Адам өз рухын сезінуі

Кейде адамдарда болады ғой, болып жатқан оқиғаны бұрын түсінде көргендей боласың. Содан соң айтасың: «дәл осыны түсімде көрдім» — деп. Бұл сонда қалай… Не себептен болады?

Бұның түске қатысы жоқ. Бұл жер бетіндегі барлық адам баласында болатын жағдай. Адамның рухы болады. (яғни, адамның жаны, рух пен жан бір мағына) Адам өлген кезде, оның сыртқы тәні, денесі қабірде шіріп жоқ боп кетеді. Ал рухы өлмейді, көкке көтеріледі. Яғни, рухымыз Аллаға қайтарылады. Алладан келдік, қайтадан Аллаға қайтамыз деген сөз бар. Ең бірінші адам баласы ананың құрсағында жаратылып жатқан кезде, ең алдымен оның рухы жаратылады екен. Сосын осы рухына бүкіл жер бетін, өзінің болашақ өмірде көретін оқиғаларын, көретін жерлерін алдын-ала көрсетіп қояды екен осы рухқа. Міне бізде осындай жағдайлар болады, бұрын осы жерде болған сияқты, осы оқиғаны бұрын көрген сияқты боп тұрамыз, сол кезде рухымыз сезінеді екен сол жерде болғанын. Ислам дінінде әлимсақтан бері мұсылманбыз деген сөз бар, әлимсақ деп адамның рухы жаратылған кезді айтады, яғни бүкіл адам баласы жаратылған кезде мұсылман боп жаратылады екен. Кейін оны ата-анасы не мұсылман, не христиан, не буддист қылып тәрбиелейді.Бұл, яғни, біздің бұрын болғандай секілді бір сәт осы жағдайды сезінуіміз біздің кім екенімізді айқындап береді. Яғни мұсылман болуды қаласақ та, қаламасақ та, Ислам дінін жақсы көрсек те, жек көрсек те, егер рухымыз осы бірсәттік жағдайды сезінсе, бұл біздің мұсылман екенімізді білдіреді.
Әрі қарай

Ұлттық Интернет Ассоциация. БЛОГИАДА. Астана

Ұлттық Интернет Ассоциация
Астанаға келгеніме бүгін үшінші күн. Демалыс күндеріне түскеніме өкінгеніммен ары қарай уақыт созуға болмайтынын түсініп келдім. Алдымда үлкен «сұрақ белгісі» тұрғанымен амбиция жоқ емес. Әрқашанда жоспармен жүретін адаммын. Сонымен "ҰИА" -ға келетін болсақ, ең бірінші, дауысының салмағы болу үшін мүшелер санын арттыру қажет. Жоғарыдағылар бізбен санасу үшін құрамымызды көбейтуіміз керек. Келісімдер бар, сіздерді де шақырамын. Қуантарлығы, жақында ғана жаңарған KASPI.KZ біздің құрамға кіретін болды. Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен меморандумға отыруға алдын-ала келісім бар. Шымкент қаласында ИТ саласында бір жиын өткізу туралы «Оңтүстік Қазақстан Ішкі Саясат басқармасы» басшысы Берік Уәли жоспарда бар екенін айтты. Шымкент қаласы әкімі Дархан Сатыбалды демеуші болған былтырғы «TECHx SHYMKENT» конференциясы естеріңізде болса, ол да биыл жалғасын табады. Осы екі-үш күннің ішінде керемет адамдармен бірге болдым. Жоспарлаған адамдардың бәрімен сөйлесе алмадым, бірақ әлі уақыт көп. Үлгергендермен жолығармын, болмай қалса маңызды емес.

БЛОГИАДА
Шын мәнінде керемет бастама. Қолдаған, қолға алған Азаматхан Әміртай ағаға рахмет. Тек миллион теңгеге шектелмей қосымша сыйлық қоры пайда болып жатыр. Мен де жақсы жаңалық қосқым келіп отыр. Келесі Блогиада жылына бір рет емес кварталдық немесе ай сайын өтетін болуы мүмкін. Ал қазіргі «БЛОГИАДА» жеңімпазы және 2-ші, 3-ші орын алған блоггермен "ҰИА" келісім шартқа отырып, айлық төлеп, KOZQARAS.KZ сайтының колумнисті ретінде жұмысқа алатын болады. Шет елдерге блог-турларға жіберіп тұру жоспарда бар. Осының бәрі дұрыс іске асып кету үшін келіссөздер жүргізіп жатырмыз.

