Біздің бала кезімізде ұмытпасам "Қазақстан" арнасынан «Музей звуков» деген бағдарламаны беретін. Орыс тілінде, жүргізушісі де орыс. Қазақ музыкасының қамын жеген Юрий көкеміздің қаншама жастың өнерге деген құлшынысын оятқаны рас. ол бағдарламаны біздің отбасымыз қаншалықты деңгейде тамашалайтыны есімде жоқ, тек «мына орыстың біздің өнеріміз жайлы айтып отырғанын қараш» деп атамның сүйсініп отыратыны есімде. Кезінде арғы аталары жер ауып келген екен деген сөз бар.Әкесі Құрманғазы консерваториясында дәріс берген профессор болған, кейін өзі де «Русская музыкадан» сабақ беріпті. Қазақтың мәдениеті мен өнеріне қала берді тіліне қазақтың жаны ашымай жатқан осынау күндері бұл ағамыз қайда жүр екен?!

Суретті мына сайттан алдым.

Менің тұзым жеңіл ғой. Тосын оқиғаларға тап болып жүремін. Ротаға жауапты болып қалғанмын. Таңертең солдаттармен қосылып жүгіріп келуге шықтым.Әйтүп-бүйтіп 40 минуттай уақыттан соң казармаға кірдік.Жүгірерде бушлатымды кубрикте (солдаттар жататын орын) қалдырып кетіппін. Этажда 4 рота бартын. Келе сала қалтамда ұмытып кеткен соткам есіме түсті.Ойлағанымдай алып кетіпті. Таптырмай кететінін сезсем де іздестірдім.Таба алмадым бәрібір. Уақыт өтіп жатты. Біраз уақыт басқа нөмірмен жүрдім де өз нөмірімді қайта жасатып алдым. Көктемге салым үйге екі адам іздеп келіпті. Қарындасым жұмыста деген соң әскери бөлімге келді. Құжаттарын көрсетті.Оперлар екен, бөлімдеріне баруымды өтінді.Мен комбаттан сұранып бардым. Жол бойы жақ ашпады. Ойша өзімнің соңғы кездердегі іс-әрекетімді тізіп келем.Қай жерден шикілік кетті деп.Мал ұрлаған жоқпын, қыз зорлаған жоқпын не болды екен?! Бөлімшеге келген соң,
— мына нөмір сенің нөмірің бе?-деп соткамның нөмірін көрсетті.
-Менікі
-Онда мына қызды қайдан танисың?
-Танымайм, бірінші рет көріп тұрмын.
-соткаң қайда?
-өзімде…
-Сони Ериксон К750-іңді айтып отырмын.
-Ондайды ұстамаппын
-сенімен басқаша сөйлесу керек пе?-сөйлесіп отырған каптиан (құжатында солай жазылған) жанындағы тырық біреуге иек қақты.Тіземнің қолтығынан дубинкамен салып өтті.Тізерлеп отыра қалдым… Ашып кетті…
-осы саған керек пе?
-ал, сіздерге не керек өзі?-
-Мойындағаның керек
-нені?
-мына қызды, өлтіргеніңді, соткасын алып өз симкаңды салып звандағаныңды.
Жауырынымнан суық тер бұрқ ете қалды. Кісі өлімі...Құрыған жерім осы болды. Сенетін көкемде жоқ.Қарындасыма смс жазып менттер екенін айтқанмын. Уайымдамасын деген ойым ғой, еш криминал жоқ дегендегім мынау.
-Сонымен…
-Мен емес, түсіндіріп айтыңызшы.
-Пәлен күні қайда болдың?
-Үйде болған шығармын… Көп уақыт өтіпті ғой.есімде жоқ.
-Онда есіңе сала отырайын, сен ол күні мынанша уақытта мына қызды тонап, пышақтадың. Телефонын алдың, онымен қоймай өз нөміріңді салып звандадың. «География связи» деген болады бала! 10 секундтан артық сөйлескендерді жазып ала береді.
Менің миыма соткамды жоғалтқаным, нөмірімді қайта жасатқаным түсті. Оқиға мен басқа нөмірде жүрген кезде болған екен.
-Мен соткамды жоғалтқан едім.Сенбесеңіздер Кейселл орталығына барайық. Қайтадан жасатарда өтініш жазғанмын…
Біздің полицияның тез қимылдағаны осы ма,әлде ана қыздың өліміне байланысты қылмыстың уақыты созылғанына байланысты ма білмеймін, мені салып алып аталған жерге тез жетті. Өтінішті тексерді. Қайтадан бөлімдеріне келіп, менің барлық «данныйымды» жазып алып босатып жіберді.Кейін белгілі болғандай, бір солдаттар сотканы «гражданкадағы» адамдарға сатқан екен. солай-солай қылмыс ашылып, мен аман қалдым.

