Verra la morte e avra i tuoi occhi
C. Pavese

Ажал келер, онда
сенің көзің болар
Ч. Павезе

1
Айналадағы адам,
заттар көзге ауыр.
Бұдан гөрі маған
түнек өмір тәуір.

Орындықта, саябақта
отырмын қарай қалып
отбасы өткен жаққа.
Зықымды алды жарық.

Күнтізбе қыс түсті деп
тұр. Қаңтар ай ғой мынау.
Жалықтырса түнек,
cонда сайраймын-ау.

2
Болды. Бір көрейін
бірдеңені сынап.
Жақсы, үндемейін.
Сөйлеген жөн бірақ.

Не жайлы? Күн? Түн?
Жөн бе түк демесім?
Заттар жайлы, мүмкін?
Заттар, адам емесі

анық. Олар өлмек.
Бәрі. Өлем мен де.
Бұл еш мәнсіз еңбек.
Жазғандай желге.

3
Қаным суық сондай.
Түбіне дейін қатқан
өзеннен де зордай.
Адам қайбір жаққан?

Оңбай қалған түр.
Бетте фәниден
қалай да әйтеуір
кетпеспін деген рең.

Жүздерінен сен де
бір кілтипан аңғар.
Әйтеуір біреуге
жағымпазданғандар.

4
Заттар жағад. Көрсең –
бір жаман, не күшті
емес. Егер енсең –
ағзасы бар ішкі.

Іші толы шаңға.
Ағаш құрты. Тозаң.
Қу көбелек – жарда.
Ұстауға жоқ мазам.

Шаң. Тек шаңды ғана
нұрға бөлер жарық.
Болса да ол зат ауа
кірмейтіндей жабық.

5
Ескі буфет сырты
және ішінің, әрине,
ұқсап тұр ғой тұрқы
Нотр Дам де Париге.

Қойнауы қараңғы.
Швабра, епитрохилің
сүрте алмайды-ау шаңды.
Затқа тіпті мейлің,

Қиналмайды жаны
кете ме деп шаңы.
Себебі, шаң – тәні
уақыттың; тәні һәм қаны.

6
Соңғы кезде жүрмін
тапа тал түсте қалғып.
Шамасы, ажал құрбым
сынаумен жүр аңдып.

Айнаға дем алдым.
Жүрмін қалай шыдап –
жалғанда осы бармын,
өмірде жоқпын бірақ?

Қимылсызбын. Соры –
мұздай қос жамбас.
Көктамырдың көгі
құдды мәрмәр тас.

7
Тосын дүние – зат қой,
сан қыры арқылы.
Сөздердің оған жат қой
әлемдік тәртібі.

Тыншымас өріс қып,
не қозғалмас мүлдем.
Жалған. Ол – кеңістік,
онсыз дүние – бір кем.

Құлат, қират, сындыр,
лақтыр, өртеп күл ет.
Сөкпейді ол: «Құрғыр,
тап әкеңді!»-деп.

8
Ағаш. Көлеңке. Ағаш
тамырын жапқан топырақ.
Вензельдердей қораш.
Саз. Тастақ атырап.

Тамыр. Шырмалған.
Тастың зор салмағы,
кәдік бұл бұғаудан
босатып алмағы.

Қозғалтып көр. Шамаң
келмес оған анық.
Көлеңке. Ондағы адам — *
тордағы бір балық.

9
Зат. Затта қоңыр рең.
Сұлба өшіп жатыр дөп.
Ымырт. Жоқ көрінген
дәнеңе. Натюрморт.

Ажал дәл келер де
жылтыр тән табылып.
Келгені денеңде
әйелдей шағылып.

Шалғы. Бас сүйек. Қаңқа.
Абсурд, жалған олар.
Ажал келер, онда
сенің көзің болар.

10
Шешесі айтты Христке:
— Ұлсың ба, әлде маған
Хақсың ба? Қақты-ау крестке.
Үйге қайтіп барам?

Қалайша кіре алдым
есіктен ұқпай оны:
ұлымсың ба, әлде Раббым?
Тірісің бе, әлде өлі?

Жауап берді ол: — Мұның
дауы жоқ. Өлі-тірі,
Құдайың, әлде ұлың,
сенікімін ғой түбі.

Сықырлаған кресло, сыбырласқан жұрт, сораптала ішілген сусын, попкорн иісі. Кенет шам сөніп, экранға жан бітеді де… құлақ-шекеден жұдырық тиеді, мойынға пышақ сұғылады, маңдайға оқ тиеді. Және осының бәрі слоу-момен көрсетіледі.

Иә, құрметті оқырман, мұның бәрі — «Хардкор» фильмінің алғашқы титрларында көрсетілетін көріністер. Ары қарай жүретін оқиға әлгі ел аузындағы сөз секілді: "… чем дальше в лес, тем страшнее".

Қазақтардың ара-тұра қопаңдап қалуына себепкер Тимур Бекмамбетов продюсері болған «Хардкор» атты фантастикалық экшн бүгіннен бастап кинотеатрлардан көрсетіле бастайды. Кеше көріп шыққан киноның әсерінен әлі арыла қойған жоқпын, соныммен бөлісе отырайын.