АСТАНА
Астанаға үйрену мен үшін қиын екен. Шынымен. Үйреніп қалған, үйімдей болып кеткен офисім жоқ. Қыздарым Шымкентте. Эпплсиннің нөкерлері BIK Media-ға ауысты. Очм, маған Астанада істейтін жұмыс көп екен. Үй мәселесін шешіп, іске кірісейін. Достар, бірігіп жұмыс істейік!
Әрі қарай

Апамның әңгімесі

Менде бір керемет сюжет бар...: Апамның әңгімесіӘкемнің туған апайы біртүрлі қызық әйел. Жұрт жын соққан деп шет-қақпайлайтын. Бірақ сөзі, кимі киісі, іс-әрекеті задында жақсы адам болғанынан хабар береді. Қыз кезінде сен тұр, мен атайын дегендей белсенді, жиын-тойдың гүлі болған. Қазір үнемі тұнжыраңқы күйде ой үстіне жүргені. Тек мені көрсе болды, мәре-сәре болып жас балаша шаттанып, жылы-жұмсағын ауызыма төсейтін. Шешіліп әңгіме айтып, екеуіміз тәтті-пәттімен дәмдеп, ұзақ шай ішіп отыратын едік.
Бірде сабақтан босай сала сол апайымның үйіне тартып отырдым. Қаланың шетінде тұрады, жалғыз өзі. Азын-аулақ талы бар, кішкентай жеміс бақшасында арам шөп отап отыр екен. Мені көре сала дереу қолын сүртіп жіберіп, бетімнен сүйгіштеп, қалбалақтап қуанып қалды. Үйге келмеген бір айдың ішіндегі әңгімелерімді шетінен тізіп айтып тауыса алар емеспін.
-Өткенде маған гүл берген бала бар ғой, сол ұнамай қалды.
-Әй, неге, жібі түзу, тәрбиелі сияқты еді ғой?
-Өткенде ол мені түнемелікке пәтеріне шақырды. Содан-ақ ойы белгілі болып қалды-, деймін бұртиып.
-Е, қазіргі еркектерің сол емес пе, нағыз жыртқыш. Мынау менің қарындасым-ау, қыз бала-ау деген ой жоқ. Түгел бетімен кетіп, жыртқыштанып алған. Өтірік өзеурегеніне сенбе. Әлгі жан жарым, құдай бере салған отбасым деп-ақ жүріп, реті келсе қыздарға тиісіп қалудан бас тартпайды ғой, жарықтықтар.Тиыш сабағыңды оқы, жігіт өзі табылады. Солай деші, еее, онда керегі жоқ деш,-деп әлгі жігітің қылығына көңілі түсіп қалды.

Мен апайыммен қандай жігіт қандай тұрыста, қандай қимыл мен қай жерде, не дегенін бүге-шігесіндейін қалдырмай айтып беріп отырамын. Ол балаша аңқылдайды.

Апайымның альбом-альбом болып жиналған фотосуретті көп-ақ. Әр суреттің өз тарихын айтып, әңгімеден әңгіме шыға беретін. Кезек үш қыз, екі ұл болып көңілді тұрыста түскен фотоға келді. Мынау жігітіңіз болған ба еді деп сұраймын әдейі ішіндегі сұғақ бойлысын. Апайым суретті қолына алды да, терең күрсініп үндемей қалды. Ренжітіп алдым ба деп мұндайды күтпеген мен де ыңғайсыз сәттен қалай шығарымды білмей қипыжықтап, көзім жыпылықтап кеткен. Ол маған бұрылды да, «менің ең жақын достарым болатын. Бір қателіктің кесірінен олар қазір бұл өмірде жоқ» деді. Иә, тура солай деді. Сосын диванға оңтайланып жайғасып алып, мына әңгімені айтып берген еді.
***
Ол кезде бала едім ғой, ауылдан келе қалған бетім. Арзан, кішкентай құжыраны жалға алдым. Сондайлық ұнады. Жеке өмірге өздігімнен аяқбасуым, әрі алда мені тек жақсылық пен қуаныш күтеді деп елестетуімнің өзі-ақ тоқшылық сезім сыйлады. Техникумдағы ортам да сондай көңілді еді ғой. Ән мен би десе дес бермедім. Мен дегенде бәрінің ауызының суы құритын. Сонда жүріп осы бесеуіміз дос болдық. Әр түрлі группа да оқысақ та жақсы араласып кеттік. Мынау тұрған екі қыз – Айдана мен Дәрия. Дәрия ұл мінезді, қызу қанды болатын. Басына қисынды, қисынсыз қандай ой келеді, міндетті түрде барып жасайтын қыңыр еді. Айдана болса Дәрияның кері, ұяң, әрі сабақты түгел беспен оқыды. Ал мынау екеуі ағалы-інілі Жүрсін мен Қуандық. Байғұстардың әке-шешесі жоқ, детдомның балалары ғой. Сонда да бір көңілдеріне алмайтын еді өздері.

