Алдыңғы күні ғана тірі жүрген бір танысым өз-өзіне қол жұмсапты. Бұрынырақта осылай қайтыс болған кластасым жайлы да жазба жазып ем… ел ішінде суцид көбейді. Суйцидтің көбейгені жайлы айта бергеніміздің өзі дұрыс емес секілді мен үшін...
Менің

Назгүл Қожабекова
Көзің қайда, көшеден мені іздеген,
Сөзің қайда, жанымыз егіз деген?
Терезеңнің алдына келіп тұрмын,
Көгершіндей қысты күн жем іздеген…

Айсұлтан Жақыпов
Өткенді ешкімнен де жасырмаймын
Мен саған ендігәрі бас ұрмаймын
Көгершін болсаң қайтейін жем іздеген
Аквариумде балық қазір асыраймын

Назгүл Қожабекова
Өткенді жасырсаң да, елесі бар,
Бәрібір өшпек емес ол ойыңнан.
Ақ қанат көгершінді менсінбесең,
Сұп-суық балық салып жат қойныңа.

Айсұлтан Жақыпов
Елесті өшіретін амал бар ма?
Сурет боп тізбектелер жанарларда
Мен көргенде көк қанат көгершін ең
Қанатың қарттық келіп ағарған ба?

Назгүл Қожабекова
Көк аспанда шарлаған талмай ұшып,
Қанаттың ағарғаны ағат емес.
Қойныңызға балық сап жылынсаңыз,
Сізге де жастық шағың болған елес…

Айсұлтан Жақыпов
Жігіт ем талай топта «атойлаған»
Бірде дұрыс бір жерде қате ойлаған
Көгершінім, бір сұрақ қояйыншы
Қойныма не салғаным на қой саған?

Бала кезіңіз ауылда өтсе божая каропканы( қызғылт, сарғылт, ақшыл түсті (басқа да түстері болады екен, мен осыларды ғана көрдім) арқасында теңбілдері бар қанатты қоңыз) (божья коровка) білмеуіңіз мүмкін емес. Кей жақтарда «Хан қызы» деп айтып жатады.Әйтеуір ұстап алып «Ханның үйіне бар, ханның үйіне бар» деп айқайлап ұшырып жіберетінбіз. Мұрынымызда ақ боз ат пен көк боз ат қатар шауып жүрген кездері бұл жәндік жайлы «неге божая каропка, каропкаға ұқсайтын жері жоқ қой» деп ойлайтынбыз. Сөйтсек бұл божья коровка екен ғой.«Божьясының» себебі, бұл қоңызды ешкімге зияны жоқ, қорғансыз, өз-өзімен тіршілік етушілер қатарынан екендігінен және көрген адамның есінде қалатындай кейіпінің барлығынан болса керек. Әйтеуір, бұл жәндікті білетін елдердің көбінде атауын құдайға немесе әулие-әнбиелерге бағыттап қойған екен. «Коровкасының» сыры бұл қоңыз өзінің жауларынан сақтану мақсатында аяқт буындары арасынан сүт түстес сұйықтық бөледі екен. Кезінде адамдар сол сұйықтықпты ауырған тістеріне жаққан да екен. Әсері жайлы мәліметтер жоқ секілді. Осы тектес шыбын-шіркей, ұсақ жәндіктермен қоректенетін құстар үшін Хан қызының сұйықтығы өзінің жеуге жарамсыз екенін білдіретін белгі болса керекті. Арақты ішуге болмайтынын білсе де ішетін адамдардың барлығы секілді оны жеуге болмайтыны білсе де жеп қоятын құстардың да табылуы заңдылық. Бірақ, ол байғұстардың өңеші (тамағы" күйіп қалады екен.
Әлемде 5000 нан астам Хан қызының түрлері бар екен.

Кеше әкемнің үлкен апасының (әпкесі) үйіне бардық. Бұрындары өз үйім болмаған кезде сол үйде бір жылдай жатып жұмыс істегенмін. Әр ненің басын шалып отырып көкем (ол кісіні Көке деп атаймыз бала кезімізден) маған бір құттықтау қағазын (открытка) ұстатты. Ішінде мені туған күніммен құттықтаған текст бар екен.«Мына кісі жасына жетпей алжыған ба? Туған күніме әлі 2-3 ай бар ғой» деген арам ой сумаң ете қалды іште. сөйтсем бұны маған 2005-ші жылы ауылдас балалар сыйлаған екен. Ауылдың қыздарының, достарымның басын қосып туған күнімді тойлаған болатынмын.
Тілекте әлемдегі жақсылықтың барлығын, мол денсаулық, фляк-фляк бақыт, адал махаббат бәрін тілепті. Бұның бәрі дұрыс қой, айтқандары келсін!
Астында 50-60 мың теңге айлық, бірдеңе-бірдеңе байлық деген жолдары бар екен.
2005-ші жылы мен көп болса 20 мың алған болармын қолыма әлде 23-25 болар.
Ана тілеген айлықтары қазіргі менің айлығым. Тура 60 мың. Тбаймайттар 150-200 мың тілей салса несі кетеді?! қағазға жаза салу қиын ба?
Суреттің сілтемесі