Не:
Атауы: Хардкор
Түсірген елдер: Ресей, АҚШ
Бюджеті: $2 000 000
Жанры: Экшн, фантастика
Қазақстандағы премьерасы: 7 сәуір 2016
Ұзақтығы: 96 минут

Кім:
Режиссері: Илья Найшуллер
Продюсерлері: Тимур Бекмамбетов, Илья Найшуллер
Сценарий: Илья Найшуллер
Рөлдерде: Шарлто Копли, Данила Козловский, Хейли Беннетт, Андрей Дементьев, Сергей Шнуров, Тим Рот және т.б.

Не туралы:
Бас кейіпкер Генри әлдебір зертханада есін жияды. Жанында «сені сүйемін, жан жарыңмын» деп өзін таныстырған Эстель атты хас сұлу болады. Атыс-жарылыстан айрылған аяқ-қолы темірге ауыстырылған. Жалпы өзін адам деп ауыз толтырып айтуға келмейді. «Буырқанған, бұрсанған, мұздай темір құрсанған» біреу.

Бір уақытта зертханаға фильмнің зұлымы Акан баскесерлерімен басып кіреді. Азды-көпті атыс пен қуғыннан соң Генридің әйелі Эстель Аканның қолында қалады. Сүйіктісін құтқармаққа бел буған Генри Джиммимен танысып, Аканға қарсы күреспекші болады.

Қайдан шықты:
2013 жылдың көктемінде Biting Elbows атты инди-рок тобы «Bad Motherfucker» атты әнге клип түсіреді. Ролик аса танымал болып, бір айдың ішінде 23 миллион қаралым жинайды.


Клипті көрген Тимур Бекмамбетов топтың негізін қалаған Илья Найшуллерге толықметражды фильм түсіру туралы ұсыныс жасайды. Әуеліде бас тартқан Илья кейін келісіп, жобаның режиссері һәм сценаристі атанады.

Не ойдамын:
Сөз жоқ, «Хардкор» — бір кездердегі «Рейд», былтырғы «Безумный Макс» секілді кинотекамнан ойып орын алатын фильм. Алған әсер мен шығарған қорытындыдан кейін анда-мұнда шашылып қалған ойымды жинақтасам, бұлай деуіме тым жалпылама айтқанда бес себеп бар екен.


1. Фильм бірінші жақтан түсірілген. Жобаның жаңалығы да осы. Әрине, «Хардкор» Америка ашып отырған жоқ, сюжетті бас кейіпкердің көзімен көрсететін туындылар болды, бірақ олар не сәтсіздікке ұшырады, не фильмнің ішінен бірнеше минут берумен ғана («Doom» секілді) шектелді. Менің ойымша, бастан-аяқ осы стильде жасалған және табысты болатын алғашқы жоба осы «Хардкор» сияқты.

Оның үстіне біздің заман ойын мен киноның, шынайы кадр мен салынған суреттің арасын барған сайын жақындатып, шекарасын жойып барады. Call of Duty мен Medal of Honor ойнап өскен біз бен одан зорғысын көрген кейінгі ұрпақ үшін контенттің көрерменге жақын, оқиғаның барынша әсерлі болуы (тек сюжет тұрғысынан емес) маңызға ие.

Фильмнің бірінші жақтан түсірілуі — тамаша эффект. Бас кейіпкер төмен секіргенде аяғың селк етіп, жинап ала қоясың, өзге актерлердің тура саған қарап, сөйлегені мойын бұрып, өзге нәрсеге алаңдауға мүмкіндік бермейді. Бір сөзбен айтқанда, көру керек, сезіну керек.

«Еркек қанша жаста болмасын, басқаратын ойыншық тікұшақ сатып алуды армандайды» деген сөз бар ғой. Сол секілді компьютерлік ойынның дәмін татқан кез келген адам (мейлі ол гик болсын, мейлі ол бірнеше рет қана атысқан нуб болсын), денсаулыққа қауіп төнбейтіндей қылып осы ойынды өмірде қалай жүзеге асырса болады деп ойланғаны анық. Міне, сол арман орындалып отыр.


2. Фильм қаталдыққа толы. Былжыратып қан-жынын ағыза беретін хоррорларды емес, қырғын төбелесті көрсететін және адамның ауыр темір, жалаңдаған пышақ, зуылдаған оққа қарсы тұра алмайтын әлсіздігін аяусыз беретін фильмдерге айызы қанатындарға «Хардкорды» ұсынамын. Рейтингі бекер «R» (17 жасқа толмағандарға ата-анасынсыз көруге болмайды) болсын ба, ананы көріп отырып, өзің барып келгендей әсерде қаласың. Оған жоғарыда айтылған эффектті қоссаңыз, тіпті де сұмдық. Фаталити, қысқасы.


