Қадір түні жайлы
Қадір түні (Ләйлә-тул-қадр)Қадір түні Рамазан айының ішіндегі,Құран кәрімде мадақталған ең қадірлі түн болып табылады. Аяти каримада: «Қадір түні мың айдан қайырлы»делінген. Құран кәрім Расулуллаһқа осы түні түсе бастады. Рамазанның соңғы он күндері және түндерінен іздеу керек.
Хадис шәрифтерде былай делінген:
«Аллаһу та’аланың алдында ең қадірлі түн – Қадір түні». (У. Нәжат)
«Қадір түнінде бір рет Қадір сүресін оқу Құран кәрімді хатым етуден де сауапты. Бұл түні қой сауымындай уақыт намаз оқу, ғибадат ету, бір ай барлық түнді ғибадатпен өткізгеннен де артық». (Тәфсири муғни)
«Қадір түнін сеніп және сауабын күтіп, ғибадатпен өткізген адамның Аллаһу та’ала өткен барлық күнәларын кешіреді». (Бұхари, Муслим)
«Ғибадат үшін ең жақсы түн – Қадір түні. Ең қорқынышты түн – қабірде болатын түн. Ең жақсы түнде ең қорқынышты түн үшін дайындық жасаған адамға сүйіншілер болсын».
Пайғамбарымыз Қадір түнінде «Аллаһумма иннәкә афуун кәримун тухиббул афуа фа’фу анни» дұғасын оқу керектігін білдірген. Мағынасы: «Ей Раббым! Сен әрине кешірімдісің. Кешіруді жақсы көресің, мені де кешір».
Ата-бабаларымыз «Әр келгенді Қыдыр біл, әр түніңді Қадір біл» деген. Рамазанның барлық түнін ғибадатпен өткізсек, Қадір түніне кездескен боламыз.
Бұл түнді ғибадатпен өткізу үшін қаза намаздар оқу керек, Құран кәрім оқу, дұға және тәубе ету керек, садақа беріп, бұлардың сауаптарын өлі-тірі барлық мұсылмандарға бағыштау (арнау) сауап іс болып табылады.
Сұрақ: Қадір түнінің маңыздылығы қандай және 27-ші түні екендігі нақты ма?
Жауап: Қадір түні – Рамазан айының ішіндегі бір түн. Қадір түнінің қай түн екендігі нақты белгісіз. Ғұламалар «Аллаһу та’ала разылығын жақсылықтардың ішіне, ашуын күнәлардың ішіне, “орта намазын” бес уақыт намаздың ішіне, әулиесін адамдардың арасында, ал Қадір түнін Рамазан айының ішінде жасырған» деген.
Сондықтан да Аллаһу та’аланың разылығына қауышу үшін ешбір жақсылықты кішімсімеу керек. Ашуы күналардың ішінде жасырылғандықтан, ешбір күнәні кішімсімеу керек. Орта намазды жіберіп алмау үшін бес уақыт намаздың бәрін уақытылы оқу керек. Әулиесі адамдардың арасында жасырылғандықтан, барлық адамдармен жақсы қарым-қатынаста болу керек. Әр көргенді Қыдыр, әр түнді Қадір деп білу керек.
Хадис шәрифтерде былай делінген:
«Аллаһ алдында ең құнды түн – Қадір түні» (У. Нәжат)
«Мың айдан да құнды болған Қадір түнінің игілігінен мақрұм қалған адам бүкіл игіліктерден мақрұм қалған болып саналады.» (У. Нәжат)
«Қадір түнін Рамазанның соңғы он күнінің ішінен іздеңдер.» (Мүслим)
«Қадір түнін Рамазанның соңғы он күнінің 21, 23, 25, 27 және 29 секілді тақ түндерінен немесе Рамазанның соңғы түнінен іздеңдер. Сауабын ойлап Қадір түнін ғибадатпен өткізген адамның күнәлары кешіріледі.» (И. Ахмед)
«Қадір түні Рамазанның 27-ші түні» (Әбу Дауд)
Имам Ағзам хазреті Қадір түнін көбінесе Рамазанның 27-ші түніне тура келетінін білдірген. «Қадір түніне тура келген түнді ғибадатпен өткізген адам, Қадір түнін ғибадатпен өткізгендей сауабқа бөленеді» деген хадис шәрифті ойлап жиі жиі дәлме-дәл келетін 27-ші түнін ғибадатпен өткізетін болсақ, ол түн Қадір түні болмаса да үлкен сауабқа бөленеміз.