Қазақтарда (мұсылмандарда) ақтық демі үзілгелі жатқан адамның тілін кәлимаға келтірту бар. Бір жігіт ағасының жары аурудың салдарынан болар қайтыс болыпты. Үйіне келген молда,«тілін кәлимаға келтіріп кетті ме?»деп сұрапты.
-Молдеке, өзім айтқыздым кәлимасын-депті отағасы.
-Не айтқыздың?-деген молдекеңе,
-Кә-ли- ма-деп айтқыздым депті әлгі кісі.

Самбодан қазақтан шыққан тұңғыш әлем чемпионы атанған Қанат Байшолақовты білмейтін қазақ кемде-кем. 80-90 жылдар аралығында дүниеге келген біраз Қанаттың есімі осы кісінің құрметіне қойылған болатын. Кейінгі жылдары дзюдодан еліміздің қыздар құрамасын жаттықтырып жүрген ағамыз, қазақ спортына өзіндік үлес қосқантын.
Өзі туған Жаңаарқа ауданына жол тартқан ағамыз жолда тоқтап тұрған жеңіл көлікке көмек көрсетпекші болып тоқтаған екен. Қарға көмілген көлікті “Камаз” көлігін тоқтатып шығармаққа ниеттенген ағамызды ақ түтек боранда жүргізуші аңғармай қалса керек. Ауыр соққы алған жігіт ағасының жүрегі Жаңаарқасына жете бере мәңгілікке соғуын тоқтатты. Қанат Байшолақов тірі болғанда биыл ердің жасы елуге толатын еді.

Келіншегіммен телефон номерін шатастыру арқылы танысқанымды бір жерлерде жаздым ау деймін. Бірақ 3-4 ай сөйлесіп жүрсекте кездесудің орайы тумай қойды.Әскери өмір, полигонда солдаттарды, курсанттарды оқу-жаттығу тәжірибесінен өткізіп жүрдік.Осы Валентин күні бір солдаттың қашып кетпесі бар ма? Біразымызға солдатты 24 сағатта табуға бұйрық берілді.Егер таппасақ ҚР ҚМ баяндауға мәжбүрміз. Солдаттың суретін, «данныйларын» алдық. Қалада туысқандары бар, Жезқазғандық балатын.ротасындағы бір-екі жолдастарын сырға тартып көргенмін.Олар нақты қайда екенін білмейміз, қалада оқитын қызы бар соны құттықтауға кетті дейді. «Ни х… себе, солдат ох… л!» Әскерден қашқан талай солдатты көргенбіз, әпке-жездесіне бардым мекен-жайы бойынша.әпкесі үйінде екен. «Бауырыңыз сотталады, қазір қылмыстық іс қозғалды әскери прокуратурада жатыр» дедім бетім шылп етпей.«Жаңа ғана колледжге кетіп еді ғой, өздеріңіз жіберіпсіздер ғой» демесі бар ма?! Колледжді де таптық. «Валентиншіл сарбазда» ұсталды.Шамалы ұрттап алғаны көрініп тұр. Қалтасындағы ақшасын (4 мыңнан асар аспас, мыңын жанымдағыға бердім) қағып алдым. Былай қарай алып шығып кішкене «инструктаж» жүргіздік. Жанымда жүрген жас «контрактникке» қолына кісен салып қосақтап қойдым. комбатқа баяндама жасап, өзім екі күнге «отгул» алып, кездесе алмай жүрген қызбен кездестім

Мектептегі еркін жүріс — тұрысымызды көріп жүрген үлкендер бізге «Біздің кездегі мұғалімдерді айтсаңдаршы, анау жақта келе жатқанда асығымызды тастай салып қашатынбыз»-дейтін.
Иә, мектепте қорқатын мұғалімің, тыңдамайтын мұғалімің болады. Бірақ бүкіл оқушы, бүкіл сол мектепті бітірген түлектер силаған ұстаздар да болған, қазір бар ма жоқ па білмеймін.
Біз мектепке барғанда (айтпақшы «нәлевойдың» құрбандарының қатарындамын) Жұмкен(әйел кісі) деген кісі деректір еді. Марқұм жақсы адам еді. Ұрысқанда бүкіл мектеп тынышталатын.Физика саласынан берді-ау деймін.«Көзіңді шұқып алайын ба?» деп үлкен кластың балаларына ұрысып жатқанын талай көргенмін. Мен де осы мұғалімнен қатты қорқатынмын.Жұмкен мұғалімдердің ағайындарымен қыз алыстық. Құдандалы болдық.Бірде олар жақтың бір тойы болды.Ол кездің тойлары палаткада болушы еді ғой.Әжеме еріп мен де бардым.Деректірімізді көріп қорыққаным сонша палаткаға кірмей қашып кеттім. (сол жылдары түнде қыдырған, тойға барған оқушыларды «линейка»деген пәлеге тізіп шығаратын)Әжем сөйлескен болуы керек палатканың артынан Жұмкен мұғалімнің өзі алып кетіп еді сол кезде мені.
Кейініректе ағамыздың тойы болды ауылда.Палаткада. Бұл жолы Жұмкен марқұмның шәкірті Нұргүл мұғалім жүрді тойда.Мектептің қарапайым қазақ тілі мұғалімі. сол тойға келген оқушыларды «линейкаға» тізіп шығарып: «Жакуповты қараңдаршы той бойы палаткаға кірмеді, сыртта самаурын жағып жүрді»деп бір ұялтып өткен.

