Кеше бір отырыста болдым. Журналистер мен баспасөз хатшылары бір-біріне деген наздарын айтқан.
Енді, қалай, негізгі базынасы — қазақша релиздер мен спикерлердің тапшылығы ғой. Орыс тілінде ғана жазатындардың бірі менмін. Оны мойындаймын.

Неге бұлай болды?
Былтыр, жыл басында Кәсіпкерлер палатасына баспасөз хатшысы болып келгенімде, облыс көлеміндегі барлық медиаға танысу хатын жібердім — мен деген Гүліммін, осы қызметке келдім, екі тілде сөйлеймін, жазамын, хабарласыңдар, тіпті тәуліктің кез келген уақытында хабарласыңдар деп. Вацап бар ғой, өзім түнде ұйықтай қоймаймын.
Сосын бұл релиздер екі тілде жазылатын. Алдымен орысшасын жіберіп алайын, сосын қазақша тастаймын деген ойдан ада едім, бірдей жіберілді. Төрт-бес айдай солай жүрді. Одан соң тек қана орысша жазылатын болды. Себебі басылымдардан қазақша бізде тек бір ғана облыстық газет шығады, 4-5 канал бар, онда қазақ редакциялары бар, әлбетте.
Бірақ сол мерзім ішінде маған бір де бір қазақ журналисі хабарласып, мынау не, анау неліктен, оның себебі қандай, енді не болады деген сияқты сұрақ қойып хабарласпады. Осы аралықта жіберген релиздер қазақ басылымдарында жарық көрмеді де. Бір де бір шарамызға келіп қатыспады. Есесіне, орыс тілінде жазатындар танысу хатына бірден фидбек жасап, вацабыма сәлемдерін айтып, «бұл менің номерім, міндетті түрде базаңызға қосып, хабар беріп тұрыңыз» дегендей жаза бастады. Шаралардың барлығына қатысуға тырысып, қатыса алмаса, келе алмаса «міндетті түрде релиз жіберіңіз!» деп ескертеді. Әр релиз, жүз демей-ақ қояйын, бірақ 60-70 пайыз көлемде баспасөзде жарияланып отырды. Яғни, бас-аяғы 15 баспасөз құралы болса, соның 10 шақтысы жаңалығымызды жазады, одан бөлек республикалық деңгейдегі ақпарат көздері жиі бөлісіп отырады.
Шынымды айтсам, кешегі жерде жиналған журналистер (тек қана қазақтар) санын көріп, таң қалдым! Мұншамасы бар екенін сезбеппін.

Релиздер қазақша жарияланбайтынына қарап, қазақ басылымдары кәсіпкерлік тақырыбына қызықпайды, ол турасында ештеңе жазбайды деп ұғынғаным рас.
Одан бөлек, біздің облыс «орысша аймақ» боп саналатыны бар.
Осы ретте бір жайтты айта кетейінші. Палатаға келген алғашқы апталарда офисте бір жиын өтті. Зал толы кәсіпкерлер. Сол кезде бір бастығым: "Қарашы, отырған бизнесмендердің барлығы орыстар. Қазақтар — акиматта", дейді. Әзілмен айтылған осы сөз мен үшін өмір бойғы дәлелдене беретін қағидаға айналды десем де артық айтпаймын.
Әлбетте, барлық жиын-шарамыз орыс тілінде ғана өтеді. Шалғай аудандарда болатындары — қазақша.

Содан кешегі отырысымыздағы әңгіменің өзегі — қазақ журналистерінің баяғы жыры «лауазымды тұлғалар неге қазақша сөйлемейді». Қазақша сөз айтатын спикер жоқ. Не істейміз? Қашан аудармашы болғанды қоямыз? деген сықпыттағы сұрақтар.
Бұл сұрақтар негізінен мемлекеттік органдар, әсіресе әкімдік баспасөз хатшысына қойылды. Палата — олардың қатарында емес. Біріншіден, біз мемлекеттік орган емес, қоғамдық ұйымбыз. Екіншіден — қазақша спикер жоқ деген әңгіме біз туралы емес. Ептеп шала болса да, қазақша сауатты әрі ұғынықты сөйлейтін мамандар бізде бар.

Екі проблема
1. ДДТ синдромынан арыла алмай жүрген журналистер.
ДДТ — танымал әріптесіміз Жалғас Ертайдың «бекіткен» термині.

