ДҮНИЕГЕ КЕЛУІ

«Біз 25 жасымызда»… Үлкендердің осылай басталатын әңгімесін талай естідік (тұра-тұр, соңғы кездері өзім де айтып жүрген жоқпын ба осы?). Тіпті өлеңнің өзі қаншама?! Үйткен 25, бүйткен 25, сағындырған 25, жай 25… Стоп! Сонда 26 тоқалдан туып па? Екеуінің арасы 12 ай, 365 күн ғана емес пе? Бұлай болмас. 26 жасқа неге ән арнамасқа?!

Кеңес заманында шаруашылықты көтеру үшін түрлі ұрандар қабылданып, социалистік жарыстар өткізіліп жататын. Соның бірі шопандар арасындағы: «Ел тілегі- елу миллион» бәсекесі. Бұл туралы қазір көп айтыла бермейді. Тіпті ешкім білмейді деуге де болады. Бірақ, бұл бағдарлама елдің экономикасын көтеру мен республикадағы азайып кеткен малдың санын қайта қалпына келтіруде үлкен рөл атқарған еді.

«Ел тілегі- елу миллион» қайдан шықты?

1928 жылы Ф.И.Голощекин бастаған «Кіші Қазан» реформасының салдарынан Республикадағы мал басы саны 45 миллионнан 4,5 миллионға азайып кетті. «Асыра сілтеу болмасын! Аша тұяқ қалмасын!» ұранын бетке ұстаған шолақ белсенділер қазақ шаруаларының қолындағы малдың бәрін етке өткізген болатын. Оларды орталыққа тасымалдайтын көлік болмағандықтан, үйілген етті өртеп отырған. Бұл біріншіден адамдардың ашығуына алып келсе, екіншіден, мал басы санының азаюуына соқтырды. 1928-1932 жылдары Қазақстанда адам мен мал ресурстары адам сенгісіз дәрежеде азайып кеткен. Оның орнын толтыруға ұзақ жылдар қажет болды. Тек соғыстан кейінгі жылымық дәуірінде ғана республика бойынша мал шаруашылығында өсім байқалған болатын. Бірақ, ол ұзаққа бармады. 1954 жылы «Тың және тыңайған жерлерді игеру» туралы қаулы қабылды. Оны да шолақ белсенділер көтеріп әкетіп, мал шауашылығына пайдаланылып келген шабындық және жайылымдық жерлерді жыртып, егін салды. Көптеген агрономдардың қарсы болған пікірлері ескерілмеді. Нәтижесінде мал азығына қажетті жер ресурсының болмауынан бұл сала кенжелеп қалды.
Мал шаруашылығының азаюы салдарынан республикада ет пен жүн тәрізді өмірлік қажеттілігі жоғары шикізат көздерінің тапшылығы сезіле бастады. Осы тұста жоғары жақтағылар, мал шаруашылығын көтерудің жаңа бағдарламасы ретінде, «Ел тілегі-елу миллион!» ұранын бекітті.

Ұранның орындалуы

Расында бұл бағдарлама дер кезінде қабылданған болатын. Сонау тың игеру басталған жылдары дүрмекке ілесіп, егін салумен айналысып кеткен совхоздар біртіндеп мал шаруашылығына қайта бет бұра бастады. Неге? Себебі агроном мырзалардың болжағаны келіп, бей-берекет жыртылған жерлер бір-екі жылдан соң түсім беруді қойды.
Егін салып, қарық боламыз деп ауыздары күйген шаруашылықтың бірі менің туған ауылым Томар совхозы. Дүрмек кезінде дәл ауылдың іргесіне дейін егін салынған. Ал біраз жылдан соң нәрінен айырылған жер түсім беруді қояды. Амалсыз егін салу тоқтатылды. Бос атыраптарды қодыра (жусанның түрі) басып кетті. Ол жарықтықты қойдан басқа ешкім жемейді. Сондықтан, совхоз башылығы ұранға үн қосып қой шаруашылығы болып қайта құрылуды қолға алған. Нәтижесі жаман болған жоқ. Аздаған жылдың ішінде ауданды былай қойып облысқа дейін аты кеңінен танылған үлкен шаруашылыққа айналып шыға келеді.
«Ел тілегі — елу миллион» ұраны шын мәнінде шопандар арасында бәскененің басты нысанына айналды. Жақсы нәтиже көрсетіп, төлді көп алғандары мақтау мен мадақтаудың астында қалған. Кейбір кісілерге «Социалистік еңбек ері» атақтары беріледі. Бұдан бөлек озат шопандар үнемі түрлі бағалы сыйлықтармен марапатталып отыратын. Төл алуда жақсы нәтиже көрсеткені үшін менің атам екі рет мәшине алған.
Аға буын өкілдерінің айтуынша сол жылдары шопанның баласы болу қазіргі министірдің баласымен тең болыпты.
Совхозға қарасты 28 қыстаудың әр қайсын иеленіп алған шопандар төл алудан бірінен-бірі асып кетуге тырысып жататын. Жүз саулықтан жүз жетпіс, екі жүз қозы алған шопандар да болыпты. Ешқандай технологияның көмегінсіз, табиғи жолмен. Расында қолда бар қойдың бәріне егіз таптыру ақылға қонымсыз жағдай. Сонда бұл қалай?
Шопандар төл алу барысында өздерінің жекеменшік қойларының төлінде санаққа қосып жіберіп отырған. Осылай ша көктемгі санақ кезінде «Бәлен қойдан түген төл алдық» деп көрсетеді. Бұлай жасаса құрмет пен қошеметтің астында қалады. Ал егер төл алуда көрсеткіші төмен болса сөгіс етіп, жоғарыдан таяқ жейді. Осыған байланысты ел арасында мынадай бір әзіл әңгіме бар:

Қой фермаларын тексеріп жүрген аудандық өкіл бір шопанға ұрсып жатыр дейді:
— Ана саулық неге екіз тапқан да мына қой негі жалқы тапқан? Малға алалап қарағанды қашан қоясыңдар? Екеуін де егіз тапқызбағаныңыз үшін сізге сөгіс беремін!
Сөйтсе шопан әлгі өкілге қарап тұрап:
— Қарағым қалағаныңа егіз тапқызатын қасиетің болса үйдегі келінге неге жылда егіз тапқызбайсың? — депті. (Өкілдің ұзақ жылдар бойына баласы болмай жүрсе керек.). Шопанның бұл бір ауыз сөзі елірген өкілді сабасына түсіріп, кешірім сұрап жөніне кеткен еткен.

Қарт шопанның өкініші

Мал шаруашылығы қазақ халқының ежелден маманданған саласы болатын әрі жеріміз де қой өсіруге оңтайлы еді. Алайда жобаның жетпей жатып желкесі үзілді. Одақтың шаңырағы шайқалып, Горбочевтің басынан бақ таяған соң нұсқаумен жүріп үйренген софхоздар әрі қарай не істерін білмей дағдарысқа түсті. «Бармақ түгіл бас қайғы» болған тұса, оларға нұсқау беріп жөн сілтеген жан болмады. Совхоз мүлкін әркім өз ыңғайына қарай талан-таражыға салған. Пысықай шопандардың бір бөлігі малдың бәрін басып қалып, өз алдына жеке шаруашылық құрып алады. Ал енді бір бөлігі үкіметтің қаржыландыруынсыз қалған совхоз қажеттілігін өтеу (жанар-жағар май, техника бөлшектері, айлық) мақсатында арзан бағаға сатылымға қойылады. Бұдан аман қалғанын кезінде комсомолдық жолдамамен қойға қуылған жастар араққа айырбастап құртады. Сол малды өсіріп-өнідірген шопандардың кеудесінде салдыраған темір мен қолдарында жарамсыз алғыс хаттан өңге дым қалмаған. Бұған наразы болған қариялар біраз жерге шапқылап, малды аман алып қалуды сұрап басшылыққа жалбарынады. Бірақ, олардың сөзін елеп-ескерген жан болмаған. Айтар ақылын тыңдар құлақ таппай сабылған ақсақалдардың жайы күйі туралы "Қой мен гүл" әңгімесінен оқысаңыз болады. Біздің ауылдағы қариялардың да күйініші сол, миллионға жетеміз деп жиған малдың ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кетуі.

Сілтеме:

Қой мен гүл (Деректі әңгімесі): kazgazeta.kz/?p=5483

Сән үлгісі — ережесі үнемі өзгеріп тұратын ойын. Сол ойында Сіздің орныңыз қандай? Кейбіреулер қолды бәріне бір сілтеп, өзін қандай киімде ыңғайлы сезінеді, сондай киім киіп жүре береді. Егер киген киіміңіз дене бітіміңізге сай келмей тұрса,

«Журналистер сәлем! Жігіттер, жақсылап жазыңдар!» Бұл – облыстың бұрынғы әкімі Бауыржан Әбдішевтің сот залынан шығып бара жатқанда айтқан сөзі. «Маған әділ бағаны халық береді», – деген экс-әкім өзінің ісі туралы барлық мәліметтің халыққа дұрыс жеткізілуін қалайды. Мұнысы өзінің ары таза екенін елі білсін дегені болар. Расында Б.Әбдішевтің қылмысқа қатысы бар екендігі үлкен күмән туғызады. Сот барысында қорғаушылар мен күдіктілер тарапы тергеу амалдарында заңбұзушылықтың болғанын айтқан болатын.