Әр қалада әр түрлі ескерткіштер, әркімдерге қойылған ескерткіштер болады. Тіпті кейбірі қаланың символына да айналып кетеді.
Мынау ерінбеген құстардың барлығы басына саңғырып кеткен, қанаты талған құстардың сәл демалып алатын ескерткіш-бюстті кімдікі деп ойлайсыздар?

Біздің балалығымыздың басы Кеңес өкіметінің соңғы жылдарымен тұспа-тұс келді. Ендеше жоқшылық дегенді тәуелсіз Қазақстан болған кезімізде көрдім деп батыл айта аламын. Біз ержеткенге дейін тамақты картішкемен, талонмен алды ма шаруам жоқ. Бірақ 90-шы жылға дейін ел мамыражай тірлік кешкен секілді болып көрінеді.«Мамыражай емес,»Желтоқсанды"қайда қоясың?" демей-ақ қойыңыздар. Менің әңгімемнің бағытының саясатқа қатысы жоқ. Ауылда ол кездерде қылмыс атаулы көп болмайтын.Қазіргідей бір ауылдың жігіті,өз ауылының қызын зорлау дегенді ол кезде естімейсіз. Бірді айтып екіге кетпей-ақ қояйын.

Ауылдың тірлігі көбімізге белгілі. Бала біз үшін ең тәтті сусын лимонад еді ол кезде. сосын аңда саңда жейтін бөлке нанда тәтті болып көрінетін. Ауылда табаға піскен нанды жейміз ғой көбіне. Дегенмен ол кезде ауылдағылардың барлығы дерлік нанды өздері пісірмеуші еді.Ауылымыздағы жалғыз дүкенге ауданна әкелінетін бөлке нандар түсетін. Нанды бізбен көрші тұратын Мәдина атты әженің (ауылдың барлығы ол кісіні Мәдина апа деп атайтын) аудандағы Жетпісбай деген ұлы таситын. Сағат он екіде дүкенге нан келеді. Біздің ауыл шашыраңқырап жатыр.көп бөлігі таудың(Төбелерді тау деседі біздің ел/Табыл Досымов/)арғы бетінде, мына жақ мүйісінде 14 үй тұрамыз.Дегенмен, ауданнан келетін жол біздің жақты бірінші басып өтетін. Кей күндері 12-ге 15 минут қалғанда мамам (әжемді «мама» деймін әлі күнге)мені «хлебовозды» күтуге жұмсайды. Үйден 100 метрдей жерден өтетін грейдер жақа жүгіремін күшігімді ертіп алып. Мені көрген Жетпісбай машинасын тоқтатып,қолыма екі нан ұстататын. Кейде ақшасын мен береді, кейде үйге келгенде ала салатын. "Қымыз бар ма?" сұрайтыны осы? Мен басымды изеймін,"Қайтарда соғамын". Содан 12 жарымға қарай Жетпісбай біздің үйдің жанына қайтып келеді.Атаммен әңгімелеседі, қымыз ішеді. Біздің үйден киік еті үзілмейтін ол кезде. Аузының салымы ма,әлде соны әдейі есептей ме 1-ге қарай тамақ ішеміз.Киіктің еті қосылған қуырдақты жеп алып бірақ кететін. Жетпісбайдың қызық әдеті бар еді. Ауыл деген белгілі ғой. «Кухня» деп аталатын жазғы үйде отырамыз.Есігі шай ішкенде ашық тұрады. Қара шыбындардың бірі стөлден ұшып, енді бірі қонып жатады. Жетпісбай қымыз ішсе де, шай ішсе де бір қолына пышақ ұстап отыратын. Қонған шыбындардың басын «лып» еткізіп шауып тастайтын.Кейбірі сол жерде өледі, кейбірі бассыз ұшып кететін…

«Жүре берсең көре бересің» деген. Екі дәрігердің әңгімесіне куә болдым еріксіз.
-Күйеуімнің гамажын киіп кетіппін шатыстырып…
-Ауында тесігі бар ма? (Екеуі тырқ-тырқ күліп алды)
-Тесігін қойшы.Арт жағы салбырап кете береді.Ол менен үлкендеу ғой.(Шамасы менен сәл үлкен Алдекеннен сәл кіші жігіт болса керек)Жүргенің сол қайта-қайта көтеріп
-Сені қойшы, күйеуің байғұс не істеді екен? Жұмысқа сенің гамажыңды киіп кеткен болар(тырқ-тырқ, жырқ-жырқ)

