Елорда әкімдігінде Астана қаласы әкімінің орынбасары Қосман Айтмұхаметовтың төрағалығымен елорданың экологиялық жағдайына қатысты мәселелер бойынша кеңес өтті. Оған қалалық департаменттер мен басқармалардың, табиғат пайдаланушы және коммуналдық кәсіпорындардың басшылары қатысты.



Астана қаласы бойынша Экология департаментінің басшысы Абзал Егембердиев қаланың экологиялық жағдайы туралы баяндап, туындаған мәселелерді шешудің жолдарын ұсынды. Атмосфералық ауаға шығарылатын лас заттарды азайту, қалдықтардың шығарылуы мен өңдеуді төмендету, көгалдандыру аудандарын ұлғайту бойынша ұсыныстар жасалды, сондай-ақ, қаланың экологиялық ортасын сақтауға және жақсартуға мүмкіндік беретін басқа да шаралар енгізілді. Жаңартылатын энергия көздерін дамыту, экологиялық таза көлік түрлеріне, көлікті отынның баламалы түрлеріне ауысу, көлік құралдары мен қаланы жылытуды экологиялық таза отын – газға ауыстыру мәселелеріне ерекше назар аударылады. Велосипед қозғалысын одан әрі дамыту мәселелері қаралды.

Кеңес барысында қала әкімінің орынбасары Қосман Айтмұхаметов көтерілген экологиялық проблемалардың өзектілігі мен маңыздылығын атап өтті. Оның айтуынша, экологиялық жағдайды өзгерту үшін елордада экологиялық таза жасыл технологияларды енгізу, сондай-ақ, барлық мүдделі тараптардың: мемлекеттік органдардың, ғылыми мекемелердің, ҮЕҰ, қалалық кәсіпорындардың өзара іс-әрекетін дамыту қажет.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kzдеректері бойынша әзірленді.

11 маусымнан бастап елордада жолаушылар мен жүк тасымалдау үшін жаңа тұрақты қалалық бағдарлар іске қосылады.

№ 37 маршрут Т/ж вокзалынан – Ғарыш орталығына дейін жүреді: Т/ж вокзалы –Біржан сал к-сі – Есенберлин к-сі – Бейбітшілік к-сі – Молдағұлова к-сі – Республика даңғылы – Қабанбай батыр даңғылы – № 31 көше – Тұран даңғылы – айналма жол айырығы – Қабанбай батыр даңғылы – содан кейін осы сияқты сызбамен кері қайтады.



№ 58 маршрут «Шарын» базарынан«Бастау» ТК дейін жүреді: «Шарын» базары –Алаш тасжолы – Бөгенбай батыр даңғылы – Айманов к-сі – Дүкенұлы к-сі – Уәлихановк-сі – Кравцов к-сі – Қажымұқан к-сі – Сәтпаев к-сі – Күйші Дина к-сі – Жұмабаев даңғылы – Балқантау к-сі – Қордай к-сі – соңғы аялдама «Бастау» ТК.



№53 маршрут «Шарын» базарынан Клиникалық-оңалту кешеніне дейін: «Шарын» базары – Алаш тасжолы – Бөгенбай батыр даңғылы – Айманов к-сі – Дүкенұлы к-сі –Уәлиханов к-сі – Сейфуллин к-сі – Сарыарқа даңғылы – Тұран даңғылы – Керей, Жәнібек хандар к-сі – Қабанбай батыр даңғылы – Рысқұлов к-сі – Орынбор к-сі – № 31 көше –соңғы аялдама «Клиникалық-оңалту кешені».



Жаңа автобустар сыйымдылығы 110 адам, қозғалыс интервалы 10 — 30 минут.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

АҚШ-та кеңінен тараған спорт түрлерінің бірі елімізде аса танымал болмағанымен, оған әуес жандардың күшімен дамытылып келеді. Astana Wolves әуесқойлар командасы өзінің алғашқы жаттығуларын екі жыл бұрын бастаған болатын. Бүгінгі таңда «қасқырлар» командасына 40-50 адам мүше. Олар аталған спорт түріне аса құмар. 18 маусымда Орталық Азия лигасы аясында футболшылар Бішкектің «Барыстар» командасымен күш сынасады.



Американдық футбол командасын Денис Казимиренко мен Ассет Айнабеков құрған. Оны жасақтау идеясын олар көптен бері ойлап жүріп, осы спорт түріне әуес жандармен бірге іске асыра алды.