Қадір түнін сұраған бір кісіге пайғамбарымыз «Бұл жылы Қадір түні Рамазанның алғашқы түні еді, өтіп кетті. 27-ші түнді ғибадатпен өткізген адамға денедегі қылдар санындай қажылық, умра, шәһидтік және ғази сауабы беріледі» деп жауап берді. Тағы бір ретінде «Бұл жылы Қадір түні өтіп кетті, бірақ Рамазанның 27-ші түнін ғибадатпен өткіз! Қадір түнінің сауабына қауышасың. Шапағаттан нәсіпсіз қалмайсың» деген. Хазреті Айша анамызға да «13-ші түн еді, өтіп кетті, Қадір түнін жіберіп алсаң, 27-ші түні қауышасың. Ол түнді ғибадатпен өткізсең, ахиретке сапар үшін азық ретінде ол түндегі ғибадат саған жеткілікті» деді. Хазреті Айша анамыз «Расулуллаһ алейһиссалам Рамазанның соңғы он күнінде көп ғибадат ететін еді» деген.
Қасиетті уақыттарда (түндерде, айларда) күнәлардан міндетті түрде ұзақ болу керек, жақсылықтарды және ғибадаттарды көбейту керек. Өйткені Аллаһу та’ала тарапынан жақсы көрілген адам, қасиетті уақыттарда қасиетті істермен шұғылданады. Жаман көретін құлы болса, қасиетті уақыттарда жаман істермен шұғылданады. Жаман істермен шұғылдануы, оның азабының одан да ауыр болуына және Аллаһу та’аланың бұрыңғыдан да оны жек көруіне себеп болады. Өйткені ол бұл әрекетімен осы қасиетті уақыттың берекесінен мақрұм қалып, оның құрметімен қасиеттілігін жерге таптаған болады.
Бұл түнді ғибадатпен өткізу үшін ілім үйрену керек, мәселен фиқһ кітаптарын оқу керек, қаза намаздарды оқу керек, Құран кәрім оқу керек, тәубе ету, дұға ету, садақа беру керек, мұсылмандарды қуанту керек, бұлардың сауаптарын өлі-тірі барша мұсылмандарға бағыштау керек. Қадір түнін ғибадатпен өткізген, Рамазан оразасын тұтқан, қажылығы қабыл болған адамның бүкіл күнәлары кешірілгенімен, қазаға қалған намаз, ораза қазасы және құл ақылары өтелген болмайды. Бұлардың қазасын оқып, ақыларын өтеп қарыздардан құтылу керек.
Сұрақ: Қадір түнінің белгілері қандай? Қадір түніне дәл келу (табу) үшін Рамазанның барлық түндерін қалай өткізу керек?
Жауап: Рамазанның барлық түнін Қадір түні деп ойлап әрекет етсек Қадір түніне дәл келген боламыз. Әр күні ең аз дегенде мыналарды орындау керек:
1) Құптан намазында зәм сүре ретінде «Қадір» сүресін оқу керек.
2) Қадір түнінде оқылатын дұғаны оқу керек.
3) Бір-екі бет Құран кәрім оқу керек.
4) Дін кітаптарынан бір-екі бет оқу керек.
5) Аз да болса садақа беру керек.
6) Түнде сәре уақытында, екі рәкат намаз оқып, “Сілсілие алие” деп аталатын әулиелерді атап, бұл ғалымдардың құрметіне деп дұға ету керек.
7) Күндізін де түні секілді ғибадатпен өткізу керек.
