Шахаризат Сейдахметтің жаңа бейнебаяны сәтті шыққан деп ойлаймын.


«Меломен» тобы мен Алтынбек Қоразбаевтың орындауындағы "Әке мен бала" әні


Гүлнұр Оразымбетов пен «Азия» тобының орындауындағы «Мереке» әні

EAC — бұны сіз де күнделікті тауарлардың қаптамасынан байқап жүрген боларсыз.EAC — (ағылшынша.Eurasian Conformity) — Кедендік Одақ және Еуразиялық Экономикалық Одақтың техникалық ренламенттерінің барлық талабына сәйкес келетін тауарға таңбаланатын марка.Бірақ та тауарға таңбаланғанымен тех.регламентке сәйкес келмей тұрғандай, себебі ресейлік тауарлардың қазақша жазылған нұсқасы өте қате болып отыр оны мына суреттерімнен байқауға болады.




Өндіруші және сатушы Ресейдің Астрахан облысында орналасыпты.Телефон соқтым, орысша моторымды қостым).Телефонды орыс кемпірі ұстады.Мәдиенттілікті сақтау деген атымен жоқ.Мән жайды айтып едім, айғайға басып өзің дұрыстап ал дегендей әңгіме айтты, кейінрек дұрыстап көрерміз деді… Достар қазақ тілін қорлайтындардың тауарларын елге кіргізбейік.Ендеше сіздер де осыған үлес қоссаңыздар.

2011 жылдан бастап голливудтық фильмдер қазақша дубляждалып қазақстандық көрермендердің назарына ұсынылуда. Алайда арада 3 жыл өтседағы қазақ тілінде сөйлейтін голливудтық фильмдерді қазақстандықтардан көргендер де, олардың бар екендіктерін білетіндер де аз-ақ болып шықты.

Кинотанушы, «Киностан» порталының әкімшісі Ернар Бекеновтың қазақ тіліне дубляждалған фильмдер жөнінде жүргізген кішігірім зерттеуі осыған бірден-бір дәлел болып отыр. Ернардың қазақша дубляждалған фильмдердің табысы туралы мәліметті орысша нұсқасының табысымен салыстыра отырып басталатын зерттеуінің қорытындысы екеуінің айырмашылығының жер мен көктей екендігін ғана емес, халықтың олар жайында білетіндері аз екендігімен аяқталып «Көрермендердің сөзіне құлақ ассақ — олар киноның насихатталуы нашар дегендей уәж айтады, прокатшылар бұндай жобаның пайдасынан шығыны көп деген ұстанымда» деп қорытындыланады.

Мен өзім киноман емеспін. Бірақ қазақ тіліне дубляждалған фильмдердің барлығын көріп шыққан адаммын. Соны ала қоя отырып, қазақстандықтарды қазақша сөйлейтін голливудтықтар мен оларды қазақша сөйлеткен отандастарымызбен таныстырмақпын.

---

ҚАЛАЙ БАСТАЛДЫ

«Болашақ» қауымдастығы «Нұр Отан» партиясының қолдауымен қазақ тілін үйрену мен дамыту жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру аясында 2011 жылдан бастап отбасылық көрсетілімге арналған голливудтық туындыларды қазақ тіліне дубляждау жобасы басталған болатын.

Жоба авторларының айтуы бойынша: «Мультимедиялық технологияларды пайдалану – тілдерді үйренудің тиімді тәсілі. Әйгілі әлемдік фильмдердің дубляжы қазақ тілін танымал етудің ықпалды және де өнімді құралы болып табылады.»


2011 жылдан бері қазақ тіліне 8 туынды аударылған болатын. Оның үшеуі мультфильм, бесеуі кино.

---

ФИЛЬМДЕР ХРОНОЛОГИЯСЫ

• Тачки 2/ Көліктер 2, 2011 жыл, 23 маусым: ана тілімізде көрсетілген голливудтық алғашқы фильм!
• Люди в черном III/ Қара киімділер-3, 2012 жыл, 24 мамыр: Sony Pictures студиясының қазақ тіліне дубляждалған алғашқы фильмі.
• Храбрая сердцем/ Батыл жүрек, 2012 жыл, 21 маусым.
• Новый Человек паук/ Жаңа Өрмекші-адам, 2012 жыл, 5 шілде.
• Университет Монстров/ Монстрлар Университеті, 2013 жыл, 20 маусым
• Одинокий рейнджер/ Жалғыз рейнджер, 2013 жыл, 4 шілде.
• Новый Человек паук: Высокое напряжение / Жаңа Өрмекші-адам: Кернеген қуат, 2014 жыл, 24 сәуір.
• Малефисента/ Малефисента, 2014 жыл, 29 мамыр.

---

ФИЛЬМДЕР ЖАЙЫНДА МАМАНДАР
1. КӨЛІКТЕР 2:

Айжан Жәмшитова, жобаның режиссері: Бұл мен үшін үлкен тәжірибе мектебі болды. Басында Disney студиясынің дубляжға қоятын талабын айтқанда, мен жүрексінгенімді жасыра алмаймын. Дегенмен, белді буып жұмысқа кірістім. Жұмыстың қауырттығы сондай кейде қажет нәтижеге қол жеткізу үшін бір сөздің өзін сағаттар бойы барынша дұрыс дыбыстауға тырысатынбыз. Ал біз телевидениеде осы уақыт ішінде тұтас бір фильмді дайындап шығушы едік.

Дыбыс режиссері — Илья Бисеров.
Басты рөлдегі Молния мен Мэтрді қазақ тілінде сөйлеткен — Азамат Қанапияев.
Фильмінің түпнұсқасына барлығы 130 адам қатысқан, ал қазақстандық дубляжды 30 актер алып шыққан.

