Сәуір айында 5-маусымы басталатын Тақтардың ойыны сериалының биылғы алғашқы суреттері жарияланды.

АБАЙЛАҢЫЗ: Спойлер болуы мүмкін!!!


Дейенерис Таргариен




Серсея және Мерин Трэнт — Король гвардиясының мүшесі


Тормунд Дәу Өлімі — тағы, Манс Шапқыншының адамдарының бірі




Арья Старк көйлек киген қыз болады деген ақпарат болған екен, бірақ олай болмайтын сияқты


Томмен Баратеон – Король Роберт Баратеон мен Серсея Ланнистердің кіші ұлы, бірақ биологиялық әкесі әрине Джейме Ланнистер


Мелисандра — сиқыршы, Асшай көлеңкелерінің дуалаушысы, Станнис Баратеонның кеңесшісі.


Бриенна Тарт пен Подрик Пейннің сапарлары әлі жалғасатын сияқты


Маргери Тиррел мен Серсея Ланнистер


Әлсіздердің қорғаны, залымдардың жауы — Хай Спэрроу


Доран Мартелл — Дорн принці, Күн Найзасының лорды, Дорнның бас лорды және билеушісі


Эллария Сэнд — өткен маусымда Тау өлтірген Оберин Мартеллдің көңілдесі және Арео Хотах — Доран Мартеллдің күзет басшысы (жаңа кейіпкер)


Джон Сноу, Станнис Баратеон және Давос Сиворт


Санса Старк пен Шынашақ


Миссандея мен Сұр Құрт


Өрмекші лақапты Варис және Тирион Ланнистер


Русе Болтон, оның бастарды Рамси Болтон және Семіз Уолда Фрей (Русе Болтанның әйелі)


Серсея мен Джейме

Әйел үшін өзін сүйетін ерінің жанында алақынында аялап қана қоймай, өзінің махаббатын білдіріп, оған көңіл бөлгені өте маңызды!

«Жетінші» арнаның журналистерімен сұхбаттасамын деп жүріп жақында өзіме «Нәпсі мен намыс» деген жаңа телехикаяны аштым.
«Жетінші» арна биыл үнді емес, түрік емес, кәріс емес Қазақстанда эфирді алып жүрген сериалдар туралы барлық стериотиптердің быт-шытын шығарып араб фильмін қазақ тіліне аударыпты. Шыны керек, мен үшін бұл бір ерекше құбылыс болды. Бұрындары да үйдегілерден «Нәпсі мен намыс» деген фильм басталыпты дегенді естіп жүрген болатынмын. Бірақ барлық арналардан көрсетіп жүрген «мыльная опералардың» бірі шығар деп, оның үстіне күнде сағат 2-де, түскі үзіліс уақытында болатындығын білгеннен соң тіпті қызығып та көрмегенім рас еді… Енді телехикая көрмейтін мееееен… Білмеймін әзірше бір күнде бірнеше сериясын көріп тастадым :\

Ал енді бұл фильм мені несімен қызықтырды?


Біріншіден әдемі актерлер. Басты рөлдері әдемі актриса. Қазақ тіліне жұмсақ, құлаққа жағымды етіп аударылғаны және ертегі емес, шынайы оқиғаға құрылғандығы.

Екіншіден, саундтрегі. Өте әдемі… Тыңдап көріңізші :)


Енді қызығып интернеттен қарап көрсем не фильм жайында, не актерлер жайында ешқандай айтарлықтай ақпарат жоқ, ағылшын, орыс тілдерінде де мені қанағаттандыратындай ақпарат таппадым. Сөйтіп өзімнің көрген серияларымнан ой түйіп, ана жақ-мына жақтан тапқан қосымша ақпараттарымды пайдалана отырып «Нәпсі мен намыс» фильміне бірінші болып қазақ тілінде «рецензия» жазып көрмек ниетпен блогымның шымылдығын бүгін телехикаяға рецензиямен ашып отырмын.


Фильм басталғанда өте бай тұратын басты рөлдегі Ләйлә есімді келіншек «Бақыт байлықта емес!» дейді. Сонда бақыт неде? Телехикая бақыт іздеген келіншектің күрсінісінен басталады…

Бір қызығы бұл араб телехикаясы да түріктердің күнделікті фильмдерінде оқиғаларды бастайтын Ләйле, Ләйләдан басталады. Айлиннің жоқтығыны шүкір деп қояйық :)

Фильмде әзірше негізінен екі, қосымша екі, барлығы төрт оқиға, төрт адамның, екі отбасының оқиғасы көрсетілуде.

Бірінші оқиға, Ләйлә, оның күйеуі банкир Хайт және қызы Диманың аясында.
Екінші оқиға, Ләйләнің құрбысы Сара мен Хайттың қызметкері Валидтің аясында.
Үшінші оқиға, Ләйләнің анасы мен сіңілісінің аясында.
Төртінші оқиға, Ләйлә мен оның жаңадан танысқан суретші жігіттін арасында…

Сара: — Ләйлә, осы сенің не үшін қамығып жүргеніңді түсінбей қойдым. Осындай зәулім виллада тұрасың. Қасыңда бар жағдайыңды жасап жүрген күйеуің бар. Бейруттағы бар қыздардың сенің күйеуіңнің бір күлімдегеніне зар болып жүргенін білмейсің бе? Алтындай қызың бар. Алла тіл-көзден сақтасын де!