– Бір жолы досымның үйінде спутниктік каналдан ойынды көріп, ұнатып қалдым, бұл серпінді, күшті, ердің мінезін ашатын ойын. Қазіргі кезде Астанада, содан кейін Қазақстанда федерация құрудың жолдарын іздестіріп жатырмыз. Әрине, бұл үшін түрлі өңірлерден бірнеше команда қажет. Әзірге, олардың саны өте аз. Басқа өңірлерде командаларды дамытуға белсенді түрде қатысамыз, жолдастық кездесулер өткіземіз, біз толыққанды лига құруға мүдделіміз,- дейді Денис.



Спортшылар Назарбаев университетінің алаңында дайындалады. Бірыңғай жаттығу жоспары әзірленді, балалар сол бойынша жұмыс істейді. Оларға тәжірибелі ойыншылар мен жарақат алып, жаттығуға қатыса алмайтындар да көмектеседі. Команда құрамына 16-дан 36 жасқа дейінгі футболшылар кіреді. Дене бітіміне қарамастан, кез келген адамға белгілі бір позиция беріледі, бұл спорт түріне бәрі де қатыса алады.



– Мен раннинбек позициясында ойнаймын – бұл доппен жүгіретін ойыншы, – американдық футболдағы басты позициялардың бірі. Ал ойынның өзіне жақында ғана қосылдым. Бір жыл деген көп емес, дегенмен осы уақыттың ішінде команда жинап, жақсы адамдармен, әрқашан да көмекке келуге дайын достарыммен таныстым. Американдық футбол – қауіпті, түйіспелі спорт түрі. Онда командалық рух бар, кейбір спорт түрлеріне сол жетіспей тұрады, – дейді Astana Wolves командасының ойыншысы Алексей Михасев.



Тәжірибелі ойыншылардың бірі Бақыт Жазықбековтың айтуынша, бір қарағанда ойында көп жарақат алуға болатын сияқты, бірақ бұл тәжірибесіздіктен орын алады. Бастысы, техникалық айла-тәсілдерді меңгеру, дұрыс құлай білу және соққы жасағанда өз-өзіңді ұстана білу керек, киімді де тура өлшем бойынша кию қажет.

– Бастапқы кезде жаттығуға қатысқанда бір түрлі көрінетін, адамдар бірін бірі итерісіп жүреді. Сыныптасым біраз уақыт шұғылданып, кейін мені де шақырды. Мен барғаныма өкінбеймін. Ойынға деген қызығушылығым артты. Мен жұмыс істеймін, ал мұнда командамен бірге уақытымды өткізу үшін келемін, жастарға үйретемін, демаламын, — дейді ол.



Футболшылар үлкен мақсатты көздеп отыр – алдағы уақытта маңызды ойын өтеді. Матч Қ. Мұңайтпасов атындағы стадионда ұйымдастырылады және бұл қайырымдылық шара болмақ. Жиналған қаржы мүгедектігі бар талантты адамдарды Болгарияға халықаралық конкурсқа жіберуге бағытталады. Кіру билетінің құны – 200 теңге.

Сонымен қатар, жақында елордада флаг-футболдан әйелдер құрамасы құрылды. Американдық футболға қарағанда бұл түйіспелі емес спорт түрі. Қыздар беліне жалаушалар байлап алып ойнайды, ал ойынды тоқтатпас үшін қарсыласыңның жалаушасын тартып алу керек.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Алдымен тұтқынға түсіп, содан соң Францияның қарсыласу қозғалысына қосылған түркістандық әскерлер тақырыбы аз зерттелген. Бұл материалдар сақталған Ресей архивтері әлі күнге дейін құпия, ал батыстағыларына көп зерттеушілер қол жеткізе алмайды. Жанар Канафина деген әріптесім қазақтардың Батыс Европадағы Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы тақырыбын зерттеп жүрген аз ғалымның бірі — тарих ғылымдарының докторы, профессор Гүлнар Меңдіқұловамен кездесіп, архивтерден соңғы кездері не табылғанын сұрап-білген еді.



1999 жылы Гүлнар Меңдіқұлова “Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие” деген тақырыпта докторлық диссертация қорғады. Зерттеулер онымен аяқталмады. Қазіргі таңда ол "Қазақтардың Батыс Европа елдерінде Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы" атты жобаны басқарып отыр. 2015 жылғы қарашада Гүлнар Меңдіқұлова Франция архивтерінде жұмыс істеп, сол жақтан қазақтардың француз қарсыласу қозғалысына қатысқанын куәландыратын құжаттар табады. Ол құжаттар осы уақытқа дейін хабарсыз жоғалып кеткен деп есептеліп келген адамдардың есімін жаңғыртуға мүмкіндік береді.

— Іздеу жұмыстарын неден бастадыңыз?