2. ҚАРА КИІМДІЛЕР — 3:

Әйгерим Оңалбек, жобаның режиссері: Бізге берілген азғантай ғана уақыттың ішінде біз түпнұсқасымен бірдей, тіпті орыс тіліндегі дубляжынан асып түсетін сапалы өнім жасап шығардық. Өзімізге тапсырылған ісімізді абыроймен алып шықтық деп ойлаймын.

Басты рөлдегі агент Джейді Уилл Смит қазақ тілінде сөйлеткен — Азамат Қанапияев.

---

БАТЫЛ ЖҮРЕК

Іңкәр Әбдіраш, басты рөлдегі Мерида ханшайымды қазақ тілінде сөйлеткен актриса: Бұл жұмыс менің алғашқы дубляжым. Мен дубляждың соншалықты қиын екендігін білмеппін. Шындығында біз басты рөлдегі кейіпкер екеуіміз ұқсаспыз. Мерида да жас, қайсар, алға қойған мақсатына ұмтылып, кейбір жерлерде ессіздік танытқанымен өзінің қалағанын жүзеге асыра алатын қыз.

Жоба режиссері — Айжан Жәмшитова.
Жобаның құны 20 миллион.
Қазақстандық дубляжға 15 актер қатысқан.

---

4. ЖАҢА ӨРМЕКШІ АДАМ

Мерей Әджібеков, Питер Паркерді қазақша сөйлеткен актер: Бұл менің дубляж саласындағы брінші рөлім. Фильмнің басты кейіпкері Питер Паркер менің дауысымен сөйлегеніне өте қуаныштымын. Негізі біз Питер екеуміз ұқсаспыз. Ол мен сияқты алдына мақсат қоя алатын, әрі елгезек адам.

Жоба режиссері — Айжан Жәмшитова.
Қазақстандық дубляжға 30 актер қатысқан.

---

5. МОНСТРЛАР УНИВЕРСИТЕТІ

Дулыға Ақмолда, басты рөлдегі Майк Вазовскиді қазақ тілінде сөйлеткен актер: Мен өзімді сахнада да, микрафон алдында өте еркін сезінемін. Мен үшін көрерменнің мені емес, мен сомдап жатқан кейіпкерді көргендігі маңызды. Алайда «Монстарлар универсиететіндегі» Майк Вазовскиді сомдау маған қиынға соқты.Оның жүріс-тұрыс, қимылына сәйкес сөйлей алмаған едім, дубляж режиссері Айжан Жәмшитованың арқасында оны да өте жақсы алып шықтым.

Жоба режиссері — Айжан Жәмшитова.
Басты рөлдегі Джеймс Салливанды қазақ тілінде сөйлеткен — Руслан Сеңкебаев.
Қазақстандық дубляжға 40 актер қатысқан.

---

6. ЖАЛҒЫЗ РЕЙНДЖЕР

Бейбіт Қамаранов, басты рөлдегі рейнджерді қазақ тілінде сөйлеткен актер: «-Мен өзім осы рөлді 12 сағат бойы жасадым. Оңайға соқты деп айта алмаймын, өйткені көп қиналдық. Себебі олардың сөйлеу мәнері, әрекеттері біздің менталитетке келмейді.

Жоба режиссері — Айжан Жәмшитова.
Басты рөлдегі үндіс Тонтоны қазақ тілінде сөйлеткен — Берік Айтжанов.
Қазақстандық дубляжға 35 актер қатысқан.

---

7. ӨРМЕКШІ АДАМ: КЕРНЕГЕН ҚУАТ

Азамат Қанапия, басты рөлдегі Электроны қазақша сөйлеткен актер: Маған мінезді кейіпкерлер ұнайды. Менің кейіпкерім алғашында жақсы адам болады, алайда кейінінен зұлымға айналып, адамдар мен бүкіл әлемге ызыланады. Мен өз жұмысымды бастамас бұрын алдымен кейіпкердің мінезін тануға тырысамын, содан кейін барып сол мінезбен жұмысты бастаймын. Кейіпкердің іс-әрекетін түсінсен дауыс өз-өзінен келеді. Фильмнің ағылшын тіліндегі нұсқасында Электроның дауысыны арнайы эффекттермен электрлі еткен, мен де дубляжда дауысымды солай келтірдім.

Жоба режиссері — Әйгерім Оңалбек.
Басты рөлдегі Питер Паркеді қазақ тілінде сөйлететін — Мерей Әджібеков.
Қазақстандық дубляжға 30 актер қатысқан.

---

8. МАЛЕФИСЕНТА

Гүлназ Әуесбаева, басты рөлдегі Малефисентаны қазақ тілінде сөйлетекен актриса: Мен үшін Анджелина Джоли кейіпкері Малефисентаны дыбыстау – зор жетістік. Дыбыстау актер үшін – бұл жаңа толық құнды рөл секілді. Мен «Болашақ» қауымдастығы және «Нұр Отан» партиясының қолдауымен қазақстандықтардың белгілі голливудтық блогбастерді мемлекеттік тілде көру мүмкіндігіне ие болғанына ризамын.

Жоба режиссері — Айжан Жәмшитова.
Қазақстандық дубляжға 20 актер қатысқан.