3. Актерлік ойын. Әрине, айналасы бес-алты актерде неғылған ойын бар деуіңіз мүмкін, алайда өз басым Джиммиді ойнаған Шарлто Копли мен Аканды сомдаған Данила Козловскийді ерекшелеп айта кетер едім. Алғашқысы әлжуаз лохтан бастап брутал альфа-еркекке дейін ойнай алатынын баяғыда-ақ дәлелдеген ("№9 аудан" дәлел), бұл жерде де Джиммидің бірнеше образын тамаша жеткізіпті, соңғысы қыз-қырқынды ұлардай шулатқан метросексуал кейпінен алшақтап, әуесі, әумесер, ауруды жақсы көрсеткен.

Әрине, бұлармен қоса бастарына GoPro камерасын киіп, бас кейіпкердің (түрін көрмесек те) жүгін арқалап шыққан оншақты жігітке де құрметімді білдіремін.


4. Әзіл. Иә, «Хардкорда» жақсы әзілдер бар. Және ол тек американ спецификасындағы біз түсіне бермейтін қалжыңдар да емес, соңғы кезде ТМД-лық, әсіресе ресейлік кинематографта көбейіп кеткен дәрети-алкогольдік құсық та емес, дәл уақытында айтылған, кейде "қара әзіл" стилінде берілетін фразалар.


5. Эстельдің рөлін ойнаған Хейли Беннетт.

Қорытынды:
«Хардкорға» бару керек. Біріншіден, ерекше эффекті бар (бірінші жақтан түсірілген, бас кейіпкердің түрін көрмейсіз), екіншіден, сапасы жап-жақсы экшнді көріп қайтасыз. Оның үстіне фильмнің Ресейде түсірілгені ментальдік тұрғыдан бізге жақын: біраз қалжыңды, сюжеттік кейбір бұралаңдарды жақсы түсініп отырасыз.

Берген бағам: 8/10

Қазақша StandUp жобасының алғашқы шығарылымының видеолары

Өткенде бір іс-шара болып, көптен бері көрмеген бір құрбыммен кездесіп қалдым. Өзі негізі өте #жақсықыз. Кеш бойы жақын отырып, әбден сырластық. Бұрын менімен жерлес бір жігітті ұнататын еді. Қазір аралары суып кетіпті. Сөз салып, қырындап жүргендер көп, дей тұра бәрі мен ойлағандай, менің арманым мен қиялымдағыдай емес дейді.
— Сенің арманың мен қиялыңдағы азамат қандай болу керек?- деймін ғой, мен де бой бермей.
— Біріншіден ол білімді адам болу керек. Екіншіден, маған кешіріммен қарау керек. Үшіншіден, әлеуметтік жағдайы менен төмен болмау керек.
Тақылдатып айтып берді. Сірә, бұл сұраққа бірнеше рет жауап беріп отыр-ау деп ойлап қалдым. Айтқан талаптарының бәрі орынды.

Бірақ, жоғары білім — міндетті түрде — ақыл мен даналықтың, парасаттылық пен терең ойдың айғағы емес. Университет бітірмесе де, жоғары білімі барлардан әлде қайда жоғары тұратын жігіттерді өз басым талай көрдім. Жақсы, мейлі.

Біздің дана қазақ, «біреуін ашу айтқанда, біреуін басу айтындар» дейді. Кешірім жасай алу — үлкен қасиет. Алайда, "қойш, ол мені кешіреді" деп, ер азаматты жүнжітіп, басына мініп алған ұрғашы да жеткілікті. Кешірім қашан да екіжақты болу керек. Кешіретін іс бар, кешіргенді емес, түзелгенді, өзгергенді талап ететін қылық та бар.

Ал әлеуметтік жағдай туралы айта бастағанда, екеуміз мүлдем келіспей қалдық.
— «Тең-теңімен, тезек қабымен» деген сөз бар қазақта. Егер оның жағдайы менен төмен болса, ең құрығанда астына мініп жүрген машинасы болмаса, оған қоса, отыздан асқанында, бір жиған- терген тиыны болмаса, онда ол жігіттен ертеңгі күні не қайыр?" деп құрбым кесіп тастады.
Айтқым келсе де, тілімді тістей қойдым. "Әркімнің өз шындығы бар". Үйді жалдап отырса да, астына машина мінбесе де, бір шаңырақта сыйлы отағасы болып отырған талай жақсы жігітті білемін. Бәрі отыздан асқан. Олардан ертеңгі күні үміт жоқ деп айтпақ түгілі, олай ойлағым да келмейді.
Ал «Тең-теңімен, тезек қабымен» деген сөз 100 теңгесі бар адам, 99 теңгесі бар жанмен қосылмасын деген сөз емес. Ойы, ақыл-парасаты, тәрбиесі сенімен тең болып тұрса, сенің ортаңа ол, оның ортасына сен сіңісіп кете алсаң, тең-теңімен деген осы.

— Арманыңдағы, қиялыңдағы жігіт саған кездессің!- дедім сөз соңында.
Бірақ сөздің шыны керек, мен оған да, жалпы басқа құрбыларыма да жай ғана жігіт кездессің деп тілеймін. Ал оны арман мен қиялдың кейіпкеріне айналдырып, өмір бойы сол дәрежеде сыйлап өту — әркімнің өз қолында.