Жалғас Ертай: «Дін, Діл, Тіл — осы үш мәселе төңірегінде жазылған дүние ғана қазақтарға өтеді»

Кез келген тақырып айналып келгенде қазақтардың «жапа шеккен мүддесін» қаузап кететіні рас. Журналистердің, айталық, салық туралы заңнамадағы жаңалықтар мен туғызатын кедергілері туралы материалдары ақыр-аяғында «енді қазақтар қалай күн көрмек? үкімет қайда қарап отыр?» деген ойбайға айналдыратыны неліктен? Осыны түсінбей өтетін шығармын. Конструктив, тақырыптың байыбына бару, өзі де ізденіп, қосымша дерек көздерін қарау деген жоқ.
Бұл мәселе жиі айтылады, талқыланады. Бірақ, баспасөз қатысатын жиындарда «осы айтқандарыңызды қазақша қайталаңызшы» деген сұрақтар тиылар емес. Қазақша қайталап бермесе, бітті, материал тақырыбы автомат түрде тіл мәселесіне байланады да қалады.

2. Баспасөз хатшыларының басшыларына сөзі өтпейтіндігі, өз саласында қазақша сөйлейтін спикерлерді дайындамайтын жаман әдеті.
Қазақша сөйлейтін лауазымды кісілерді қажет ететін баспасөз құралдарының бар екендігінен 25 жыл өтсе де, хабарсыз келе жатқан баспасөз хатшыларының тірлігі қарын аштырады. Мұндай селқостық, ақпаратпен қамтамасыз етудегі салғырттық танытатын әріптестерді мен біліктілігі төмен деп қарастырамын. Баспасөзбен байланыс орнатудың, дұрыс ақпарат жеткізудің маңызын құрылымдағы мамандарға түсіндіріп бере алмайтындығы — кәсіби еместігінен. Қанша жерден жұмысы бастан асқан, түкіруге қолы тимейтін маман ара-тұра журналистердің сұрауына жауап беру үшін камера алдына шығуға дайын болуын қамтамасыз ету — баспасөз хатшысының тікелей міндеті. Егер пікір газетке қажет болса — маманды мазаламай, өзі жазып беруі тиіс.

Қалай дұрыстаймыз?
Жағдайды оңалту турасында менің өз ойым бар. Қателік екі тараптан да бар. Жоғарыда айтқандарымды жинақтай келе, әріптестерге мына кеңестерімді айтар едім.

Журналиске кеңес:
— Жиын басталмас бұрын, тіпті анонс түскен бетте шақырушы мекеме-ұйымның баспасөз хатшысымен алдын-ала байланысып, қазақша сөйлейтін спикер дайындауын тапсыру. Өтіну, сұрау, талап ету емес, ТАПСЫРУ. Ол оның міндеті. Егер ондай спикері жоқ, барлығы орыс/неміс/ағылшын болса — өзі аудармашы ретінде болсын. Яғни әдетте шетелдік қонақтардан пікір алғандай, жанындағы аудармашы сөздері ілеспе түрде камераға жазылатындай жағдай жасалуы керек. Бірақ ешқашан өз беделдеріңді түсіріп, "қазақша айтып беріңізші" деген сөз айтпаңыз.
— Тақырыпты зерттеу, жан-жақты хабардар болу, дұрыс сұрақ қоя білу. «Осы жиын туралы пікіріңізді айтыңызшы, осы шара туралы не ойлайсыз?» емес, нақты тақырып бойынша сұраңыз. Өзіңізді дымбілмес, теманы қақпайтын, сауатсыз, кәсібилігі төмен адам ретінде көрсетпеуге барынша тырысыңыз.
— Кінәны басқаға арта бермей, жағдайды түзетуге құлшыныс таныту, әрекет ету. Ұсыныс жазыңыз, баспасөз қызметімен тығыз қарым-қатынаста болыңыз, спикерлермен мүмкіндік туған бетте осы мәселе төңірегінде пікір алмасып көріңіз. Тек онысын камераға, диктофонға жазып алудан аулақ болыңыз.
— Белсенділік керек! Барлық жиын-шара кезінде белсенді түрде сұрақ қойыңыз, сауатты, эксклюзив сұрақ қойыңыз. Орысша жазатын журналистер "қап, осыны неге мен сұрамадым!" деп сан соғатын сұрақ қойыңыз! Спикер «Мәссаған!» дейтін сұрақ қойыңыз. Ал ол үшін біліміңізді, біліктілігіңізді шыңдаңыз, белсенді болыңыз.