Ләйлә: — Барға қанағат етіп, Құдайға мыңда бір шүкір деймін. Бірақ неге екенін білмеймін. Жаным жай таба алар емес. Рас айтасың! Жаныма не керектің бәрі бар. Алайда бір нәрсе жетіспей жүргендей. Бәлкім маған осынша байлықтың қажеті жоқ шығар… Бақыт байлықта емес қой. Білмеймін! Шын, білмеймін! Әлде күнделікті өмірден шаршадым ба? Жалыққан шығармын…

Ләйлә өте бай банкирдің әйелі. Оның еш уайым-қайғысы жоқ. Тек анасымен ара-қатынасы дұрыс болмағаны болмаса… Оның себебін фильмді көру барысында біле жатарсыздар. Ал оның құрбысы Сара қанша жылдар бойы өзін сүйетін, өзі сүйетін ерімен отбасын құрып, бақытты өмір сүріп келе жатқанымен екеуінің денсаулығы жақсы болсадағы бір балаға зар жанұя… Бар армандары бір бала…

… Күнделікті күннің атысы-түннің батысы қайталана беретін тіршіліктен жалыққан Ләйлә бір күні аяқ астынан Джад есімді суретші жігітпен танысып, екеуінің арасында түсініксіз сезім пайда болады…

Осы арада оқиға тағы бір картасын ашады… Ләйләнің жаңа ғашығы Джад оның туған сіңілісі Рашаның алғашқы махаббаты болып шығады… Енді не болмақ? Әзірше өзім де білмеймін. Кезекті сериаларын күтудемін :)



P.S. Телехикаяның бірінші, екінші серияларын көріп өз күйеуінің көзіне шөп салған Ләйлә байлықтан есірген әйел деп ойларсың. Бірақ оны осы қателікке итермелеген оны алақанында аялап жүрген күйеуі емес пе?

Арнайы «Үздік кино сыншысы» байқауы үшін

«Жақсы көретін киноң қайсы!?» деп әлдебіреу шалғайға жармаса кеткенде, «Мә!» деп ұстата салатын фильмге келгенде, алдымен аузыма ілігетіні – осы. Ағайынды Коэндердің «Шалдарға еш жерде орын жоқ» («No Country for Old Men») туындысы. Біздің «ауылда» «Старикам тут не место» деген атаумен танымал.

✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ Арнайы "Үздік кино сыншысы" сайысы үшін... ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰

---

Мен бұл киноны өткен жылы көрген едім. Иә… қайдағы бір үндінің қара домалақ баласына қол шапалақтап, тағы да арқасынан қағуға тура келді. Shah Rukh Khan-ның да тоқтайтын түрі жоқ. Әдетте, адам баласы өмірдің кез келген саласында даму немесе құлдырауға ұшырап отырады. Жоқ, бұл ғылымдық тұжырымдама емес. АИ-92 бензині таусылып, бағасы қымбаттаған тұсын сіз де даму деп, ауыз толтырып KFC мен дөнер опырған күйде де айта алмайсыз. Біліп отырмын, сіз бұл киноны көрген де боларсыз. Алайда бұл кино турасында pseudosмұғалімдердің «сүйкімсіз сүйікті» газетіне айналған «ЕҚ», Алаштың қарт-сарт-жөйттері жиналған «ЖА», елу теңгелік "ҚӘ", т.б. БОҚ өкілдері материал ұсынбағандықтан, осы сайыстың арқасында pseudosрецензия жазуды жөн көріп отырмын.

---

Киноның жанры — жылайтын кино. Алайда драмалық туындылар әрдайым жылата бермейді. Режиссері Yash Raj Chopra 2012 жылы киноның премьерасынан екі апта бұрын қата қалған. Сценариін баласы Aditya мен New Delhi-де 79-дармен бірге оқыған Devika Bhagat жазған. Композиторы — қара торы мұжық A.R. Rahman. Киноның бюжеті дейсіз бе? Оой-й, бұл кино сұмдық ашқа жинаған енді… Оой-й!.. Bollywood-тағы кино орталықтың бас есепші-экономисінің өзі ішіп кеткен деседі үндінің Hollywood-қа жалданған техник-програмис алқаштары.

---

Оқиғаның басы

Үндінің тағы бір тамаша киносында («Rab Ne Bana Di Jodi») Shah Rukh Khan-мен бірге ойнаған Anushka Sharma (Akira) суға батып кетеді. Бейшара жүзе алмайды екен. Бұл сормаңдайды Samar Anand (өзіміздің Shah Rukh Khan) құтқарып, күртесін үстіне жауып, өз жөнімен кетіп қалады. Қасқа Discovery Channel-дің журигі танысы Әржүнімен (Arjun) телефонмен сөйлесіп болған соң әрі жүр деп, үстіндегі күртесін лақтыра салады. Сол кезде… Блокнотты «иә, Будда!» деп ашып оқыған соң, екінші бір оқиға басталады. Мұның да кино саласында өз термині бар. patick пен qisyq -тың «жанына» жақын сөз болса керек.

---

Оқиғаның байланысы

Сантехниктің қуанышы бір жартысы біткенше, көше «Potter-інің» қуанышы бір бұтақтан екінші бұтаққа жеткенше. Samar шіркеу алдында қар тазалап жүрген кезінде Mira-ны байқап қалады да, басын шайқап қалады. Mira-ң да анау-мынау емес, бір байдың қызы. Оның әкесінің де өз оқиғасы жетіп жатыр. Режиссер өзінің қата қалатынын алдын-ала білді ме, әйтеуір, киноны ұзағынан түсірген. Кино өмірі де ұзағынан болатыны белгілі. Киноның кәйпін осы Mira рөліндегі Katrina Kaif келтіреді, анандиіңдісс.

