Гүл алып,
Келемін гүл алып.
Жай ғана. Білмеймін себебін.
Қарсы алсаң болды сен қуанып,
Мен сені шын жақсы көремін.

Сүйікті гүліңді кешірек
Сұрадым.
Қызықтым талғамға.
Көрсеттің нәзікті осы деп,
Гүл алып беруге барғанда.

Келуші ем сондықтан гүл ап та,
Кездесу сәттері туғанда.
Атауын білмеймін.
Бірақ та
Танимын гүл алып тұрғанда.

Сол гүлсіз, не байлық екенін,
Аптамыз өтпейтін біздің бір.
Біреуін, бесеуін, жетеуін,
Ал бірде сыйлағам жүз бір гүл.

Жаным-ау, неткен ең сұлу сен,
Тәнті боп берген әр гүл есте.
Махаббат не екенін ұғушы ем,
Ал гүл — ол жай ғана ілеспе.

Мың гүлден қос жүрек құралып,
Мен жүрдім бақыттан дәмелі.
Гүл алып, гүл алып, гүл алып,
Ол да сен секілді әдемі.

Қисынды бітердей бұл қызық,
Жоспарлап қойғанмын бір анық:
сыйлауды өзіңе бір жүзік.
Әрине, қасына гүл алып.

Болсаң да өзіндей хор қыздың,
Еш нәрсе бұйырмас, сірә, нық:
Өзіңнен хабарды шорт үздім,
Басқа жан жүрсін деп гүл алып.

Ажырау.
Жазылған бар міндет
бір сәтте өшкендей маңдайдан.
Тұп-тура сыйлардай тағдыр кеп
Қоштасу гүлін ап сарғайған.

Көз алмай көкпеңбек еріннен,
Даусымды бәсеңдеу шығарып,
«Мен сені сүймеймін» дедім мен,
Бердім де соңғы рет гүл алып.

Сен түгіл өзім де сезбегем,
Жараны жанымды қинайтын.
Боласың сен менен өзгемен
бақытты.
Ғажап гүл сыйлайтын…

***

… Жарты жыл дегбірді тауысқан,
Гүлдердей мен кеттім суалып…
Жазылмас дертіммен алысқан
Мекенге келдің сен гүл алып.

Білмеймін, естідің кімдерден,
Тағдыр ғой. Осыны қиыпты.
Көзімді алмадым гүлдерден,
Енді олар маған да сүйікті.

Қалпында гүліміз солмаған
Түседі бір жұлдыз шын ағып.
Келесің жиі енді сен маған
Бұл жолы екі тал гүл алып.

Күзгі елестер
Арайланған таңғы уақ шырайымен
Жүрегімнің мұңлы әні Күн, Айым ең
Күзгі бақ… Мен таңдаған ақ қайыңның
Жапырағы сарғайды уайыммен.

Жарық әлем қарасаң бір шеті жоқ
Жан серігі барлардың көңілі тоқ
Бар дүние астан- кестең болғанымен
Күзгі бақ пен тек менде өзгеріс жоқ

Манаураған күзгі бақ жабырқатты
Жабырқатты жаныма қатты батты
Тереземді, бір менде өші бардай
Тамшысымен жаңбырдың тарсылдатты

Күзгі бақта қалайық екеуара
Пәк жүрекке салмашы мұңлы жара
Дәл қазір, көз алдыңда серт етейін
Мына бақ пен сүйемін сені ғана

Жасыңды тый, кел қане жұбатайын
Жұбатайын қайғыңды құлатайын
Бақытында бірге ойнап бірге күлген
Күзгі бақты мен қалай ұмытайын

Арамызда қалмасын өкпе нала
Жырларыма куә ғой дархан дала
Қаншама ару жолыма тұрғанымен
Әлі күнге сүйемін сені ғана

Махаббатта тағдыр мені аямады
Аямады тек қайғы аялады
Мені тастап кеткенінді естігенде
Жүрегімнің дүрсілі баяулады

Көктен жаңбыр жауады арқырап дүр
Сар далада аунайын көсіліп бір
Күз болсада, сол сезімнің оты өшпей
Әлі күнге кеудемде жарқырап тұр

Жапырақтар айналаны нұрландырды
Нұрландырды кей сәтте мұңдандырды
Күзгі бақта жолығысқан сол бір ару
Өміріме өшпестей із қалдырды

Содан бері қанша күз, көктем келді
Күзгі бақ сол баяғы өзгермеді
Жараланған жүректерді емдеп жүріп
Жалғыз болып қалмасам жарар еді…

Бул омир коп сынады сан баланы
Тирлигиме менин де журт тан калады.
Биик уйдин жетинши кабатында
Турып жаттым патерде жалдамалы.

