Бізден екі жас үлкендігі бар ауылдасым бала кезінде «көзің неге қисық?»деп сұрағанымызда «көзіме шыбын тышып кеткенде насыбайды көп тамызтып жіберген» деп түсіндіретін. Рас-өтірігін кім білсін.Бірақ әлгінің марқұм әкесінің екі көзі екі жаққа қарап тұратын.
Әйтеуір біздің Жаңаарқа көлемінде «Көзіме шыбын тышып кетті» десе ешкім таңқала қоймайды.

Бұрында кәріс халқы ғана ит етінен әзірленген тағамдарға әуес болады деген түсінік бар болатын біздің жақта. Бұл күнде ит етін өзімізде олардан қалыспай жейміз. Жеке басыма келсем, ем үшін жер едім, аштықтан өліп жатқан жоқпыз, ол мәселені әзірге қоя тұрайық…
Сан-Францисконың 43-жасар Дебби атты тұрғыны торттың түр-түрін пісіреді екен. «Бізде де небір торт пісіргіштер бар» дерсіз мүмкін. Онда ентігіңізді сәл баса тұрыңыз. Деббидің торттары күнделікті өмірде көріп жүрген заттарға, жануарларға да ұқсауы мүмкін. Ұқсауы мүмкін дегеніміз қателік болар, тіпті ажырата алмай қалуыңызда ғажап емес. Мынабір чихуахуа тұқымдас иттің дәмін өз басым татып көруден бас тартпас едім.
Blackberry телефонын армандасаңыз ол да бар. Мультфильмдер мен киноларды да назардан тыс қалдырмаған.
Тапсырыс бойынша қалаған кейпіңіздегі тортыңызды әзірлете аласыз. Жергілікті медицина институтының түлектері өздеріне әйелдің жатыры кейпіндегі тортқа тапсырыс беріп, оларын алған кезде қатты риза болыпты деседі.
Тапсырыс бағасы торттың көлемі мен қиындығына байланысты 200 АҚШ долларынан басталып бірнеше мың долларға дейін кете береді.

Басқада тәтті суретттерге сілтеме

Жазба мына жақтаналынып өңделді.

Ол жылдардың кеткеніне де көп бола қойған жоқ. Бірақ, әлі есімде. Біздер студент атанар жылдары, оның шамалы алдында 2000-2001, 2002 лерде сотосалондарда қызық дәстүрлер болатын. Бір фотосалоннан пленка алсан, сол жерде проявкалату тегін.Басқа жерге апарсаң 100 теңге болды-ау деймін шамасы.Қазір тиын тәрізді көрінетін 100 теңгенің сол кезде құны әжептеуір болған-ау деймін. Жұрттар жаңағындай акцияларға жақсы қатысатын. Пленканың қағаз қорабын жоғалтпауға тырысып жүруші еді. Әйтеуір, әпкем осындай жеңілдіктерді байқастап жүретін. Тағы бір акцияның түрі, 36 кадрында бір десме шығарсаң 25 беттік альбомды сыйлық ретінде алу. Сол кездегі ол альбомның құнының қанша кеніне мән бермеппін.
Сілтеме суретке

Бұл біздің ауылдағы үй. Өзіміз «Ақорда» дейміз, себебі атамыз бен әжеміз осы үйде тұрады.
Ауылдағы іні қарындастарым. Сары көйлектегі менің ұлым Ринат.

Ауылда нанды табаға жауып, қидың қызуымен пісіреді. Біздің ауылда солай әйтеуір. Нан таусылып қалу деген мәселе болады кейде. Сол кезде көрші үйден бір таба нан сұрап аласың. Бір күні біздің үйде нан таусылып қалды, қырсыққанда қантта бітуге таяпты(мыналар жарымаған сорлылар екен демеңіздер, бұл сонау 90-шы жылдар, әйтеуір 90-91ші жылдың біреуі).

Бір кездері мына сар далада маңғырған киіктер жайылып жүретін десе бізден кейінгілер сене қоймас. Біздің өзіміз сол киіктердің ауып бара жатқандағы соңғы көшін көрген ұрпақ болармыз бәлкім… Бәлкім олар аумаған шығар, ауып емес, құрып бара жатқан болар сол кездерде… Қайткенмен де адам қолымен жасалған қиянат еді бұл осынау әдемі жаратылыс иелеріне…

Жігіттің үш жұртының бірі осы нағашы жұрты. «Жігіт жақсысы нағашыдан» деп айтып жатамыз. Бірақ үйге келген қонақтар «Балаң нағашысына тартқан ба?» десе намыстанамыз. Баламыздың жаман қылығын көрсек «Нағашысына тартқан жаман неме!»деп сөгеміз. Сіз өз нағашыңызбен қалайсыз, балаңыз ше?