---

«Бетіңе айтайын, сен еркек емессің, Дайрабай!»

«Сен бақытсызсың. Сенің мына үтікке күйген саусағыңа түріктердің алтынынан сақина салған кезде көздерің басқа жақта, ойың басқа бір жақта болды». — Мен үш кредитті қалай жауып, қорадан қашан шығатынымды ойладым нақ!
Осыған ұқсас диалогтан соң екеуі "қайыршылардың" орталығында кездеседі. Mira ана тілде ән шырқауды үйрет деп қолқа салады, Samar болса ағылшын тілін үйретші-ей дейді. Сөйтіп, дайындықтан соң кешкі жын-ойнаққа барады. Қайтарда метрода Samar Borjomi-дің қымбаттап кеткендігін қыздың есіне салып, ернінен шөлп еткізіп сүйіп алады. Марқұм режиссер шал болса да, жүрегінде жастықтың оты жалындап тұрған екен. Қызда ес жоқ, бизнесінің бәрі наққа кетеді. Қазақтың бейшара студенттері сабақ үстінде Whats App, VKontakte, Facebook «желімдерін» қолданып, виртуалды әлемнің кеңістігіне қош келсе, Mira виртуалды түрде ішкі сезімінің гармоналдық жүйесін қалыпқа келтіре алмай, өзін неқош сезінеді.

---

Киноның кілті

Үндінің қара домалақ сантехнигіне күйеуге шықпаймын деп өскен Mira христиан дінін ұстанады. Ал Лондонда әр жұмыстың басын бір шалып жүрген қаңғыбас Samar-ға дін жағынан бәрібір сияқты. Міне, екеуі шіркеуге келіп, қыз да қылық шығарады. «О, үндінің қара домалақ баласы, мына картинаның алдында екеуміз тек дос боламыз деп уәделесейікші! О-о...» дегеніне «жындысың ба?» сөзінен басқа не айтуға болады?! Қазақтың қолжетімсіз он бес кітабы отыз мың теңге тұратын бейшара түсіндірме сөздігінде бар ме екен сондай сөз?! Ақыры, қыз уәденің ырымын жасайды. Біздің жұртта да уәде жасаудың неше түрі бар: а) Тойға дейін «болмайды»; ә) алтын-күміс жалатылған ыдыс-аяқтың қанша наборы сынса да, наққа кетпейміз. Осы екеуінің өзі мен үшін жетіп жатыр. Нәтижесінде бұттан кеткен қаншама "қызды" көрдік, түсік жасату теорияларын қазақ ғылымында «жақсы» қалыптастырып жатыр. Жұма күні қосылған жұптар сенбі-жексенбі күні (екі күн демалыста) «төбелесіп», дүйсенбі күні арыздары сот төрапасының үстелінің үстінде жатқанын да «Сіңгірдім News» пен «24 сағат бойы езет», т.б. БОҚ Media агенттіктері жарыса жазып жүр.

---

«Bollywood былжырағы»

Екеуі (Mira-ның) шешесіне жолығуға барады. Байғұс ана кезінде жанұясынан безіп кеткен екен. Себебі бір: бөтен еркекті қосылмаса өлердей сүйеді екен. Bollywood-тың көптеген киноларында осы «идеология» жүйеге түскен. «Сүймейсің бе, лақтырып кет!» & «Сүйсең айрылма, арқан ескен боғыңмен бірге жабысып ал!»  Есі дұрыс адам өзі ұнататын жанға қосылады ғой. Бүйтем де сөйтем деп түрлі ой-қиялын іске асыруға ұмтылады.

Шешенің тағдырын қызы да қайталайтыны бар ғой. Mira-ның шешесі Қымыранға ғашық болған. Мына қасқа қыз да Samar-дан кетәрі емес. Дегенмен, сегіз жылдай өзі сүймейтін, бірақ соның белінен Mira-жанды туған байын (тура және сәл-пәл қисық мағынасында) лақтырып кетеді. Қымыран сегіз жыл бойы кезегін күтті деп мақтанады әлі. Қымыранға қойған шарты: үйленбейміз, енді бізге баланың қажеті жоқ, жәй ғана бірге тамақтанып, бірге ұйықтайтын боламыз, «басқа ештеңе жасамаймыз».  Әлбетте, қазіргі қазақ жастарына да бұл «идеология» өтімді. «Ээ, дабай үйленбей-ақ қояйық, бірге тұрсақ болды емес пе!? Мен сені, сен мені сүйесің. Кейін бір күнде қата қаламыз. Хәзәйкіге де бірге ақша шығарсақ, бізге де жеңіл болады».  80 жасында соңғы пәлсапа киносын түсірген марқұм шалдың айтпағы мынау болған сияқты: Үндістанда қара табандар өте көп. Халық санын есептесең, акция өткізудің әкелер пайдасы нөлге тең. Міне, сондықтан қосылған жұптар «будандасуға» ұшырамаса, нәтижесінде «сұрыптаудың» да қажеті жоқ. Иә, өзімнің ойым ғой.