Осының бәрін бастаған Дәрия болды. Бір күні сабаққа екі өкпесін қолына алып, жүгіріп жетті. Ентігіп тұрып, оның танысы үйіне өлген адамның жанын шақырып, алда болатын оқиғалар туралы сұрап білгенін айтты. Біз күлдік те қойдық, сенген жоқпыз әрине. Бірақ оны бүгін кешке істемесек болмайды деп, ақыры кешке менің жалдамалы пәтерімде жиналатын болып шештік. Алдымен қыздардың ішінде кім бірінші күйеуге кетеді деген сұраққа жауап аламыз деп шуластық.
Кешқарая үйде төрт қара көз түгел жиналдық. Перделерді түсіріп, үстелдің үстіне май шам жағып, дөңгелене отырыса қалдық. Ақ қағазға әріптерді қатарымен тізіп, табақты төңкердік. Стрелканы да мұқияттап қарап бояумен сызуды ұмытпадық. Барлығымыз табақтың жиегіне саусақ ұштарын тигізе отырып, ендігі қалғаны әлгі рухты шақыру. Ойлана келе «қайсысың барсың, сол аруақ келе бер» деп жамырасқан хорымыз бөлме ішін кернеді. Отырғанымызға жиырма минутан асып кетті. Енді шыны керек жалыға бастағандайыз. Мен ұйқысырай есінеп сол жаққа басымды кенет бұрғаным сол еді, бұрышта тұрған буалдыр қара елесті көріп ауызым ашылған күйі қатым. Елес үнсіз, қозғалыссыз бұлдырайды, ер адамның бейнесіне келетін сияқты. Жүрегім ауызыма тығылды дегенді сезініп көрген адам айтады, әсте. Ішімдегі қорқыныш тереңге тастап жібергендей мелшиіп қатып қалғам. Балалар менің мелшиіп қалғанымды көріп, барлығы сол бұрышқа көз тастасты.

Әлі есіміде Айдананың көгерген қалпы, ерінін қалай жымқыра тістегені, шыңғыруға шамасы жетпегендей. Сол сәттегі минуттар ғасырға созылғандай қанша отырғанымыз есімде жоқ. Тыныштықты бұзған сол Дәрия болды:
-Қаңғырған рух! Біздің сұрақтарымызға кәне, жауап бер. Атың кім сенің?
Үнсіз тұрған қап-қара елес қозғала қоймады, ортадағы табағымыз да.
-Әй, жауап бер деймін. Сені не үшін шақырдық мұнда,-деп Дәрия кенет дүрсе қоя берді. Ол маған өзіне ұқсамай кеткендей көрінді. Қуандық ақырын жеңінен тарта сыбырлады:
-Дәрия, жындысың ба? Аруақтармен бұлай қатты сөйлесуге болмайды ғой? Есің дұрыс па, отыр,-деп жатты.
-Ол неге үндемейді енді? Мүсін сияқты қатып тұрғаны несі?!-деп айқайлаған Дәрия орынынан тұра ұмтылды. Ол өзін батыр көрсеткісі келді, әлде өзінің ішкі әлемінде бір құбылыс болды ма маған беймәлім. Елестің қасына жетіп үлгермей, буалдыр бейне жоқ болды да кетті. Мен Дәриядан да қорқып кеттім. Елестің алдындағы Дәрия өзіне ұқсамайтын күмәнді қылықтар көрсетті, әлде шалдуралығы ма екен. Сол түні барлығымыз бірге ұйықтадық. Ұйықтадық деген аты ғана. Ұзақты түн қорқынышы түс көріп, бастығырылып шықтым. Әлгі ер адамның қара түнек бейнесі төсегімнің басында тұғандай, дауысы алыстан еміс-еміс талып жеткендей түнімен елегзіп шықтым. Таңертегісін болған жайды түк болмағандай есімнен шығарғым келді. Бәріміз сөйткіміз келді.