Экс-шенеуніктерге қатысты тергеу амалдары заңға сай жүргізілмеген. Тергеушілер айып тағу үшін заң бұзудан еш тайсалмапты. Бұл туралы сот тыңдалымының бірінші отырысында қорғаушы М.Шаймерденов мәлімдеген болатын. Оның айтуынша, Б.Әбдішев пен С.Ахметовтің ісіндегі басты эпизодтардың бірі «Сталь Цинк» бойынша тергеу екі рет жүргізілген. Әуелі облыстық прокуратура тексеріс жүргізіп, «бұл істе қылмыстық сипат жоқ» деген қаулы шығарған. Ал екінші рет тексеру барысында тергеушілер прокуратура шығарған қаулының күшін жоймаған. Оны тек іс қозғалып, тергеу қорытындысы шығарылған соң барып бір-ақ ескереді. Бірақ өздерінің заңды белшеден басқанын ескермей, қаулының күшін өтіп кеткен күнмен жойған.

«Сталь Цинк» эпизоды бойынша жүргізілген тергеу амалдарындағы заңбұзушылық тек бұл ғана емес. Сот барысында Б.Әбдішев өзіне тергеушілер тарапынан қысым жасалғанын, сондықтан осы іске байланысты Серік Ахметовке жала жапқанын айтты. Тергеушілер экс- әкімді көшедегі жарық бағаналарын ауыстыру мен құрылыс үшін жер телімдерін С.Ахметовтің туыстарына ол кісінің айтуы бойынша алып бергенін айтуға мәжбүрлеген. Тіпті, бейнежазбаға мойындауды жазғызу барысында оған айтар сөзін жаттатқызыпты. Бас тартқандай жағдай болса, үстінен ҚР ҚК 235-бабы бойынша қосымша іс қозғалатынын айтып қорқытады. Егер Б.Әбдішев тергеушілердің айтқанына көніп, жалған мәлімдеме бермеген болса, оған «Қылмыстық топтың басшысы» деген айып тағылатын еді. Экс-әкімнің мәлімдемесін Серік Ахметов толығымен қолдап шықты.

Ал Қарағанды қаласы әкімінің бұрынғы орынбасары Айдар Телғарин болса, қысымның тек Б.Әбдішевке ғана емес, өзіне де жасалғанын мәлімдеді. Оның айтуынша, тергеушілер оны Б.Әбдішев пен С.Ахметовке жала жабуға мәжбүрлейді. Тергеушілер А.Телғаринды айтқандарына көндіру үшін оған моральдық қысым көрсеткен. Бас тартып, айтқандарына көнбесе, үлкен ағасы мен қайын атасының үстінен қылмыстық іс қозғайтынын, ал өзіне ҚР ҚК 235- бабы бойынша айып тағатынын айтып қорқытады. Оған қоса жала жабатын түсінік бергенше жеті сағат бойы ешқайда шығармай, департаментте қамап ұстаған.

Осы жерде назарларыңызға тағы бір қызық фактіні ұсынғым келіп отыр. Осыдан бір апта бұрын Солтүстік Қазақстан облысында Мұрат Кушубаев есімді қаржы полициясының беделді әрі мықты маманы құрықталды. Оған ірі көлемді пара алды, айыпталушылардың пара беруге мәжбүрледі деген айып тағылып отыр. Ол СҚО жүріп заңсыз жолмен алькоголді өнімдерді саудалаумен айналысқан “АлкоПремиюм” ЖШС басшысы А.Заргарянның ісін қарайды. Бұл азаматтың қоймасында расымен де заңсыз әкелінген спирттік өнімдердің бары дәлелденеді. Заң орындары оны тұтқындап, мүлкін тәркілеуі керек еді. Бірақ, М.Кушубаев олай істемейді. Ол кәсіпкерді өзіне шақырып алып, он мың доллар көлемінде сыйақы берсе іске көз жұма қарайтынын айтқан. Тіпті саудаласа келе параның көлемін сегіз мың долларға дейін түсіреді. Ақшаны алған соң, кәсіпкердің заңсыз тауарын қоймасынан алып кетуге жағдай туғызады. Алайда әріптестері оның бұл әрекетін байқап қалып дереу шара қолданған. Заң құрығынан сытылып кетуге тырысқан әрекетінен түк шықпай, ақыр соңында М.Кушубаев тұтқынға алынды.