Баспасөз хатшысына кеңес:
— Қандай да бір құрылымда өзге ұлт өкілдері көп болғанымен, қазақша сөйлейтін адам құрып қалыпты деген шындыққа жанаспайтын, мүмкін емес нәрсе. Жақсы, қазақшасы шала маман ғана табылған күнде де, онымен тығыз жұмыс істеу керек. Өз саласы бойынша әдетте айтатынын қағазға түсіріп, дежурный «ақпараттық парағын» дайындап беріңіз. Ол кісімен офисте тек қана қазақша сөйлесіңіз.
— Кез келген шара кезінде қазақша сөйлейтін спикер болуын міндетті түрде қамтамасыз етіңіз. Тіпті ол нақты сіздің компания/органнан болмаса да, сіздің сала бойынша сөйлей алатын сырттан шақырылған маман болса да жақсы.
— Беделіңізді көтеріңіз. Басшыңызға сөзіңізді өткізе алатын деңгейда болыңыз. «Ләппай тақсыр» ғана емес, бұқарамен байланыс орнату бойынша пікір алмаса алатындай, қандай да бір әрекет ету/етпеу туралы ойыңызға құлақ асатындай статусқа ие болуға талпыныңыз.
— Журналист сұрақ қойғысы келсе, бастығыңызды көлегейлеп, оққағары болмай, жауап беруін ыңғайлаңыз.

***
Отырыста айтылған тағы бір сын жеке басыма қатысты еді: «Шалақазақсың, орысша-қазақша араластырып сөйлейсің».
Мен монотілді ортада жүрген адам емеспін, сөйлеген кезімде екі тілдің сөздері қосылып кетіп жатуы заңды. «Араласшамды» бетіме басушыларға айтарым бір ғана — мендей болып алыңдар.

«Мерейлі отбасы» конкурсының қалалық кезеңінің жеңімпаздарының есімдері белгілі болды. Бейбітшілік және Келісім сарайында «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсының қалалық кезеңінің жеңімпаздарын марапаттау салтанаты өтті. Қобылбаевтар мен Салықовтар әулеті бірінші орынды өзара бөлісті.



Шараның ашылуында өткен жылғы байқау жеңімпаздары Жүгінісовтар отбасы музыкалық тарту жасады. Қазақстандық эстрада жұлдыздары Маржан Арапбаева, Дос, Ерболат Төлегенов («Әзіл әлемі») және т.б. астаналықтарға керемет көңіл күй сыйлады.

Елордалық үздік отбасыларды Астана қаласы әкімінің орынбасары Ермек Аманшаев марапаттап, қатысушыларға өз алғысын білдірді:
— Тұтастық, өмір ырғағы, осы жылдары қалыптасқан дәстүрлер елордамыздың қазіргі тыныс-тіршілігінің бейнесі. Баршаңызға табыс тілеймін, біз сіздерді мақтан етеміз!

Байқау жеңімпаздарының бірі әртістердің отбасы Салықовтар музыкалық сәлем жолдады.



11 бала тәрбиелеп отырған ерлі-зайыпты Қобылбаевтар келушілерді өз отбасыларының көп ұлттылығымен және біртұтастығымен тәнті етті.

— Жұбайымыз екеуіміз үйленгенде отбасымыз үлкен болады деп бірден келістік. Тағдырдың жазғанымен, 9 жыл бала сүйе алмадық. Тұңғышымыз дүниеге келген жылы Балалар үйінен төрт баланы асырап алдық, кейіннен тағы үшеуін алдық, қазіргі кезде біздің 11 баламыз бар, оның ішінде, орыс та, қазақ та, украин да, түрік те бар, — дейді отағасы Мұрат Қобылбаев.

Қобылбаевтар әулеті отбасылық би ансамблін құрған, соның арқасында балалар түрлі ұлттардың биін де, тілін де меңгереді. Балалардың бәрі де қазақ және орыс тілдерінде еркін сөйлейді.

«Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсының қалалық кезеңінің жеңімпаздары енді республикалық байқауға дайындалады.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Қалалық мәслихат депутаттары кезектен тыс сессия аясында 2016-2018 жылдарға арналған бюджетке өзгерістер енгізуді талқылап, әлеуметтік маңызды маршруттар тізімін, қалалық және қала маңы бағытындағы жолаушылар мен жүк тасымалдаудың тұрақты тарифтерін бекітті.

Астана қаласы әкімінің орынбасары Андрей Лукиннің хабарлауынша, мектептерге жапсарлас ғимараттар салу және балабақшаларды абаттандыру бойынша әлеуметтік жобаларды жүзеге асыру, жеке меншікті балабақшаларда мемлекеттік тапсырыстың құнын ұлғайту, медициналық жабдықтарды және жедел жәрдем көліктерін сатып алу, тұрақтар мен гүлбақтар құрылысы, инженерлік желілер салу және т.б. үшін қосымша бюджеттік қаржы бөлінетін болады.



Сонымен қатар, қалалық мәслихат депутаттары жолаушылар мен жүк тасымалдау тарифтерін бекітті, қазіргі кезде тасымалдау құны 90 теңге, экспресс бағдарларда – 150 теңгені құрайды.

Жер учаскесіне құқық беру жөніндегі комиссияның құрамын өзгерту туралы шешім бірауыздан қабылданды.

Сессия соңында өткен шақырылымдағы белсенді депутаттар марапатталды.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Астанада «Гүлдене бер, менің Қазақстаным» атты гүлдер фестивалі ашылды. Үш күн бойы қала тұрғындары мен қонақтары базар аралап, «гүл» тағамдардан дәм татып, өз қолымен раушангүл немесе пион түріндегі сабын жасай алады, тіпті, өсімдіктер де отырғызады.


Келушілер назарына көп жылдық гүлдерден құралған ағылшындық стильдегі 167 бұталы өсімдік пен жасанды тоған ұсынылады. Арнайы базарда жергілікті және шетелдік өкілдерден гүлдердің, ағаштар мен бұталардың түр-түрін сатып алуға болады. Мерекеде ұсынылған 32 мың гүл түстерінен көз тұнады. Өсімдіктерден жасалған жасыл пішіндер шараға қосымша көрік береді.



– Бүгін елордада алғаш рет «Гүлдене бер, менің Қазақстаным» атты гүлдер фестивалі өткізіліп жатыр. Шараның мақсаты – бірінші кезекте гүл өсіру дәстүрін жандандыру, сондай-ақ, қала тұрғындарын аталған шараны жыл сайын өткізу үшін жаңа дәстүр қалыптастыруға, мәдени тұрғыдан дамуға тарту болып табылады, – дейді «Астана-Зеленстрой» Басқарма төрағасы Әділхан Әбілдинов.

Фестиваль барысында өткізілетін конкурстардың басым бөлігі балалар шығармашылығын дамытуға бағытталған. Олар гүлдердің хош иісі шығатын сабындар мен балауыздар жасап, сурет салу байқауына қатысты.

– Сурет салуды ұнатамын. Астанада гүлдер мерекесі өтіп жатыр, бәріміз де гүлбен байланысты суреттер, түрлі картиналар салып жатырмыз. Мен көкнәр гүлдерін салдым. осындай шараларды жақсы көремін, өйткені қалада жиі өткізіледі, — деді Адина Кариева.


Гүлдер фестивалі 4-5 маусымда сағат 10.00-13.00 аралығында өз қонақтарын күтеді. Мерекелік шара 5 маусым – Халықаралық қоршаған ортаны қорғау күніне орайластырылған.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Бейсенбі күні, 2 маусымда Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде және С. Сейфуллин атындағы қазақ агротехникалық университетінде Ұлттық бірыңғай тестілеу өтті.

Елорда бойынша орташа балл 91,3 құрады. Ұлттық емтиханның бірінші күнінің қорытындысы бойынша екі түлек – қыздарға арналған Қазақ-түрік лицейінің және №15 мектеп-лицейінің оқушысы ең жоғары балл (124) жинаған.

Жалпы, 1058 оқушы тест тапсырды, соның ішінде 707-сі қазақ тілінде, 351-і орыс тілінде оқығандар. Тестілеу кезінде аудиториядан шығарылғандар немесе тест нәтижелерін жою жағдайлары тіркелген жоқ.