---

ФИЛЬМ ЖАЙЫНДА КӨРЕРМЕНДЕР

Мерей Ермуханов:
— Қазақша дубляж деген қырғыз инновациясы сияқты құлаққа біртүрлі естілетін ұғым еді, иә? Ал қазір қалыптасып, жанданып келеді.
Бұл жерде мен өзімнің ойымды ғана емес, қос әріптесімнің пікірін де білдіріп отырмын. Олардан сұрап ем, біріне «Малефисента», біріне "Қара киімділер-3" ұнапты.
Өзім там-тұм шығып жатқан қазақ дубляжын жылыұшырай қараймын. Ол процесс өте ауыр, адам үнімен жағаласқан жағдайда жарылыстың да, ар жағындағы мияулаған мысықтың да, жапырақ сыбдырын да студияда салуға тура келеді.
Қазіргі дыбыс режиссерлерінде, аудармашыларда ізденіс бар. Қазақы ұғымдарды қолдануға тырысып жатады. Анау-мынау орынсыз сөздер қолданылса, ол байқалады, сыншыл қауым бірден айтып жібереді.
Дубляжды фильмді сирек көретініміз рас. "Өзімізден де бар енді"… Орысша кино көреміз. Бірақ ол біздің ғана айып емес, жалпы контент аздығы мен эфирге аз берілуден де туындап отыр. Бұл жағдайда, яки сұраныс болмағанда, ұсыныс өзі қимылдауы керек.
Мұндай теңеу орынды емес және тым цинизмге толы секілді, алайда қазақша дубляж да мұсылманшылық сияқты: әсте-әсте болатын дүние.
Бастысы, көш қозғалды!

Айжан Құлмұханбетова:
— Бізге эмоция жетпейді. Эмоциясыз және тәртіпті сөздермен аударып қойғасын кинолардың «дәмділігі» кетіп қалады. Тым әсершілдік көп. Қазір дегенмен жақсарып келеді.

Жарқын Түсіпбекұлы:
— Бұл мәселе осыдан 4-5жыл бұрын көтерілді. Біз сол кезде сәл де болсын «ояу» болған сияқтымыз. Парламент депутаттары да қазіргідей емес еді. Мәжілісте үкімет сағатына келген сол кездегі ҚР Мәдениет министрі Мұхтар Құл-Мұхаммедті жалпы сырттан келетін өнімді қазақша ұсыну жағын қолға алу керектігі айтылды. Қазақтілді баспасөз әлбетте қолдады. Сол кездегі министрдің уәдесі бойынша 2012 жылдан бастап, қандай да бір өнім қазақшаға дубляждалып қазақтілді көрерменге таңдау мүмкіндігін бермек болған. Алайда айтылған сөз жайына қалды. Қоғам да ұйымдасқан түрде талап ете алмады. Кейіннен Бауыржан Байбек халықаралық «Болашақ» бағдарламасы түлектерінің қауымдастығын басқарып тұрғанда қолға алды. Нәтижесі жаман емес. Керемет сапалы дүниелер ұсынып жүр. Бірақ аз. Сосын ол тек Байбекке ғана керек пе? Оны неге іліп әкететін адам табылмай тұр? Тіпті үлкен саясаткер басымен мультфильмдер мен ертегілердің басы-қасында жүр. Бауыржан Қыдырғалиұлына рахмет айтар едім. Табандылығы үшін. Барлығы сапалы, кінәрат жоқ. Тек саны аз, өте аз.

Айжан Байтанова:
— Шынымды айтсам, алғашында қазақша дубляждалған Голливуд фильмдеріне белгілі бір скепсиспен қараған едім. Идеясы жақсы, бірақ жүзеге асуы ақсай ма деп ойлағанмын. Бірақ, көңілімнен шықты. Аудармасының өзі де, дублер актерлердің дауыстары да. Бұл жерде дубляж режиссерінің еңбегін атап кету маңызды деп санаймын, бұл адамның арқасында біз қазақшаға аударылған емес, қазақша түсірілген фильм көргендей әсерде қаламыз.
Қазақстанда сапалы дубляж жасай алатын мамандар бар екендігіне өз көзім жетті. Дубляжда Голливуд фильмдерінің неге таңдалғаны түсінікті, бұл көпшілік аудитория қызығушылығын тудыратын өнім ғой. Алайда, дубляждау жанрлық тұрғыдан ауқымдырақ болса екен деп тілер едім. Тек фильмдер емес, қазақ тілді аудиторияға қызықты болатын сериалдар, шетелдік университеттердің дәрістері, әлеуметтік жарнамалық роликтер тағы сол сияқтылар аз емес.

Ернар Бекенов:
— Аударма сапасы үшін 5 баллдық жүйемен 3-4 беруге болады. Кейбір репликаларды актердің ауыз қимылымен сәйкестендіреміз деп қазақ тілді көрерменнің құлағына жат естілетін сөз орамдары кетіп қалып жатады. Прокаттағы дубляж бізде енді қолға алына бастаған бастама ғой, сол себепті бұндай олқылықтарға кешіріммен қарауға тырысамын.
Қазақша шыққан фильмдердің жарнамасы: Менің ойымша, қазақ тілді көрерменнің арасына дубляждалған фильмдерді насихаттау жетіспейтін сияқты. Премьера қарсаңында көрермендер арасында түрлі акциялар өткізілсе, әлеуметтік желілерде көбірек хабарланса, қазақ тілді БАҚ-пен тығыз жұмыс істесе олардың көрілу деңгейін арттыруға болады деп ойлаймын.

