болды.
3. Кішкентайымызда «Перекресток». «Саранча» фильмдері арқылы ойымда жағымсыз кейіпкер ретінде сақталып қалған Азат Сейтметов бұл жолы өзінің нағыз мұғалім екендігіне сендірді.
4. Айгүл Иманбаева фильм бойы жыныма тиіп отырды. Енді біііііііііііір жағымсыз кейіпкер сөзім жоқ. Өмірде де сондай адамдар болады ғой. Өз кейіпкерін өте тамаша аша білген. Егер жағымсыз кейіпкер ешкімге шыныменде жақпаса өз рөлін тамаша сомдап шыққаны дегенді естіген едім. Сол сөз дәл Айгүлге арналғандай ойыны керемет.
5. Сием, ой, Сэм! Өзі сонда топ-томпақ қонжық сиақты. Бұл актердің түрі таныс, бірақ кім екендігін есіме түсіре алмай қойдым. Алайда Сэмді бұл фильмнің сүйкімдііііііііііі кейіпкері деп атар едім.
6. Айгүл Маратовна! Баян өз ісінің шебері ғой. Рөлін өте тамаша алып шықты. Романтикалық комедиядан комедияның элементтерін Әбунасыр Серіковтен көрсек, романтика Баянда болды.

Енді фильмге келсек.
Фильмнің басы сонааау 1993 жылдан басталады. Ол жылдар мен әлі кііііп-кішкентай сәби болғандықтан есімде жоқ. Алайда Қисық өз рецензиясында жақсы деген баға беріпті. Алайда басы батыстық молодежный фильмдердегідей группадан біреуді алып алып соншама мазақ ететіндігі ұнамады шынымды айтсам. Шыны керек біздің қоғамда соооондай жабайылық жоқ қой.
Фильм басталғаннан соң 10-15 минут өтер-өтпес басты рөліндегі Айгүл (Баян Есентаева) Аққайнар ауылына келген кезінде, кондуктор қыз «Орталыққа барамыз! Ұзынағаш! Ұзынағаш! Үш орын!» деп айқайлап жатқанда орнымнан тұра қалып сол автобусқа отырып туған ауылым Ұзынағашқа кетіп қалғым келді
Ауылды, ауыл халқын, ауылдың қиыншылықтарын: кедір-бұдыр жол, сеть ұстамайды, мектептерде сыныптар қажетті құрал-жабдықтармен жабдықталмаған деген сынды шындықты көрсеткен. Иә, қазіргі уақытта одан да жақсы ауылдар бар, бірақ шынымен де осы уақытқа дейін сеть жоқ ауылдар да баршылық екені өтірік емес. Алайда Айгүл әжетханаға барамын деп «Далекоооо за огородом» кетеді ғой сонда не үшін етті әжетхананың жанына жайып қойғаны (жалпы жазда етті солай жайып қойғанды өзім көрмеппін), ал малдың бастарын әжетханаға кіретін есіктің алдына іліп қойғанын шынымды айтсам дым түсіне алмады . Жалғыз қыз түнде, қараңғыда, қайдағы бір жоқ жерде жалғыз кір жуып, жайып жүр. Қыз баласы түнде суға бармайды, жалғыз жүрмейді деген қайда қалды??? 
Алдында кейбір актерлердің ойнағандары ұнады дедім ғой. Фильмде басты рөлдерде өз істерінің шеберлері ойнағанымен де жасандылық, мәтінді шынайы өмірді көрсетіп жатқаннан соң шынайы емес жаттанды айтатын кездер жиі кездеседі. Ең кішкентай мысал ауыл әкіміне әйелі «Неге маған гүл алмайсың?» деп айқайлап ұрысқанда не деп тұрғаны бір түрлі түсініксіз, «Неге маған гүл сыйламайсың?» десе бір жөн. Көзге түсіп қалатын осындай ұсақ-түйектер бааааар.
Қызық жерлері де жоқ емес ауыл әкімінің қызығынан өзге Айгүл Маратовнаға ғашық болып қалатын кавбой жігіттің «ерліктері», мұғалімнің баласының бұзақылықтары, Сэмнің бастан кешкендері дегендей есте қалар сәттер жетеді.
Фильмнің дыбысыталуында ақаулары бары шындық.
Фильмнің соңы хэппи энд болғанымен Марленнің түзелмейтіні өкінішті болды.
Фильмнің саундтректері ұнады! Әсіресе Арман Дүйсеновтың «Сен жайлысы»