С.Ахметов пен Б.Әбдішевтің ісіне бұл адамның не қатысы бар деп ойлап отырған боларсыз? Айтайын. Қарағандылықтарға қатысты аты шулы қылмыстық іс қозғап, экс-премьер мен экс-әкімге айып таққан осы адам. Сол үшін екі бірдей мемлекеттік награда алған. Енді келіп өзі қылмысты болып отыр. Бұл күдік туғызбай ма? Парақор адам жүргізген тергеу амалдарының әділ болуы мүмкін бе? Бәлкім оған Қарағанды билігіндегі шенеуніктерге күйе жағу үшін тапсырыс берілген болар?

С.Ахметов пен Б.Әбдішев бастаған бір топ адамның қылмыстық ісіне қатысты өткен алдын ала тыңдау сот отырысында экс-әкімнің қорғаушылары оны тергеу изоляторынан үйқамаққа ауыстыруды сұраған болатын. Бірақ олардың шағымын сот төрағасы ескерусіз қалдырды. Айыптаушы тарап, қылмысы ауыр болғандықтан, облыстың бұрынғы басшысын үйқамаққа шығаруға қарсылық танытты. Алайда Б.Әбдішев пен оның қорғаушылары соттың бұл шешімімен келіспейді. Себебі осы іске қатысы бар, бірақ қазіргі таңда үйқамақта немесе кепілге ақша қою арқылы бостандықта жүрген кейбір шенеунікке тағылған айып экс- әкімдікінен анағұрлым ауыр. Әйтсе де оларды тергеу изоляторында қамауға алуды сот пен айыптаушы тарап қажет деп санамайды. Сонда бұл қалай болғаны?

Автоны қолдан алғанда неге көңіл бөлу қажет? Қолданыста болған автоны алуға турарлық па? Жаңасын алса қалай болады?

Автоның техникалық жағдайын жақсартуға жұмсалатын қаражат

Қолдан сатылсада жеңіл авто бағасы ылғида арзан болмайды.
Кейде авто қандай нарық сегментінде шығарылғанын анықтау қиын. Сыртының типтік өлшемі бойынша «С» категориясында техникалық жабдықталуы болса нашар. Сыртына қарап «С» категориясына жатқызады. Өйткені автоның классификаттануының негізінде сыртқы типтік өлшемдер жатыр.
Сырты «В» категориясының автосы болғанмен нарықтағы бағасы «С» категориясындағы автодай. Автоның сырты шағын болғанмен техникалық жабдықталуы жоғары, сол себепті нарықтағы бағасыда жоғары.

Қолданыста болған автолар нарығының басты критерийінің бірі -баға

Автоны пайдаланған сайын оның бөлшектері тоза түседі. Бұл жайтпен келіспейтін жан жоқ шығар. Үш жыл пайданылған автоның құны бастапқы бағасының 75% құрайды десек төрт, бес, алты, жеті жылдан соң құны нешеге тең болады? Меніңше жеті жыл пайдаланылған авто бағасы -бастапқы бағаның жартысынан аз болуы тиіс.


Суретте Пежо автосы. Бізде кең тарамаған, белоруссияда жиі кездесетін автобренд.

Сатуға қойылған авто бағасы өзінің бастапқы бағасының 75%. арзан тұрса оны сатып алуға тұрарлық па?

Сұраққа бірден жауап беру қиын. Сондықтан мысалдармен жауап берейін.

а) Toyota Corolla автосының тежегішінің тозуын қарастырсақ.

