Келемін жалғыз көшемен тегіс,
Жолға да жеттім, аңғарсам.
Жасылы бітіп, сөнді де еміс
Қызылын жақты бағдаршам.

Бұл ұзын жолдың келесі беті
Сұлулыққа бір тұнып тұр…
Ойласам неге?! Не себепті?!
Алдымда бір қыз күліп тұр…

Тоқтады жүрек, тулады қаным,
Бағдаршам!
Жақпа,қызылды!
Бір кіріп қайта, бір шықты жаным,
Жан-дүнием қирап-бұзылды…

Бір айналған басты шыр айналып та
Әлгі қыз мүмкін мені күтуде.
Жатыр ғой денем дайындалып та
Қарама-қарсы өтуге…

Жасыл жанды!!!
Дүрсілде жүрек!!!
Иісі баурад танауды.
Асықпа уақыт, тоқташы бір рет,
Әр басқан адым санаулы…

Көзі мен көзім кездесті менің,
Мұрны мен мұрным алмасты иіс…
Әйтеуір жаным тапқандай теңін,
Жүрегім мұны сақтауға тиіс!!!

Өтті де кетті...Ұқпай бір сәттен,
Керемет балқып тұрғанбыз.
Артына карап өтпеді,әттең,
Қарама-қарсы тұрған қыз…

Бүгін менің туған күнім.
Ой, бәле-ай!
Мына адамдар неге жатыр тойлап-ай?!
Банкет жасау керек дейді неліктен,
Тағы да бір жыл кеткенін ойламай.

Мына дүние аяңдайды үндемей.
Неғып жатыр ел шындықты үрлемей?..
«Тағы да бір жасқа өзің қартайдың,
Жылжып өтіп кетті тағы жыл»,- демей.

Мына жұртқа
ұнады ма әлденем?!
Аз цинизм көрсеттім бе әлде мен?
«Қуанбаңдар, жыл өтсе егер» дегенді
Түсіндіре алмадым ба әуремен?!

Айтпаймын деп құпиямды, сырымды,
Басқа арнаға бұрып жүрем жырымды.
Мен, бәрібір, өзімменен өзіммін,
Құшағыңа алсаң-дағы ұлыңды.

… Тойлай берсін, тойыма ортақ етейін.
Ренжімей-ақ, «рахмет» деумен өтейін.
Қаламымды берші…
Өзім аламын,
Әлі бойдақ екенмін ғой, нетейін?..

Бул жалганда сагынышсыз жок пенде
Сагынамын бирак сени кутпен де
Оралмаисын казир менен алыссын
Келмеисин-ау деп коркамын куткенде
Бауыр бассам олда иси тагдырдын
Журегимде сулу бир мун калдырдын
Умыткым тек келмеиди… Жок умытам!
Тез келсинши каргыс аткыр сол бир кун!
Бирге журип бирге оинап кулгенмен
Сен сол кезде бир нарсени билмеп ен
Отка ушты тагы да бир кобелек
Ал мен сорлы мына сени суиген ем
Жон болмайды суйгени ушин айыптау
Кайсы куштин оз журегин билеген?
Жасырганмен козим барин жайыптау
Бирак онда сен басканы суйген ен.
Али есимде сен баскамен тур един
Ызалана жылады гой журегим
Мен ишимнен жылап турп сол сатте
Суйгенимнен озине бак тиледим.

Бақ жұлдызым

Арман үшін алысып шөлдеді ме,
Бір аққу келеді ұшып  көлге міне,
Бәлкім, ол мені іздеген  сен  шығарсың,
Өзгенің  пана болмай көлдері  де.

Ұштың ба аңсап-талып, құйын-желдей,
Тауларды, теңіздерді бұйым көрмей.
Бәлкім, сен шуақ болып кеттің сонда,
Құс боп ұшып, қалықтауға күйің келмей.

Жасылға оранып желегі,
Мен білем, көктемің келеді.
Көк аспан сол жылы көктемде
Шуағын өзіңе төгеді.
Ал қазір мен саған жыр жазам
Белгісіз боп келген дерегі.
…Кейде шын тиеді көмегі
Жазылмай қалса ақын өлеңі.
«Сөздер көп, асықпа,
Себебі,
Оны айтпау еш мүмкін емес боп
Тұрғанда ғана сен айтқайсың»
Высоцкий осылай деп еді.
Ал ол бос сөйлемес ер еді.
Ой мейлі, артығы, не кемі,
Қолымнан жыр жазу келеді.
Ал сенің келеді қолыңнан
Сол жырдың бола алу себебі.
Менімен, болмаса не менсіз,
Бәрібір көктемің келеді.