— 2009 жылы Францияның Қарсыласу қозғалысы музейінде “Defense de la France” газетінде жарияланған бір фотосуретті тауып алдым. Онда жалаңаш, аштық пен концлагерь азабынан арып-ашқан азиялық ер адамдар бейнеленген. Суретке «Орыс тұтқындар» деп жазылған. Олар кім? Есімдері кім? Осылайша соғыста тұтқында болған қазақтар мен түркістандықтарды Франциядан іздеу алғаш басталды. Шамамен сол кезде Тілдер мен өркениеттер институтында (INALCO) Мұстафа Шоқайдың архивінде қазақ, өзбек, қырғыз, тәжік тұтқындардың тізімдері табылды. Бұлар — 1941 жылғы қазан айында неміс концлагерлерінде болған совет әскерлері мен офицерлері еді. Және, олар хабар-ошарсыз кеткендер тізімінде есепте тұрғаны және әлі де тұруы әбден мүмкін. Оларға деген лагердегі қатынас сұмдық болды: сырт келбеті мен сүндеттелгені үшін еврей деп қабылдап, ондап, жүздеп қырып отырған.


Мұстафа Шоқайдың архтивіндегі тізім. Тұтқындар арасында қазақтар, өзбектер, тәжіктер бар…

“Большевиктік індетті жабайы тасымалдаушылар"

— Мұстафа Шоқай концлагерлерге барғанында, советтік тұтқындардың жай-күйін көріп шошыған. 1941 жылғы қазанда эмиграциядағы досы Уәли Қайымханға былай деп хат жазады:
«Соғыста тұтқынға түскен отандастарымыздың жағдайы ауыр да азапты екені енді жалпыға белгілі болып отыр. Барлық жерде олар астың нашарлығы мен киімнің тапшылығын — көбі тіпті жартылай жалаңаш қаңғып жүр, баспана жоқтығын айтып шағымданады — қазан туды ғой, ал олардың көбі әлі күнге дейін тәулік бойы ашық аспан астында жүреді, түнде өздері қазып алған "қасқыр апанын" паналайды… Ең қорқынышты көріністі Дембица лагерінде көрдім. Онда тек кавказдықтар, түркістандықтар және волга-оралдықтар, яғни күнделікті «вохеншау» насихаты кинотеатрларда большевиктік індеттің «жабайы» тасымалдаушылары деп атайтындар тұрады. Оны есіме алғаным тегін емес… Біздікілермен алғаш сөйлескеннен-ақ ондағы лагерь тіршілігінің сұмдық суреттерін көрдім. Тоқтаусыз ату… Біздікілердің, сондай-ақ тұтқын татарлар мен кавказдықтардың айтуынша, осында келген 40 мың адамның 25 мыңы ғана тірі екен, қалғандары қаза тапқан...»


«Defense de la France» газетіндегі фото

— Жаңа не таба алдыңыз?

— Бұрынғы әскери тұтқын болған түркістандықтардың Франция Қарсыласу қозғалысына қатысқаны туралы жаңа құжаттар, карталар мен фотосуреттер табылды. Мысалы, 1944 жылғы айқын емес екі фотосуретте Тулузаның азат етілу құрметіне өткен парадтағы Бірінші совет партизан полкінің саппен өтіп бара жатқаны бейнеленген. Суретте полкта болған (бұл туралы суреттің сыртында жазылған) екі қазақтың және Гусейнов текті кавказдықтың бет-бейнесін ажыратып көруге болады. Сондай-ақ, Норвегия архивтерінде сақталған әскери тұтқындар тізімін де анықтау мүмкін болды. Алдыңғы жарияланымдардың арқасында Франция Қарсыласу қозғалысына қатысқан қазақтар туралы қызықты құжаттар мен материалдар табылды.

— Шетел архивтерінде жұмыс істеген қалай екен?

— Тулузаның муниципалдық архивінде қиындау болды, өйткені ондағы бумалар дұрыс сақталмайды екен. Олар өзіміз үйреніп қалған біздің архивтердегі сияқты жылдарына қарай жүйеленбеген. 1945 жылғы құжаттар 1950 жылдардың құжаттарынан кейін тұра береді. Норвегия архивтерінде істердің көбі цифрлік форматқа көшірілген, бұл зерттеушілердің жұмысын көп жеңілдетеді.

Франция аспаны астында
— Қазақтар Францияға қалай барып жүр?