Корши уйдин де жайы жок, сыйкы нашар
Иеси орыс, аты Дима, бейкуна шал…
… Ал, жогаргы кабатта жесир айел
Кереуетти сыкыр-сыкыр, уйкы кашар…

Елитип, еликтирип жас баланы,
Тунги 1-2лерде басталады.
Жаланаш тани келсе коз алдыма
Кирпиктерим жумылуга жасканады…

Кей кездери подьезге бирге енемиз
Шашы – алтын, мандайы кунмен егиз…
«… Кереуетин мен де онын сыкырлатсам...»
Киялым ушин мени кундемениз.

Жесир айел, жасы отыз бес, кырыктарда
Берген оган сымбат пен кылыкты Алла.
Мен де оны тунимен ойлап жатам
Сезимди адам ишинде кулыптар ма?

Тирликтин тепериши, хакы ботен,
Мен де омирден оз таттимиди татып отем.
Кеше тагы масайрап, ести жыйсам,
Сыкырлауык сол тосекте жатыр екем!

Уйкысыз тундер ушин ош аларым
Белгили еди,
«Тирликтен» босамадым.
Шыртиган белдемшесин белге ысырып
Бултиган кыса тустим кос анарын…

Лагыл лаззатпен тун ауады
Напси ширкин курбандыгын куалады…
Мына ески кереуеттин сыкырынын
Тек осы тун жаныма унаганы…

Р:S.Осы ма екен, о, Кудай, куна мани?!..

Жанарыңмен жолыққанда жанарым,
Жан жүрегім мейірлене жанатын.
Жанған жүрек сөнбеген сол сезімін,
Жеткізуге тағат таппай қалатын.

Мұң аққандай аспаннан әр күн таңнан —
Жылатқандай мен сені жаңбыр тамған.
Маған арнап жолданған әуез күтем
Самал арбап, жел түрткен әрбір талдан.

Бойда барым — тұнған шер, тұнған шемен,
Ойламағын келді деп бұл дәл сенен.
Әзірге ұнап, жанарды жаулағанмен,
Қазір бірақ қорқамын бір нәрседен:

Мас еткенің қылықпен жанға дем бе —
Паш етпедім атыңды таңғы әлемге…
Менікіндей жүрекпен күмәнданам,
Сенікіндей шын сезім бар ма менде?

Уа, қыздар-ай, беу, қыздар!
Кәне, бері қарайық!
Абзал атты жұлдыз бар,
Оны ортаға алайық!

Жеті арыстың ішінен,
Алған таңдап Абзалым.
Бес барыстың ішінде,
Қалған бойдақ Абзалым.

Гастарбайтер сияқты
Бодибилдер болмас па?
Жарау аттай қуатты,
Бір сымбатты марқасқа.

«Маралбектей жаңалық
жүргізе алмас бұл әлі»
дерсің, мүмкін, қаралық,
Еркін сөйлеп тұр әні.

Ол Жандостай режиссер
бола алмайды дейсіз бе?
Бекеновтай рецензия
жаза алмайды дейсіз бе?

Бірақ Абзал өз жолы,
Өз міндеті бар жігіт.
Өмірінің өзгеше,
Болуы да заңдылық.

Таныстырсам еркені,
Жиырма алтыда жасы бар,
Қоңыраттың «көтені»,
Әжептәуір басы бар.

Туған жері ерімнің — Оңтүстігі елімнің.
Мақтаарал ауданы
Құрбан-ата жерінің.


Сәби кезде манежден,
Қолын сермеп тұратын.
«Хатшы бол» деп «Обкомда»
Әкесі үміт қылатын.

Өзі балабақшада,
Әнші ұл атаныпты.
Ән байқауда қаншама,
Бас жүлдені алыпты

Сонау бала күндегі
Мектебі де лайықты —
(Жиырма жеті түлегі
Алтын белгі тағыпты)

«Заңгерлікті қалаймын»,
Деген-дағы, таңдаған
атындағы Абайдың
ҚазҰПУға самғаған.



Арасында Қытайда,
Бір жыл пәтер жалдаған:
«Han Shan Shi Fan Da Xue»-да
Магистрлік жалғаған.

Демеңіздер «жәй заңгер»,
Демеңіздер «қиблоггер»,
Тағы бір плюс айтайын —
Абзал –жеке кәсіпкер!