Бұл түннен соң барлығымздан түн баласы тыныштық кетті. Айдана күнде сабаққа шаршаңқы кейіпте, жылап келеді. Буалдыр түнек бейне төсегінің басына отырып алып, түнімен күзетіп шығады дейді. Ал Қуаныдықтың денесі өз-өзінен кесіліп қалып жүрді. Не тіліп кететінінен бейхабар ол, сондай аурудың жаңа түрі ме екен деп ауруханаға қаралмақшы да болды. Сондай бір нашар күндер басталды біздің арамызда. Бір күні түн ортасында бойым тоңазып ояна келсем, терезе ашық қалып, сыртта ұйытқи соққан жел бөлмеге жапырақтарды шашып тастапты. Күздің қара суығы. Айдың сәулесімен барлығы анық көрініп тұр. Орынымнан сүйретіле тұрып, ұйқылы-ояу қалпымда терезені жабуға бара жаттым. Кенет, иә, ол бұрышта үнсіз маған төніп қарап тұрды ғой. Ішімде бір нәрсе төмен қарай зу ете түсіп, қорқыныштан дыбысым шықпай қалды. Ішкі түйсігіммен бұл рухтың қатты ашуына тиіп алғанымызды сезіндім де, жан дүниеммен егіліп кешірім сұрауға көштім. Ебіл-дебіл жылап отырмын. Қанша уақытқа созылғанын білмеймін, есімді жисам рух көз алдымнан ғайып болған екен. Бірақ бұл дауыл алдындағы тыныштық екен. Осы уақиғадан кейін достарымыздың ішінде Қуандық көз алдымызда өзгеріп сала берді. Бұрын қой ауызына шөп алмайтын досымыз енді бізден бөлінетінді шығарды. Ағасы Жүрсіннің айтқанын тыңдамастан, өзіне қарсы шығып, жиі ұрсысатын болды. Жүрсіннің айтуынша ол мүлдем ас ішуді қойған. Ел ұйқыға жатқанда төсектен тұрып алып ерсілі-қарсылы жүреді. Бәлкім өткендегі жайт әсер етті ма екен деген уайыммын айтты.

Тағдыр деші… Бәрінің осылай аяқталатынын білгенімізде ғой, шіркін… Кейін ол екеуі техникумға мүлдем келмей кетті. Хабарсыз қалдық. Артынан естуімізше Қуандық ағасын түнде пышақтап өлтірген де, полицияға барып қылмысын мойындаған екен. Өмірде не болмайды десеңші?! Араласқан ең жақын досы ретінде сотқа бардық. Сондағы аянышты, адам көргісіз түрін көрсең. Сондағы темір тордың арғы жағындағы көзқарасқа көз түйістіру деген мүлдем жан төзгісіз еді. Ол туған ағасын өлтіргеніне сенбейді, қалай жасағаны есінде жоқ. Бірақ факт бар. Амал қанша, «тірі адам тіршілігін істейді» деп қазақ бекер айтқан дейсің бе? Шыққыр көзіміз көрді, құлағымыз естіді. Қуандық түрмеде өкпе ауруынан көз жұмды ақыры. Қыршынынан қиылды деген осы. Өте бір ақкөңіл, елгезек, көңілді балалар еді. Қазір айтсаң түсің сияқты, өзім сенбеймін.
Енді қыздармен үшеуіміз ғана қалдық. Мен қорқыныштың кесірінен өмір сүруге ынтам жоқ жүрдім. Әлгі түсім болса екен, оянып кетсем екен дәрменсіз адамның армандағаны осындай жағдайда болады. Дәрия болса, сол қалпы, оның ойынша бұл жағдайдың барлығы кездейсоқ тағдыр ісі. Мұның өткендегі рух елеске еш қатысы жоқ дейді.