Көбінде тежеу жүйесінің жұмыс беттерінің тозуы 1 мм көп болса оны ауыстыру қажет. Toyota Corolla-ның артқы тежегіші дискілі немесе барабанды болуы мүмкін. Номинальді өлшемі және тозуға дейінгі негізгі өлшемі қалыңдығы және диаметірін алайық. Номинальді, яғни бастапқы өлшемі 10 мм, екі жағынан 1 мм-ге желінсе қалыңдығы 8 мм жетіп тозығы жетті деп табылады.
Барабанды болса номинальді диаметрі 230 мм, тозығы жеткенде диаметірі 231 мм үлкейеді. Дискілі тежегіш дискінің тозуын анықтау ең оңай. Тозығын анықтау үшін дөңгелекті шешіп жіберіп қалыңдығын өлшейміз, диагностиканың ең қарапайым түрі.
Тежегіштің тозуы автоның пайдалануымен пара-пар. Үш жылда 45 мың емес 100 мыңнан артық километр жүру әбден мүмкін. Одометрге сенуге, сенбеуге болады. Сондықтан автоның сатушысына тауарын, яғни автосының тежегіш жүйесін стендтік сынақтан өткізуді талап етуі тиіс. Сынақ кезінде өзі қатысуы қажет. Стендтік сынақты кез-келген автокөлікті техникалық байқаудан өткізетін орталыққа атқарылады. Сынақтың бағасы қымбат емес.
Егер тежегіш барабанын, дискісін, тежегіш сұйықтығының шлангті жалғасын, тежеу табандарын ауыстырсақ және тұраққа қойтын тежегіштің реттеу жұмысының бағасын қоссақ төменгі бағадағы «В» сегментіндегі жаңа автоның 1/10, 2/10 дейін қаражатын тежегіш жүйесін қалпына келтіруге жұмсаймыз.

ә) Өкпенің денсаулығы. Жаздың ыстығындағы авто ішіндегі комфорт.

Өкпеге суық кондиционер қолдануынан тиеді деген пікір бар. Ондай пікірдің ақиқат шығар, бірақта кондиционер авто ішіндегі ауаны тек сырттан емес іштен алып рециркулярлық жағдайда жұмыс істеу мүмкіншілігі барын ескерсек және ауа өтетін құбырларда және салон фильтірінде шаң-тозаңнан басқа ылғал, конденсат жиналатынын мойындасақ су тамшыларындағы микроорганизимдер денсаулыққа қауіп төндіретіні кімді болсын мазаламалау мүмкін емес. Осы жайтқа білместіктен көңіл аудармайды. Қолдан алынған автоның салонына ауа жеткізетін құбырларды заласыздандыру қажет.
Залалсыздандыру сервистік орталықта немесе авто иесінің өз күшімен атқарылады.
Кондиционерлік жүйеде ақауда болуы мүмкін. Кондиционер көп уақыт бойы, яғни ай бойы іске қоспаса істен шығуы мүмкін.
Қыс айларында автоның кондиционерін іске қосу көптің ойына келмейді, қыста автоның ішін суыту қажет пе?
Бұл сұраққа кондиционердің конструкциялық ерешелігі жауап береді. Кейде қыс айында екі аптаның бірінде қысқа уақытқа жылы бокста кондиционерді іске қосып отыру қажет.
Жаздың ыстығында авто ішінде комфортты жағдай болуы үшін кондиционерлің жұмыс істегені жақсы-ақ. Сондықтан кондиционерді жөндеуден өткізіледі.
Жөндеуге кеткен қосымша шығынды қоссақ автоның бастапқы бағасының 1/10 бөлігі қалтаңыздан шықты деп есептеңіз.
Осындай шығындардан кейін автоны иеленуден күтілген қозғалыс қауіпсіздігін және комфортын аласыз.

Жалпы, автоның техникалық күйін жақсарту үшін 1-3 мыңға дейін шартты бірлік жұмсалынады.

Жаңа және ескі автокөлік бағасын салыстырып келесі қорытындыға келдім. Бастапқы бағасы 10-12 мың шартты бірлікке дейінгі 3 жыл тебілген автоны 75% бағасынан түсіріп сатып алу қымбат. «С» және одан жоғарғы класты автоны сатып алуға тұрарлық, ондай жаңа автоның бағасы 20 мыңнан жоғары.

Қолдан алынған автоның техникалық күйі тез арада нашарлауы мүмкін

Кейбір жағдайда авто ішіндегі сұйықтық өзіне жүктелген қызметті атқармауы мүмкін. Соның салдарынан автоның техникалық күйіде нашарлауы мүмкін.

Сонымен автоға қандай сұйықтық құйылды?

Сканер көмегімен іске асырылатын компьютерлік диагностика әмбебап құрылғы болғанмен автодағы сұйықтықты ажыратпайды.
Автода қандай сұйықтықтар қолданады? Оның сапасы қалайша нашарлау мүмкін, қандай жағдайда сұйықтық өз қызметін атқармайтынын еске алайық:

а) Тежегіш сұйықтығы ылғалданады, жай тілмен айтқанда су аралас болуы мүмкін. Оны тексеру қажет.