Қорытынды: Қазіргі уақытта отандық фильмдердің сапасы «уааау» деуге келмейді ғой. Бірақ осы олқылықтың орнын толтырып, ОРЫСша-қазақша аралас болса да қолына алып жатқан Баян Есентаеваға тек рахмет айтамыз!
Не дегенімен фильм түсіру кез-келгеннің қолынан келе бермейді, үлкен еңбекті, шыдамдылықты қажет етеді. Оны түсінетін бар, түсінбейтін бар. Шетелдік фильмдерді көріп өскен ұрпақ бәрібір шетелмен салыстырамыз да жаман, нашар деп бағалай саламыз. Әрине қазір 3D-ны қойып шетелдік фильмдер Imax-тан көрсетіп жатқанда іштері ашығаннан соң солай бағалайды да, неге біздікілер солай жасай алмайды екен деп кеййді. Техника жоқ, маман жоқ, қаржы жоқ деп ақталады да қояды «Қазақфильм» бастаған Қазақстанның киногерлері. Бірақ біз жыл өткен сайын үмітімізді үзбейміз, әр қазақстандық фильм шыққан сайын алдыңғысынан жақсы болар деп барудамыз. Кино түсірушілер жылда-жылда көрермендердің көңілін қалдыра берейтін шығар деген үміттеміз. Әлеуметтік желілерде «Ел арна» жабылып, содан үнемделген ақша жаңа керемет бір фильмге жұмсалғалы жатыр деген шын-өтірігі аралас әңгіме тарады. Сол шын болса келесі жылы 8 наурызда керемет бір рецензия жазатын шығармын

P.S. Фильмді көргеніме бір аптадай уақыт өтседе рецензия жазуға деген шабытым қазір ғана ашылды  Шындығында бүгін сетьке шыққан Арман Дүйсеновтың «Сен жайлысы» әсер етті
Әрі қарай

Қызылға тоқтағанда...

Өлеңге әркімнің-ақ бар таласы...: Қызылға тоқтағанда...

Келемін жалғыз көшемен тегіс,
Жолға да жеттім, аңғарсам.
Жасылы бітіп, сөнді де еміс
Қызылын жақты бағдаршам.

Бұл ұзын жолдың келесі беті
Сұлулыққа бір тұнып тұр…
Ойласам неге?! Не себепті?!
Алдымда бір қыз күліп тұр…

Тоқтады жүрек, тулады қаным,
Бағдаршам!
Жақпа,қызылды!
Бір кіріп қайта, бір шықты жаным,
Жан-дүнием қирап-бұзылды…

Бір айналған басты шыр айналып та
Әлгі қыз мүмкін мені күтуде.
Жатыр ғой денем дайындалып та
Қарама-қарсы өтуге…

Жасыл жанды!!!
Дүрсілде жүрек!!!
Иісі баурад танауды.
Асықпа уақыт, тоқташы бір рет,
Әр басқан адым санаулы…

Көзі мен көзім кездесті менің,
Мұрны мен мұрным алмасты иіс…
Әйтеуір жаным тапқандай теңін,
Жүрегім мұны сақтауға тиіс!!!

Өтті де кетті...Ұқпай бір сәттен,
Керемет балқып тұрғанбыз.
Артына карап өтпеді,әттең,
Қарама-қарсы тұрған қыз…
Әрі қарай

Бақ шапқан сәт

Doing a Bradbury. Тек қана Австралияға тән осындай тұрақты сөз тіркесі бар. Мағынасы «еш күш салмай табысқа жету» дегенді білдіреді. Тіркестің пайда болуына спорт тарихындағы аса бір таңғажайып оқиға себеп болды.
Блог - Marco: Бақ шапқан сәт
Әрі қарай

Космостық кеңістіктегі тәжірибелер

Блог - bake: Космостық кеңістіктегі тәжірибелер
Космостың кеңістігінде бірнеше ойша тәжірибе жасап көрейік.
1) Ашық космоста, кәдімгі су сұйықтық күйінде үлкен іріткі болып қалқып жүр дейік. Вакуумды сорап көмегімен оны жинап алуға бола ма?
2) Космостық кеме ішінен кәдімгі ауамен толтырылған шарды ашық космосқа алып шықса онда не болады?
3) Сатурн (Қоңырқай) ғаламшарын қатты дене деп оны үлкен суға толған ыдыстың ішіне салсақ не болады?
4) Жердің орбитасы автотрасса десек, біз аялдамада тұрғанда жер қасымыздан қандай жылдамдықпен өте шығар еді?