Жұмыстан соң ол бірден,
Дүкеніне асығар.
Беу қыздар-ай, құр жүрмең,
Өлтірмейді ол, асырар!

Сөзім тағы салмақты,
Болу үшін айғақты,
Достарына жүгіндім,
Сұрау салып жан-жақты.

«Абзалжанның сырын айт,
Бес жағымды қырын айт,
Бес жағымсыз сипатын
ашып, елден бұрын айт!»

Деп ем, Нұржол Табиғат,
Дария, Абай, Азамат,
Айымзада, Мейірбек
Тізіп берді саралап:

«Ең алдымен достарға,
Адалдығы тым ерек.
Жақсылыққа құштар да,
Жамандықтан шын бөлек.

Бауырмалдық — ол да сын,
Алалауды білмейді,
Қандай шара болмасын,
«Бәрің бірге жүр» дейді.

Қандай жағдай болса да,
Сабырынан таймаған,
Позитивтен шаршамай,
Көзінде ұшқын ойнаған.

Жомарттығы бөтен ер,
Жақсылыққа жетелер.
Қарның ашса «KFC»
Абзал сатып әперер.

Дайын тұрар көмегі,
Жоқ еш сылтау-себебі.
Бұл да оның бір жағы,
Елгезектік – ер ебі.

Бес жағымсыз қыры ма?
Ақкөңіл де аңқау тым.
Шыдамсыздау, шынына
келер болсақ, Абзалдың.

Білгішсініп кей-кейде,
Сөйлеп кетер сәл енді.
Сосын қызға келгенде,
«Тормоздығы» бар енді...»

Құрбым, егер байқасаң,
Мұндай «минус» түк емес.
Идеалды аңсасаң,
Жеткізбейтін құр елес.

Достарына сенбесең,
Ағалардан сұралық.
Әділдігін ендеше,
Солар айтсын бір ауық.

Кей ағаның жауабы,
Аздап «нелеу» болса да

Тиген екен сауабы —
Мақтаушылар қаншама!

Нұрғиса ағам тосылмай:
«Абзал – сайдың тасындай,
Ісі мірдің оғындай,
Жазбалары осындай »

Аршат ағам: «Түсінік,
Сыйластығы бар жігіт,
Іні көрем кіші ғып,
Күлімдеген нар жігіт.»

Алдан ағам: «Ыңғайшыл.
Ол бір жігіт өсетін.
Бір орында тұрмайтын,
Ізденімпаз еще тым.»

Былай дейді Данияр:
«Ол шекпейді, ішпейді»
(Сөздерінің жаны бар —
Көзіме бір түспейді).

Ол аз болса, Абзалдың,
Жұмысына барайық,
«Қандай екен ұжымда?»
Бастығынан сұрайық.

Жұмыс орны, жаным-ай,
Міне, мына құжатта:


Еш ұйқасқа жарымай,
Болып қалдым ұятты.


Осы жерде Абзалжан,
Заңгер болып істейді.
Ақ халатсыз абзал жан,
Қолдан қағаз түспейді.

Бастығы да мақтады,
Жамандауға батпады.
Осылайша жазбада,
Бірізділік сақтады.


«Маманы өз ісінің,
Уақытымен жүреді,
Ішке сыйлы, кісілік
мінезін ел біледі»

---

Жетегінде үміттің
кетіп әбден ұмыттым,
Өз талабы бар шығар,
Қоятын бұл жігіттің?

«Ақылына көркі сай
қыз болса екен, тәнті қып,
дайындаса, шіркін-ай,
Ет, машпалау, мәнтіні»

Қалжыңдайды алайда,
Сүйіп тұрса қарай ма?
Анасынан сұрайын,
«Қандай келін қалайды?»


Шамшат апай тәтті мен,
Қою шайға қандырды.
Содан кейін баппенен,
Әңгімені жандырды:

«Үйлендірем баламды,
Мен биылдан қалдырмай,
Өміріне алаңмын,
Жүр ғой құрық салдырмай.

Оған себеп жуырда,
Елші болып ел асып
кеткелі жүр, қиырда
жалғыз жүру не машық?

Қонақ келсе сыр бермей,
Күтіп, көңілін таба алар,
Шақырылса бір жерге,
Ханымдай боп бара алар.

Мықты келін тіледім,
Дейді ана-жүрегім:
«Шымкент жақтан болса екен»
Бірақ өзі біледі.

Әлбетте, өзі таңдайды,
Маған қарап қалмайды.
Дұрыс келін тап келсін,
Айдай ашық маңдайлы.»