---

Метериалды дайындау барасында фотограф Ғабит Мадалиев, Киностан және Болашақ Ассоциациясының суреттері мен видеолары қолданылды

---

МЕНІҢ ПІКІРІМ:

— Бәріміз бір қазақ болғаннан кейін қазіргі уақытта қазақ тіліне дубляждалып жатқан фильмдерге айтар сынымыз да, мақтауымыз да бірдей. Өзім осы фильмдер мен мультфильмдерді көріп шыққан адам ретінде дубляж мәселесінде әр қайсысына бөлек-бөлек сын айтып шыға аламын. Алайда көш жүре түзеледі демекші… сонау 2011 жылдан бері қарайдағы аралықты алатын болсақ дубляждағы біраз мәселелердің түйіні шешілген. Осы уақытқа дейінгі барлық аудармалардың ішінде өзіме Малефицента өте қатты ұнады. Киноның өзінің қызықты сюжетінен өзге, аударма әдемі. Эмоцияларды сәйкестендіріп бере білген, дубляж сапасы да фильмді қай тілде қарап отырғандығынды ұмыттырып жібереді. Құдды сол түпнұсқаны көріп отырғандай әсер алдым. Енді осы айдың соңында «Галлактика сақшылары» қазақ тілінде шығады деп күтілуде, одан да жақсы нәтиже күтеміз.

---

АЛ СІЗ ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ГОЛЛИВУДТЫҚ ФИЛЬМДЕРДІ КӨРДІҢІЗ БЕ?

Қазақта хиджаб деген сөз болмаған деп қабылдағанымызбен, бірақ қазақта хиджаб деп аталынатын киім болған. Қазақ тіліндегі сөздердің 30%-ы араб тілінен алынған, араб, азан, қалам, мектеп, мұғалім, ұстаз, дәптер, айта берсе көп. Хиджаб деген сөзде қазақ тілінде хиджаб деп қолданылды. Хиджаб деген сөз қазақ тілінде болмақ түгілі, тіпті хиджаб деген киім болмаған деп жоққа шығарамыз. Неге? Себебі, әйелдер-қыздар шариғатты берік ұстанудан қашамыз, киінуден, ұятты жерді жабудан, ыстық күндерде оранудан қашамыз. «Біздің қазақта ондай киім болмаған» дейді, жоқ болған деп дәлелдеп берсең, «біз ескі адамдар сияқты өмір сүрмеуіміз керек, олар көне заманның адамдары» дейді. Біз өзімізді сол көне заманның адамдарымен салыстырсақ, олар бізден мың есе артық болып тұр. Қазір адамдар қандай болып барады? Адамдар ұятсыз болып барады. Бұған адамдардың шешіне бастауының еш әсері жоқ деп айта алмайсыз. Қандай қылмыс қалды жасалынбаған? Соңғы кездерде қыздарды зорлау ғана емес, тонау, тіпті өлтіріп кету тіркеліп жатыр. Сол қылмыскерлердің көпшілігі жылтырап, көзді тайдырып, ашық-шашық киінген қыздарға тап болады.Қыз қоғамды өзгертеді, бір қыздың шешінуімен саны көп қылмыстар жасалынуда.Ал қазіргі заманның современный адамдары, Батысқа, Еуропаға еліктейміз деп қандай пайда тауып жатырмыз? Бұл біз үйренген пайдаларымыздың мыңнан бірі ғана.

Ашық киінген, саны немесе басқа жерін жартылай көрсетіп алып киінген қыздарды көргенде, кез-келген еркектің ойына арам, харам, хайуани ой келеді, арасында ұятсыздары сол қыздың артынан неше түрлі сөздерді дауыстап айтады, бұл жерде ол қыз сыйлауға лайық болмай тұр. Ашық-шашық киінген қыз, еркектердің алдында әдемі көріндім, өзіме қараттым деп ойлауы мүмкін, бірақ барлық еркектердің оған деген жалғыз ойы бар, одан басқа ештеңе емес.

Ал, оранған, жабық киінген қызды көргенде ешкімнің ойына ешқандай ой келмейді. Сенде күнәдан адасың, айналаңдағы адамдар да күнәдан ада.Шариғат бекіткен киім бойынша киінбесең киінбе, бірақ барынша, жабатын жерлеріңді жауып жүрсеңдер, өздерің үшін де қауіпсіз болар еді.

Хиджаб арабша сөз, кимешек қазақша сөз, ал бірақ, екеуі бір киім. Екеуіде қыздың ұятты болған жерлерін жауып тұрады.Хиджаб арабтардың ұлттық киімі деп айтып жатамыз, шын мәнінде әсте олай емес. Шын мәнінде бұл киім бүкіл мұсылман әйелдеріне арналған киім үлгісі. Аллаһ Тағала осындай-осындай әурет жерлеріңді жабыңдар деді Құранда, ал енді сен сол жерлеріңді матамен жауып қойсаң, сол киімің хиджаб деп аталады.

Хиджаб арабтардың арасында кең таралу себебі, Пайғамбарымыз Мұхаммед с.а.у араб ұлтынан шықты. Осылайша бірінші арабтардың арасында кеңінен таралды. Ал бірақ Пайғамбарымыз с.а.у бүкіл әлемге пайғамбар болып келді. Сондықтан оның Аллаһ Тағаладан алып келген барлық бұйрықтары барша мұсылмандарға ортақ болып есептеледі.Хиджаб жеке ұлтқа тән киім үлгісі емес, барлық мұсылмандарға ортақ киім үлгі. 

Хиджаб пен кимешекті салыстыртыруға болмайды деп айтатын шығарсыздар, бірақ екеуіде әуретті (ұятты) жерлерді жауып тұратын киім болып саналады, оған талас жоқ.Хиджабты (қазақша кимешек) киіп сен ескі заманның адамы болып қалмайсың. Хиджаб киінген қыз бірінші өз парызынан құтылады. Екінші қоғамда болып жатқан қаншама күнә-қылмыстардың орын алмауына себеп болады. Керісінше ашық-шашық киінемін деп көптеген өкініштерге тап болып, өмір бойы бақытсыздыққа душар болуың да мүмкін. Хиджаб киінген қыз да современный емес деген әңгіме жоқ. Ол қыздар бұл заманның қыздарынан озып бара жатпаса да қалып жатқан жоқ. Кейбір хиджаб киген қыздарды кінәлап жатамыз, үйтті-бүйтті, осындай күнә жасады деп. Ол хиджаб киіп періште болып кеткен жоқ, ол да басқалар сияқты пенде. Ең бастысы ол бұл қоғамда ол үшін үлкен жеңіс болып саналатын хиджабын киді, мына қоғамда қыздың орануы адам бойындағы үлкен күшті талап етеді.Аллаһ Тағала баршамызға тура жол берсін, Ислам дінін толық түсінуіміз үшін терең түсінік нәсіп етсін!