Бүгін тестілеу Қазақ гуманитарлық заң университетінде өтіп жатыр. Еске салайық, Ұлттық бірыңғай тестілеу 2-6 маусым аралығында өтеді.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

28 мамырда Әуезов және Желтоқсан көшелерінде біржақты көлік қозғалысы енгізілген болатын. Бірінші жол учаскесінің ұзындығы — 2,9 км және Республика даңғылынан Ә. Молдағұлова көшесіне дейінгі қашықтықты қамтиды. Екінші учаскенің ұзындығы – 2 км және Мәскеу көшесінен Кенесары көшесіне дейінгі қашықтықты қамтиды.

Ж.ргіншілерге түсіндіру және апатты жағдайларды болдырмау үшін әкімшілік полиция басқармасының және жергілікті полиция қызметінің өкілдері бір апта бойы көлік иелерімен біржақты қозғалыс ережелері бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

Енді 6 маусымнан бастап жол полициясы біржақты қозғалыс енгізілген көшелерде жүргізушілерді жол жүру ережесін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартатын болады. Айыппұл мөлшері 5 АЕК құрайды.



11 маусымда Абай даңғылында (Сарыарқа даңғылынан Пушкин көшесіне дейін), Кенесары көшесінде (Пушкин көшесінен Сарыарқа даңғылына дейін) және Янушкевич көшесінде (Абай даңғылынан Иманов көшесіне дейін) біржақты көлік қозғалысы енгізілмек.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

4 маусым еліміз үшін ерекше күн, 24 жыл бұрын тәуелсіздігімізді алғаннан кейін жарты жыл өткен соң егеменді Қазақстанның мемлекеттік рәміздері бекітілді. Қазақстанның мемлекеттік рәміздер күні – халықты бірлікке шақырып, патриоттық рухты оятатын мереке.

Мемлекеттік рәміздерді әзірлеу және бекіту барысында оның рәсімделуі мен мазмұнына баса назар аударылды. Бұл үрдіс Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен өтті.

Барша қазақстандықтарды атаулы мерекемен республикалық елтаңбаны жасаушы Жандарбек Мәлібеков құттықтайды. Автор ұлттық рәмізді әзірлеу барысы мен оның әрбір бөлшегінің халық үшін қаншалықты маңызды екендігіне тоқталды.

ҚР мемлекеттік елтаңбасының авторы Жандарбек Мәлібеков:

– Еліміздің қандай ерекшелігі бар деген кезде қазақ халқы өзінің бірінші реттен кеңпейлідлігімен, адамгершілігімен, өзінің тарихымен, мәдениетімен, қонақжайлылығымен, көп үрдісті, көп татулықты жақсы көретін халық. Соны білдіру үшін қазақ халқымен бірге мыңдаған жылдар бойы жасап келе жатқан біздің киіз үйіміздің тұлғасы анық. Қазақ халқының мәдениетін де, дәстүрін де, философиясын да, дүниетанымын да қалыптастырған киіз үй болғандықтан елтаңбамыздың негізгі арқауы ретінде киіз үй алынды. Қазақта шаңырағың биік, керегең кең болсын, босағаң берік болсын дейді. Үш ұғым мәселе шын мәнінде қазақ халқының ертеден келе жатқан керемет ұғым. Сондықтан бірінші киіз үй алынды, — дейді Ж. Мәлібеков.



ҚР мемлекеттік елтаңбасының авторы Жандарбек Мәлібеков:

– Мен қазақ халқының ертеден келе жатқан, 2,5 мың жыл бұрын болған біздің «Алтын адамымыздың» бейнесіндегі жан-жануарлар бейнесін алып, оған қанат бітіріп, оған күш беретін тұлпарлар, сақиналары бар заттар көрініс тапты, бұл ғұн дәуірінен келе жатқан ұғым. Осының бәрі біздің елтаңбамыздан тарих болып көрініп жатады.

Биылдан бастап елтаңбаны жасау ережелері заң жүзінде бекітілді. Елтаңбаның бейнесі қалады, бірақ оны жасау жолдары өзгереді.

Қазақстанда мемлекеттік рәміздердің маңыздылығын ескере отырып, оларды жасау және пайдалану бойынша бекітілген ережелердің сақталуына ерекше назар аударылады. Бұл сала «Мемлекеттік рәміздер туралы» Конституциялық заңмен реттеледі.