Осылай деп анасы,
Сөзін қысқа қайырды,
Тыңдап тұрған баласы.
Көзін төмен тайдырды.

Сүйген екен алаңсыз,
Жүрек қатты жаралы.
Өткен сезім баянсыз,
Жанын өртеп барады…

Шет-жағасын маған да,
Жеткізген-ді шамалы.
Дегенмен де әманда,
Айтылмауын қалады.


Міне, осындай жыр-бейне,
Ішке бүккен сыр-бейне.
Портреттен соң осындай,
Абзал түске кірмей ме?

Қыздар, қапы қалмаңдар!

Сезімім неткен менің кіршең еді!
Бір жанады өзіңе, бір сөнеді.
Көзден кетсең, көңілден кететіндей,
Бұл сезім менен де өткен дүмше ме еді?..

Сезімім неткен менің кіршең еді!
Жаралаудың боп аппын шын шебері…
Өзгеге бұйырып жүр
Менің үшін
Сен жайған дастарханның күлшелері.

Дер едім жаным сенсіз мұң шегеді,
Мұң шегеді, сол мұңнан гүл семеді.
Бірақ өзім сезімге сенбей тұрсам,
Сені сүйем дегенге кім сенеді?

Дер едім уайымымның бір сен – емі.
Бірақ бұл сезім неткен кіршең еді!
Ұқпайтын сенің аппақ пейіліңді
Қабылдауың керек ал кімше мені?

Шарасыз екенімді білсең еді…
Кешірші. Сезім үнсіз тұрса – өледі.
Қайтемін, бағынбайтын дүние ғой,
Бәрінің де бар шығар бір себебі…

Қайда екен сол ғашықтар?!

Көктем еді. Табиғат ана келбеті шырайланып, айналасына шапағатын шаша түскен мезет-тін. Буырқана бусанған қара жер жүзі де тебіндей шыққан көкпен көмкеріліп, жасара бастаған. Ол кезде менің көзімді жаңа ашып, төңірегіме таңдана қарап, жарық дүниенің тіршілігін енді бажайлай бастаған кезім болатын. Күн батса шығыс жақтан қоюланып келе жатқан түнерген түнге жәутеңдей қарап, бүрісе түсуші едім. Ал көкжиектен күн қылтиса болды арқам кеңіп, керіле түсіп, еркін тыныстайтынмын. Ол күндері менің қуанышым да, қорқынышым да сол шығыстан келуші еді.