---

Тартыс кезеңі

Қызымыз ақыры шыдамай, сезіміне қарсы тұра алмайды. Кедей Samar-ға да бұл қыз «бақ қыз». Христосына берген уәдесін бұзғандықтан, жігітті көлік қаққан «мұғжизасы» қыздың ішкі дүниесін алай-дүлей қып, мүжіп жібереді. Жыларман қыз төрт аяқтап болса да «дұғасын» оқиды. Ертеңіне Сәмекең жұрт бас сұға бермейтін әлгі шіркеуге барып, иконаға әңгімесін айтады. Samar кедей болса да, намысы бар ер екен. «Сен менің махаббатымды тартып алдың. Енді мен оның жүрегінен саған деген сенімін өшіремін. Қасқайып қалған қыз маған қосылса, мені қата қалады деп ойлайды. Сорлы неме! Қазір үш минуттан соң ажалмен „азаматтық некеге“ тұратын боламын». Aditya-ның да жазбайтыны жоқ, драматургияңдысс. Киноның тартысы осы сәттен бастау алып, бірінші бөлімі де аяқталады.

---

Коллизиядан соң немесе екінші бөлімнің оқиғасы

 Әдіре қалғыр киноның екінші бөлімі де ұзағынан сүйіндірген. Көк тігілгір, көріп отыра берсеңіз, бұтқа жіберуіңіз де соғұрлым тезірек жүзеге асады. Екінші бөлімді тәптіштеп жазайын деп отырған мен жоқ. Коллизиядан соң...

Киноның тартысы Samar-дың әскерлік қызметіне құралған сюжеттердің жүйесімен өтеді. Мұжықтың блокнотында киноның бірінші бөлімі жазылған. Әлгі Akira деген журик қыз Samar-дың биографиясына репортаж жасап, оны «Буратино» балдырған-киносында түлкіге ұқсап қалған Түйметеймен бірге feat жазып жүрген Лепістің «кетіп қаламын нақ!» деп құлақтан тепкен әнінде айтылған Лондонға шақырады.«Бармаймын нақ!» Бұл — суға салса жүзетін, отқа салса күйіп кететін қартайған Samar-дың сөзі.

… Лондонға барған Samar-ды тағы да көлік қағады. Медицинада қалай аталатынын білмеймін, білім базасы соңғы «обновлениені» жүктеген инсандар білетін шығар. Samar он жыл бұрынғы өміріне қайта оралады да, қазіргі өмірді сүріп жатқанын ұмытып қалады. Міне, көрдіңіз бе, терминді білмеген соң, сөйлемді де ноқалай ноқат боп дұрыс құрай алмай отырмын. Akira мен Samar-дың зайыбы шығып, Mira-ға төмендегі мына сөздерді жоғары екпінмен айтады:

Akira: «Наным-сеніміңді айтып, қайтадан зайыпты шығара бастадың ба? Сенің оның тірі жүруін дұғаң арқылы сұрағаныңнан бұтақ та пайда жоқ. Оның қазіргі жүрісі — тірі өлік. Сенің әлгі сыйынатының, бәлкім, саған: „Жетер енді! Ләйімсіп жүре бермей тезірек байға кет!“ — дейтін шығар, ә!? О несі-ей!»

Samar: «Ал, мен кеттім ал! Мына сыйынып жүрген пұтыңнан пайда жоқ. Не мені ақыры өлтіріп тынып, солай жеңіске жетеді, болмаса жеңіліс тауып, сені маған қайтарады да, көтін қысады».

---

The End

Енді не болады екен деп қызығыңыздың кәйпі тыйылмай қалады. Әдетте, үнді киноларында басты кейіпкерлер қосылып жатады. Мұнда да режиссердің интригасы сәтті шықты.

Ақ көйлекті, емшекті, нәзік жан-ды,
Соқыр емес, мылқау боп келіп қалды.
Үсті-басы оғоғоу, түсі кәйіп,
Ақыры…
Samar-ға қатын болып тиіп алды.

Сонымен Mira құдайының Samar-ды өзі үшін сақтап жүргенін түсінеді. Марқұм насыбай атып көрмеген шалдың да интригасы бітпейді. Сэр деп бір үндің селк еткізеді. Соңғы бомбасын өшіруі керек. Мен сол сәтте оны қата қалатын шығар деп ойлағам. Киноның сол эпизоды сондай қиялға жұлқып әкетеді. Бірақ, шүкір, кейіпкеріміз өлмей, әлгі журик қыздың жасаған репортажы Discovery Channel-дің орталығында көрсетіліп, кино журиктердің қол шапалақтауымен аяқталады. Жалпы, киноның месежі өте көп. Шалың бұл киноны бұрынғыдай емес, күрделі түсірген. patick -тер білмесе, мен сияқты «шәйнектер» түсіне бермейді. Журиктерге "өздерің еңбектеніңдер, ұрламаңдар нақ!" деген месежді киномыз соңғы эпизодында тегін жеткізіп отыр.

Бұл киноның биі де, soundtrack-тері де — бәрі де "өрт". Жазған блогымды оқып болсаңыз, мына төменде берілген осы киноның трэктерін жүктеп алып, тыңдай көріңіз...

---

P.S. Сайысты ұйымдастырған кісілер блогымды оқиды деп үміттенемін. Себебі бізде таң сағат алтыда атады. Ал түнгі он екіден кейінгі шисло сегізі болғанымен, күн шықпайынша сегізі күні араласатын күйбең-тірлікке қойыма да араласа алмайсың. Шабыт жиілігін де қалпына келтіріп, жүйеге түсірумен-ақ уақыт өтті.