— 1943 жылы немістер совет армиясының негізгі майдандардағы жеңістері салдарынан қиыншылық көре бастады. Оның үстіне, түркістандықтар мен өзге ұлт өкілдерінен құралған легиондар совет әскеріне қарсы соғысудан бас тартты. Сондықтан оларды оккупацияланған аумақтарда партизандарға қарсы немесе Польша мен Германиядағы лагерлерден Францияның оңтүстігі мен солтүстігіне көшіріп, шахталарда пайдалану ұйғарылды. Оларды сол жақтағы, Кармо мен Альби маңындағы лагерлерде ұстады. Алайда, мұнда да, совет әскері жақындап келе жатқанын естіген әскери тұтқында қол қусырып отырмады. Фрацуз қарсыласу қозғалысына қатысушылардың бірі, мамандығы бойынша жәрігер Ахмет Бектаев «Франция аспаны астында» атты кітабында Кармо маңындағы лагерде астыртын коммунистер ұйымы құрылғанын, оны өзі және украиналық Петр Дьячук басқарғанын айтады. Ұйым мүщелері француз партизандарымен (макизарлар) байланыс орнатып, 1944 жылғы 16 шілдеде лагерь қарауылдарын өлтіріп, түркістандықтар қашып шығады.


Тулузаның азат етілу құрметіне өткен парадтағы Бірінші совет партизан полкінің саппен өтіп бара жатқаны. 1944 жыл. Суретте полкта болған екі қазақтың және Гусейнов текті кавказдықтың бет-бейнесін ажыратып көруге болады.

Париждегі Ұлттық архивтен Бірінші совет партизан полкінің құрылуы туралы хаттар, естеліктер мен құжаттар табылды. Ол полкте қазақтар Екінші дүниежүзілік соғыстың сұрапыл жылдарында грузиндер, украиндықтар және басқа да ұлт өкілдерімен иық тіресе қатар шайқасқан. Қазақтардың француз қарсыласу қозғалысына қатысқаны туралы архивтен табылған Ахмет Бектаевтың 1968 жылы жазып кеткен хаты болмаса, отандастырымыздың осындай ерлік істері туралы білуіміз екіталай еді.

Француз маркизарларымен қатар шайқасқан Исмаилов, Қарамергенов, Мұхамеджанов, Абдуллаев сынды қазақтар мен түркістандықтардың есімдерін таптым.

Францияның оңтүстігін азат етушілердің фотосуреті сақталған екен. Онда Бірінші совет партизан полкі Тулуза азат етілгеннен кейінгі парадқа қатысуы бейнеленген. Ол парадқа генерал Де Голль да қатысқан. Ахмет Бектаевтың естеліктерінен белгілі болғандай, түркістандықтар бірнеше партизан тобының құрамында болған екен, оның ішінде «Сталинград» тобы да бар және біздің сарбаздарды көбінесе «моңғолдар» деп атайды екен. Альбидегі Тарн департаментінің архивтерінде француз маркизарлары партизан топтары, қазақтар шайқасқан «Сталинград» тобы бөлек белгіленіп, «Моңғолдар» тобы бөлек белгіленген карта тауып алдым.

Француз қарсыласу қозғалысының архивтерінен табылған карта

Альбидегі француз архивінен қазақтардың Қарсыласу қозғалысына қатысқанын растайтын ресми құжаттар таптым. Бұл — 1945 жылғы мамыр айында болған жағымсыз оқиғаға байланысты полиция департаментінің хаттары. Францияның оңтүстігін азат етуге қатысқан бірнеше түркістандық мамыр мейрамын атап өту үшін дәмханаға барғанында жергілікті тұрғындардың бірі оларға «моңғолдар» деп тіл тигізеді. Сол жерде төбелес басталып, араласқандардың бәрі полиция бөлімшесіне түседі. Батырлар тұратын лагердің коменданты Зунум Жаманқұлов болған оқиға туралы түсініктеме жазуына тура келеді. Ол хатында бұрынғы советтік түркістандық әскерлер және лагердегі 250 адамның бәрі Францияны азат етуге қатысқанын, алайда, олар әлі де тұтқын есебінде лагерде тұратынын, оларға деген қарым-қатынас нашар екенін айтады. Альби қаласы полиция префектінің жауабы да табылды. Істі егжей-тегжейлі қарағаннан кейін ол бұл «моңғолдар» Францияны азат ету жолында ерлік көрсеткенін, ал жергілікті тұрғындар олардың ерлігін ұмытып, тіл тигізгенін мойындайды. Полиция префектінің осы тұжырымының арқасында сол бір жағымсыз оқиғаға қатысушылар жазаланбады.

— Түркістаннан шыққандардың білім деңгейі қандай болған?


 — Мұстафа Шоқайдың архивіндегі тізімдерді ашып қарасақ, ол адамдардың барлығы дерлік орта, көбі жоғары білімді. Арасында мұғалімдер, инженерлер, техниктер, аспаздар, жұмысшылар, тракторшы, есепші, шаруа және т.б. болған. Өзбектер арасында диқандар көп, басқа мамандықтар да кездеседі.

-Түркістандықтар Франциядан басқа тағы қай жерде болған?