ҚР мемлекеттік елтаңбасының авторы Жандарбек Мәлібеков:

– Елтаңбаны оқитын болсақ, қазіргі заманның жастары, аталар аманаты, тәуелсіздік кезінде оны қалай дамытамыз деп ойлайды. Менің айтарым, Қазақстанда жаңадан этномәдени институттар қабылданды, мысалы, Қазақстан халқы Ассамблеясы. Біз Қазақстан, ұлт болып қалыптастық, сондықтан оның шаңырағы бір, керегесі кең, босағасы берік, тыныштық сүйетін, біртұтас ел болып қалыптастық. Бұл тарихи кезеңдер еш уақытта ұмытылмауы керек. Жастарға, елімізге нышандарымызды тұмар есебінде қадір-қасиет тұтып, қадіріне жетуіміз керек деп ойлаймын, — дейді Жандарбек Мәлібеков.

Мемлекеттік рәміздер күнін бекітудің негізгі идеясы қазақстандық патриотизмді және ұлттық бірлікті нығайту, тәуелсіз Қазақстанның құндылықтары мен жетістіктерін насихаттау болып табылады.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Бүгін маусымның 4 күні Астана қаласының №3 перинаталды орталығында көркемсурет галереясы ашылды. Орталықта емделушілердің назарына Балалар көркемсурет мектебі — ЮНЕСКО клубының үздік еңбектері ұсынылады.

Гуашь, акварель, түрлі түсті қарындашпен және қаламмен салынған мектеп қорынан алынған 30 картина стационардан клиникалық-диагностикалық бөлімге өтетін жерде ілінген.



— Дәлізіміз көркейе түсті Жүкті, жаңа босанған әйелдер осы жерден өткенде әдемі суреттерді көріп, шабыт алатын болады. Бұл балалардың өз қолымен жасаған еңбектері, олардың дүниені ашық, жарқын етіп елестететіні жақсы. Ана да өз балаларын осылай тәрбиелеу керек, — деді №3 перинаталды орталықтың бас дәрігерінің орынбасары Халида Шәріпова.



Шараға орталық қызметкерлерінің балалары қатысып, өз шығармашылықтарын паш етті. Бәріне де естелік сыйлықтар тарту етілді.



Материал Астана қаласы әкімдігінің сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

(Басы)

Он тоғызыншы көктем
Казгуградтың жатақханасында, болмаса, Жамбыл мен Жұмалиев көшелерінің қиылысындағы туысқанымның үйінде Амандосов, Омашевтардың кітабын жата жастанып оқып жатудың орнына, Жайықты жағалай бір қызбен қолұстасып жүрдім де қойдым, осы көктем. «Осы таңдауым қате болмаса екен» деп қоям іштей, әлгі, «Адам өміріндегі екі нәрсені таңдағанда қателеспеуі керек» деген ахлаққа арқа сүйеп. Өйткені, журналистикадан бастамай жатып көңілім қалды. Мұнымды группаласының бірі – КазГУ-дың проректоры, бірі – журфактың деканы мамама айтқанымда, «менің саған Алматыға түс дегенім де, сол еді… Онда, орта бар ғой...» деді де, қойды. Шынымен, бәлки, журнализмнен емес, жергілікті университететтегі журналистика бөлімінен көңілім қалған болар. Білмеймін, әйтеуір, барған сайын бұл – менікі емес сияқтанады да тұрады. Ал, қасымдағы қыз керісінше, барған сайын мен үшін жаралған адамдай боп барады…

Жиырмасыншы көктем
Жергілікті газеттің бірінде өткен практикадан кейін, сонда жұмысқа қалып қойған соң, университет дегенді мүлде ұмыттым. Дәлірегі, «сабақ дегенді». Әйтпесе, КВН, пікір-сайыс клубы, факультет іс-шараларында белсендіміз. Негізі, жұмыста жүрсем де университетке ретін тауып, күнде барам. Әлгі қызды сабағынан алып кету үшін. Бұл қыз болашақта менің жарым болса, бұл таңдауым еш қате емес болмайтын секілді. Екінші курсты бітіргенше оқудан екі рет шығарып жібере жаздағанын есептемегенде, журналистика да жаман емес сияқты, былай… Биыл, республикалық газетте өтем деп шештім, тәжірибені.