Биылғы жаз Қазақстан шоу-бизнесінде жемісті болған сияқты. Көп әнші бейнеклип түсіріп жатыр. Біреуінің ел алдында абыройы артып жатса, біреуінің қанша жылдық еңбегі бір күнде жоқ болғандай әсер алуда. Қалай болғанда да, олар еңбектеніп жатыр.

Мақпал Исабекова соңғы кезде ерекше киініп, сапалы клиптер түсіре бастады. Кеше ғана көрермендерге жол тартқан Сеземін клипі сондай сапалы, әнші де әдемі.

Ринго тобының продюсері Алуа Қонарова бір ғана топпен шектелмей, Juniors тобына да продюсерлік етуде. Жас жігіттерден құралған бұл топ жастар арасында сұранысқа ие. Juniors тобының «Шула бiзбен» атты клипі шықты. Өте көңілді, позитивке толы клип.

Ескерту: Материалда азаматтарға күш қолдану белгілері бар суреттер қолданылған. Жүйкесі жұқа адамдарға оқуға кеңес берілмейді.

Маусымның 26-сы бүкіләлемдік есірткіге қарсы күрес күні болып белгіленгендіктен республиканың түкпір-түкпірінде нашақорлықққа, онымен күреске қатысты түрлі шаралар өткізілді. Соның бірі Ақтауда 14 шағын ауданда орналасқан «Астана» ойын-сауық орталығының алдында өтті. Егер қалыпты флэш моб, «УУУ» деген сияқты "өтірік" акция өтсе жазбас едім. Бірақ осы жолы ҮЕҰ мен Маңғыстау облыстық ІІД Есірткі бизнесіне қарсы күрес бөлімінің қызметкерлері ұйымдастырған оқу-жаттығу-көрінісі қызық әрі көпшіліктің назарын аударды. Каспийдің жағалауына жиналған халыққа арналған шоуға біз де барып қайттық.

Сол күні Твиттерде Ақтауда қала ортасында есірткі өртейді деген ақпаратты көзім шалып қалды. Одан қалса ІІД баспасөз қызметі «ЕСІРТКІ ӨРТЕЛЕДІ» деп баттитып тұрып хабарлама жіберіпті. Есірткінің көзін жою сәтін күнде көруге мүмкіндік бола бермейтіндіктен (олар күнде өртемейді де) барып қайтайын деп шештім. Бір жағынан шын есірткіні өртегенде иісіне адамдар уланып қалмай ма, қалай жүзеге асады, қауіпсіздік тұрғыдан қалай болады? деген секілді сауалдарға жауап табу керек болды.

Жиында алдымени ІІД қызметкерлерінің техникалары мен арнайы жасақтары біріге отырып, есірткі бизнесімен айналысатын қылмыскерлерді құрықтау операциясын, тәркіленген есірткінің көзін жою операциясын демонстрациялады.

Кешкі 19:00-де басталуы тиіс шараға 19:30-дарда бардым (кеш бастайтындарына ет үйренген)

1. Көліктен түскен бойда мынадай көрініске тап болдым. Қаз қатар тізіліп тұрған әскерилер «Астана» ойын-сауық орталығының алдындағы жолдың екі жағын қоршап алыпты. Сырт көзге қорқынышты көрінеді екен.



2. Итімен жолды қоршап тұрған кинолог жігітті сөзге тартып, есірткілер туралы, жоқ дегенде иті туралы ақпарат ала қояйын десем, тәртіпке бағынатындығынан болуы керек «бастығымнан рұқсат сұраңыз» дегеннен басқа жақ ашпады. Жоқ дегенде итінің де атын айтпай қоды.


3. «Астананың» алдынан өмірі мұндай қоршау көрмеген қала тұрғындары аң таң болысып, солдаттарды, үйіліп жүрген полицейлердің қиымылын бақылап суретке түсіре бастады.


4. Салауатты өмір сүру орталығын қалыптастыру қызметкерлерінің айтуынша, шараға 2000-ға жуық адам қатысты.


5. Бір сөзбен айтқанда ҚР ІІД мен Қорғаныс министрлігінің біз көрмеген көлігі мен техникасын көретін күн болды.


6. Өздерімен өздері шабылып елдің бәрін көлік жүретін жолдан қуып жүрген полицейлерден басқа «Есірткіге қарсы» акциясын ұйымдастырған жастар шарларымен топырлап, классикалық шуларына басып, шарларын арқалап, көпшіліктің назарын аударды.


7. Жастардан бөлек «Арлан» арнайы жасағы операцияның басталуын күтіп тасада тұрды.


8. Акцияны желеу етіп қала тұрғындарының назарын өзіне аударған ұйымдастырушылар барлық тұрғындарды есірткі бизнесімен айналысатын қылмыстық топты қолға түсіру операциясын тамашалауға шақырды.


9. Жол бойын қоршап тұрған комуфляждағы солдаттар тұрғындардың межелі сызықтан өтпеуін қадағалап, кейбіреулерін артқа итеріп тұрды. Межелі сызықтан өтуге операторлар ғана рұқсат алды.