Ақыры мен ауылымыздағы көріпкел апаға бармақшы болып шештім, басқа амал да жоқ еді. Ауылда мал жоғалса да, адам жоғалса да сол апаға баратын. Айтқаны айнымай келеді, иманым кәміл. Үстел үстіндегі ақ жаймасын ашып қойып, сөйлеп кетті. «Қазіргі болып жатқан қайғылы оқиғаларға сенің еш кінәң жоқ. Рухпен бұлай ойнауға, дөрекі сөйлеуге болмайды. Адамдардан тірісінде зәбір көрген бұл рух онсыз да ашулы. Сондықтан тым кекті». Рухтың кім екенін сұрағанымда: «Өй, қазір әне артыңда ғана тұр ғой, жарығым. Тек сен одан қорықпа, тиіспейді саған. Өзің кешірім сұраған екенсің. Әрі сені жебейтін атаңның аруағы мен періштең мықты көрінеді. Тек мына рух сенің ол үйден кеткеніңді қалайды. Тірі кезінде бұл адам сенің үйіңнен он метр жердегі көрші үйде тұрған екен. Бір түнде қастандықпен үйін өртеп жіберген. Сол үйде шыжғырылып отбасымен жанып кеткен. Артынан ешкім іздеп бір дұға қайырмаған. Соған ызалы. Сендер келесіңдер де тірісінде көрген азабы аздай, ойыншық қыласыңдар. Енді сол маңай түгел осы рухтың мекені. Көпке қалма, жинал да көше ғой, қалқам» деді. Мұны естігенде әл-дәрменім құрып, дүниеден жырақ басқа әлемде жүргендей қорықтым. Сөйтсе де әбден титықтатқан істің соңы мен құтылар жолы болғанына іштей қуандым, десе де қорқынышым сейілген жоқ еді. «Қызым, тылсымдықтың сырын білмесеңдер сыртынан жүріп нелерің бар еді. Қазір ғана сенің жақын құрбың өртенген үйдің ішінде жанып кетті. Анау, еркекшора қыз кешікпестен құран бағыштап, кешірім сұрасын. Әйтпесе одан да кегін алмай қоймайды» деп есіктен қоштасып шығып бара жатқанда құлағыма сыбырлап айтып үлгерді апам. Жан-дәрменім қалмай, қаладан шарқ ұрып іздеп Дәрияны таптым да болған жайдың мәнісін түсіндірдім. Ол өзімді мазақтап күлсе бола ма? «Мұның бәрі ертегі ғой. Көріпкелі несі, алжыған кемпір ғой, айдаладағы. Ей, сен де бір. Әрине, мен де қайғырып отырмын. Бірақ өзің ойлап қарашы. Қуандық пен Жүрсінді айтпай-ақ қояйық. Айдананың үйі өзі бұрыннан ескі ғой. Су тиген соң ток құрылғылары өздігінен жанып кеткен. Мен кешірім сұрай салар едім. Бірақ сене алмаймын ғой, сенің көңілің үшін-ақ кешірім сұрауға тырыстым. Бірақ ештеңе шықпады. Түсінші» деп өлердегі сөзін айтты. Тылсымға сенбейтін адамдар соқыр сенімнен ада болады ғой. Қайткен күнде ғылымдағыдай анық болып, барлық дүниені көзіне бажырайтып көрсету керек. Қайтерімді білмеген мен тырнағымды тістеледім.

Бұдан соң екеуіміз хабарсыз кеттік. Бұрынғы жалдамалы пәтерден кеткен мен, тыныштықтың ең үлкен бақыт екенін түйсіндім. Тыныштық, тек жан тыныштығын қаладым да, бір сәт мына дүниеден жырақтап бәрін ұмытуға тырыстым. Өзімді алдап, тек қуанышты, мерекелік шараларда жиі болып көңілімді түсірмеуге тырыстым. Апта өтпей жатып Дәрия қоңырау шалды. «Бәріне кінәлі сенсің, кет» деп айқайлап жылап тұр. Әуелде таң қалғам, кейін негі мені кінәлағанын әлі күнге түсінуге ақылым жетпеді. Ақыры ауылдағы абыз апамның айтқаны дәл келді. Ай өтпей Дәрия есінен ауысты. Мамасының айтуынша түні бойы тыныштық болмаған. Әлде бір ер адамның бейнесіндегі елес құлағына сыбырлап, басын күзетіп отырып алып жүрген. Ал бірде таңертең сабаққа оятуға келсе, төсекте шашы жұлынып, денесі тырналған жансыз күйде үстінен түскен. Зерттеуде анықталғандай жүрегі тоқтап қалған екен. Иманды болғыр-ай, кешірім сұрай салса осы күнде аман отырар ма еді.

Енді міне қалғаны өзіңе аян, өстіп «есі ауысқан» деген атаққа қалып жалғыз қалдым. Алайда бұрыңғы ескі үйге анда-санда құран бағыштап қайтамын. Қазір ол жер өзгерген. Құрылыс жүріп жатыр. Жаңа үйлер бой көтерген. Мүмкін рух та тыншыған болар, кім білсін. Жас едік, көп нәрсенің байыбын ұға бермейтін ақымақ едік…
Әрі қарай

