Алғаш 1-курсқа келгенде университеттің (ЕҰУ) жастар ісіне көп көңіл бөлгенін байқадым. Көңілің қалаған бірлестікті «шертіп жүріп» таңдай аласың. Би, ән, театр, саясат, қоғамдық шара немесе өнер дейсің бе, өзің білесің. Бастысы, өз қызығушылығың мен қабілетіңе сайын дөп табу. Көпшілігінің басын шалып та көрдік) Алайды, таңдауым «Парасат» пікірсайыс клубына тоқтады. Тоқтатқан да сондағы аура, сондағы жаңа достарым болды.
Пікірсайыс… Бұл сөзді естігенде көптің ойына сөз таластырып жатқандар мен дау-дамай алаңы келетіні шындық. Алайда, нағыз пікірсайыстың не екенін көпшілік біле бермейді. Ол жастың да жасамыстың да ойлау қабілетін дамытатын, мәселеге екіұшты талдау жасауды үйрететін, ораторлық өнеріңді ұштап, аудиторияның алдында қымсынбай сөйлеуге жол ашатын мектеп. Шынында, «Парасатқа» келгенге дейінгі Құндыз мүлде басқа еді. Қазір біраз тәжірибе жидым, дебаттың шыңына жетпесем де, өзімді тұлғалық жетілдіру процесінде даму бар.
Бірақ, мұны тек сол ортаға тұрақты болғандар ғана біледі. Басқасының ойы жоғарыдағыдай нетаивтен құралады. Сол үшін сіздерге біршама құпиялармен бөліскім келді.
Дебат мүлде таңсық адамдар болса, азғантай ақпарат берген дұрыс шығар.
Пікірсайыстың ежелден қалыптасып қазірге жеткен бірнше форматтары болады: БПФ (Британдық парламенттік), АПФ (Американдық парламенттік), ЛД (Линкольн-Дуглас), КПФ (Карл-Поппер) және тағы басқалар.
БПФ бойынша ойында 2 спикерден (ойыншы) тұратын 4 фракция (команда) 1 руумды (room) құрайды. Үкімет және оппозияция ашушы және жабушы үстелдерден құралады. Позиция жеребе нәтижесінде (турнирде tabmaker) анықталады. Қарар (алдын ала немесе 15 минут бұрын) ұсынылады.


Төреші, тайм-кипер ойынды бақылап, бағалап отырады. Айтпақшы, ойын шешімі әділ өтуі үшін мұнда жұп төрешілік болмайды. Кейде тіпті жалғыз төреші де шешім шығара береді. Feedback деген бар, — төрешімен кері байланыс. Яғни, шығарылған шешімнің дұрыстығын дәлелдеп, ұтылыс мен ұтыстың себептерін түсіндіреді.



Иә, иә, терминдер көп! Ол өте-мөте «серьезный» нәрсе. Сол себепті, дебатПЕН ойнамаңыз, дебатТЫ ойнаңыз.


Қымбатты, дебат ойнамайтын достым, егер сіз мұны айқай-шу десеңіз, қателесесіз, бұл – мәдениетті пікір алмасу. Дебат, бұл – «ханым, бикеш, мырза, сіз» деген жіңішке сөздер)


Ең қызығы, пікірсайыс мамандық таңдамайды. Себебі, ұсынылатын резолюциялар қоғамның барлық саласын қамтиды. Тіптен бар ғой, дұрыс ойлай білу, ойын аргументтермен дәлелдеу барлығына керек «нәрсе» деп ойлаймын.


Дебат — республика жастарын біріктіктіретін құндылық. Өте жиі ұйымдастырылатын турнирлердің нәтижесінде 1 дебатердің 200 шақты дебатер-досы болады (орта есеппен).


«Не туралы айтасыңдар осы?» дейтіндерге бірнеше қарардың мысалын келтіріп кетейін –
«Бұл палата білім жүйесін модернизациялаудың тиімді механизмін ұсынады.
БП әлемдік су ресурстары қоғам меншігі болуы тиіс деп есептейді
БП эфтаназияға тыйым салады
БП ТМД елдері біріңғай тарих кітабын жазып шығу ақталады д.е.
БП жекеменшік денсаулық сақтау ұйымдарына тиым салады.
БП заңсыз жолымен табылған дәлелдердiң қылмыстық iске қосуын ақтайды»
Мінекей, осы секілді тізім кете береді. Сіз дебат «оғы» арқылы қаншама «қоянды» ататыныңызды түсінген шығарсыз?)




(Ашық аспан астында — «Open air» турнирінен)

Ең маңыздысы, пікірсайысшылар — қоғамдағы кез келген мәселе төңірегінде өзіндік ойы бар, субъективті пікір иелері. Олар жан жақты, потенциалдары мықты келеді. Асыра сілтеп мақтауда демеңіз, мен жүрген орта сондай. Мен жүрген «Парасат» — үлкен жанұя!