— Франциядан бөлек, Швециядан Норвегия аумағындағы лагерлерге көшірілген қазақстандықтардың тізімдерін таптық. Біздің болжамымыз бойынша, олар Швеция аумағына совет-фин соғысы кезінде тап болған. Не болмаса, солтүстік майдандарда шайқасып жүрген жерінен тұтқынға түсіп, Финляндия мен Швециядан Норвегиядағы әскери тұтқындарға арналған лагерлерге көшірілген.

Соғыстағы махаббат жыры…

— Махаббат хикаялары да болған екен, — дейді Гүлнар Меңдіқұлова. — Менің қолыма Семей обылысының Көкпекті ауданынан шыққан кеңес әскер маманы Ғалихан Сәрсеновтың автобиографиясы түсті. Оның әкесі, Биахмет Сәрсенов кезінде «Алаш» партиясының көрнекті қайраткері болған. Ғалихан Тамбовтағы авиамектерте оқиды. Ол туралы деректер соғыс басталған кезден үзіледі. Кейін Голландиядан бір-ақ табылады! 1945 жылы ол Голландияның бұрынғы королінің ортаншы қызы, принцесса Иока Мульдерсаға үйленеді. Ұлды болып, есімін Херат деп қояды. Алайда, Алматыға қайтуға тура келгенде, әйелі мен баласын алып кетуге рұқсат ала алмайды. Екі жасар Херат анасымен бірге Голландияда қалды. Иока Мульдерса ұлымен бірге 1959 жылы Бас секретарь Хуанкеге еріп КСРО-ға келеді. Алайда, Ғалихан Сәрсенов олармен жолықпады. Оның басқа әйелі бар еді, оның үстіне, 1948 жылы-ақ, Аягөзде МҚК қызметкерлері Голландияға кетуді ойласа, салдары қандай болатынын айтып ескертіп қойған.

Тағы бір — Манас Нұғманов пен француз қызы Алис Сегий арасындағы, Моник-Светлана есімді қыз баланың дүниеге келуі туралы махаббат хикаясын саясат ғылымдарының докторы Бақыт Садықова баяндап берген болатын. Бойжеткен Мониктің түп-тамырын іздеуі «Бір уыс топырақ үшін» атты француз деректі фильміне негіз болған. Ондағы басты кейіпкерлер — бұрынғы әскери тұтқындар, кейіннен Түркістан легионының мүшелері Манас Нұғманов, Қадым Жұманиязов және Ахмет Бектаев есімді достар. Францияға көшірілгеннен кейін олар француз партизандарына қосылып, елдің оңтүстігін фашистерден азат етеді. Соғыстан кейін еліне оралғанда, оларды лагерлер, ұзаққа созылған түсінбеу мен қабылдамау күтіп тұр еді. Манас Нұғманов он жылға лагерге кесіледі. Босап шыққан соң Қазақстанға қайтып оралмай, Ресейде, жазасын өтеген жерге таяу мекендеп қалады. Қадым Жұманиязов болса, Францияның партизан қозғалысына қатысқаннан кейін совет әскери тұқындарын жинап, отанына қайтару жөгніндегі комиссияда қызмет атқарады. 1948 жылы қайғылы оқиғада қаза табады. Ал Ахмет Бектаев қартайып қайтыс болды.

Отбасылық архивтерден табылған құнды заттар



— 2009 жылғы тапқандарым туралы жариялағаннан кейін, маған Францияны азат ету жолында шайқасқан бұрынғы әскери тұтқындардың туыстары мен жақындарынан деректер келе бастады, — профессор Гүлнар Меңдңқұлова бір фотосуретті көрсетті. — Бұл Францияның оңтүстігіндегі Қарсыласу қозғалысына қатысқан Ахмет Субаловтың суреті. Сурет Астрахан облысы, Камызяк ауданының Берюски ауылында табылды. Маған оны немере інісі, Айвар Субалов жіберді. Сыртында 1945 жылғы 9 шілде деп жазылған. Яғни, Тулузаны, Кармоны, Альбиді және Францияның оңтүстігіндегі басқа да елді мекендерді азат ету жолындағы шайқастардан кейін бір жыл өткен соң да, бұрынғы әскери тұтқындар сол жақта қала берген! Айвар Субаловтың айтуынша, ағасы 1946 жылы елге қайтып келіп, көп ұзамай қайтыс болады. Денесінің бәрі тыртық еді: лагерде тұтқындардың аяусыз азаптап, мылтықтың сүмбісімен сабайды екен, ол жаралар көпке дейін жазылмай жүреді. Оның үстіне, іш-құрылысы түгелдей езіліп кеткен. Бірақ, қиын кез еді, сөйтіп Ахмет Ерғалиұлы Астрахан теңіз портына жүк тасушы болып жұмысқа тұрады. 1946 жылы жұмыс орнында қайтыс болады. Қазір оның туыстары Ресейдің Астрахан облысында, Алматыда және Алматы облысында тұрады.