Роботопсихология! Жалтарта шыр айналу

Блог - bake: Роботопсихология! Жалтарта шыр айналу

Айзек Азимовтың «Жалтарта шыр айналу» («Runaround») әңгімесінде Меркурий ғаламшарының бетінде сапарда жүрген космонавттар (жұмысын атқарғанға көмектесетін) роботты басқарғанда қандай қиындық туындайтынын және қиындықтан роботопсихологияны түсіну арқылы шығу жолы табылатыны баяндалған.
Әңгіме желісі бойынша ғаламшарда көл болып жинақталған селеннің (селен- Selenium заттың химиялық атауы) табиғи кен ошағынан роботқа оны өндіріп әкелу тапсырылады. Селен космонавттарға істен шыққан күн батареяларын жөндеу үшін қажет. Күн батареялары өндіретін электр тоғысыз ғаламшардағы космонавттардың станциясының жұмысы мүмкін емес еді. Станцияны суытуға электр тогы қажет, әйтпегенде планетаның ыстығы станцияны паналаған космонавттарды күйдіріп өлтіреді.
Космонавттарды жарты сағатта барып –оралатын жерде орналасқан селен кең орнынан «селен өндіріп әкелуге» жіберілген роботтың келмегені алаңдатады.
Станциядан роботпен байланыс орнатпақшы болған кезде одан дөйдала, ұйқаспайтын жауаптар алынады да, роботпен байланыс орнатылмайды. Робот жаңа бұйрықтарды қабылдамайды. Космонавттар робот көмегінсіз қажет селенді өндіруге шамалары жоқ, өйткені, олар ғаламшар бетіне түскен күн сәулелерінің астында аз ғана уақыт жүреді, күн ыстығынан ғаламшар бетінде тек тастардан (жартастардан) түскен көлеңке қорғайды.
Космонавттар ебін тауып ғаламшар бетіне шығып жартастың көлеңкесіне күн сәулелерінен жасырынып тұрып басқарудан шығып кеткен роботты бақылайды. Робот болса селен жиналған көлді шыр айналып жүр. Космонавттарға қарай қозғалғанда жақындап, сосын әрі қарай шеңбер бойымен жүргенде алыстайды. Робот болса, жақындаған кезде космонавттардың барын анық көреді, бірақ оларға көңіл аудармай мас болған адамдай өз алдында кете береді.
Роботтар жасанды интеллектпен қамтылғанымен роботехниканың үш заңын бұлжытпай орындайтын.
Бірінші заң. Робот іс-әрекетімен (немесе іс-әрекетсіздігінен) адамға зиян келтірмейді.
Екінші заң. Робот адам бұйрығын бұлжытпай орындайды, егер бұйрығы бірінші заңға қарама-қайшы келмесе.
Үшінші заң. Робот өз қауіпсіздігін қамтамасыздандырады, егер бірінші немесе екінші заң шегінен шықпаса.
Басқарудан шығып кеткен робот роботтарың жаңа түрі болатын. Роботты басқаруға арналған нұсқалықта осы роботтың түрі басқа роботтардан қарағанда өз-өзін сақтандыру әрекетіне басым көңіл бөлетіндігі ескертіліпті.
Роботты селен өндіріп әкелуге жұмсаған тұста ғаламшардың геологиялық белсенділігі артып қойнауынан ыстық газдар шыға бастайды. Яғни, роботтың қауіпсіздігіне кері әсерін тигізеді.
Роботқа бұйрық берілді. Бұйрық роботехниканың бірінші және екінші заңына қарама-қайшы болмағандықтан селен жиналған көл тұсына барады. Бірақ көлге жақындамайды. Көл маңында планета қойнауынан шыққан газдар роботқа зақым әкелуі мүмкін. Робот соны ескереді. Өйткені роботқа бұйрық қатал түрде емес, жұмсақ түрде берілген болатын. Сондықтан робот өзіне төнген қауіпті ескере орындауға тиісті бұйрығы «маңызды» деп үшінші заңға жүгініп, өз-өзін сақтандыру үшін селен жинақталған көлден алыс қозғала бастайды. Робот қауіпсіздігіне қауіп-қатер көлден қашықтаған сайын азайып, үшінші заң күші бәсеңдеп, екінші заң басым түседі. Робот оған жүктелген бұйрықты орындамағанын ескеріп, қайтадан селен жинақталған көлге қарай жақындай түседі. Бірақ көл маңынан ыстық газдар шығып жатыр. Бұйрық қатал түрде берілмегендіктен, екінші заңнан үшінші заң басым түседі де, көлден кері бағытқа қозғалады. Сондықтан робот селен жинақталған көлге біресе жақындап, біресе алыстап айналған қозғалысын тоқтатпайды.
Робот бұйрықты орындаудан, яғни, селенді өндіріп әкелуден жалтарта шыр айналып қашып жүргендей. Робот басқарусыз қалғаны оның үш заңды орындап, шырғалаңнан шықпай қалғаны. Егер роботқа бұйрық «селен әкеліп берші» дегеннің орнына «қайтсең де селен өндіріп әкел, өмірімізге қауіп төнді!» десе, ол бұйрықты міндетті түрде орындар еді.
Космонавттар ғаламшар бетіне шығып, көлді шыр айналып жүрген роботты бақылап тұрған жерге оралайық. Робот көлді, тағы бір рет айналып космонавттарға жақындай бергенде, космонавтың біреуі робот алдында шығып күн сәулесінің ыстығынан күйгенше әдейілеп тұрады, уақыт өткен сайын өлімге жақындай түседі. Осы кезде робот космонавт, яғни, адамның өміріне қауіп төнгенін байқап, өзі бағынатын роботехниканың заңдарының ең біріншісі «бәрінен басым түседі» деп шешім қабылдап, космонавты өлімнен құтқарады. Робот алғашқы бұйрықтан туындаған шырғалаңнан шығып, қайтадан қалыпты жағдайға келеді. Космонавт өз өмірін қатерге тігіп, робот көңілін өзіне аудартып, жағдайды түзейді.
Егер де жасанды интеллектке ие роботтың жеке психологиясы бар болса, қазір «таңдатар жайт емес-ті» деп тұрғанда, «жасанды интеллектке әлі адамзат қол жеткізбегенін» еске түсірген жөн.