Елбасымыз өзінің шабысынан танбады. Арасында аяңға салу сары желіске ауысу жоқ бұл кісіде. Тек дігідік-дігідік….Лингвистикалық коммисиядан шауып өтті.
Осы лингвистикалық комиссияның не керегі бар?! Талапшыл болса депутаттарды, жоғарыдағы министрлерді тексерсін. Қазақ ұлтына қызмет ететіндердің құрамында олар да бар ғой. әйтпесе басқа елдерге сапарлап барған адамның (биліктегі) осы комиссияның төбесіне көтеріп отырған тілінде сөйлеп жүрмегендері анық. Біз сол тілімізден секіріп өткен жоқпыз ба? Ауып қалмасақ нетті?
Бұл кісі елдің тізгінін қолына алған жылдары туған балалар үйленіп жатыр. Немерелері немқұрайлы қарай бастады қазақ тіліне. Ал, ол кісі дігідік-дігідік шауып бара жатыр…

Мақала мына жерден алынды, осы жерге салынды.

Жақсылыққа жаны құмар халықпыз ғой. Сүйіншілетуімнің мәні мынада.
Түскі үзілісте серуендеп қайтпақ ниетпен далаға шығып едім.көшеден әнші Сейіл Аяғанды көрдім. Әңгіме арасында Мұқағали Мақатаевқа арналған «Кеш жарықтың» бағдарламасына түсіп келіпті.Мұқаңның әндерін гитарамен нақышына келтіре орындайтын әншілеріңізді, одан бұрын ақиық ақынымызға арналған кешті келесі сенбіде тамашалайтын боламыз.
Екінші сүйіншім, кеше қазақтың бард ақындары жайлы сөз қозғадық қой. Сол сөздерден шыққан қорытынды мен Қуаныш Мақсұтов ағамызға қоңырау соқтым. кең отырып өзімен сұхбаттаспақшы ниетте екенімді айттым.Әңгімеміздің басты тақырыбы бард жанры екенін білген ағамыз өзінің" Кеңес Одағы кезінде екі мәрте лауреат атанғанын және тұңғыш бард (қазақтан шыққан)Табылды екенін, одан кейін тағы бір кісінің атын айтты (ұмытып қалғаныма кешірім сұраймын)және де қазіргі уақыттатрда жақын туысының қырқын өткізіп алмай бұндай сұхбаттарға уақыты жоқ екенін айтты.Ақпан айының соңына таман хабарласатын болып келістік.
Халқымызда "Қашпаған сиырдың уызынан дәметпе«деген жақсы мақал бар екенін білемін. Дегенмен Алла сәтін салсын деп тілейік!

ІБзде патриоттық әндер жетіспейді деп жатамыз көбіне. Әскердегі сарбаздарымыздың "Қызыл гүлім-айды" сапта орындап жүргендері де жалған емес." Алтын күн аспаны"-латушы еді, оны да Әнұран қылып жібердік. Төмендегі әнге пікір жаза отырыңыздар!
Досымжан Таңатаров пен «Аламан» тобы

Қазақ пен жоңғардың арасының ушығып тұрған кездері болса керек. Қойы қоралас, малы аралас жатқан екі елдің арасы суынып, бір-бірін көрсе «аттандайтын» дәрежеге дейін жетіпті. Бейқам жатқан қазақ ауылына жер қайысқан жоңғарлар легі жақындап қалыпты.Хабаршы «алты төбенің астында жер қайысқан қол келеді,қол болғанда да мол келеді»дегенде елдің игі-жақсылары Жауғашбай батырға қарапты.Жауғашбай болса, сандықтағы ақ сауытын алдырып, кермедегі Кер атын ерттетіп, керегедегі ақ найзасын қолына алыпты.Өзіне соншалықты сеніммен қарап тұрған халыққа: «Неменеге бақырайып отырсыңдар,Қашпаймыз ба?»-депті.

ПыСы: Кішкене әзіл тастай отырайық. Әңгімедегі батырдың аты біреудің жеті атасындағы батырдың атымен аталса жәй ғана сәйкестік деп біліңіздер.