Көкжиектен — көкжиекке
Аспан отқа оранған.
Сол бір жалын-безбүйректе,
Арман, үміт жоғалған…

Бірақ кетсең сен ұйқыға,
Періште сен үшін де
Келіп, сүртер көз жасыңды,
Жымисын деп түсінде.

Жас жанына салып жара
Сан үміттер құлағанда,
Некесізден туған бала
Көшеде қап жылағанда
Бірі «ана», бірі «жас қыз»
Тәніне ақша сұрағанда
Соның жоқ деп әй керегі
Ғашықтықты пасықтықпен
алмастырсақ қайтер еді?!

Құмаршылдық еңсеріп кеп
Құшағына жасырғанда,
Ұл менен қыз еңселік деп
Нәпсісіне бас ұрғанда,
Ана алдына теңеліп кеп
Ақиқаты ашылғанда
Моның жоқ деп әй керегі
Жастық сөзін мастықпенен
алмастырсақ қайтер еді

«Саналылар» пайда қуып
Бірін-бірі жалмағанда,
Өз күнәсін өзі жуып
Ақиқатты алдағанда,
Азғындаудың күні туып
Ардан белгі қалмағанда,
Соның жоқ деп әй керегі
Адамдықты арамдықпен
алмастырсақ қайтер еді?!

Құдіретім жыр дегеннен
Ешкім қорқып бұқпас болса,
Адамдыққа үндегенмен
Ақымақтар ұқпас болса,
Тіл мен қалам күрмелгеннен
Шығар жаным шықпас болса
Соның жоқ деп әй керегі
Ақындықты ақымақтықпен
алмастырсақ қайтер еді...

2008-10-29

Тыныштықбек Әбдікәкімовтың «Ақшам хаттары» атты тоқсан үшінші жылы шыққан мүкәммал кітабы қолыма жақында түсті. Ішінде бәрі бар. Махаббат та, ғадауат та, мұң да, қайғы да, қуаныш та… Кітапты ала сала алғашқы беттеріне көз жүгірткенімде осы «Жеке қоңыры» көңілімді ерекше толқытты. Көптен мұндай сезімге берілмеген едім. Өлеңдерінің барлығы сүт қатқан қызыл күрең қою шай ма дерсің?! Бірінен кейін бірі күшті кетеД. Ал, «жеп-ішіп» отырыңыздар  Айтпақшы, Тыныштықбек Әбдікәкімов — 1953 жылы 20 маусымда Семей облысының Абай ауданы, Қарауыл ауылында дүниеге келген. «Ақшам хаттары», «Рауан», "Қас Сақ Аңқымасы" атты, т.б, жыр жинақтарының авторы.

Қайта-қайта маңырап, қоңыр қозым,
Суландыра бердің-ау көңіл көзінү
Қозысы едім мен де бір қоңырлықтың,
Танып, толғап тұрсың-ау тегіңді өзің…
Жалғыздық тұр түріңнен байқалып шын,
Сол шындықты қосыла айталықшы,
Жетім зарын ұқпайтын жандар да бар,
Желіні жоқ мал сені қайдан ұқсын!
Маңыраса, тоқ қозы маңырасын,
Маңыраудың білемін мағынасын.
Сен еместін емшек жоқ,
Құр бекерге
Қой алдынан жүгіріп не қыласың!
Келтіре алмай қойдым ғой шақырып та,
Келтіре алмай қойдым ғой бақырып та.
Неге оларға барасың…
Бүйіріңнен солқ еткізе салмай ма мақұлықтар!
Жетімдікті осылай мал да сынар,
Жырым – жалғыз, мен – жалғыз,
Сен бе сыңар?..
Жүр, іздейік,
Біздерді түсінетін,
Кім біледі біреулер бар да шығар?!

«Үндемеуге шыдайды қалай дәтім...»
Үндемеуге шыдайды қалай дәтім,
Қызыл сөзге жанулы талайда тіл.
Бір тірегім шешем ед, қартайған-ау,
Өлең емес, өлімді көп айтады.
Әкемізден бесеу ек малақайлы,
Соры бөлек қайтесің солақайдың.
Мен панасыз бұлт болсам,
Төрт ағайын
Төрт мезгілі секілді он екі айдың.
Кімдер, кімдер, еркек пе, ұрғашы ма,
Білдірген сол мендегі жырға шүбә?
Қарындасым айнаға табынады,
Айырбастап сырымды сырғасына.