P.S.: Техникада, программалауда шырғалануға түсу немесе шығу жолдары қарастырылады. Көпшілікке таныс Windows операциялық жүйесі кейде басқарудан шығып, шырғалаңға түсіп, жауап бермей қояды, «Әттең!» дейсің де reboot-қа қоя бересің.

Сурет мына жерден алынды
Әрі қарай

Тарих төрінен орын тепкен ұлттық мұрағат

Бүгін біздің әсем қала Астанадағы 5-күніміз. Таңғы астан соң, НЗМ келіп, Қазақстанның АҚШ-тағы елшілігінен келген Майра Тунгатарова ханыммен сұхбаттастық. Ол бізге АҚШ-тағы Harward университеті туралы көптеген мәліметтер берді. Біздің сұрақтарымызға жауап беріп, жылы лебізін білдіріп кетті. Сонан соң, өз арамызда караоке ұйымдастырдық. Түскі астан соң Астана қаласындағы Астана күніне арналып, үшінші шілдеде ашылған ұлттық музейге барып, ол жақтың кереметтерін тамашаладық. Мұражай 4 қабаттан тұрады. Онда ежелгі қазақтардың кезеңінен бастап, қазіргі заманға дейін айқын бейнеленіпті. Алтыннан жасалған бұйымдардың осы уақытқа дейін сақталғаны бізді қатты таң қалдырды. Тәуелсіз Қазақстанның тарихын тамашалау бізді ерекше сезімге бөледі. Әсіресе маған ұнағаны, Алтын адамның жетіден алтысы осы жерден орын алыпты.Сол замандағы адамдардың мінген аттары, киген киімдері алтынмен безендірілген. Тарихи орындарды тамашалаған соң, лазерлі шоудан Астананың қалай өркендеп келе жатқанын тамашаладық. Сыртқа шығып музейдің қасындағы керемет мерекелік кешті тамашалап, Орта Азиядағы ең үлкен мешітке бардық. Ол «Хазірет Сұлтан» мешіті болатын. Мектептен тамақтанып, бойымызды сергітіп, жатар орынға бардық.
Әрі қарай

Әсем қала,ару қала - Астана !

Міне әні-міне дегенше Астанадағы алғашқы күніміз аяқталды. Блог - BeybitAbdibekov: Әсем қала,ару қала - Астана !Бүгінгі күн маған керемет әсер қалдырды. Мектептегі танысу сәті жақсы өтті және шаршаңқы бізді тез сергітті деп ойлаймын. Түскі астан кейін Ханшатыр ойын-сауық орталығына барған сәтте барлық шаршағанымызды ұмыттық десем болады.Маған Астанамыздың керемет климаты ұнады. Осыншама қысқа уақытта керемет ғимараттар пайда болып Астанамыз гүлденуде Бар болғаны 20 жылдың ішінде осындай әсем қала пайда болады деп кім ойлаған? Осы экскурсия маған көп пайдасын береді деп ойлаймын. Кереметтей әсем табиғат және таңғажайып ғимараттар маған керемет әсер қалдырды.Барлығы қызық әлі алда, бізді жақсы күндер күтудеБлог - BeybitAbdibekov: Әсем қала,ару қала - Астана !Блог - BeybitAbdibekov: Әсем қала,ару қала - Астана !
Әрі қарай

Астана жұлдызы- 2014

Астана күнінің қарсаңында Астана жұлдызы ұлттық музыка бәйгесінің марапаттау кеші өтті.
Астана жұлдызы жобасына барлық жұлдыздарымыз келді. Үлде мен бүлдеге оранған жұлдыздарымыз қызыл кілем үстімен жүріп өтті.
АDAM production ұйымдастырған осындай тамаша жоба өте жоғары дәрежеде өтті. Былтыр да Астана күніне қарсы ұйымдастырылған ұлттық музыка бәйгесі дәл осы уақытта жалғасын таппақ. Биыл аспаннан «Астана жұлдызы» атты жұлдыз сатып алынды. Бұл шараға Астана қаласының әкімдігі демеушілік етті.
Әрі қарай

Туған күніңмен, Астана!!!