ә) Қозғалтқышты суытуға арналған сұйықтық. Авто иесі қысқы немесе жазғы деп ауыстыра бермейді. Кейбір жағдайда, мысалы, қозғалтқышты жөндеткенде жаз айы болса тазартылған суды құйып жүріп кетеді. Бес-алты литр суыту сұйықтығы арзан тұрсада оның бағасына үнемдеуі әбден мүмкін. Сондықтан сирек жағдайда қозғалтқыш ішіндегі сұйықтық дұрыс болмауы мүмкін.

б) Алдыңғы және артқы шыныларды сыртынан бүркіп шайып жууға арналған сұйықтықтарға да көңіл аударған жөн. Жаз айында көбісі (оның ішінде өзімде бар) терезені шайып-жуатын сұйық ретінде суды қолданамын. Қыстың, көктемнің басында суықта қатпайтын сұйықтықты қолданамын. Күзде қолдан автоны сатып алып жатсаңыз бірден терезелерді шайып-жууға арналған сұйықтықты ауыстырған жөн. Бірінші аязды күні сұйықтықты ауыстырған кеш болуы әбден мүмкін.

Автоәуесқой атаңған кезде автоңыздың техникалық күйі жақсы болсын!
Сатушығада және автоны сатып алушыға «саудаларыңыз сәтті болсын» деп тилеймін.

Ойдың соңы

Ұнаған автоның салонына отырғанда рульдегі «би-би» сигнал беру батырмасын басқанды ұмытпаңыз. Сирек болсада «дауыспен сигнал беретіні» (бип-бибі) істемейтін авто кездеседі. Оның себебі қарапайым электр жүргізгіштердің түйісу жеріндегі тотығуынан электр ағымының жүрмеуінен бастап рульде орналасқан эластикалық шлейф үзілсінен және батырманың, реленің істен шығуы секілді ақаулармен жалғасуы әбден мүмкін.
Автоның шанағын, транмиссиясын, отын беру жүйесін байқап көріңіз.

Қорытынды

Қолдан авто алып жатсаңыз ең бірінші техникалық күйіне сосын бағасына көңіл бөліңіз. Автоның жақсы техникалық күйі жолда қозғалу қауіпсіздігін арттырады және жөндеу жұмыстарын арзандатады.

P.S.: Жазба «жаңа авто» сататын салондардың ықпалысыз жазылды. Превьюға сурет алынды rio.ua/files/images/items/1028/1028193b60b121c5.jpg

24kz арнасындағы Келіссөз бағдарламасының 30 шілдедегі тақырыбы әлеуметтік медианың қоғамдағы орны, пайдасы мен зиянды тұстарына арналды.