Жиырма бірінші көктем
Студент дегенім атым болмаса, былтыр жаздан бері республикалық газетте қызмет етемін, отбасылымын… Отбасылы… Бұл да, біреудің күйеуі деген аты болмаса, толыққанды сезіне қоймаған мәртебем. Иә, бір жылға таяса да… Әлгі, қызылды-жасылды кезең аяқталып, күйкі тірліктің күйбеңіне күмп етсек те. Бір-екі рет бір-бірімізді көрместей болып, ұрыссып үлгерсек те… Мен оны сүйем, әкесінің қызын!

* * *
Редакцияға толыққанды (бұрын бір-ақ компьютерде болатын: іздейтін дүниесін рет-ретімен қағазға түртіп алған тілшілер кезегі, тозығы жеткен темірге жалғанған жылдамдығы есек аяң интернетті сондай жақсы көретін һәм жек көретін) интернет келгені де осы көктем еді. Ой, бір рахат болды: көл-көсір порны, шеті-қиыры жоқ чаттасу, ұмыта жаздаған достарыңды іздеу – асқан ақылдылығымен көзге түсе қоймаған жиырмадан енді асқан жігітке басқа не керек?! Сөйтіп жүріп, бір күні бір сайтқа тап болдым. Республикалық газет тілшісінің арынымен кіріп кеттім, әлгі ортаға. Тап сол арынмен атып шықтым, сосын. «Солай де» дедім де, біраз ұстанымдарым мен өмірлік көзқарастарымды өзгерту керек екен деп шештім. Сноб хренов, провинциальный!

Жиырма екінші көктем
Бұл көктем басқалардан өзгерек. Көктемнің ең алғашқы күнінде әке атандым. Болған жоқпын, атандым. Өйткені, қызы болғанын өмір бойы армандаған анам, немересін «қазақтың көнеден келе жатқан, уақыттың сүзгісінен өтіп, игілігіне сан мәрте көз жеткізілген дәстүрімен» бауырына басып, қырықтан асқанда тағы да «мама» болды. Сәйкесінше, мен сияқты, әйелім де, «мама» атанды. Қызымыздың туу туралы куәлігінде. Есесіне, мен өзімде біреудің толыққанды күйеуі сезініп жүрмін. Отбасы болып кете алатын сияқтымыз… Егерде, ол енесімен көбірек дос бола бермей, менің айтқаныммен жүрсе.

Жиырма үшінші көктем
Інім де журналистика факультетіне оқуға түсті. Сөйтіп, бір үйде төртінші биліктің төрт өкілі болдық. Бірінші биліктің жалғыз өкілі биыл бірге келді. Көктемнің келуі «мамамыздың кенжесінің» туған күнін тойлау деген тойдан басталатынын ескермегенде, бұл көктемнің алып бара жатқандай ерекшелігі жоқ сияқты. Есімде қалмапты, әйтеуір… Болады ғой, сондай көктемдер.

Жиырма төртінші көктем
Әйелім екеуміз бір жерде жұмыс істейміз. Қос құрбыдай қолұстасып, анам мен әйелім бара жатады жұмысқа, соңдарынан жетім баладай ілесіп мен келе жатам. Тездетіп, декретке шығару керек секілді. Әйтпесе, мамамның қызының былдыр-былдыры менің де бойымда балаға деген ізгі сезімдердің қылаң беруіне себепші болып жүр.

Жиырма бесінші көктем
Анамның о дүниелік болғанына жыл толуын күтпей Астанаға аттандым, осы көктем. Бұдан кейінгі көктемдерім, дәл сіздердікіндей. Бәлки, сәл басқаша. Мүмкін, мүлдем басқаша… Әйтеуір, менің бұдан кейінгі көктемдердің реңкі солғын. Сірә, өмірімнің көкемарал кезі – көктемім сол кезі тәмам болған шығар. Одан кейінгі өмірім шыжуы мен қызығы мол жаз сияқты өзіме. Ол, енді, басқа әңгіме…

Табысты болу үшін жетістікке ықпал ететін әдеттерді қалыптастыра отырып, өзіміздің дамуымызға әсер беретін, күшті мінезді тәрбиелеу керек. Ал жетістікке жету жолында қандай әдеттер бізге кедергі болуы мүмкін?