Суретте ортада тұрған — Ахмет Субалов, Альби, 1945 жылғы 9 шілде.
Павлодардан біздің кезімізге дейін ғайыптың күшімен сақталып жеткен ресми құжаттың суреті келді. Бірінші совет партизан полкінің Альби қаласындағы (Франция) совет гарнизонының сержанты Шашубай Бейсембинге берілген №18 куәлігін маған оның ұлы Мұрат Бейсембин көрсетті. Бұл ақпарат Бірінші совет партизан полкінің құрамында осы уақытқа дейін айтылып келгендей, армяндар ғана болмағаны, арасында қазақтар да болғаны туралы мәліметті толықтыра түсті.


Француз қарсыласу қозғалысы мүшесі Шашубай Бейсембиннің куәлігі

Соңғысөз орнына

— Көптеген қазақстандықтар соғыстың алғашқы күндері және кейін де хабарсыз жоғалып кеткен туыстарын әлі күнге дейін іздеп жүр, — дейді Гүлнар Меңдіқұлова. Осы мәліметтер солардың тағдыры туралы бір дерек берсе де — еңбектің еш болмағаны. Әріптестерім және мен тапқан құжаттардың бәрі алдағы уақытта жеке құжаттар жинағы болып жарияланады. Сондай-ақ, қолында сол сұрапыл соғысқа қатысқан жақындары мен туыстары туралы керек мәліметтер, құжаттар, фотосуреттер бар адамдардан сол материалды gmendikul@hotmail.com почтасына жіберуді немесе Facebook желісінде арнайы ашылған парақшада жариялауды өтінемін. Ал біздің жұмысымыз жалғаса береді. Бізге қажет құжаттар Франция, Бельгия, Норвегия, Голландия, Италия, Швеция мен Ұлыбританияның Ұлттық және Муниципалдық архивтерінде сақтаулы.

Бүгіннен Астанада өтетін ЭКСПО-2017 көрмесіне билеттерді онлайн-сату басталды. Билет бағдарламасы бойынша әрбір қазақстандық көрмені көру мүмкіндігіне ие болады.

Астанада өтетін халықаралық көрменің билет бағдарламасы шараны өткізудің әлемдік тәжірибесінде бірегейі. Экспозицияны Ұлы Отан соғысына қатысқандар мен мүгедектері, мүмкіндігі шектеулі жандар, жетім және 6 жасқа дейінгі балалар тамашалай алады. Зейнеткерлер, көп балалы аналар, студенттер мен оқушыларға жеңілдіктер жасалады.

ЭКСПО көрмесіне 2 миллионнан астам қонақ, бес миллионға жуық рет келеді деп күтілуде. Қазіргі кезде 89 мемлекет пен 15 халықаралық ұйым ЭКСПО-2017 көрмесіне қатысатындарын растады.

Билеттер мен басқа да билет өнімдері сатылымға кезең-кеземен шығарылады. 10 маусым -10 шілде аралығында промокезең өткізіледі, бұл кезде билетті барынша төмен бағамен сатып алуға болады. Ал 10-20 маусымда 50%, 21-30 маусымда 30%, 1-10 шілдеде 20% жеңілдік жасалады.



Сонымен қатар, 10 шілде–10 тамыз аралығында туроператорлар мен реселерлер үшін промокезең өткізіледі. Үстіміздегі жылдың 1 қыркүйегінде барша Қазақстан бойынша офлайн-кассалар ашылады. Ұлттық мерекелерді өткізу аясында билеттерді көшпелі сатуды ұйымдастыру жоспарланған. Бұдан басқа, билет сатуға ЭКСПО-2017 серіктестері – «Казпочта» АҚ, «Қазақстан темiр жолы» ҰК» АҚ, «Air Astana» АҚ тартылады.

Жалпы алғанда, билеттерді алдын ала сату биылдан бастап 2017 жылдың 9 маусымына дейін жүргізіледі. Билетті www.tickets.expo2017astana.com сайтынан сатып алуға болады.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.

Мен бугин вконтакте желисиндеги паракшада жазылган окигага жазган жауаптарды окып отыргам. Бир окырманнын жазган пикирине конилим толмай жауап кайтарган болатынмын. Ол маган катты ауыр создер айтып балагаттады.мен оган ондай ауыр создер айтарлыктай ештене жазбаган болатынмын. Сол создерге намысым келип оз кукыгымды коргауды жон санадым. Сиздерден сурарым маган айткан создери ушин жауап берсе екен деймин. Есими Жасулан Нарынбай.18.02.1983 ж туылган. Тортколь каласынын тургыны екен. Вконтакте желисиндеги паракшасы vk.com/id355388268. Менин оз паракшам vk.com/id263730424

Танымал «Тақтар ойыны» сериалының 5-маусымынан бастап Торғайлар деп аталатын радикал діни жамағат туралы айтыла бастады. Торғайлар деген кім?