Бір күні кешғұрым біздің жанымызға бір бозбала мен бойжеткен келді. Жігіттің денебітімі төртпақ келгенімен, оның тағат таппай ойнақ қаққан көздері мен шалт қимылдары оның ширақ, елгезек екендігін білдіріп тұратын. Ал бойжеткен тым ерке көрінді. Ботакөздерін төңкеріп жіберіп, жұп-жұқа еріндерін жымырайта жұмғанда аппақ бетіне қос шұңқыр ойнап шыға келуші еді.
Алғашқы күні екеуі біздің жанымызға көп тұрақтамады. Тек ұзап бара жатып бойжеткен бізге қайырылып көз тастады да: «Қандай әдемі жер! Күнде келіп тұрайықшы?» — деді…
Екеуі күнде кешке келіп жүрді. Отырып ұзақ әнгімелесетін. Әңгіме барысында көбіне жігіт сөйлейтін. Ал бойжеткен оның жүзіне күлімдей қарап, бар зейінімен ынтыға тыңдап отырушы еді. Жігіт:
— Қой жайғанда кітап оқығанды ұнатушы едім. Аш қойларды айналдыра иіріп, жусатып тастаймын да, жасыл жасаңда жатып алып кітап оқитынмын.
Бір күні оқып жатып көзім ілініп кетіпті. Ояна келсем екі табын қой маңырай-жамырай бір-біріне қосылайын деп қалыпты. Біздің көшенің қыңыр шалдарының қыржиған түрлері көз алдыма келгенде қос табынның арасына қалай жеткенімді өзім де байқамай қалыппын. Айқайлап ары қайырам, бері қайырам, болар емес. Дәл бір әкелерінің кегі кеткендей улап-шулап ентелей түседі. Жеті аталарын желдей көшіріп жүрмін. Ақ май, көк су болып терледім. Сілекпем қатып, енді қосыларға айналғанда бажайлап қарасам, қос табында да біздің үйдің қойлары жүр. Сөйтсем, ыстық күнде бірінің бауырына бірі басын тығып, көк жұлып жүре беріп, бір табын екіге бөлініп кетіпті. Мен сол бірін-бірі іздеп жамыраған қойларды екіге бөліп алып, қайырып қызыл жінік болып жүріппін.
Екеуі қосылып ұзақ күлді. Сыңғырлаған күлкісін сәл тыя бере бойжеткен:
— Мен де қой жайғанда кітап оқушы едім. Бірақ сен сияқты иіріп, жусатып тастамайтынмын. Қойдың басын жайылымға бастап тастаймын да, кітаптан көз алмай табынның артынан еріп отыратынмын. Бір күні солай кітапқа бас қойып келе жатып араның ұясын басып кетіппін. Гуілдеген аралар үйірімен жабыла қуып, ауылға жеткізіп салды. Қой да, кітап та далада қалған, тұла бойым қып-қызыл болып, жылап үйге қайттым.
— Бақырып басыңа көтерген шығарсың көшені?!
— Қойшы, — деп еркелей бұртиған қыз жігітті иғынан итеріп қалатын.
— Өзің қойшысың.
— Сен де қойшысың.
Төңіректі риясыз күлкімен көмкеріп, бірін-бірі қуа ойнап ұзап кететін.
Күнде келіп жүрді екеуі. Әрқашан жадырап күліп, жайраңдап ойнап жүрді. Дәл бір жетпісті желкелеген шал-кемпірлердей өткен-кеткен, көрген-түйгендерін айтып, әңгімелері бітпей отыратын. Кейде ақтарыла күліп алатын, кейде мұңайып қалатын. Кей сәт үнсіз іштей сырласып отырушы еді. Сондай үнсіздік орнаған сәттерде бойжеткен әңгіме арқауын өзге арнаға аударып, сөз сабақтап кетуге асығатын. Үнсіздік сәл біраз жалғасса жанарымен жер сүзіп отырған жігіт бірдеңені бүлдіретіндей оның аузына сөз салып жіберуге тырысатын. Күндер өте жігіт мүлде ұяңси берді. Аз сөйлейтін болды. Сөйлесе де көзімен көкжиекті шалып, қыз жанарына шалынып қалудан қашатын. Көздері түйісе қалса жанары жасып төмен қарап кетуші еді.
Кешқұрым уақыт болатын. Күн қызара батып, ұясына ене түскен шақ-тын. Дүние біткен қызғылт түске боялып, айнала бейне бір алаулап жанып тұрғандай еді. Бойжеткен мен бозбала бүгін де әдеткі уақытынан кешікпей бірге келді. Бірақ екеуі де үнсіз. Ренжісіп қалғандай бір-біріне тіл қатпай, аяқтарын жалқау басып жанымызға жақын келді. Жігіттің бірдеңеге әбіржіп тұрғаны алабұртқан түрінен көрініп тұрды. Бойжеткен жарты қадам қала еріп, оқта-текте жігітке жасқана қарап қояды. Кенет… бозбала іркіліп қалды да, қыз жүзіне тіке қарап: «Аяужан»,-деді. Бірақ дауысы діріл араласа сенімсіз шықты. Ару жігіт алдында қорғансыз балапандай оған көзінің астымен жәутеңдей қарап тұрып қалды.
«Аяужан»-деді жігіт қайталап, «Мен саған өзімнің көптен бері айта алмай жүрген сөзімді айтқым келіп тұр. Аяука, сені жолықтырғалы бері менің күнім шырайлана түскендей. Жанымда бір сәт болмасаң көңілім алабұртып сені іздеймін де тұрамын. Егер мен суретші болсам сенің ай бейнеңді көзімді жұмып отырып айнытпай салар едім. Сенің риясыз күлкі ойнаған ботакөздерің, өзін-өзі ауырсынғандай діріл қаққан кірпіктерің, қыл қаламдай қиылған қастарың, әдемі пісте мұрның, қызанақтай қос ернің, бәрі-бәрі менің көз алдымда күндіз-түні көлбең қағып тұрады. Жүрегім тек сен деп соғатындай. Тек сені қалайды менің жұдырықтай жүрегім, күнім!».
Бойжеткен жейдесінің етегін өші кеткендей жымыра мажғылап, үнсіз тұра берді. Өзіне-өзі тығылып, кішірейіп бара жатқандай. Қыз жауабын күтіп тағатсызданған бозбала оң қолымен арудың басын иегі астынан аса еппен көтеріп өзіне қаратты да: «Неге үндемейсің? Айтшы, гүлім, жүрегің не дейді сенің»,-деді үздіге. Бойжеткен қылғына әрең бір жұтынып алып, «Сен де маған қатты ұнайсың»,-деді де, көзін төмен ала қашты. Дәл бір біреу басына күннен қалпақ кигізіп жібергендей бозбала жанарына бақыт ойнап қыздың қыпша белін құшағына ала берді. Қыл өтпестей бір-бірін қаусыра құшып, қос ғашық үнсіз ұзақ тұрды. Маған екеуі берге тыныстап тұрғандай көрінді…