12 наурызда әлемдегі сайттар саны, домен бойынша
дереккөз: Nominet
инфографиканы үлкен өлшемде көру үшін сілтемеге өтіңіз

Уа, ағайын, әлеуметтік желілердегі, не дос-жаран, тамыр-таныс, әріптестеріңіздің чатта ұсынатын сілтемелерінен бөлек, әр күні тікелей адресін жазып, кіретін 10 сайттың тізімін пікірге жазайықшы.
Ішінде қазақ сайттары бар ма екен, болса нешеу, керектің қолданушыларына қандай мазмұндағы сайттар өтеді екен, осы турасында біле отырайық.
Көрсеткен сайтқа не себепті тұрақты түрде қайта оралатыныңызды да жаза отырыңыз.
Тізімді 10 сайттан асыруға болады, бірақ кемітуге болмайды

Студент кезде каникулда үйге оралған күшті еді ғой. Қазіргідей күй талғамайсың. Қандай поез, қандай вагон, тіпті орның маңызды емес. Неге екенін қайдам, мен мінген пойыздардың барлығы таң алакеуімде жететін. Мамам мен папама айтпай сюрприз жасағанды жақсы көретін едім. Ұйықтап жатқанда сып-суық боп жетіп барам. Олар ұйқысынан оянбаған, аң-таң. Бірақ келетінімді, вагонымды міндетті түрде ағама айтам. Ол қарсы алады ғой. Сол кезде үйге таксимен келмеппін ғой бір де бір рет.
Ал Алматыға оралғанда такси түгіл троллейбуспен жеткен кездер де болған. Поездан түскенде, аш биттей жабысқан таксилерге жыным ұстайтын. Неге екенін қайдан білейін))
Келген қалаңда ешкім қарсы алмаса вокзалдан, әуежайдан, бірден бөтен қала режимі қосылады. Еркінсімейсің. Қабағыңмен қоса, ішіңдегі дүниеңді де қатайтып аласың. Сол режиммен бөтен қалада өмір сүресің.
Тіпті студенттің кезең өткеннен кейін де есеймедім)). Іссапардан, демалыстан оралғанда да біреу күтіп тұруы керек. Егер күтіп алмаса, өзімді бір жетім қыздай сезінетінмін. Ал сырттай білдірмейсің ғой әрине. Тіпті қол жүгіңді ұстап алып, алдыңа түсіп құнжыңдаған таксистке де үйренгендей боласың.

Еркектерде ондай сезім болмайтын шығар. Бастысы үйге келгенде үй жайнап, тамағы дайын тұрса болғаны. Бұрынғы күйеуімнің еркелігімді түсінбегені де сол шығар. Бірде ұзаққа іссапарға шықтым. Бір айға жуық болмадым-ау деймін. Келетін уақытымды айттым. Бірақ ол шаруалар барын, қарсы ала алмайтынын айтты. «Таксимен келе сал, ақшаң бітіп қалса айт, аударып жіберем» деп қояды. Жарайды, шаруалары тығыз шығар дедім ішімнен. Әріптестерімнің күйеулері қарсы алыпты, үйге жетікізіп салды. Есікті ашып, үйге кірсем… жо-жоқ, нақсүйері емес))) күйеуім пырылдап ұйықтап жатыр. Ішімде бірдеңе үзіліп кетті. Алдымда шашы ұйпа-тұйпа боп, көзі ісіңкіреген, ебедейсіз жымиып тұрған күйеуім бөтен адамға айналды. Әрине, оның жұмыстан кеш келгенін де естідім, бірнеше күн бойы ұйықтамай жұмысын түнде ғана тапсырғанын да білдім. Бірақ бәрібір іштей түсіне де, кешіре де алар емеспін. Мәселе таксиге төленген мың теңгеде де, мықшыңдап көтерген сөмкеде де емес. Айтпақшы сол зілдей сөмкеде оның екі қорап бәтеңкесі мен бір пакет су-жаңа киімдері болатын. Білсем, еш ойланбастан вокзалда ақ лақтырып жіберер едім.

Қазір әрине барлық проблемаларымды өзім шешуге, жүгімді өзім көтеруге, тек өзіме сенуді үйрендім. Бұрынғыдай орындықты көтеру үшін ешкімді шақырмаймын)))
Әуежайдан да, вокзалдан да ешкімді іздемеймін. Суқаным сүймейтін таксистермен де достастым. Тіпті өз үйіме де таксимен баратын болыппын. Ағам да үйреніп қалған сияқты қарсы алмауға. Үйді білесің ғой деп күледі. Білем әрине)))
Жақында Астанама тағы оралдым сапардан. Бірақ бұл жолы құрбымның жігіті қарсы алды. Құрбыма қарсы алайын деп өзі айтыпты. Сөмкем де ауыр еместін. Балаларымның рюзактары да жеп-жеңіл. Машинада келе жатып «не деген түсінігі мол жан едің» деп келемін. Мәселе үнемделген тиын-тебенде, иә, көтеретін жүгіңде де емес. Мен енді бөтен қалада емеспін! Өз үйіме келе жатырмын!!!