Торғайлар — Бес Патша Соғысының аяқ жағында Өзенді жерлерде қарапайым халықтың арасында пайда бола бастаған діни ағым. Фанатик Торғайлардың пайымдауынша Жеті Патшалықтағы барлық қасіреттің басты себебі — қасиетті сенімнің қағидаларының сақталмауы деп санайды және бұның бәрін қатаң орындалуын талап етеді. Бастапқыда қарапайым талаптары болған бұл жамағат уақыт өте келе үлкен күшке айнала бастады да Жоғарғы Септон сайлауына өз көсемдерін тыға бастады. Одан кейін әскер қатарына да кіре бастады.

Кіші Кеңестің жиналысында патшайым Серсея Ланнистерге астанада Торғайлардың саны 2000-нан асқаны туралы, оларға қарсы бір әрекет жасау керектігі айтылады. Серсея Торғайларды қауіп ретінде қабылдамай, олармен Тақуалар айналыссын, біздің олармен ешқандай ісіміз жоқ дейді. Торғайлар халық арасында өздерінің үгіт-насихаттарын жүргізе береді, қатарлары одан сайын көбейе түседі. Ал, Серсеяға көпестерден және басқалардан арыздар түсе бастайды Торғайлар туралы. Серсея бұл қаңғыбастарды қуып шығу туралы ойланғанымен, бұл ойын жүзеге асыруға асықпайды. Торғайлар болса бұрынғыдан да күшейе түседі, киімдері де, қарулары да түзеле бастайды. Басты діни басшылықтан үміткер Оллидорды бордельде ұстап алып, масқарасын шығарады. Кейін өздерінің көсемдерін көтеріп, Тақуаларды сайлауда оны таңдауға мәжбүр қылады.

Торғайлардың негізгі ұстанымдары дін тазалығы болғанымен, осы арқылы алдымен әскерге, сосын билікке жетеді. Бастапқы кезеңде базарларды қолға алады, арақ-шарап және басқа діни артибуттар сатушыларды жояды, биліктегі адамдардың күнәлі істерін әшекерелеп, оларды өздері басқара бастайды.

Осылайша Торғайлар билікке келеді. Қасиетті Әскерлер деген атпен әскери бір бөлім ретінде де қалыптасады. Торғайлардың құрамында патша тұқымынан Лансель Ланнистер көзге түседі.

Байқасаңыздар, қазір менталды арифметика өте бір сәнді нәрсе болып тұр. Ата-аналар жабылып балаларын беріп, балалар «халықаралық» менталды арифметика олимпиадаларынан орын алып, теледидардан күнде бір сандарды тез-тез қосып, азайтып жатқан «гений-бүлдіршіндерді» көріп халықтың мүлде есі шығып кетті. Ірі қалалар тұрмақ, поселектарда да оны оқытатын мектептер ашылып жатыр. Бағасы арзан емес. Айына 16 000 теңге орташа баға.

Ал шынында ол кәдімгі ариметика: қосу, азайту, көбейту, бөлу. Соны дәстүрлі емес түрде шығаруға үйрету. Жылдамдыққа ден беріледі және төрт-бес таңбалы сандарға дейін жылдамдықты сақтап қалуға үйретеді. Балдырғандар өздері тез қабылдағыш, үйренгіш болғандықтан, нәтиже де көп күттірмейді.

Соробан немесе абакус деген кәдімгі өзіміздің шотымызға ұқсайтын құрал, (ну енд сәл өзгеше) сол арқылы арифметиканың төрт амалын үйренеді бала 2-2,5 жыл бойы. МЕН ОҒАН ҚАРСЫ ЕМЕСПІН. Баланың жалпы дамуына, ойлау қабілетіне кішкене болса да пайдасын тигізері анық. Дисциплинаға үйретеді, мектеп жасына жетпеген бүлдіргіндер санды тез үйреніп, қатарластарынан бәлкім есепті жылдамырақ шығарар.

АЛАЙДА МЕНТАЛДЫ АРИФМЕТИКАНЫҢ АЙНАЛАСЫНДАҒЫ ЖАСАНДЫ ШУ МЕН ЖАРНАМАҒА жыным келеді. Сол балаларды гений деп теледидарға шығару да ұят. Бірақ ақпараттық кеңістікте ондай-ондайлар күнде болып жатқан жоқ емес па?!