Күнде келіп жүрді екеуі. Құшақтарын жазбай бірін-бірі құшырлана иіскеп, аймаласып ұзақ отыратын. Кейде көк жасаң үстінде арпалыса аунап, естері кете өліп-өшіп сүйісуші еді. Шөлі қанбай шөліркей су жұтқан жандардай бір-бірінің жүзін жанарымен жұтына аймалап, үнсіз сырласып та отыра беретін-ді. Екеуі өздерінен басқа ешкімді көрмейтін жандардай көрінуші еді маған.
Бірде бозбала көкте жымың қаққан жұлдыздарға қарап жатып құшағындағы сұлуына:
— Аяужан, сенің ең ыстық арманың не?,-деп сұрады. Кенеттен мұны неге сұрадың дегендей ару жігітке таңырқай бір қарап алды да:
— Менің арманым ба? Менің арманым – ғарышқа ұшу.
— Онда не жоғалттың,-деп жігіт сұлу жүзіне күле қарады.
— Керемет емес пе?! Құмырсқа тірліктен бір сәт арылып, сол құмырсқалар илеу еткен Жер атты ғаламшарды алақаныңа салғандай сыртынан тамашалайсын. Ғаламның қожайынындай сезінбейсің ба өзіңді!
— Қатырып жібердің ғой,-деп жігіт жылы жымия аруының көзінен сүйіп алды.
— Ал сенің арманың не?
— Менің арманым — өзімнің желкемнен қарау.
— Немене? Бойжеткен оң қолын жағына таяныш ете қырындай жатып, жігіт жүзіне күле қарады.
— Мен өз желкемнен өзім қарағым келеді.
— Қойшы, жынды адамның сөзін сөйлемей. Қалай өз желкеңе өзің қарайсың? Желкең арт жағыңда, ал көзің алдыңда. Мүмкін емес ғой.
— Міне, мәселе сонда. Адам өзін ту сыртынан өзі ешқашан қарай алмайды.
— Енді...?
— Менің айтпағым, адам өмірде өз іс-әрекетінің, алған бағытының бұрыс, дұрыстығын бірден біле бермейді. Соны білем дегенше зымырап уақыт өте шығады. Кейде тіпті ғұмыры өтіп кетеді. Мен де сондай пенденің бірімін. Қазіргі бет алысым, жасар ісім, алар, берер дүниелерімнің ағат әлде құп екенін білмеймін. Мүмкін бүгінгі жасағаным үшін ертен жауап беретін шығармын, мүмкін керісінше маған абырой әкелетін шығар. Ол жағы да маған беймәлім. Ал егер мен өзімді ту сыртымнан бақылай алар болсам мен ешқашан ағат баспас едім.
— Қашаннан бері пәлсафашыл болып кеткенсің,-деп ару жігіттің қолтығына қолын сүңгітіп жіберетін. Еңгезердей жігіттің кенеттен шыққан қатты тарқыл күлкісі жұлдызды түнгі аспанды қақ айырып жібергендей болушы еді. Біраздан соң оған сұлудың шолпының сыңғырындай тәтті күлкісі қосылып, айналаны қуанышқа бөлеп әкететін.
Екеуі күнде келіп жүрді. Ол күндері күз мезгілі жақындап қалған болатын. Ымырт үйіріле батыстан баяу ескен жел бұрынғыдай емес жалап өткенде тұла бойыңды тітіркендіріп кетер еді. У-шу, ойын-күлкі азайған. Күн еңкейе барша жұрт үйлеріне сүңгіп кететін.
Сол бір кеш екеуі мүлде көңілсіз боды. Екі сағат отырса да, екі ауыз сөз айтпады. Дәл бір тілдерін жұтып қойғандай бір-біріне қадалып отыра берді. Ала жаздай екеуінің махаббатына куә болған менен жасқана ма не?! Тіл қатпағандары үшін мен де оларға сәл ренжіп қалдым.
Бойжеткен аса өкпелі көрінді. Әсте күлкі қашпас қос жанарында бүгін реніштің ізі байқалады. Бар пәле сенен шықты дегендей алдында отырған жігітке жазғыра қарайды. Аяулысының өкпесін тарқата алмай қиналған жігіт амалы құрығандай бойжеткен жүзіне кешірім сұрай қарай берді. Бар талас-тартыс екеуінің жүректерінде жүріп жатқандай. Оқта-текте қабақтарын түйе түсіп, терең күрсініп алады. Ондай сәтте бозбала сүйіктісіне ұмсына түсіп, «қинамашы өзіңді» дегендей өтіне қарайды. Бойжеткен болса қырын қарап, бұртиып отырып алады. Осылай арпалысып екеуі ұзақ отырды. Дінкесі құрыды, білем, бір сәтте жігіт:
— Ренжімеші, күнім. Бұл екеуміздің болашағымыз үшін,-деді.
Ару жігіт жүзіне өкпелі көздерін біраз кідертіп тұрды да, тайдырып әкетті. Орнынан қозғала беріп:
— Тоңып кеттім. Үйге қайтайықшы,-деді.
Ұзай бере бозбала аруды иғынан құшақтайын деп еді, бойжеткен жеңіл бұлқынып жігіттен алыстай берді…
Айнала әлдеқайда сары түске боялған. Кейбір ағаштар мүлде жалаңаштанып, сойдиып-сойдиып қалды. Бұрын жанымызға сәлде болса аялдап, бізге бір сәт көз салып қоятын жандар, қазір бізден ұялатындай жүздерін жасыра жанымыздан жылдам адымдай өте береді. Бәрі бір жаққа асығатындай. Табиғат ана да мүлде танымастай өзгерді. Кейде ызыңдап созыла сұрқия жел соғып тұрып алады, ал кейде шаң көтере ұйтқып келіп бір ұрып кетеді. Кей күндері түбі түскендей сызылып ақ жауындатса, кей күн ұшқындап қар жауып алады. Кейде зілді тұман бар денесімен ыңырана шөгіп, буылдыра бір тұншықтырып кетеді. Әбден мазаны алды.
Менің қос ғашығым да көзден ғайып болды. Сарыла күтіп бір айды артта қалдырдым. Күнде келер деген үмітпен жәутеңдей күткеніме бір айдың жүзі болды. Келмеді екеуі. Өміріме шырай берген сол қос ғашықтың күлкісі екенін кім білген. Олармен бірге менің өмірімнің де мәні кеткендей. Қызықсыз, қуанышсыз бір ай өткіздім. Келер деп күттім. Келмеді. Күбір-сыбыр, дыбыр-тықыр естілсе солар ма екен деп елеңдеп айды еңсердім. Келмеді. Көзім жетер жерлерге сүзіле қарағаныма ай болды. Көре алмадым екеуін.