«Адамның күні адаммен, жануарлардың күні мал дәрігерімен» деген қағиданы қос қолдап ұстап алып, мал дәрігерінен сұхбат алуды жөн санадым. Көп іздеп әуре болғаным да жоқ. Көптен бері ойымда жүрген бір адам бар еді…
Қаладан мал дәрігерлерін тауып алу сұхбаттасу қатты қиын шаруа емес. Бірақ бұл кісіге бүйрегімнің бұруын екі себеппен түсіндіре кетейін. Біріншісі, бұл кісінің ұлтының қазақ болуы, екінші себебім, ол кісі екеуміз фамилияласпыз. Сонымен, Жақыпов Жұмабай Қаппасұлының жұмыс орнына келдім. Сыртта итін, мысығын құшақтаған екі-үш адам кезек күтіп тұр. Ішке ендім. Кіре беріс бөлмеде жеңгеміз отыр екен.
-Сәлеметсіз бе? Жұмекең өзінде ме?
-Өзінде, бір итті тексеріп жатыр.

Бұл күнде аңқау адамның ауызын ұрып кететін түрлі желілік-қаржылық топтар бар. Пирамида, киіз үй дейсің бе түрлі атаумен атауға болады. Олар көбіне бір орында ұзақ отыруды жөн санамайтындар қатарынан. Бұларға кезінде адамдар топ-тобымен барып алданған. Табанақы, маңдай терімен тапқанын салып жіберетін жандар арамызда әлі де бар. Әңгіме олар жайлы емес.
Әңгіме, түрлі косметикалық өнімдер арқылы табыс табуды көздейтін желілік маркетинг турасында. Бұлардың жоғарыдағылардан айырмашылығы ешқайда қашып кетпейді. Тауарларын айналдырып отыра береді. Amway, Mary Kay, Oriflame, Асыл Арман деп кете береді. Бизнестің бұл түрімен жетістікке жетіп алғандар да бар. «Басында бастағандар жеткен шығар. Қазір бұл „не реально“ дейтіндер де табылады.
Ал, енді осы „керекшілер“ арасында желілік маркетингпен ақша тауып жүрген жандар бар ма? 5-10 мың теңге көлемінде емес. Айына 100 мыңнан жоғары кіріс кіргізетіндер. Тауар түрінде өзіңді алдап жүрген ауадағы ақша емес. Кәдімгі, шытырлаған, таза ақша.
Менің өзім де бизнестің бұл түріне басында кіргендер табысқа кенеліп алғандар, қалғандары елес қуып жүргендер дейтіндер қатарынанмын. Бірақ, Балқаштағы апам (әпкем) 2013-ші жылдың ақпан айында Орифлейм дейтін біреуіне кірген екен. Қандай жанкештілікпен еңбектенгенін мен білмеймін. Дегенмен, ана жолы қаламызға сапарлатып келгенде тура осы желілік маркетинг арқылы қанша табыс тауып отырғанына көзім жетті. Айына мың доллардан артық табыс кіргіземін дейді. Әскердегі шендер секілді бұл кісілерде де өзіндік дәрежелер бар еен. Апам-директормын дейді.
Ал, енді жетістікке жетуін еңбектенуінен және адамдарға бұл бизнестің көзін дұрыс түсіндіре алуынан іздеуіміз керек екен. Оның айтуынша керексіз косметикалық тауарларды тапсыра берудің қажеті жоқ. Күнделікті өмірде қолданылатын тіс пастасы, тіс шөткесі, сабын, иіс су, сусабындарды тапсырыспен алып отырсаң ғана жеткілікті. Әрине, тек өзіңе қажетті бұл заттарды ай сайын алып отырсаң жоғары жетістікке жетпейсің. Көрші-қолаңды да жаңағы әдіске үйретесің.
ал, енді бұлардың пирамидалық топтарға ұқсайтын жерлері артынан адам тарту. Яғни, өз астына адам жинау. Артыңнан 5-6 адам жақсы жұмыс істеп тұрса тегін ақша есеп шотыңа құйыла береді дейді. Айтуға оңай… Бейсен Құрамбек не дейді екен?
Сілтеме, ойлап тұрғандарыңыздай суретке

«Ақсақ қой түстен кейін маңырайды» деген жақсы сөз бар ғой халқымызда.Әйтеуір маңырайтынын жанымызға медет. сол қой тәрізде мен де түстен кейін емес, кешке қарай намаздыгер мен намазшамның ортасында маңырайын деп отырмын.
Алматы мен Астананың киносүйерлері баяғыда көріп, пікірлерін, жазбаларын арнаған «алып қашу операциясын» кеше ғана көрдім өз басым. Керемет алып бара жатқан ештеңесі жоқ. Сол баяғы сөйлеу мәнерлері мен ойнау мәнерлерінің жұтаңдығы анық байқалады. Киноляп дегеннің болып тұратыны белгілі. Бұл кинодағы киноляп қыздың нағашы ағасы Джимми рөліндегі бойдақты сомдайтын Беріктің қолындағы неке сақинасы. Кино бойы біресе саусағынан байқалып қалса, бірде алып тастағандары байқалады. Кей эпизодтары «25 теңгені» еске салатындай.Қаракөз, Тұрсынбектер жақсы-ақ ойнап жүр. Сырым продюссері өзі болған соң басты рөлді сомдаған болар. Дегенмен актерлік шеберлігі аз екені көзге ұрып тұр. Солай.