---

P.P.S. Осы сайыстың себебін пайдалана отырып, бапасының қызы болған Әліпмұратова Назымды туған күнімен шын көңілден құттықтаймын! Өмірдегі бар жақсылықты тілеймін. Арман-мақсаттарыңа амандықта жете бер! Жұрттың айтқан ізгі тілектеріне мен де қосыламын. Болашағың берекелі болсын! Осы мен жазған киноның аты айтып тұрғандай, тірі кезіңде өмір сүр, параллельді қиял әлеміне тым алыс самғап кетпе, тіршілігіңді жаса!  Осы сайыстың жеңімпазына бұйыратын сыйлық — Samsung HT-H5550K үй кинотеатры. Сонымен қатар HW-H550 саундбары да бар екен. Саундбардың не екенін білмейді екенмін.  Осы сыйлықты жеңіп алсам, сенің туған күніңе орай саған сыйға тарту етер едім. Бапаңмен бірге кино көрерсің деген сондай бір қызық ниетпен.

Арнайы "Үздік кино сыншысы" байқауы үшін.


Бұл фильмді мен алғаш рет 2003-2004 жылдары көрдім. Сюжеті түсінікті болса да, тым созылыңқы, қызықсыз деп таптым сол кезде. Одан бері оны тағы бірнеше рет қайталап қарап шығыппын. Әр көрген сайын жаңа бір ойды, тағы бір жасырулы түйінді байқай түсемін.

Биылғы жаз мен үшін ауырлау болды. Өзіме жақын санаған бірнеше адамнан айырылдым. Фильм осындайда о дүние туралы танымыңды позитивтендіре түсетін тәрізді. Позитив болғанда да енді, біз ойлағандай жайдары-жарқын көңіл-күй сыйлайды деген мағынада емес, сенің жақсы көретін адамдарыңның жаны өмірдің күйбеңінен азат болып, рухтары рахат тапқанына деген сенімің арта түседі.


«Армандар қайда апарады» («What Dreams May Come») — Винсент Уордтың 1998 жылғы фантастикалық драмасы. Басты рөлде — Робин Уильямс. Иә, жақында ғана өзіне қол жұмсап қайтыс болған Робин ата. Мына бір парадоксты қараңыз — фильмде Уильямстың кейіпкері өз-өзіне қол жұмсап тозаққа түскен сүйген жарын құтқару үшін күреседі, ал өмірде актер өзі-ақ тозаққа апарар жолды таңдапты. Еріксіз келесі ой келеді: Сені кім құтқарады, Робин???

Бұл дүниеде мүмкін емес нәрсе жоқ дейді ғой. Қажет болса заңды да бұзасың, адам өмірін де құрбан етесің, өз мақсатыңа жету үшін бәріне де баруға болады. Ал о дүние — бұлжымас заңдылықтар мекені. Құдайдың қарғысына ұшырадың ба — тозаққа! Одан ешқашан, ешқайда қашып құтылмайсың.


Бірақ мың тобырдың ішінде бір ерекше жан болады, ол өзгелердің көнген нәрсесіне мойынсұнбайды, бағынбайды. Робиннің кейіпкері сондай еді. Әйелін табу үшін тозаққа аттанады, жары үшін тіпті сол қарғыс атқан әлемде мәңгі қалып қоюға дайын. Сіз білесіз бе — қоғамның локомотивтері осындайлардан шығады. Бәріміз үйреншікті, өзіміз үшін қалыпты құбылысты мойындап жүре береміз, бірақ бір күні жүйеге бағынбайтын асау жүрек пайда болады. Келеді де стереотиптердің барлығын тас-талқан етіп қиратады.

Фильмдегі оқиғалардың басым бөлігі о дүниеде өрбиді. Жәннат пен тозақты режиссердің және автордың көзқарасымен көреміз. Картинада баяндалған керемет идея — адам бақилық болғанда о дүниені өзі ойлағандай формада көреді. Яғни, тірі кезіңде қалай елестетсең, сондай әлемге тап боласың. Бір қызығы сол — басты кейіпкерлер Крис пен Энни бірдей ойлайды екен. Екеуінің сезімдері мен қиялдары, армандары мен түйсіктері бір-бірімен үйлесіп сонша, екеуі енді екі әлемде болса да біреуінің әрекеті екіншісіне әсер етіп жатады. «Туыс жандар» деп осындайда айтылса керек.


Фильм арқылы махаббат үшін ауру мен қайғы да, уақыт пен кеңістік те кедергі бола алмайтынын көрдім. Сүйгенің үшін қайда болса да еріп баруға дайынсың, тек бірге қасында болсаң жетіп жатыр, басқасы маңызды емес. Бұл өмірде қанша қайғырмайық, тағдырдан қанша теперіш көрмейік, түбі жақсы көрген жандарымызбен қайта қауышып мәңгі бірге боламыз.

Фильм музыкасымен, арнайы эффектілерімен (эффект үшін «Оскар» алған) ерекше әсер береді, кейіпкер тап болған атмосфераны барынша шынайы қабылдауға ықпал етеді. Экрандағы тамаша көріністер жүріп жатқанда сенің жаның да денеңді тастап, қиял әлеміне шарықтап кеткендей күй кештірді.


Бәрімізді болашаққа жетелейтін арман-қиял екен. Ал, Робин Уильямс өлмес бұрын нені армандады екен? Мүмкін ол да өз қиялының жұмағында шаттыққа толы көңіл-күймен жүрген шығар?

Айтпақшы, «Армандар қайда апарады» драмасының басқаша бітетін нұсқасы да бар екен. Баламасы прокаттық нұсқадан да әсерлі аяқталады ма деп қалдым. Оны да тауып алып көруді ұсынамын.

P.S. Осындай кинотуындыларды үйде өзіңнің жақын адамдарыңмен бірге көргенге не жетсін. Әсіресе Samsung Electronics ұсынған саундбардың көмегімен тамашалау — фильм берер әсерді күшейте түседі деген ойдамын.