Қайда екен сол ғашықтар?

Баяу қалқып келіп жермен жанаса берген жалғыз жапырақты сыпсықай жел лып етіп ұшырып ала жөнелді.

А. Дәлелхан

Жалғыз жапырақ
(А. Дәлелханның әңгімесінің желісі бойынша.)

Көктемнің кезі, жайнаған дала құлпырып,
Майысып жаймен, аз ғана тербеп жел тұрып.
Күн кетсе батып, мұңайам қою түнекке,
Шыққанда сәуле, арқамды жаям кең тұрып.

Күн тұрса болды, күнменен тұрған тіршілік,
Ауасы жағып, бойыма еркін тұр сіңіп.
Кетемін билеп, қоңырау сынды сылдырлап,
Жай соққан желмен, аламын бірге сілкініп.

Күндердің бірі, кеш батып қалған шақта бір,
Екі жас келді, әңгімелерін ақтарып.
Жаныма келді, жайлы бір жерді тапқандай,
«Әдемі екен» — деп жүздері кетті шаттанып.

Жігіт денелі, қадамын жайлап аттаған,
Көздері жалтақ, бір жерді қадап жатпаған,
Епті бір қимыл, ширақтық та бар бойында,
Келісті келбет, ерге тән жүзін сақтаған.

Қаз болса ерке, қылығы сүйкім беретін,
Көздері мөлдір, ботадай болып келетін.
Күлімдеп тұрса, бетіне аздап ой түскен,
Баурап алатын, сиқыр бір жүзге енетін.

Алғашқы күні, аялдамады ұзаққа,
Аяңдап барып, бұрылып қарап қыз артқа,
«Әдемі екен, күнде келейікші»- деп еркелеп,
Ал жігіт үнсіз, келіскен сияқты сұраққа.

Күндер жалғасты, күндермен уақыт зымырап,
Жаз кезі келді, көктемнен күні жылырақ.
Екі жас әр кеш, осында келіп сырласты,
Жастарға қарап, сүйсінем мен де тұрып ап.