10. Операция басталды. Есірткіні елге әкелуші мен оны таратушылар көлігі бір- бірімен кездесуге келе жатыр.


11. Теңіз жағалауындағы көрерменнің бәрі дерлік жиналды. Бәрінде интрига. Енді не болады деп күтіп тұр.


12. Дистртбьютрлар есірткінің («марихуана» немесе «гашиш» шығар мөшекке салғанына қарағанда) кезекті партиясын алыпсатарларға әкелгелі жатыр.


13. Бірі ақша, екіншісі наша беріп, тауар алмасымы болып жатыр.


14. Жұрттың бәрі мойындарын созып тұрып қарап, жастар жағы қызықтап тұр. Осы кезде: «Внимание будьте осторожны» деген ескерту естілді.


15. Қайдан шыққаны белгісіз мынадай «ТИГР» көлігі жолдың қақ ортасына атып шықты. Төбесінен бір солдат тұрып Калашниковпен қорқыту үшін пытырлата оқ жаудырды. Жиналғандардың таң қалғандығына шүбәміз жоқ.


16. Жолдың арғы бетінен Хаммер тектес әскери көлік келіп дистрибьютрлар көлігінің жанына қисая тоқтай қалды да ішінен арнайы жасақ топырлап түсіп күдіктілерге жерге жату туралы бұйрық берді.


17. Ана жерде жатып қылмыскердің ролін сомдаған жігіттер ІІД қызмет етеді екен. Шет жақта қылмыскердің рөлін сомдағандардың бірі менің танысым болып шықты.


18. Арнайы жасақтың солдаттары «күдіктіні» жерге жатқызып, қолына кісен салып жатқан сәт.


19. Есірткіге қарсы күрес бөлімінің қызметкерлері көліктерді тексеріп жатыр.


20. Есірткіні тәркілеу процесі.


21. Балалар кино көргендей тамашалады.


22. Кинологтардан тұратын жасақ оқиға орнына келіп жатыр.


23. 3-4 иті бар құрам тығылған нашаларды іздеу үстінде.


24. Арландағылар қатаң. Қылмыскер рөлін сомдаған жігіттерді тексеріс біткенше жерден тұрғызбады. Жалпы қылмыскерлерді ұстау процесі 15 минутқа созылды. Оперативті түрде қимылдаған олар қылмыскеирді бір бөлек, есітркіні бір бөлек алып кетті.


25. Білуімше, тәркіленген есірткіні сол мезетте көзін жоймайды. Ең алдымен хаттама толтырылып, сараптамаға жолданады. Нәтижесі белгілі болғаннан кейін есірткіні жою күні белгіленіп, куәгерлер алдында көзі жойылады. Бірақ оқу-жаттығу болған соң ІІД қызметкерлері есітркіні сол мезетте жою процесін көрсетті.


26. Белгіленген ереже бойынша есірткі немесе есірткі тектес заттардың көзін жою барысында мына тұлғ, алардың болуы міндеттеледі: прокурор көмекші, тергеуші, нарколог, криминалист.


27. Бензин құйғаннан өрт тез тұтанып, айнала көк түтін болды.


28. Айта кету керек, ІІД қызметкерлерінің нені өртегені белгісіз болып қалды сол күйі. Жиналғандардан сұрағанымызда анық марихуана емес екендігін айтты. Сол жердегілер жоңышқа деді. Рас өтірігі белгісіз. Бірақ, шөптің жануынан пайда болған иіс қолқаны алып, басты ауыртты.


29. Мамандар процесті тіркеп, бейнетаспаға түсіріп жатыр.


30. Тұрғындар да қалар емес. Қоршау сыртында тұрып, «есірткінің» жану пороецтерін ұялы телефондарына жазып алып жатты.


31. Жиналғандарды өртке жақындатпау үшін солдаттар «коробка» жасап периметрді қоршады.


32. Айнала көк түтін. Демалу қиындап кетті. Бірақ солдаттар орындарынан тапжылар емес.


33. «Астана» ойын-сауық орталығының жанында оқу жаттығу көрінісін ұйымдастыру жақсы идея. Әрі бері өткеннің бәрі көз қиығын салып өтті.


34. Fдам қатары біресе азайды, біресе көбейді.


35. Көлік қозғалысы да қалпына келді.


36. МО ІІД Есірткімен күрес бөлімінің бастығы Мерей Жүсіпов оқу-жаттығу туралы интервью беріп жатыр.


37.


38. Оқу- жаттығу аяқталған соң акцияның аясында «Біз есірткіге қарсымыз» деген футболкалар мен кепкалар таратылды. Қолдарына футболка тиген студенттер оны лезде киіп алды.


39. Оқу жаттығу аяқталған соң акцияға қатысқандарға «Біз есірткіге қарсымыз» деген футболкалар мен бас киімдер таратылды. сол акцияға қатысқандардың дені алғанымен, көшеде ойнап оқу жаттығуды көріп жүрген балалалрға жетпей қалды. Бәрі қиылып сұрап еді, бірақ қалмапты. Айналшақтап бізге берілген футболкаға көзі түскен соң бас киім екеуін сыйлай салдым. Мәз болып қалды. Келесі жолы студенттерге емес, балаларға көп назар аударылса екен деген тілекпен үйге қайттық.

Жақсы жігіттер туралы рефлексия
Төмендегі жазбада жақсы.кз порталында жарияланған Философия бізге керек пе мақаласы қарастырылады.

Негізі жақсы жігіттердің зияткерлік қызметтерін құрметтеймін. Және жазбамда айтылатын ойлар авторлардың жеке басына қатысты емес, бірақ жазбаларын оқығанда олар өздері туралы қалыптастыратын образдар туралы.