«Осындай талантты студенттер кімде бар екен?» деп масаттанып қоямын кейде.

Иә, иә, мен бүгін тағы кураторлық тобымның кезекті дарыны туралы сөз қозғағалы отырмын. Олар туралы мен айтпасам кім айтады? Өткенде «ән» тақырыбында «Ақпараттық қауіпсіздік жүйелері» мамандығының 1-курс студенті Нұржан Оразалинмен таныс болсаңыздар, бұл аптадағы «кино» тақырыбының кейіпкері – Абылайхан Қайыржанов.

Абылайхан – менің топтағы ең белсенді көмекшім. Мен ұйымдастыратын тәрбиелік шаралардың фото түсірілімі соның мойнында. Ал оның операторлық қабілетіне екеуміз кафедра бейнеролигін жасаған кезде біржола көзім жетті. Жә, тақырыптан ауытқымайын.

Абылайхан сабақтан тыс уақытта қосымша «Studio24 Media Production» компаниясында операторлық қызмет атқарады. Ол масштабты жарнамалық роликтер, музыкалық клиптер түсіреді. Дегенмен оның басты арманы — киноиндустрия.

---

Ал осы мақсатқа жетудегі алғашқы қадамын ол өткен жылы «Infomatrix» байқауында жасап көрген екен. Және ол қадам жетістіксіз болмады.

Infomatrix — Румынияда 2003 жылдан бері мектеп оқушылары мен студенттер арасында өткізілетін халықаралық IT-олимпиада. «IT-олимпиадасы несі?» деп таң қалмаңыздар, байқауда «программалау», «аппараттық басқару», «робототехника», «компьютерлік графикадан» бөлек "қысқаметражды фильм" категориясы бар. Байқау туралы толығырақ мына жерден біле аласыз.

Абылайхан байқауға осы қысқаметражды фильмдер категориясы бойынша қатысты. Фильм сценарийін Якудин атты досымен бірігіп жазып, өзі әрі режиссер, әрі оператор міндетін атқарды. Тіпті керек десеңіз монтажын да өзі жасады. Ал рольдерді кластас достары сомдады. Нәтижесінде Якудин екеуі Қаскелеңдегі іріктеуде бас жүлдені алып, Румынияда өткен финалда күміс медальге ие болды.

---

Debutfilms командасы байқауға ұсынған «Мүмкіндік» (Chance) қысқаметражды фильмі мектеп қабырғасындағы оқушының ең басты міндеті – білім алу екендігін үндеп, жасөспірімдерді балаң сезімге бой алдырмауға шақырады.

«Фильм бозбаланы кездестірген күннен бастап өзгеріп сала берген үлгілі оқушы қыз туралы. Сабақты жайына қалдырып, бар уақытын арнап жүргенде жігіті оның жүрегін жаралап, көңілін қалдырды. Дегенмен соңында қызға тағы бір мүмкіндік беріледі.
Білім – біздің өміріміздегі ең басты нәрсе. Білімсіз мансап пен жетістікке жету мүмкін емес, ал кейбіреулер оны кеш түсінеді. Сондықтан мүмкіндік барда оқыңыздар және дұрыс таңдау жасаңыздар!» дейді фильм авторлары.



— «Chance»-ты түсіру барысында қандай қиындықтар болды?
— Басында актерларды таңдау қиын болды, бірақ кейін бәрі өз орнына келді. Қатты қиындық көрген жоқпын.

— Өзің оператор, өзің режиссер болыпсың, екі бірдей міндетті қалай атқардың?
— Мен ең алдымен актерлерге «раскадровканы» көрсетем, кейін оларға жалпы сюжетті түсіндірем. Содан соң барып түсіру процесін бастаймын.


— Жаныңа фестивальдік кино жақын ба, әлде бұқаралық па?
— Бұқаралық кино жақын. Себебі оны көпшілік көреді.

— Қазақ жастары түсіріп жүрген туындыларды ешкім біле бермейді, неге соларды танытатын алаң ашпасқа, мысалы киноклуб, кинобағдарлама немесе қандай да бір сайт ашып деген сияқты?
— Ол туралы ештеңе айта алмайды екенмін. Жалпы өз-өзіммен жүрген адаммын. Дегенмен ойланып көретін зат екен.



— Өзіңдей кино түсіруге қызығатын жастарға қандай кеңес берер едің?
— Оларға айтарым: қазіргі XXI ғасырда бәрін де ғаламтордан тауып алуға болады, ізденіп көп нәрсе үйренуге болады. Айтпақшы, МЕГА-да 14 жасқа дейінгі балаларға арналған кино мектебі бар, онда балаларға кино түсірудің негіздерін үйретеді. Ең бастысы – өздеріңе ұнаған тақырыпты ғана түсіріңдер!

Сүйікті студентіме сәттілік тілеп қойдым. Тек биіктерден көріне берсін!