Қадір түнінің белгілері: аспан ашық және тыныш болады, ыстық та суық та болмайды. Ертеңіне күн қызарып шуақсыз туады. Қадір түнінде ит дауысы естілмейді деген ғалымдар да болған. Хазреті Убәйд бин Омардың айтып бергені: Қадір түнінде теңізге түскен едім. Суын ішкенімде тұзды емес еді, тұщы және жағымды еді.
Хадис шәрифтерде былай бұйырады:
«Қадір түні аспан ашық және жағымды болады. Суық және ыстық емес, таңертеңгісін күн қызарып шығады.» (Табарани)
«Қадір түні аспан ашық болады, ыстық та, суық та болмайды. Аспан бұлтсыз болады. Жаңбыр және жел болмайды. Ол түннің таңының белгісі күннің шуақсыз шығуы.» (Табарани)
«Қадір түнінің таңында күн шуақсыз шығады. Көтерілгенге дейін бір табақ секілді болып көрінеді.» (Мүслим)
Сұрақ: Қадір түнінің маңызы неде?
Жауап: Қадір түні Рамазан айының ең құнды, ең қасиетті түні. Қадір түні тек осы үмбетке тиесілі. Басқа пайғамбарларға мұндай ізгілікті түн берілмеді. Хадис шәрифте: «Аллаһу та'ала Қадір түнін үмбетіме сыйлады, басқа үмбетке бермеді» делінген. (Дәйләми)
Расулуллаһқа өзінен бұрыңғы адамдардың өмірлерінің қандай болғандығы білдірілгенде, өз үмбетінің өмірлерінің қысқа екендігін көрді. Өмірлері ұзақ болған бұрыңғы үмбеттердің орындаған салих (жақсы) амалдарын өз үмбеті орындай алмайды деп ойланған кезінде, Аллаһу та'ала Оған мың айдан қадірлі болған Қадір түнін ихсан етті. Аллаһу та'ала «Қадір түні сенің үмметіңдікі» деп, хабибінің көңілін жайландырды. (И. Малик)
Расулуллаһ алейһиссалам «Исраил ұрпақтарының пайғамбарларынан 80 жыл үздіксіз ғибадат еткендері болды.» дегенінде, сахабалар таңырқап қалды. Жәбірейіл алейһиссалам келіп «Йа Расулаллаһ, үмбетің айтылған пайғамбарлардың (басқа жұмыстарының тысында) 80 жыл үздіксіз ғибадат еткендеріне таңырқап жатыр. Аллаһ саған одан да жақсысын берді» деп «Қадір түні мың айдан да қайырлы» деген аятты оқыды. (Рияд-ун-насихин)
Балиғатқа толғаннан кейін 50 жыл өмір сүрген адам, 50 рет Қадір түнін өткізеді. Бір түні 80 жылға татитын болса, 50Х80=4000 жыл болады. 4 мың жыл ғибадат еткендей сауапқа қауышады. Хадис шәрифтерде былай делінді:
«Сауабын Аллаһтан үміттеніп Қадір түнін ғибадатпен өткізген адамның өткен күнәлары кешіріледі.» (Бұхари)
«Қадір түнінде бір рет Қадір сүресін оқу, басқа уақытта Құран кәрімді хатым еткеннен де артық сауап. Қадір түні бір рет «Субханаллаһ», бір рет "Әлхамдулиллаһ", бір рет «Лә илаһа иллаллаһ» деп айту 700 мың тәсбих, тахмид және тәһлилден құнды болады. Бұл түні қой сауымындай уақыт (аз уақыт) намаз оқу, ғибадат ету бір ай барлық түндерді таңға дейін ғибадат етуден де құнды.» (Тәфсир-и Муғни)
Расулуллаһ Қадір түнінде «Аллаһуммә иннәкә афуун кәримун тухиббул афуә фа-фу анни» дұғасын оқитын еді. «Йа Раббым, сен кешірушісің, кешіруді жақсы көресің, мені де кешіре гөр» дегенді білдіреді.