Кеше түстен кейін өздеріңізге белгілі фэйсбук қысқа уақытқа қызмет көрсетуін тоқтатқан болатын. Бұл ретте жақсы порталда әлеуметтік желі туралы жарияланған мақала да есіме түсіп кетті. Бұл туралы сәл кейінірек, ал қазір философия тақырыбына жазылған мақаланы сараптасақ.

Автордың философияны жазғыруының басты себебі оны түсінбейтіндігімен байланысты сияқты. Ең кемінде, мәтіннен осындай қорытынды жасауға болады.

Физика мен философияның не қатысы бар делінген. Тағы да айту керек философия заңдары адам қызметнің барлық саласында қолданылады. Диалектиканың үш заңын алып қарасақ та. Сандық өзгерістер сапалық өзгерістерге әкеледі деген ең қарапайым постулатты мысалға келтіруге болады.

Адам баласы өзі түсінбейтін нәрсені сынайтыны, тіпті үрейленетіні де түсінікті. Ең қызығы, кезінде Кеңес үкіметінде елуінші жылдары генетика ғылымын буржуазиялық ілім деп таныған болатын. Нәтижесінде, генетика саласы бойынша Батыстан біршама артта қалушылық әлі күнге дейін байқалуда.

Бұл әлем біздің санамыздан тыс өмір сүреді. Философияға деген мұқтаждық осыдан туындайды.

Мақал мәтелдер философиялық танымның (тіпті ол қандай да бір қатаң философиялық концепция түрінде реттелмеген болса да) бөлігі ретінде қарастыруға болады Және ұл бір-біріне қарсы қоюды талап етпейтін ұғымдар.
Көшпенділерің философиясы болмады деп айтуға болмайды.

Гегельдің Рух феноменологиясы еңбегін Сіз оқыдыңыз ба? Бірақ ең бастысы түсіндіңіз бе?
Канттың еңбегін Сіз оқыған жоқсыз. Сондықтан ол еңбектердің ғылыми құндылығы туралы қандай да бір ұйғарым жасау қателік. Қажет болса Кантты түпнұсқада оқу керек және бұл бірнеше жылды талап етеді.

Ал оны түсінбегендіктен ол жерде өмірлік ақыл, ғұмырлық кеңестер жоқ деу әділетсіз.

Кейін дін исламға философияның қажеті жоқ деген батыл мәлімдемеңіз мүлде қисынға келмейді. Кез келген дін ең алдымен философиялық концепция ретінде. Тіпті ислам діні де.

Сізбен бір нәрседе келісуге болады. Дүние қиын, әрі түсініксіз. Өйткені біз өмірді түсіну үшін әлемді объектілер мен субъектілерге бөлеміз. Логикалық дәлелдерді талап етеміз. Жалпы, бұл әлемді танудағы біздің талпынысымыз бен әлемнің шын мәнінде қалай өмір сүретіні арасында үлкен алшақтық бар. Камюдің абсурдизм идеясы.

Философия діннің кемшіл тұстарын жасырушы, керек болса, ақылға томпақ тұстарын керемет етіп көрсетер қуатқа ие. Меніңше, керісінше философия діннің кемшіл тұстарын көрсетуші, сол арқылы логикалық қайшылықтарды айқындаушы бірден бір құрал.

Үндінің діні. Қандай дін туралы айтып отырсыз? Үнді діні деген ұғым жоқ. Индуизм немесе буддизм бәлкім. Маймылдың да құдай екендігін атап өткеніңіз, сірә буддизмді меңзегеніңіз болар. Буддизмде авраамдық діндермен салыстырғанда Құдай табиғаты өзгеше. Гаутама Будда ол адам.

Кейін христиандық бойынша айтқан уәжіңіз христиан ілімінің сіздің ақылыңызға сыймайтындығымен байланысты екендігін өзіңіз де атап өттіңіз.
Исламға келсек. Жеке менде сұрақтар көп. Мысалы, қадар ұғымы, яғни жазмыш немесе пешене туралы. Егер Құдай еркі абсолютті түрде таралған болса, егер адамның әрбір қылығы Құдай еркімен анықталса, онда күнә туралы айту қаншалықты орынды? Және бұл ең қарапайым сұрақ.

Дінге сүйене отырып, қандай да болсын өзге ақыл ой қызметін жоққа шығару Талибан қозғалысының қағидаттарына ұқсайды.

Жалпы, философия қажет пе деген сұрақ риторикалық сұрақ деп қабылдаған жөн.

Енді әлеуметтік желілер туралы.
Ең алдымен, әлеуметтік желіден бас тарту туралы үндеуді әлеуметтік желі арқылы тарату өте қызық құбылыс.

Әлеуметтік желілердің деструктивті әсері туралы айтқанда, әдетте Араб көктемі мысал ретінде кеңінен қолданылады. Біріншіден, себеп пен салдарды анықтап алайық. Толқуларға әлеуметтік желілер себеп емес. Фэйсбук құрал ретінде пайдаланылды. Орта ғасырлардағы революцияларда парақшалар мен памфлеттер таратылса, араб көктемі барысында мұндай қызметті әлеуметтік желілер атқарды. Фэйсбук адамдар арасындағы үнемі жасалатын байланыс, пікірлестік идеясының материалдық формасы деп қарастыруды ұсынамын.