Суреттер Абылайханның жеке мұрағатынан алынды

Адам қандай істі қолға алса да, алдына қойған мақсаты болса, оны ештеңе де тоқтата алмайды. Сол сияқты «Октябрьское небо» фильміндегі басты кейіпкерді, кішкене ғана шахтерлер қаласында өскен он жеті жасар Хомерді ештеңе де жолынан тайдыра алмайды. Әкесі ұлының орындалмас армандарының жетегінде кетпей, өзіндей жақсы шахтер болуын қалайды. Өйткені бұл қалашықтың тауып жатқан наны осы шахтадан. Сол себепті тұрғылықты жастардың мамандық таңдайтындай жағдайы да жоқ. Алайда, жас жігіттің бар ойын ракета құру идеясы басқан. Және бұл идеясының жүзеге асуына мұғалімі мен жақын достары ықпалын тигізеді. Әрине мұндай арманның орындалуы оңайға соқпады, себебі Совет Үкіметінің алғаш жіберген спутнигінің кіп-кішкентай жарығын аспаннан бір-ақ рет көргеннен бойын ракета құру арманы шырмаған балаға кім сенсін. Бірақ соңында әкесі де ұлына қол ұшын созады. Фильмде әкесі мен ұлының арасындағы қатынас жақсы жеткізіліп түсірілген.
«Октябрьское небо» — мақсатыңа талпыныспен, еңбек етіп, сабырлылықпен жете білу жайында үйреттетін, жігерлендіретін фильм. Шын өмірден алынып, түсірілгендіктен де қатты ұнады. Көруге кеңес беремін.

Рейд 2 шығыпты интернетке, HDrip. Егер біріншісін көрген болсаңыз мұны да жібермеңіз.

«Жизнь прекрасна» (1997 г.) фильмінің сюжеті ешкімді бейжай қалдырмас. Бұл фильмді алғаш мектепте оқығанымда көрген болатынмын. Кішкентай шағымда бүкіл киноны тек суреті мен басты оқиғасына ғана мән беріп қарағандықтан, қайталап қарап шығу — бір ғанибет.
Фильмнің басты кейіпкері Гуидодан барлығымыз үлгі алсақ деген ойдамын. Әкесі баласын психологиялық стресстан сақтап, аман алып қалу үшін, өмірдің қатаң тауқыметін көрсетпей, концлагерьде қара жұмыстан шаршап, сүрлігіп келсе де, айналаны ойынға айналдырады. Ұлын сұм соғыста көтеріңкі көңілмен жүргізіп, жарқын болашаққа сендіреді. Гуидо — талантты, мейірімді, қолайсыз жағдайларда ақылымен шыға алатын, пысық адам.
Кедей, бірақ өте тапқыр еврей жігіт пен италяндық әулетті отбасынан шыққан қыздың бүлдіршінді болып, бақытты жанұя құрғаны, фашистік Италияның қысылтаяң шағы жайында түсірілген — өте әсерлі фильм. Мың мәрте жалықпай қайталап көруге дайынмын.
Шынымен де, өмір деген тамаша! Қолда барға қанағат етіп, баларымызды күнде құшақтап, сүйейік.

Биылғы Қазақстандық кинолардың шымылдығын ашқан «Фугадан» кейін Баян Есентаеваның «Абайлаңыз, сиыр!» атты фильмі көпшілік қауымның назарына ұсынылды. Фильмнің прокаты 8, 9, 10 наурыз мереке демалыстарына келгеннен соң, сол күні дәл оған ғана емес барлық киноларға, барлық кинотеатрларда түңгі 12-ге дейін билет болмай «Ханшатырдан» ең соңғы сеансқа билет барын біліп, соған кіруге тура келді.
«Абайлаңыз, сиырдың» жарнамасы әлеуметтік желілерде біраз сайрап тұрды, пиар қадамдардың бірі « «Абайлаңыз, сиырға» мүлдем билет жоқ» деген жазбалары бар суреттерді де көрген боларсыздар. Содан халық бұл неткен кино екен деп мерекеден кейін де кинотеатрға ағылып жатты.

Алайда байқап қарасаңыз Баян мен режиссер Асқар Ұзабаевтың дуэті көрермендерін «Ғашық жүректегідей» қанағаттандыралмағандықтан «уаааудан» гөрі, түрлі «уау» емес піріклер жазыла басады.
Өзім «Абайлаңыз, сиырды» көріп шыққаннан кейін шынымды айтсам ұнады, не ұнамады деген пікір айта алмадым. Ұнады дейін десең ұнамаған жерлері баршылық, ұнамады дейін десең жанры комедия болғаннан соң біраз күлтіртіп алған жерлері де, кейібір актерлердің ойындары да жақсы болғандығын жасырып қалуға болмайды.
Фильмнің актерлер құрамы өте жақсы таңдалған. Бәрі халықтың сүйіктілері:

1. Азамат Сатыбалдыны жағымсыз кейіпкер ретінде бірінші рет көруім бір бөлек болса, әрдайым қазақша сөйлеп жүріп аяқ астынан орысша сөйлеп кеткенін қабылдай алмай қалдым. Азамат керемет актер, бірақ бұл оның рөлі емес!
2. Әбунасыр Серіков «как всегда в своем репертуаре» аузынан шыққан әрбір сөзі тыңдаушысын күлкіге қарқ етеді. Нағыз комедия осы кісі болды.
3. Кішкентайымызда «Перекресток». «Саранча» фильмдері арқылы ойымда жағымсыз кейіпкер ретінде сақталып қалған Азат Сейтметов бұл жолы өзінің нағыз мұғалім екендігіне сендірді.
4. Айгүл Иманбаева фильм бойы жыныма тиіп отырды. Енді біііііііііііір жағымсыз кейіпкер сөзім жоқ. Өмірде де сондай адамдар болады ғой. Өз кейіпкерін өте тамаша аша білген. Егер жағымсыз кейіпкер ешкімге шыныменде жақпаса өз рөлін тамаша сомдап шыққаны дегенді естіген едім. Сол сөз дәл Айгүлге арналғандай ойыны керемет.
5. Сием, ой, Сэм! Өзі сонда топ-томпақ қонжық сиақты. Бұл актердің түрі таныс, бірақ кім екендігін есіме түсіре алмай қойдым. Алайда Сэмді бұл фильмнің сүйкімдііііііііііі кейіпкері деп атар едім.
6. Айгүл Маратовна! Баян өз ісінің шебері ғой. Рөлін өте тамаша алып шықты. Романтикалық комедиядан комедияның элементтерін Әбунасыр Серіковтен көрсек, романтика Баянда болды.