8 сәуірде Тәуелсіздік сарайында Халықаралық паралимпиадалық комитеттің қамқорлығымен арбамен билеудің «Kazakhstan open 2016» үшінші халықаралық турнирі басталады. Бұл турнирге 6 мемлекеттен 100 астам биші қатысады деп жоспарлануда.

Қатысушылар классикалық еуропалық, латынамерикалық бағдарламалар, сондай-ақ, «фристайл» дисциплинасында жарысқа түседі.

Бишілер сайысы 8-9 сәуір күндері өтеді. Би алаңында Австрия, Грузия, Тайвань, Ресей, Қырғызстан, Гонконг және еліміздің сегіз өңірінен жиналған бишілер бағын сынайды. Ал Астана намысын 28 қатысушы қорғайтын болады.

ҚР қазіргі заманғы және спорттық би федерациясының президенті Әлия Түсіпбекованың сөзіне қарағанда, арбамен спорттық би билеу өнері кеңінен тарап келеді. «Kazakhstan open 2016» турнирі сияқты шаралар бұған өз септігін тигізеді.

– Үшінші жыл қатарынан еліміздің түкпір-түкпірінен келген арбамен билейтін бишілер елордада бас қосып отыр. Биыл дебютанттар ішінде Ақтөбе, Рудный және т.б. қалалардан келген жұптар бар. Фестиваль бағдарламасы да кеңейтілгенін айтып өткеніміз жөн. Өткен жылдан бері фристайл дисциплинасы қосылды, онда рейтинг, ұпай жинауға болады. Турнирде биылғы Азия чемпионатына жолдамалар сарапқа салынады, – деді Әлия Түсіпбекова.

Астана қаласының astana.gov.kz ресми сайтының мәлімдеуінше демалыс күндері Тәуелсіздік сарайында сегіз жастан асқан балалар арасында спорттық биден ашық ел біріншілігі өтпек. Бұл сайысқа Қазақстанның 10 өңірінен 1500 астам қатысушы келеді деп күтілуде.

Ал жексенбі күні, 10 сәуірде биден Азия олимпиадасы басталады, оған 8 мемлекеттен және еліміздің өңірлерінен 3000 астам биші қатысады.

Елордалық қатысушыларға жанкүйер ретінде қолдау көрсетіп, сезімге толы биден ләззат алғыңыз келсе, сәуірдің 8-10 күндері Тәуелсіздік сарайына келіңіздер!

«Қолжетімді тұрғын үй — 2020» бағдарламасы аясында Астанадағы 957 отбасы баспаналы болды деп хабарлайды Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz. Бұл отбасылар Астана қаласындағы апатты тұрғын үйлерді бұзу жобасына қатысқан болатын. Биылғы бірінші жартыжылдықта 805 отбасын көшіру жоспарланған. Қалған 157 үйде тұрып жатқан 2483 отбасын көшіру кестесі әзірленіп, 2017 жылдың соңына дейін жүзеге асырылмақ.


2013 жылы жобаны іске асырмас бұрын елорданың тұрғын үй қорына талдау жүргізіліп, апатты деп танылған тұрғын үйлер тізімі жасалды. Оған 1940-1970 жылдары салынған 228 үй енгізіліп, 2017 жылдың соңына дейін есептелген жобаның бірінші кезеңіне жатқызылды. Осы кезең ішінде апатты үйлердің меншік иелерін көшіру үшін коммуналдық тұрғын үй қорына 3 400 пәтер тапсыру жоспарланған.

– Бүгінгі күні пилоттық жоба аясында Астана қаласы бойынша 228 үй апатты жағдайда деп танылып, жоспар бойынша 2017 жылдың аяғына дейін сүріліп, тұрғындары жаңа үйлерге көшірілуі тиіс. Өткен жылдары бүгінгі күнге дейін 70 астам үй сырылды. Мыңға жуық пәтер иесі жаңа үйлерге көшірілді. Биылғы жылы бекітілген кесте бойынша 112 үй жоспарда тұр. Сол кесте бойынша жұмыс жасалуда. Бұл өте тиімді жоба. Оның қайтарымдылығы бар. Жоба аясында 3500 жуық пәтер иелері жаңа үйлерге көшіріледі. Қалғаны коммерциялық негізде сатылады, – деді Астана қ. Тұрғын үй инспекциясы басқармасының басшысы Әлихан Қуатбеков.

Абай көшесі, 79/1 мекен жайы бойынша орналасқан үйде тұратын Елена Храмова жақын арада жаңа баспанаға көшеді. Осы күндері оған жаңа пәтердің кілті табысталады. 1960 жылы салынған ескі үй бұзылып, оның орнына жаңасы салынады. Жаңа баспанасын күтіп жүрген Елена Храмова былай дейді:
– Бұл пәтерді 1988 жылы алдық. Бізге ескі үйлерді бұзу бағдарламасына қатысатынымызды және барлық құжаттарды әзірлеу керегін айтты. Өз қалтамыздағы қаржы үй алуға жетпейді. Бұрынғы үйіміз 37 шаршы метр, сондай көлемде пәтер береміз деп жатыр.