Әр кез табысты, ақтарып сырын, арманын,
Саралап кейде, өткен күндердің салмағын.
Айтады мәтін, оқыған кітап, журналдан,
Айтады одан, көкейге тоқып алғанын.

Осындай күннің, қараңғыланған кеші еді,
Үнсіздік алған, екпін жоқ күндей кешегі.
Жігіт мазасыз, сұлу қыз соны сезгендей.
Жұмбағын таппай, беймәлім күйді кешеді.

Шыдамай жігіт, ақтармақ болды бар сырын,
Бір басып алып, терең демменен алқымын,
«Аяужан» — деді, сұлудың жүзін қаратып,
«Сүйем сені» — деп ашығын айтты, бар шынын.

Сенсіз аяулым, жалғанда жүргім келмейді,
Көрмесем сені, жүрегім маза бермейді,
Сағынам әр кез, әр кешті күтем сарыла,
Айтшы Аяужан, жүрегің маған не дейді?

Бір сезім билеп, барады жанды, сананы.
Жүрекке түскен, тырнағандай ма жараны?
Арада әлсіз үнсіздік билеп кеткен соң,
«Мен де» — деді де, төменге көзін қадады.

Қуандым мен де, қуандым осы бейнеге,
Сыбдырап кеттім, сыңғырлап кеттім желменен,
Кеудесін ашып, кұшақтап жігіт тіл қатты –
«Ғашығым менің, Ханшайымымсың сен деген!»

Осылай жастар, «қос ғашық» болып ұласты,
Әр кеште келіп, астымда жатып сырласты,
Әр кеште бірге, жұптары ешбір жазылмай,
Көңіл көтеріп, жұлдыздарменен сырласты.

Жаз аяқталды, уақытқа тоқтау салған ба?
Күз куә болды, қос ғашықтағы арманға.
Күз де куә боп, қос ғашық келген әр күнге
Жандар жоқтай бір, екеуінен асқан жалғанда.

Бүгінде келді, мен күткен сәтте ғашықтар,
Көрінді сұлба, көзіме еркін қашықтан.
Жігіт келеді, көздері төмен, мұңайған,
Сұлудың жүзі, ашудан білем ашыққан.

Жігіт сөз алды, дауысы діріл, елеңдеп
«Осының бәрін біз үшін істеп келем» — деп
Қыз елемеді, көңілге ешбір ой алмай,
«Үйге қайтайықшы, тоңазып қалды денем»- деп.

Аялдамады, бұл күні олар ұзаққа,
Алғашқы күндей, қарамады да бір артқа,
Түсінбей тұрмын, көз алмай екі ғашықтан,
Жауап алалмай, «не болды?» деген сұраққа.

Содан соң міне, оралмай кетті қос ғашық,
Қалғандай едім, қос ғашықтармен достасып.
Әр күні кешке, бос үміт алдап күтемін,
Қалалмадым-ау, құрғанда дұрыс қоштасып.

****

Күндер өтсе де, кезекпен-кезек тізіліп,
Үмітін үзбей, қарап жүр жолға сүзіліп,
«Ғашыққа» деген, сағыныш кернеп, сарғайып,
Жалғыз жапырақ, кетті желменен үзіліп

Балқытып барып денемді,
Жанымнан кеттің дем үрлеп.
Жүрекпен тыңдап өленді,
Сезімім кетті дірілдеп

Тербелдік бірге ырғақпен,
Кеуде мен кеуде түйісіп.
Ауызыңнан шығып құрғақ дем,
Біз кеттік ойша сүйісіп.

Тамсандым сұлулыққа бір,
Алмадым сенен көзімді.
Әнші де әнін шырқап жүр,
Ән етіп мендік сезімді.

Жүрек пен жүрек қосылмай,
Арасы жетпей бір қарыс.
Тәп-тәтті болды осылай,
Сенімен билеген вальс

Болар елдің баласы айтады:

Мен елімді ақиқатқа, адалдарға жақ қылам!
Қара қылды қақ жаратын әділ досқа тап қылам!
Сүмірейіп, езілетін ез — ынжықты жат қылам!
Тіктеп айтар сөзің болса үрлей берем, от қылам!
Әр қазақтың шаңырағын бақытты етем, бақ қылам!
Астындағы жамау-жамау көрпелерін тақ қылам!
Нағыз қазақ — нағыз досым, тіл мен көзден сақ қылам!
Шала қазақ — жауыз досым, таудан төмен лақтырам!

Абылай Хамидулла 28.03.2014