Астанада болып қайттым. «Шабыт» фестивалі аясында. Оған кеңінен тоқталып қайтейін, жіберген прозалық шығармаларым жүлделі болмады.Оған бола жасыған мен жоқ. Қазылар құрамына:
-Бұл шығармаларым әлдеқашан тиісті жерлердінен, үлкен адамдардан өз бағасын алып қойған-дедім.
-Ол қандай жер,қандай адамдар?-деп Фариза Оңғарсынова бастаған әділқазылар елең ете қалды.
-Ол «Керекинфо» және керекинфолықтар!-дедім.
Не керек біраз керекші жиналып жаңа сайттың тұсауын кескен күні кезек күттірмес мәселелерге алданып бара алмай қалдым. Ертесіне Аршаттың айтуы бойынша белгіленген жерге ертерек баруға тырыстым. Баратын жеріміз Сигма жатқан қонақ үйден алыс болмағандықтан Аршат қонақ үйдегі бөлмесінің нөмірін берді. Ішімнен «жиырма алтыншы нөмір, жиырма алтыншы нөмір» деп қайталап барған мен, қонақ үйге кіре бере сүрініп нөмір шатыстырып алдым. Бардым да «27» нөмірдің есігін қақтым. Қылжақбастығым ұстап кетіп «Кто там?»деген еркек дауысына «Шампанское заказывали?» деп жауап бердім. Өзімше Сигма брат есікті ашып«Да, заказывал» дейтін шығар деп ойлап тұрм. Ананың есікті ашатын ниеті жоқ.«Заказ бергенім жоқ» дейді. «Заказ бермесең де ашсайшы» деп мен де қоймаймын.Есікті ашты да «Сен біреумен шатыстырдың-ау деймін» деп жаба салды.«Ну, братан! Приколға приколмен жауап беріп қоясың ә!» деп есігін тоқылдатқанның үстіне тоқылдата түстім. Іштегіде үн жоқ. Бір кезде ресепшін келіншек келіп, «Жұртты неге мазалайсыз» деді. Сонда барып өзімнің есік шатыстырғанымды ұғып, келіншектен кешірім сұрап Сигма жатқан нөмірдің есігін тауып алдым. Барсам Сигма братан отырақ жайма жамылған қыз жоқ…
Сөйтіп, келісілген уақытта Аршатта келді, Алдекенмен де реалда танысып бір кәукілдесіп қалдық.

Екеуі колледжден бүгін де бірге қайтты.Әдеттегідей алдымен қалалық саябақтың адам аз жүретін жолдарымен қол ұстасып келеді. әлденені айтысып күлісті. содан кейін тұра қалып көзбен өбісіп, еріндері еріндеріне тие бергенде сарғайған күзгі жапырақтың бірі үзіліп түсіп екеуінің еріндерінің ортасында қалды…
Оянып кетті.Бұның бәрі бала жігіттің түсі еді. Иә, бұл оған ғашық.Ол қызды ұнатпайтын жігіт кемде-кем.Бірақ, ешбірі дәл бұл тәрізді сүйе алмас.Дәл түсіндегідей қол ұстасып жүргісі келеді,қосыла күлгісі келеді, бірақ, жеме-жемге келгенде қызға батып сөз айта алмай қалады.Қыздың қай аялдамадан түсетінін де біледі. Алдынан гүл алып шығып тосып алмақ та болған.Гүлді алды да, тосып та алды.Бірақ көзімен ғана тосып алды.Көзімен шығарып салған соң гүлді қоқыс жәшігіне лақтырып жіберді. Өзінің дәрменсіздігіне ызаланып қоқыс жәшігін аяғы ауырғанша тепті. Тағы бірде қолына екі балмұздақ алып алдынан шықты.Қыздың үнемі қандай балмұздақ жейтінін де біліп алған еді.Бұл жолы да ішкі сезімін жеткізе алмады.
Ендігі күйі мынау.Күнде бір түсті көретін болыпты.Қыздың нөміріне смс жазып сезімін білдіруге жігіттік намысы жібермейді.Жоқ, қалайда бүгін өз сезімін білдіру керек.Білдіре алмаса ше? Көзі кеше өзіне даярлап қойған, кереуеттің астында жатқан қысқа арқанға түсті…

427-ші нөмірде не айтылмады десеңші. Айналып келіп дін мәселесіне де тірелдік қой. Дәл сол кезде ол тақырыпта сөз қозғауға лайықты жағдайда болмасақта…
Дін-өте нәзік ғылым. Оның шегіне жету мүмкін емес. Пендеге түсініксіз жақтары да бар.