Қазіргі кезде жобаны сәтті іске асырудың нәтижесінде 247 мың шаршы метр тұрғын үйді құрайтын 31 тұрғын үй пайдалануға берілді, соның ішінен апатты үйлердің меншік иелерін көшіру үшін 1 762 пәтер коммуналдық меншік қорына тегін тапсырылды.

Роза Маханова, елорда тұрғыны:

– Біз қараша айында көшіп келдік. Пәтеріміз жылы. Таза әрленген, жақсы. Екі бөлмелі пәтерге ие болдық, жаңа пәтер бұрынғы үйден 10 шаршы метрге артық.

Астана қаласының қалыптасқан бөлігін қайта құрудың пилоттық жобасында қала әкімдігінің уәкілетті ұйымымен мемлекеттік инвестициялардың қайтарымдылығы және апатты үйлерді бұзу, қаланың «ескі» орамдарын кешенді қайта құру қағидатымен тұрғын үй құрылысын ұйымдастыру қарастырылған.

Жобаның бірінші кезеңі 2017 жылдың соңына дейін жүзеге асырылмақшы, апатты жағдайдағы және ескі үйлерді бұзудың екінші кезеңі 2018 — 2020 жылдарға жоспарланған.

Жамбыл облысы Чанцзи-Хуэй автономды округімен достық қарым-қатынасты нығайтады
Жамбыл облысының әкімі Кәрім Көкірекбаев бастаған делегация Қытай Халық Республикасына жұмыс сапарымен барды.
Делегация құрамында облыс әкімінің орынбасары, аудан әкімдері, облыстық басқарма басшылары, жоғары оқу орындарының ректорлары, кәсіпорындар мен шаруа қожалықтарының басшылары бар.
Сапар барысында жамбылдық делегация Чанцзи қаласының басшыларымен кездесіп, кәсіпорындар мен мәдени мекемелерге баруды жоспарлауда.
Мақсат– Тараз және Чанцзи қалаларының арасындағы достық байланыстарды нығайту.
Сапар аясында делегация ауыл шаруашылық аймағына, «Юнхуа» биотехнологиялық компаниясы және ауылшаруашылық базасына барады.
Сондай-ақ, «Ланьшань-Тунхэ» ірі химиялық компаниясы мен «TBEA»бас электротехникалық компанияның басқармасында болады деп күтілуде.
Мұнан соң Жамбыл облысы мен Чанцзи-Хуэй автономды округі арасындағы бауырластық байланыс орнату үшін келісімдер жасалады.
Кездесу қорытындысы бойынша, екі жақты ынтымақтастықты одан әрі дамыту үшін, екі мемлекттердің іскер топтарының қатысуымен, ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп және мәдениет салалары бойынша меморандумға қол қойылды.
Соңғы күні Жамбыл облысының делегациясы Чанцзи кәсіби және техникалық институтындағы «Сиюйчунь» өндіру және сүт өнімдерін өңдеу компаниясының, Чанцзи ұлттық жоғары технологиялы өнеркәсіптік аймағының тыныс-тіршілігімен таныспақ.
Жалпы, бұл кездесуде Қытай Халық Республикасымен ынтымақтастық экономикалық даму, екі жақты сауда-экономикалық ынтымақтастықты нығайту мәселелері бойынша пікір алмасу ұйымдастырылады.
Айта кету керек, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу, электромеханикалық өнеркәсібі, мұнай-химия, құрылыс материалдары, минералдық ресурстар мен жоғары технологиялар игеруі Чанцзидің экономикалық дамуының жетекші салаларының бірі болып табылады.
Чанцзи қаласы Чанцзи-Хуэй автономиялық округінің әкімшілік орталығы болып табылады. Осы қала — маңызды көлік торабы, ол арқылы Синьцзянның солтүстік темір жолы және Укуй магистралі өтеді.
Естеріңізге сала кетсек, өңір басшысының бастамасымен өткен жылы арнайы делегация ҚХР Шаньси провинциясына барып қайтқан болатын.