Кімге күлкі болдым мен, кімге таба,
Жұлдызды ойды жұлдызсыз түнде табам.
Досым бар ед… байқаймын, менен гөрі
Әйелінің қабағы қымбат оған…

Қайғылыда қалмайды, сірә, қадір,
Қандай-қандай тағдырға сынақ әділ?
Жарасынан жанымның дірдек қағып,
Дірдек қағып қып-қызыл жыр ағады,

Айналамның бәрі де – құдай – тәңір,
Шекемізден сөйлейді дүлей тамыр!..
Өзгелерге мұңымды шаққан болып,
Осылайша өзімді тыңайтамын.
Ғұмырымды қайғымен майдаласам,
Сөз де – нашар мендегі, ой да – нашар,
Өкпемді айтып қайтемін өзгелерге,
Өлеңіме…
Өзіме майдан ашам!

Шуыл құрап қалың ши, ызың құрап,
Жолға шықтым іңірде қызылқұлақ.
Дауылдатқан дәл осы күн секілді
Өзімнің де келеді бұзылғым-ақ!

Қайран менің өз тауым, өз қыратым,
Сайтан бар ма сені де азғыратын?
Бұл қай дауыл?!...Құйрығы құмға айналып,
Қызғылттанып қылшығы көзге ұратын?

Жолға шықтым ал енді қаным тасып,
Қалың шығар, білмеймін, сорым да шын.
Қайдасың сен, бауырым – қоңыр тауым?!
Қайдасың сен, самал жел – қарындасым?!
Қайнамайды мендегі қалайша қан:
(Қаңтарда да көрмедім балауса қар!)
Көз алдымда барасың сен үзіліп,
Көде мұртты далам-ай, селеу сақал!
Түсіндіре алар ма мұны ғылым,
Түйсіктердің сайрағыш тілі қане?
Көрсетпеші, бұралқы итке айналып,
Ағысы жоқ арнаның ұлығанын!
Қақпақылдап соқыр сөз, олақ арман,
Қарқылдаушы ед секемім – ала қарғам…
Тоналумен, Далам-ай, күн кештің-ау,
Тоғайлардан томарлар ғана қалған!
Жұлдыздардың шырынын ұрттағыш таң
Ұйықтап жатыр.
Ұйқыға жұрт та құштар.
Қай кез еді соңғы рет Шыңғыстаудан
Тамырларын қопара бұлттар ұшқан?!..
Қара шашы дауылдың қамалаған
Қара жолдан көңілім оңала ма?
Мен жолаушы емеспін,
Көз жасыңмын,
Әжіміңді қуалай домалаған…

Сен және мен, жаным-ау, тек біз екеуміз,
Жаңа бүр жарған, тым нәзік гүлдер екенбіз.
Басымыздан жаз, қыс, көктем, мейлі өтер күз,
Ертеңгі күнге сонда да солмай жетерміз.

Сен және мен бақыттың тербеп бесігін,
Өмірдің бұл кең аттадық жаңа есігін.
Түсінбестіктер тигізбес үшін кесірін
Керегі бізге сыйластық және кешірім.

Сен және мен жарасқан жақсы жұптармыз.
Бір бірімізді жарты сөзден-ақ ұққанбыз,
Сәл көріспесек сағынып қатты құшқанбыз,
Айлы түндерде арманмен алыс ұшқанбыз.

Сен және мен тілегі бірге жандармыз.
Арманмен тәтті таңдарды-таңға жалғармыз.
Ғашықтық жаулап жанымызды естен танғанбыз
Бір-бірімізге байланып әбден қалғанбыз!

Сен және мен қоғамның кіші бөлшегі
Сезімнің сен дер менде жоқ әсте өлшемі
Бар ғұмырымның жеткенше ақыр ең шегі
Аялап мәңгі өтейін келші мен сені!!!

ТӨРТ ҰСТА

Айтайын мен бір тымса әңгімені,
Мал табу, жер көру ме, әлде нені?
Ойына алып, ел-жұртын таң қалдырған,
Кезіпті төрт өнерпаз дүниені.

Бірігіп бұл төртеуі келер еді,
Біреуі – ағашқа ұста шебер еді.
Біреуі – киім тіккіш, бірі – зергер,
Қолынан алуан жұмыс келер еді.