Енді фильмге келсек.
Фильмнің басы сонааау 1993 жылдан басталады. Ол жылдар мен әлі кііііп-кішкентай сәби болғандықтан есімде жоқ. Алайда Қисық өз рецензиясында жақсы деген баға беріпті. Алайда басы батыстық молодежный фильмдердегідей группадан біреуді алып алып соншама мазақ ететіндігі ұнамады шынымды айтсам. Шыны керек біздің қоғамда соооондай жабайылық жоқ қой.
Фильм басталғаннан соң 10-15 минут өтер-өтпес басты рөліндегі Айгүл (Баян Есентаева) Аққайнар ауылына келген кезінде, кондуктор қыз «Орталыққа барамыз! Ұзынағаш! Ұзынағаш! Үш орын!» деп айқайлап жатқанда орнымнан тұра қалып сол автобусқа отырып туған ауылым Ұзынағашқа кетіп қалғым келді
Ауылды, ауыл халқын, ауылдың қиыншылықтарын: кедір-бұдыр жол, сеть ұстамайды, мектептерде сыныптар қажетті құрал-жабдықтармен жабдықталмаған деген сынды шындықты көрсеткен. Иә, қазіргі уақытта одан да жақсы ауылдар бар, бірақ шынымен де осы уақытқа дейін сеть жоқ ауылдар да баршылық екені өтірік емес. Алайда Айгүл әжетханаға барамын деп «Далекоооо за огородом» кетеді ғой сонда не үшін етті әжетхананың жанына жайып қойғаны (жалпы жазда етті солай жайып қойғанды өзім көрмеппін), ал малдың бастарын әжетханаға кіретін есіктің алдына іліп қойғанын шынымды айтсам дым түсіне алмады . Жалғыз қыз түнде, қараңғыда, қайдағы бір жоқ жерде жалғыз кір жуып, жайып жүр. Қыз баласы түнде суға бармайды, жалғыз жүрмейді деген қайда қалды??? 
Алдында кейбір актерлердің ойнағандары ұнады дедім ғой. Фильмде басты рөлдерде өз істерінің шеберлері ойнағанымен де жасандылық, мәтінді шынайы өмірді көрсетіп жатқаннан соң шынайы емес жаттанды айтатын кездер жиі кездеседі. Ең кішкентай мысал ауыл әкіміне әйелі «Неге маған гүл алмайсың?» деп айқайлап ұрысқанда не деп тұрғаны бір түрлі түсініксіз, «Неге маған гүл сыйламайсың?» десе бір жөн. Көзге түсіп қалатын осындай ұсақ-түйектер бааааар.
Қызық жерлері де жоқ емес ауыл әкімінің қызығынан өзге Айгүл Маратовнаға ғашық болып қалатын кавбой жігіттің «ерліктері», мұғалімнің баласының бұзақылықтары, Сэмнің бастан кешкендері дегендей есте қалар сәттер жетеді.
Фильмнің дыбысыталуында ақаулары бары шындық.
Фильмнің соңы хэппи энд болғанымен Марленнің түзелмейтіні өкінішті болды.
Фильмнің саундтректері ұнады! Әсіресе Арман Дүйсеновтың «Сен жайлысы»

Қорытынды: Қазіргі уақытта отандық фильмдердің сапасы «уааау» деуге келмейді ғой. Бірақ осы олқылықтың орнын толтырып, ОРЫСша-қазақша аралас болса да қолына алып жатқан Баян Есентаеваға тек рахмет айтамыз!
Не дегенімен фильм түсіру кез-келгеннің қолынан келе бермейді, үлкен еңбекті, шыдамдылықты қажет етеді. Оны түсінетін бар, түсінбейтін бар. Шетелдік фильмдерді көріп өскен ұрпақ бәрібір шетелмен салыстырамыз да жаман, нашар деп бағалай саламыз. Әрине қазір 3D-ны қойып шетелдік фильмдер Imax-тан көрсетіп жатқанда іштері ашығаннан соң солай бағалайды да, неге біздікілер солай жасай алмайды екен деп кеййді. Техника жоқ, маман жоқ, қаржы жоқ деп ақталады да қояды «Қазақфильм» бастаған Қазақстанның киногерлері. Бірақ біз жыл өткен сайын үмітімізді үзбейміз, әр қазақстандық фильм шыққан сайын алдыңғысынан жақсы болар деп барудамыз. Кино түсірушілер жылда-жылда көрермендердің көңілін қалдыра берейтін шығар деген үміттеміз. Әлеуметтік желілерде «Ел арна» жабылып, содан үнемделген ақша жаңа керемет бір фильмге жұмсалғалы жатыр деген шын-өтірігі аралас әңгіме тарады. Сол шын болса келесі жылы 8 наурызда керемет бір рецензия жазатын шығармын

P.S. Фильмді көргеніме бір аптадай уақыт өтседе рецензия жазуға деген шабытым қазір ғана ашылды  Шындығында бүгін сетьке шыққан Арман Дүйсеновтың «Сен жайлысы» әсер етті