Негізі, кітапханаға дәл осы тақырып бойынша ізденіп барған жоқ едім. Дәстүрлі ән өнері туралы ғылыми мақалалар мен жазбалар іздеп жүргенмін. «Мынау жарайды-ау» деп ксерокөшірмеден өткізіп алған мәліметтерімнің басым бөлігі дәстүрлі емес, жалпы қазақтың әні туралы екен. Содан қарап отырсам, қазақ әніне ерекше баға берген өзге ел ғалымдарын, тіпті, санатқа тізбектеуге болады екен. Мектеп жасымда археологтар туралы «Олар арнайы осы кәсіпті қалап болмайды-ау. Жәй жер аударып жатып, жылтырағанды немесе шүберек секілді бір ескі затты көріп қалып, соңына дейін қазып не екеніне көз жеткізеді. Сосын, тарихқа зерттеу жаңалықтарын енгізеді де, кейін жетістіктерге жеткізер осы жұмысы оларды одан сайын қызықтыра түсетін секілді» деп ойлайтынмын. Енді, әрине, археологтар секілді жаңалық емес бұл. Бірақ, өзімнің оқып-білгенімді сіздермен де бөліскім келіп отыр. «Әні хитке айналған 5 әнші», «Бірнеше рет тұрмыс құрған жұлдыздар» деген секілді жазбалардан қарағанда пайдалы болар деген үміттемін.
«Қазақ әні дәл мына уақытта пайда болды» деп дөп басып айтуға болмайды. Себебі, адамзаттың дүниеге келгеннен кеткенге дейінгі өмірінің әуенмен байланысуы барлық халыққа тән үрдіс. Алайда, қазақ әніне әлемнің назар аударуы, олардың ғылымға еніп, нотаға жазылуы XIX ғасырға тиесілі. Сондай-ақ, қазақ музыкасына әлем жұртшылығының назар аударуына басты ықпалдық еткен, ең бірінші кезекте, орыс ғалымдары. Олар алпысыншы жылдардан бастап Патша үкіметі жүргізген отарлау саясатымен орыс шаруаларының қазақ жеріне біртіндеп қоныс аударуы нәтижесінде, қазақ халқының шығармашылығымен етене таныса бастаса керек. Және олардың басым бөлігі қазақ әндерінің дамуына орыс мәдениетінің ықпалы басым екендігін жазған. Бұл туралы Ерзакович Борис.: «Қазақ халқының құрамына енген тайпалар мен халықтардың этногенездік өзгешеліктері салдарынан және күні бүгінге дейінгі сақталып келе жатқан көршілес елдердің музыка мәдениетінің ықпалының нәтижесінде қазақ әндері әр жанрда, бағытта көрініс табады»,-дейді. Ол бұл сөзін қазақ музыка тарихында күрделі де, елеулі еңбек жазып қалдырған А.В.Затаевичке жауап та етіп қалдырған екен. Себебі, Затаевич Александр естеліктерінің бірінде: «Орал қазақтарының әні бізге жат емес. Ал, Қарқаралы қазақтарына Оралдық жас жігіттің әні бөгде көрініп, таңырқады. Бұл – қазақ халқының ән өнерінің алуан қырлылығын, жан-жақтылығын, ән қорының орасан молдығының айғағы» дейді.
Қазақтың әншілік өнеріне байланысты ел аузында қалған аңыз Уәлиханов Шоқанның жазбаларында кездеседі. Онда: «Ән аспаннан құс болып қалықтап ұшып жер бетіне жақын келеді. Сонда кейбір жерде төмен, кейбір жерде жоғары ұшып жүрген. Ал, қазақ жерінен өткенде тым аласа ұшып өткендіктен, халық әнді жақсы айтатын болған» делінген. Белгілі ғалымды өзіне қадірлі дос тұтқан орыс саяхатшысы, ғалым Потанин Григорий де қазақ әні туралы өз пікірін қалдырған. Және оны бүгін де бәрі жақсы біледі. Ол өз тамсанғанын «Мен үшін бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай» деп жеткізген екен.
Халқымыздың әні туралы пікір қалдырған орыс ғалымдары өте көп екен. Алайда, соның ішінде жоғары баға бергендерін көзіммен іліп, сіздердің назарларыңызға жазып отырмын. Солардың бірі – «Музыка казахов» еңбегінің авторыЭйхгорн Август. Ол 1870 жылы Түркістанға барып, сондағы өнерпаздармен жақын танысып, мынадай пікір қалыптастырған:«Қазақ әндері құдіретті де, күшті, өктем, әрі сонымен бірге жатық, құлаққа жағымды естіледі… Ауылда, болмаса мал арасында да немесе жапан түзде де жым-жырт аспан астында жалғыз келе жатып салған әнінің өзі әдемі естіледі. Олардың қарапайым сөздері мен саздары айналадағы табиғатпен үндесіп келеді де, оның сырт өмірден алған әсерін табиғи қалпында беріп, сезімдерін ешбір қалтқысыз айқын баяндайды»
Ал,Астафьев Виктордың пікірін Балтабаев Марат «Қазақ халық музыкасы және студент» атты өз еңбегіне қосқан. Онда: «Қазақ әндері – өз эмоциясымен, сезімталдығымен, сөз тазалығымен, айқындылығымен және терең көркем шығармашылығымен баурап алады. Оларда қазақ халқының қатал өмір мектебі де, бастан кешкен және кешіріп отырған оқиғалары бейнеленген» делінген. Әрине, әндерімізді тыңдап отырсақ, олардың мәтіндерінен ата-бабаларымыздың тұрмыстық өмірімен өлең жолдары өрілгенін байқаймыз. Орыс жазушысы Астафьев Виктор да осыны айтпақ болса керек.