Блогқұрылтай үшін Таразға келіп, орналасқан күннен бастап хабарласқан тараздықтар жайлы жазғым келді. Олар – Тараздың белсенді жастары, пікірсайысшылары. Олардың жете таныс болмаса да, хабарласып, Тараз қаласын аралатып, жағдайымызды сұрап, қасымызда жүргендігі олар туралы жазуға итермеледі. Сіздерге баршаға белгілі Тараз қаласының тарихы мен тарихи жерлері туралы жаза бермей, көпшілікке беймәлім пікірсайысы мен пікірсайысшыларын таныстыратын боламын.

ПІКІРСАЙЫС ОРТАЛЫҒЫ

Осыдан 6 жыл бұрын, 2010 жылы барлық Жамбыл облыстық пікірсайысшыларды жинаған «Еркін пікір» Жамбыл облыстық пікірсайыс орталығы құрылған. Әкімшілікпен тікелей байланыста болып, пікірсайысты дамыту жұмыстарымен айналысуда. Облыс әкімдінің жастар саясаты мәселелері басқармасының «Жастар арасында пікірсайыс ойындарын ұйымдастыру және өткізу» тақырыбындағы әлеуметтік маңызы бар жобасын ұтып алған. Жастар арасында пікірсайыс ойынын насихаттау мақсатында кездесулер, семинар, тренингтер мен оқыту курстарын өткізумен айналысады. Облыстың барлық аудандары мен Тараз қаласында шешендік өнерге баулу мақсатында семинарлар мен жергілікті іріктеу турнирлерін өткізеді.

ТАРАЗ ПІКІРСАЙЫСШЫЛАРЫ

Пікірсайыста аға буын, орта буын, жас буын деген ұғымдар бар. Бұл ұрпақтар сабақтастығы десе де болады. Өзінен кейінгі буындарға үйретіп, жол көрсететін, өз орнын қалыптастыра білген тараздық аға буын пікірсайысшыларының алдыңғы қатарлы үштігімен таныстыру:

1. 1991 жылы дүниеге келген Ернұр Мадияров 6-сыныптан бастап пікірсайыс ойындарын ойнаған. Мектеп лигасында көптеген жетістікке жетіп, колледжде студенттік лигада ойнай бастайды. Жамбыл облысының абсолют чемпионы болып табылады. «Нұр Отан» партиясының кубогына арналған турнирдің 2 рет финалисті болған және 2014 жылы чемпионы атанып турнирді Тараз қаласына алып келген болатын. Линкольн-Дуглас форматы бойынша да чемпион және мықты ойыншысы. Ерекшелігі – қарсыластың айтқан әрбір сөзіне қарсылық білдіреді. Саяси білімі, логикасы мықты ойыншы қазіргі тараздық ойыншылардың кумирі болып табылады. Қазіргі таңда Байзақ аудан әкімдігі ішкі саясат бөлімінің «Жастар орталығы» мекемесінің директоры болып қызмет атқарады.

2. Келесі тараздықтардың үлгі тұтар ағалары – Әлімжан Шырынбеков. Республикалық турнирлардың бірнеше дүркін жеңімпазы Әлімжан мырза Линкольн-Дуглас форматының шебері. Қызылорда қаласының турнирында АПФ(Америкалық парламенттік формат) форматында да, ЛД форматында да, фан дебатта да чемпион атанған. Өзіндік стилі бар Әлімжан мырзаның ерекшелігі – фан дебатының патшасы. Қазіргі уақытта пікірсайыстан алыстаған.

3. Аға буындар үштігін аяқтайтын – Серікбол Берікқожа.
Тараздағы барлық клубтың басын қосушы ұйым Еркін Пікірдің негізін қалаушы. Республиканы толық мойындатқан өте білімді ойынша "Құбыжық" деген лақап атқа ие болған. Қəзіргі таңда маслихат депутаты. Өте мықты дебатер, ұйымдастырушы, «ЖаңаРУ» жастар коалициясы» заңды тұлғалар бірлестігінің президенті, заң ғылымдарының магистрі.

Осы мықты тараздық пікірсайысшылардың ізін жалғастырушы, қазіргі пікірсайыс ортасында есімдері таныс ойыншылар қатарына кезінде «Еркін пікірді» басқарған Асхат Олжабаевты, қазіргі «Еркін Пікірдің» басшысы Ақнұр Сәрсенбекті, Дулат Тұрсыналы, Сағат Жаналиев секілді ойыншыларды атауға болады.

ФОРМАТ

Формат барлық жердегідей АПФ (Америкалық парламенттік формат) форматы бойынша амандасудан қорытынды немесе нəтижеге дейін толық сақталу керек. Ерекшеліктері:
• Философия соңында емес, міндетті түрде дефиницадан кейін айтылуы тиіс, болмаса жоқ деп есептеледі.
• Тек қана идея жеткіліксіз, аргументте факт болу міндетті.
• Үшінші сұрақты қабылдау міндетті
Сіздерге тараздықтар, оның ішінде пікірсайысшы жастары туралы кішкене болса да ақпарат бере алдым деп ойлаймын. Оқығандарыңыз үшін рақмет! Толықтыруларыңыз бен пікірлеріңізді күтемін!))