Және Қиыр Шығыс бойынша мамандар араб көктемінің басты себептері демографиялық факторлармен байланысты екендігін атайды, яғни жоғары білімге ие, бірақ жұмыспен қамтылмаған жастардың үлесі өте жоғары болуымен. Көктем келген елдердегі ауыр әлеуметтік экономикалық жағдай туралы айтып қажеті жоқ шығар. Ливияны қоспағанда. Оған қоса, саяси элита арасында қақтығыстар орын алды. Мысалы, Египетте Мубарак билікті өз ұлына мұрагерлікке қалдырғысы келгендіктен, әскерилердің қолдауынан айрылып қалды.
Бұл ретте тек ішкісаяси факторлармен қоса, аймақтағы геосаяси теке тіресті атап өтуге болады. Мұсылман бауырлар шын мәнінде Катар мемлекетінің прожектісі екендігін, аймақтағы Түркияның неоосманизм саясаты, Сауд Арабиясының саяси мүдделері және т.б.

Мұның бәрі не үшін айтылып отыр? Араб көктемі мен әлеуметтік желілер арасында тікелей байланыс жоқ. Сондықтан фэйсбукты әлеуметтік тұрақсыздықтың басты себебі ретінде мысалға келтіру әділетсіз. Биліктегілердің саяси сәтсіздіктеріне деген наразылықты әлеуметтік желілерді жабу арқылы шешу мүмкін емес. Сонымен бірге, желілер арқылы таратылатын дезинформация мен арандатушылықпен күресті қолдаймын.

жалғасы бар

Баяғыда бір ойшыл шәкіртіне: «Мемлекетті басқарам десең әйеліңді ұста, әйеліңді ұстай алмасаң мемлекетті басқарамын дегенді ойлаушы болма» — деген екен...!!!

Ән тақырыбында тыңнан түрен салу қиынының қиыны. «Ән» сөзін түрліше ойнатып, жапырақ сыбдырынан да, боранның уілінен де ән тауып, әңгімеге арқау етуге болады. Дегенмен, табиғатыма жақын дәстүрлі ән төңірегінде әңгіме қозғауды жөн санадым.
Ән… Ән жайлы таңды-таңға ұрып әңгіме айта беруге болады. Әрине, егер айтушысын, орындаушысын таба алсаңыз. «Әннің де естісі бар, есері бар» дегендей, есті әндердің орындаушысы айтқан әңгімеден де, орындаған әнінен де ләззат ала аласыз.
Кезінде халық композиторларының әндері ел ішінде керемет танымалдыққа ие болып, ауыздан-ауызға көшіп, бүгінгі бізге келіп жетті. Әлемді таңқалдырамыз десек ұлттық бағыттағы өнерімізбен ғана таңқалдыра алатын шығармыз. Сөзімізге дәлел ретінде Әміре Қашаубаевтың Парижде ән шырқап, қазақ халқының әнін әлемге паш еткенін айта аламыз. Стөлді жағалай отырған он адамнның барлығы Әміренің Париж сахнасында ән салғанын білуі мүмкін. Сол онның ішінен бір адам Әміренің қандай әндерді орындағанын білсе мен ол адамның алдында бас киімімді шешер едім. Иә, Әміре Парижде бірнеше әндерді орындады. «Ағаш аяқ», «Қанапия», «Үш дос», «Жалғыз арша», «Қос балапан», тағы басқа әндерді орындап екінші орын алып, күміс медаль иемденеді. «Париж апталығы» газеті мен «Ле мюзикль» журналы Әміре Қашаубаевтың сирек кездесетін талант екенін жазса, Сарбонна университетінің профессоры Перно фонографқа Әміренің орындауында бірнеше ән жазып алған. Осылайша Әміре Қашаубаев шет елде өнер көрсетіп қазақ елін танытқан тұңғыш әнші болды.» — деп жазыпты Қазақпарат (Кейінірек жазған ғой. Ол кезде «ҚазАқпарат» болмаған).
Міне, осы жерде аты аталмаған, көпшілік біле бермейтін бір-екі ән бар. Соның бірі «Бесқарагер» әні. Қарағанды облысы аумағында жеке концертін беріп жүрген республикалық және халықаралық конкурстардың лауреаты, президент стипендиясының иегері, әнші Ерлан Құжиманов ағамыздан осынау әнді орындап беруін өтінген едім. Тамашалап, бағасын беріңіздер.

Бонус
-Ереке, бір отырғанда қанша ән айтып тастай аласыз?
-Қазір 15-17 ән айтып жүрмін. Жеке концерттерімде көбіне осы шамадағы әндерді орындаймын. Халық жалықпасын деп арасына бірер әнші-күйшіні қосып қоятын болып жүрміз ғой қазіргі күні. Жасырақ кезімізде, отырыстарда қызды-қыздымен 3 жарым сағаттай ән орындаған кездеріміз болды.
-«Ән айтыс» деген болған екен кезінде. Сол жайлы бір айтып өтсеңіз.
-1921 жылдары «Ес-Аймақ» деген ағартушылық ұйым құрылған екен. Бұған біраз әншілер де мүше болса керекті. Нақты қай жерде екені есіме түспей тұр. Әйтеуір осы клуб аясында Манарбек Ержанов пен Жүсіпбек Елебеков айтысыпты деседі. Әрқайсысы 100 ән шамасында орындаған деп жатады. Бұл дегеніңіз 4 сағаттан артық ән орындау деген сөз.

«Пингвиндерді тұрғызушы» туралы естіген шығарсыз. Етікші мен суретші, инженер мен механик туралы да талай айтылды. Мені қызықтыратыны басқа. Кәсіп иелерінің қайсысы шығармашылықпен айналысып жүр, ал қайсысы техникалық мамандықты игерген? Етікшіні механик емес, ал инженерді суретші емес деп айтып көріңізші. Міне-міне. Әйтеуір техниканың да, шығармашылықтың да үлесі бар екенін байқаймыз.