Қазақ әніне ерекше ден қойғандардың ішінде кеңестік кезеңдегі белгілі саяси қайраткер Сталин Иосиф те бар. Ол қазақ әні хақында: «Халық өз әндерін ғасырлар бойы сұрыптайды, нәтижесінде өнердің биік сатысына дейін жеткізед» деген.
1816-18 жылдары Астраханьда қазақ әндерінің ноталық жазбасы алғаш жарыққа шыққан. «Музыка и песни уральских мусульман с очерком их быта» еңбегінің авторы, этнограф Рыбаков Сергей мұны өз мақаласына қосып, нәтижесінде сол уақыттағы орыс интеллигенциясының қазақ халқының өнеріне үлкен назарын аудартады.
Қазақтардың топ болып ән айтуы ежелден болғанына дәлелдік ететін, ол туралы алғаш сипаттаған Ресей империясының мемлекеттік қайраткері Левшин Алексей. Оның жазбасында: «Олар (жастар) екі топқа бөлініп, бірінде еркектер, бірінде әйелдер болып екі-екіден қосылып ән айтады. Әйелдер әнге қосып өз жыныстарының артықшылықтарын айтады, еркектерге өз өкпе-наздарын қосып айтады. Ал, еркектер өздерін ақтайды, осылай өздерінің махаббаттарының жарастықтарын сипаттайды» делінген.
Қазақ халқының тұрмыстық және отбасылық өмірі әнмен тығыз байланысты екендігін тағы бір аңғарған ғалым Пфенинг Р.А. (есімі жазылмапты, ғаламтордан да таппадым). Оның қазақ халқының музыка өнері турасындағы тұжырымдамасы былай: «Жазу-сызу үйреткенде, жеке дыбыстар мен буындарды әндетіп айтқызады; Салт-жоралғылардың барлығында да ән айтылады, суырыпсалмалықпен де айта береді; Ән арқылы өлген адамды да жоқтай береді, оның өзінше бір жолы бар; Ауылға жақындап келген жолаушы өзінің келгендігін білдіру мақсатында ән шырқап келеді.»
Маған ең ұнағаны «Қазақ әні» атты мақала жазған, қазақ тарихы мен мәдениетін жіті зерттеген орыс ғалымыАлекторов Алексейдің пікірі. Ол қазақ әнін: «Сыртта соғып тұрған боран мен жылы зілмәңкеде отырып ән тыңдадым. Әнші тері тулақтың үстінде жайғасып отырып, домбырасының шегін қаға бастады. Шектің баяу дірілі, орындаушыға жақындай түскен адамдардың қозғалыс дыбыстары, домбыраның күмбірлеген, қайғылы дыбысы маған ерекше бір әсер етті. Мұндай қарапайым әуенге қаншама поэзия сыйып жатыр. Қолдан істеген екі ішекті домбырада мұншама нәзік, мұндай әсем дыбыстар шығады дегенге мен ешуақытта сенбеген болар едім. Егер де, мына қарапайым, жаныңа тиетін әнді өз құлағыммен естімеген болсам, мен оның ызыңдаған жаратылыс үнімен ұласатын күшіне де сенбес едім!»-деп керемет сипаттапты.
Ал, белгілі орыс жазушысы Гоголь Николай: "Қай уақытта кім шығарғанын құдайдың өзі білетін қазақ музыкасында адам таңқаларлық көркемдіктер аяғыңды аттап басқан сайын кездеседі. Олар даладағы ешкім сеппей, ешкім бақпай өзінен өзі өскен гүл тәрізді. Алғыр музыкант осы бір адам табиғатының үнінде не бір үлкен қорытынды беретін деректер жатқанын бірден біледі"-дейді.
Қазақтың халық музыкасына баға бергендердің басым бөлігі орыс ғалымдары екен. Солардың зерттеу нәтижесінде өзге елдердің де аңсары біздің мәдениетке ауа бастады, тіпті, қазақ арасында музыкатанушылар саны арта түсті. Музыкатану ғылымы тоқтап қалмай, керісінше, дамуын жалғастырып, бүгінгі күнге дейін жетті. Соның тұтқасын ұстаған, XXI ғасырдың музыкатанушысы Тұрмағанбетова Бақыттың «Қазақтың дәстүрлі орындаушылық өнері» атты мақаласынан қазақ әніне баға берген венгер ғалымына да көзім түсті. Ол Браташ А. (есімі жазылмаған) – Азия халықтарының музыкасын зерттеуші маман, қазақтар және олардың музыкалық шығармашылығы жөнінде былай дейді: «Қазақтар – өте дарынды халық. Мен олардың әндеріне тәнті болдым. Егер, оларды венгерлер мен итальяндықтардан кем түспейді десем қателеспедім деп ойлаймын. Қазақстан – азиялық Вена мен Италияның қосындысы іспеттес...»
Мен таңдаған ғалымдар мен белгілі тұлғалар осы. Әрине, бұлардың барлығы 19-20 ғасырларда назар аударып, зерттеу жүргізген ғалымдар. Ал, бүгінгі әніміздің дәрежесіне ден қойып жатқан өзге елдердің музыкатанушылары бар ма екен, болса олар қандай пікірде?! Алдағы уақытта ізденіп, жауабын тапсам, сіздермен бөлісетін боламын. Жазба қажетіңізге жарайды деген сенімдемін! Және де позитив жазамыз!