Сұрақтарға жауап іздейік.
Әрі қарай

Аманатка киянат жасамайды

кимге керек?
кимге керек алпыс жипке асылганын
кимге керек мола астына басылганын
не болганын айтшы маган бир себебин,
ашыл маган ишке тиып жасырмагын.
Ананнын коз жасына калмасыба,
достарыннын заре кутын алмаксынба.
Неге гана омирден сен тунилдин
кормейсинба лаззатын жарык куннин.
Аяушылык куттинба сен биреуден,
аткызар деп кунинди омириннен тунерген.
Ойлайсынба?
Ойлайсынба кордим деп бар ашысын омирдин,
Ойлайсынба кордим деп кулазуын конилдин.
Ойлайсынба бул тагдырдын жазганы деп,
кайгы жутып, бакыт кунин жазбады деп.
Шыда менин курдасым!
Шыдагайсын Алланын сынагына,
жын-шайтандар азгырдыма сыбырлап кулагына?
Оз-озине кол салардай
Раббым сени соншалыкты кинадыма?
Аманатка киянат жасамагын,
омиринди оз колынмен жасап алгын!
Әрі қарай

Теріс - қағыс сұрақтар мен жауаптар

Негізі біреуге теріс жауап беру көбіміздің басымызда бар бірақ оған сондай бір мән бере бермейміз (мән беретіндерде бар шығар). Жалпы өзгені сөзбен құлату қазақ халқының қанына сіңген үрдіс. Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады дейді. Бүгінгі күні қайда болмасын мейлі көшеде, мейлі жұмыста, тіпті отбасында да дұрыс бірдеңе сұрап тұрған адамды ақымақ қылып алып барып негізгі әңгімеге көшеміз. Сондай әңгімелерде кеңінен қолданылып жүрген тіркестердің бір топтамасын ұсынбақпын, олардың ішінде тек жауаптар емес кейбір қисық сұрақтарда бар. Сіздердеде болса қосыла отырыңыздар.

Үй телефонына қоңырау соғып:
— Әлөу Ассамайкум
— Әликімсалам
— Қалайсыз Бәке? Нестеп жатсыз? Үйдесізбе?
— Көшеде жүрм епті

Ұялы телефонға қоңырау соғып
— Досик қайдасың?
— Мерхаттың үйінде.
— Қасыңда кім бар?
— Мерхат бар
— Нестеп жатсыңдар?
— Тігісіп жатырмыз.
— Кетей шеше

Ауылға телефон соғып:
— Ало мам қалайсыздар
— Жақсы – жақсы өзің қалайсың? Сабағың қалай? Қарның ашып жүрген жоқпа? Қалтаңда ақшаң барма…
— Ой мам менде бәрі жақсы, скоро 2-3 күндік демалыста келіп кетермін, папам калай?
-Әкең жатыр сі*ігіне тойып алып, неше күн болды сырдың суы сирағынан келмей жүргеніне.
— Ой…

Басқада жерлерде…
— Аға мынауыңыз домбырама?
— Жоқ скрипка (негізі домбыра болатын)

— Аға телефоныңыз Айфонба?
— Біліп тұрып бұтағыма сұрайсыңба?

— Неғып тұрсың андағы жерде?

— Тігеме сені?

— Ана қыздың фигурасы жақсы екен
— Тіксемші.

— Не қарайсың?

— Қарауға нестойтсыңба?

— Темекі барма?
— Қосып қойған темекің бармет?

— Темекі барма?

— Бар нақ саған деп 19 жыл бойы сақтап жүрген сигарам, шегесіңбе?

— Тиын берш
— Мен саған банкоматқа ұқсап тұрмба?

Машинаның есігін қатты жапқандарға немесе жаппай кеткендерге жиі айтылатын сөз:
Үйіңде тоңазытқыш жоқпа?

— Лібә түнімен ішіп басым тігіліп тұр.
— Өмірде к*тің тігілмесін!

— Сіріңке сатып алып келші

— Қайдан?

— Дәріханадан епті

— Сағат неше?
— Бұтақтан бұтақ кетті
Әрі қарай