1-ші әдет. Қарсылық
Егер өмірде бір нәрсе ойдағыдай болмаса, жан-жаққа қарамастан бірден шабуыл жасаймыз. Жүйке-жүйемізді тоздырамыз, күш-қуатымызды жұмсаймыз, кейде кездері өмірде өзгермейтін тұстарды білетұра, бірақ оған мойынсұнбастан қарсылығымызды білдіріп жатамыз.

Енді талдау жүргізіңіз қалай және қай жерде қарсылық көрсеттіңіз. Сіздің қарсылығыңыз жақындарыңыздың көңіл-күйлеріне, жұмыстағы өзгерістерге қалай әсер кеткеніне назар аудардыңыз ба? Адам өз мінезін әрқайсысына әр қырынан көрсетеді.
Біреуге айқайлап мінез көресетеді, басқасы ренжиді, ал үшіншісіне келгенде кетеді тұңғиыққа батып. Бұндайдың нәтижесі әрқашан да бір – нашар, бұзылған қарым-қатынас.Бұндай күрделі мәселелерді басқаша шешу керек. Ымыраға келу керек. Агрессия және негативті болдырмау үшін барлығын сол қалпында қабылдау керек. Бұл сізді шыңдай түседі. Жағдайды өзгерту үшін өз көзқарасыңызды өзгерту қажет. Барлық жерде, кезкелген уақытта позитив іздеп жүру керек…

2-ші әдет. Өзіңді құрбан сезіну
Бір адамдар бар өз жауапкершілігі мен өзінің сәтсіздіктерін біреудің басына аудара салады. Олар барлығын мемлекеттен, басшылардан, болмаса ата-аналарыннан көріп, бүкіл сәтсіздіктерін өзінен емес, солардан іздеп, жылап отырады.
Негізі шын мәнінде, барлығы дұрыс көзқараспен қару керек сияқты. Бұл жерде әркім өз өміріне жауапты, өзімізге алған жауапкершілікке өзіміз жауапты болсақ, бұндай оқиғаға тап болмаспыз.

3-ші әдет. Барлығын сынау
Адамдар негізі сынауды қатырады. Бір нәрсені ойлап таубдан гөрі, оны бағалап сын атқан оңай көреді. Кейде тіпті меселеге кірместен бұрын, бағасын беріп, болжап жатады. Сондайлардың жансақ пікірлерінен айналасындағы туыстары, қызметтестері, достары сөзіне еріп жатады. Бұндай адамдармен қарым-қатынас құру қиын әрі жағымсыз.
Мұндайда өзіңіз үшін не маңызды екенін шешіп алу. Әрқашан дұрыс таңдау жасап, қоршаған ортаңызбен жақсы қарым-қатынаста болу.

4.-ші әдет. Бақылау
Өз көзқарасыңыды тықпалап, біреуден талап етіп, біреудің барлық тапсырмаларын орындап, айналаңдағы болып отырған жәйттерге, тіпті тырнақтай мәселерге арласып, бақылауға алу бұл қоршауыңыздағыларға теріс ой немесе агрессия тудырады.
Бұндай әдеттерден құтылу үшін, айналаңыздағы адамдарды ынталандырып және шабыттандырып, өзіңе тиісті жұмысты істеуді талап ету керек, сонда ғана нәтиже шығады.

5-ші әдет. Өзіңді әрдайым барлық жағынан дұрыс деп сезіну
Басқа адамның сөзін естуге және көзқарасын қабылдамау. Айналасында болып жатқан нәрселерге бір қөзқараспен қарау. Бұндай әдеттерден құтылу үшін басқа адамды тыңдап және пікірін естуге үйренуіміз керек. Бұл ең даулы мәселелерді шешу кезінде көптеп көмектеседі деп ойлаймын.

Енді өзіңізге сырт көзден қарап көріңіз. Қайсы әдеттер сізге тән? Сіз бұл әдеттерді дұрыс ұғынсаңыз өзіңізбен жұмыс жасаудың алғашықы қадамдарыңыздың бірі болады есептеңіз. Өз әдеттеріңізге талдау жүргізіп, сіздің табысқа жетудің жолда кедерге болатын әдеттердің анықтаңыз. Оларда құтылу жолын іздестіріңіз. Ол сізге қоршаған ортағызбен жақсы қарым-қатынас құруға және сіздің мақсаттарыңызға жақындата түседі.