Құрметті астаналықтар! Құрметті Kaztube.kz порталының қолданушылары!
Сіздерді Елордамыз Астананың туған күнімен шын жүректен құттықтаймыз! Еліміз, Астанамыз күннен күнге көркейе берсін! Бүкіл әлем лдындағы абыройы арта берсін!
Блог - kaztube: Туған күніңмен, Астана!!!
Мейрам қарсаңында «Туған күніңмен, Астанам» атты видеороликті сіздің назарларыңызға ұсынамыз. Бүл видеода құрметті қаласына еңбегімен үлес қосқан әрбір азаматтың махаббаты бейнеленген.
Әркім Астанаға өз үлесін қосуда. Астанамыздың дамуына әрбір азамат ат салысып жатыр. Жыл сайын келетін дүбірлі мейрам – Астана күніне бәріміз ерекше дайындаламыз. Сүйікті қаламыздың әдемі, көрікті болғанын қалаймыз. Сондықтан қолымыздан келгенше қаламыздың әрбір тасына дейін әдемі болғанына барымызды саламыз.
Астана – бұл жәй ғана қала емес, өз тұрғындарының арманынан құралған ғажайып мекен. Әрбір ғимараты жүздеген жанның тағдырына шуақ береді. Астанамыздың жайнай беруіне, гүлдене беруіне ат салысып келеміз, әлі де талай ат салысатын боламыз. Туған күніңмен, менің сүйікті Астанам!!!
Әрі қарай

Алматыға бәрі-бір...

Жыладың ба, күлдің бе
Мұңға батып жүрдің бе,
Күніңді жақсы сүрдің бе
Алматыға бәрі-бір…

Тоқсың ба әлде ашпысың,
Саумысың, қырттай маспысың.
Уайым қағып өзіңнен,
Сұрамас тәтті-ашысын.
Алматыға бәрібір…

Жүрегің жүр ме желпініп,
Жаурадың ба әлде жел тұрып,
Қызықтырмас жай-күйің,
Кетсе де біреу өлтіріп.
Алматыға бәрі-бір…

Жыртық па киген киімің,
Болды ма қалта күйі мұң
Қайда, кіммен жүрсің деп
Қызық болмас ұйымың
Алматыға бәрі-бір…

Тасыса мал мен дәулетің,
Байыса ұрпақ, әулетің,
Лыпылдап саған қарар деп,
Болмай ақ қой әуре тым.
Алматыға бәрі-бір…

Қайыр тілеп тұрмысың,
Нанға зәру жүрмісің,
Сені аяп, жыламас,
Толғандырмас тұрмысың.
Алматыға бәрі-бір…

Хақ жолымен жүрдің бе,
Ағымға басқа кірдің бе,
Жолыңды нұсқап көрсетіп
Қата қоймас үн мүлде
Алматыға бәрі бір…

Еңбек қылсаң ерінбей,
Жалқаулыққа берілмей,
Алматы сені елейді
Құшағын ашқан керімдей.
Қызықсызсың сен оған,
Еңбектің тері төгілмей.
Әрі қарай

Жұмыс күшінің миграциясы немесе "Келімсек болу қандай-ды?"

Жұмыс үшін шетелдіктерге ең жайлы ел болып әзірге Қытай танылып тұр. Бұны анықтаған сауалнамаға сәйкес, көбісі жалақысы жоғары болмаса да, ондағы арзаншылыққа, еңбек атмосферасы мен қауіпсіздігіне қызығыпты.
Жұмысшыларды ең көп экспорттайтын көршіміз бұл жағдайға қаншалықты қуанышты екенін білмеймін. Маған аса қызық та емес. Тек қазақтардың жұмыс бабымен басқа елге көшуге қалай қарайтыны және өзімізде еңбек етіп жүрген шетелдіктердің Қазақстанды жұмыс істеуге қаншалықты жайлы деп есептейтіні қызық болды.
Әрі қарай