Айтайын дегенім, менталды арифметиканы бала үйде де үйрене алады. Бір рет заңдарын үйреніп, шотын қолдануды үйреніп алғаннан соң, бала ештеңе жаңадан үйренбейді. Ата-ана арнайы мектептерге тек күнделікті жаттығуға жағдай, баланың қызығушылығын ұстауға жұмсалатын еңбек үшін ғана ақы төлейсіз шындығында. Алайда, ол да ресурс талап ететін жұмыс қой: мұғалімдер, әртүрлі ойындар, олимпиадалар ұйымдастыру, әдемі форма сынды бала қызығатын түрлі-түсті атрибутикалар және т.б.

Мен менталды арифметикаға қарсы емеспін. Заңды бизнес, шын берерінен маркетингі көп демесең. Әрі біздің елдің ата-аналарының психологиясын өте ұтымды пайдаланып жатыр. Қалай сәнге тез айналды, дәл солай ұмыт болады.

П.С. Төрт ай менталды арифметикадан инструктор болған тәжірибеме негізделіп жазылды.

Бір матч күнделігі | Bir Maç Günlüğü | A Soccer Game Journal — Дениз Өзден (Deniz Özden) атты жас түрік режиссер түсірген қысқа фильм. 4 минуттық фильмде Түркиядағы бір кафеде футбол қарап отырған еркектердің реакциясы көрсетіледі. Футбол, бәс тігу, фанатизм, жалаң патриотизм… Ал, сол кезде сыртта митинг, жарылыс, қашқан адамдар… Футбол фанатизмінің қоғамға, оқиғаларға, әйелге немқұрайдылығы туралы баяндалады. Жалпы тек Түркиядағы фанатизм туралы емес бұл фильм…

Фильм Түркия, Еуропа, АҚШ-тағы 12 түрлі фестивальде жүлде алған.

Осыдан бұрын Астанада стритболдан әлем чемпионаты басталғанын хабарлаған болатынбыз. Әлем чемпионатының кездесулері 3х3 форматында өтті, оған әлемнің 30 мемлекетінен 200 жуық спортшы қатысты. Бұл додалы бәйге өз мәресіне жетіп, жексенбі күні «Астана Опера» театрының жанындағы алаңда көше баскетболынан Әлем чемпионатының ақтық жарыстары өтті. Бірнеше күн бойы стритболдан Әлем біріншілігінде 20 ерлер және 20 әйелдер командасы өзара шеберлік байқасты. Ерлер арасында катарлық, әйелдер арасында француз командасы көш бастады. Осы Катар құрамасы шешуші ойында Қазақстанға ширек финалға шығуға мүмкіндік бермеген еді.



Ширек финалда ерлер арасында Словения-Бразилия, Италия-Грузия, Аргентина-Катар және Жаңа Зеландия-Уругвай командалары кездесті. Жартылай финалға Бразилия, Италия, Катар және Жаңа Зеландия құрамалары өтті. Катар жаңазеландиялық команданы айқын басымдықпен жеңіп, финалға жолдама алып, ақтық сайыста турнирдің фавориттері атана алмаған, бірақ тартысты ойын көрсеткен Бразилия командасымен күш сынасты. Жартылай финалда бразилиялықтар екі айыппұл добын дөп тигізіп, Италия командасын бір ұпай басымдықпен жеңіп шықты. Шешуші кездесуде 20:12 есебімен катарлықтар топ жарды, ал Италия құрамасы чемпионаттың қола жүлдегері атанды.



Әйелдер арасындағы ойындар да қызықты өтті. Ширек финалда Венгрия-Испания, Франция-Нидерланды, АҚШ-Қытай, Жаңа Зеландия-Чехия құрамалары кездесті. Жартылай финалға Испания, Франция, АҚШ және Чехия командалары өтті. АҚШ құрамасы турнирдің сөзсіз фавориттері атанып, финалға шықты. Испания-Франция командалары арасындағы жекпе-жек бір ұпай айырмашылықпен француздардың пайдасына шешілді. Франция мен АҚШ командаларының ақтық кездесуінде француз спортшылары 21-12 есебімен жеңіп шықты. Үшінші орын үшін болған ойында испандықтар Чехия командасынан басым түсті.



FIBA Халықаралық баскетбол федерациясының өкілдері Қазақстанның астанасында өткен Әлем чемпионатына жоғары баға беріп, ұйымдастырушылардың да, спортшылардың да, Әлем біріншілігінің трансляциясын ғаламтордан тамашалағандардың да сенімін ақтағанын атап өтті.

Материал Астана қаласы әкімдігінің ресми сайты astana.gov.kz деректері бойынша әзірленді.