Қазіргі таңда ЭКСПО-2017 нысандар құрылысы бекітілген кестеге сәйкес жүргізілуде. Көрме аймағындағы барлық нысандардың жертөле қабаттарының іргетасын орналастыру бойынша жұмыстар аяқталып, жертөле қабатынан жоғары орналасқан салмақ түсетін металл құрылмаларын монтаждау жұмыстары да жоспарға сәйкес жұріп жатыр. Заводской көшесінің бойында (жоба аясындағы атауы) инженерлік желілерді орналастыру жұмыстары басталып, уақытша ғимараттар мен арнаулы техниканы жұмылдыру жұмыстары қатар атқарылуда.
Бұл, Қазақстан павильоны – сфера («Сембол Иншаат» АҚ) – көрменің басты нысаны, әлемде теңдесі жоқ бірегей сәулеттік ғимарат. Сфераның диаметрі – 80 м, жерасты бөлігі бар 8 қабаттық ғимараттың жалпы ауданы — шамамен 26 мың шаршы метр. Толығымен тігізсіз иілген шыныдан жасалған сфера қабатының үстіне графикалық және бейнесуреттер түсіріліп, бұл көрменің «Болашақ энергиясы» тақырыбын толығырақ ашып көрсетуге мүмкіндік бермек. Сфера қабатының қасбетін салу кезінде күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын фотоэлектрлік бөлшектер құрастырылған. Жоғарғы бөлігінде екі желгенераторы орналасатын болады. Ғимараттың өзінде жел ағынын бағыттауға мүмкіндік беретін «желді ұстайтын» құрылғысы бар. Сфера ішінде Болашақ мұражайына қоса, еліміздің тарихы, онда мекендейтін ұлттардың тарихы туралы баяндайтын мұражай орналасады.
Қазіргі күні ғимараттың іргетасын көтеру бойынша жұмыстар аяқталып, салмақ түсетін металл құрылмаларды монтаждалуда, қажетті 12 мың т. құрылманың 1636-сы монтаждалып қойылған. Стилобаттық бөлігінде шамамен 5 мың шаршы метр ауданда «Қазақстан-Астана» павильоны орналасады. Бірінші қабатта нақты бір тақырыптарға арналған жолбағдары ұйымдастырылып, көрме қонақтары оны жүріп өте отырып, еліміздің даму тарихымен, көрікті жерлерімен, мәдени дәстүрлерімен етене танысатын болады. Жеделсаты арқылы ғимараттың үстіңгі бөлігіндегі шолып көру алаңына көтеріліп, онда бүкіл көрме аумағын көруге болады. ЭКСПО-2017 көрмесін ұйымдастыру кеңсесі («Компания АДС» ЖШС) –әкімшілік және кеңселік бөлме-жайлары бар алты қабатты ғимарат. IT-жүйе арқылы бүкіл көрмеге бақылау жүргізетін жедел басқару орталығы. Құрылыс 2014 жылдың шілдесінде басталды. Тапсырылу мерзімі – ағымдағы жылдың қазан айының соңында.
ЭКСПО-2017 көрмесін ұйымдастыру кеңсесі ЭКСПО-2017 көрмесіне дайындық шеңберінде аяқталатынбірінші жоба болмақ. Ғимараттың айналасында тереңдігі 130 метрлік 85 геотермалды ұңғыманың 33-і неміс технологиясы бойынша бұрғыланып қойылған, бұл ұңғымалар 600 киловатт энергия беретін болады. Ұңғымалар жазда ғимараттың ішін салқындататын, ал қыста жылытатын өзінше бір кондиционер ретінде қызмет етпек. Қоршайтын құрылмалар ультракүлгін сәулелерді өткізбейтін көпатқарымдық арнайы шынылардан құрастырылған. Оларды қазақстандық жобалаушылар әзірлеген және ҚР аумағында өндіріледі. Осы күнге дейін жеткізілген 6,5 мың шаршы метрлік шынының барлығы монтаждалып қойылған. Бұл шынылар қыста суықты өткізбейтін, ал жазда қызбайтын бірегей қасиетке ие. Ғимарат шатырында тоғыз желгенераторы орналастырылады, олардың әрқайсысы бүкіл ғимаратты жарықпен қамтамасыз ететін 3 киловатт энергияны беретін болады. Осы жобаның бастапқы құны 10 млрд. теңгені құрап отыр. Құрылыс-монтаж жұмыстарында 495 инженер, әрлеуші және электрмонтаждаушы еңбек етуде. Олардың барлығы — Қазақстан азаматтары. Иә, жүз рет құлақпен естігенше бір рет көзбен көргенге жете қоймас. Жалпы құрылыс қарқыны жаман емес. Қалашық толығымен 2016 жылдың соңына қарай салынып бітеді. Сәтті болғай!!!

Көрші жатқан қалаларды аралау өз жалғасын табуда. Әдетте ЖЖ күтетін мен жаз мезгілінде жолға шығу жайлылығын пайдаланып қалуды жөн көрдім. Кезекті шағын фотореп Орынбор қаласына арналад.


Шілденің 11-ші жұлдызы. Қазақтың бұрынғы тұңғыш астанасына да жеттік. Ақтөбеден солтүстікке қарай 270 шақырым жерде. Жолға 4 сағат кетті, оның біреуі кедендік өткізу бекетінде. «Батыс Қытай – Батыс Еуропа» халықаралық автодәлізінің бір бөлшегі. Ақтөбеден Жайсанға дейінгі жол жібектей болса, Ресей шекарасынан өтіп Ақбұлақ пен Тұзтөбеге дейінгі жол дөңгелектерге массаж болды. Ал Тұзтөбеден кейінгі жол — болад.

Бүгін Қарағанды облысының қылмыстық істер бойынша мамандандырылған ауданаралық сотында Бауыржан Әбдішевтің қылмыстық ісі бойынша алдын-ала тыңдау сот отырысы басталды. Негізгі сот процесі келер аптада болады деп күтілуде. Бүгінгі отырыстың бірінші ауысымында экс-әкімнің адвокаттары оны тергеу изоляторынан босату мәселесін көтерді.



Бауыржан Әбдішев Қарағандының тізгінін не бәрі екі-үш жылдай ғана ұстаған әкім. Алайда, осы аз уақыттың ішінде ел арасында үлкен абыройға ие болды. «Әкім ұсталыпты» деген хабар тарағанда Қарағанды жұртшылығының көпшілігі наразылық танытқан болатын. Ол билікте отырған кезінде тек жақсы жағымен ғана танылды. Бірнеше мемлекеттік марапатқа ұсынылып, ел ертеңі үшін еңбек етушілер қатарына қосылды. Бірақ, басына қара бұлт үйірілген сәтте оны жақтаушылардың біразы сырт айналып шыға келді. Әкім тағын босатқан сәтте, БАҚ беттерінде экс-әкімді даттаған материалдар көбейе бастады. Неге? Кеше ғана жақсы болған адам бүгін жаман болып шыға келгені ме?
Мәселенің бәрі оған жағылған күйеде болып тұр. Қара күйе шоқ тәрізді күйдірмейді, бірақ, кетпейтін қара дақ қалдырады. Бүгін адвокаттары мәлімдегендей экс-әкімге тек бір ғана нақты айып тағылып отыр. Ол «қызметтік өкілеттілігін асыра пайдалану». Бірақ, оның өзі дәлелдеуді қажет етеді.
Экс-әкімнің өзі де оның жақтастары да оған тағылып отырған айыппен келіспейді. Бұл жерде қасақана жала жабуға тырысу байқалады. Мәселен, Серік Ахметов пен Бауыржан Әбдішевтің ісіндегі басты эпизодтардың бірі болып табылатын «Стал Цинк» төңірегіндегі шуды алып қарайық. Тағылған айыпта, экс-шенеуніктер қызметтік өкілеттілігін пайдалана отырып, қаланы жарықтандыру бағаналарын орнатуды осы фирмаға алып берген-міс. Бірақ, осы айыпты таға отырып, прокуратураның өзі заңды белшеден басқан болып шықты. Адвокат Шаяхметовтың айтуына қарағанда қарағандылық шенеуніктерге қарсы аты шулы іс қозғалардан бұрын облыстық прокуратура «Сталь Цинк» эпизодына байланысты С.Ахметов пен Б.Әбдішевтің үстінен іс қозғайды. Алайда олардың әрекетінен қылмыстық сипат байқалмағандықтан арнайы қаулы шығарып, істі тоқтатқан. Ал бертін келе, экс-шенеуніктердің үстінен жаппай іс қозғап, іздерінен шам алып түскен шақта тергеушілер «Сталь Цинк» эпизодына байланысты істі тағы қозғайды. Алайда, бұрынғы шығарылған қаулының күшін жоймаған. Демек, олардың жүргізген тергеу амалдары заңсыз болып табылады. Рас-өтірігін кім білсін, тергеушілер облыстық прокуратура шығарған қаулының күшін жойған істі сотқа берерден біраз уақыт бұрын ғана жойған. Ал құжатқа іс басталардан бұрын күші жойылды деп көрсетіпті. Яғни заңды бұзып қана қоймай, алдауға дейін барған. Осыдан соң, тергеу амалдары әділ өтті дегенге кім сенеді?

Облыстың бұрынғы басшысының қорғаушылары сот процесі аяқталғанша Әбдішевті тергеу изоляторынан босату керектігін айтуда.

-Ешкімге зорлық жасамаған адамды он ай бойына тергеу абақтысына қамап қою әділдікке жатпайды. Оның кәмелет жасына толмаған екі баласы мен сексендегі қарт анасы бар. Әрі менің қорғалушым қоғам алдында үлкен абыройға ие адам. Бірнеше мемлекеттік марапатқа да ұсынылған. Әрі қылмысы толық дәлелденген жоқ. Рас, тағылып отырған айып ауыр. Бірақ, заңнамада күдіктіні тергеу изоляторынан бөлек үй қамаққа алу және кепілге ақша қою арқылы қолхатпен босату шараларының барын да ескеру қажет. Б. Әбдішевті әрі қарай да тергеу изоляторында ұстап отыру адамгершілікке жатпайды. Ол бостандықта болса тергеу амалдарына кесірін тигізеді деп қорқудың да қажеті жоқ. Себебі, біреуге ықпал етерліктей оның қолында өкілетті билік те бұрынғыдай күште жоқ,- дейді адвокат Нұрлан Бекбергенов.

Сот алдында сөз алған Б.Әбдішев өзінің тергеу изоляторында отырғанына наразылық танытты. Әрі өзінің қылмысқа қатысы жоқ, арының таза екенін тағы бір мәрте айтып өтті.
Расында қылмысқа қатысы бар деп күдік келтірілген 21 адамның тек бесеуі ғана қамауда отырғаны күдік туғызады. Олардың барлығына тағылып отырған айыптың ара салмағы бір-біріне жақын емес пе? Сонда біреуінің қамауда болуы мен келесі бірінің бостандықта жүруі әділдікке жата ма? Күдіктілерді бұлайша алалау неге және кімге керек?