Жиендерім)

Еріккенге сұраған. (аздап өзгертіп қойған тіркес қой, хехе)

Алғашқы кезде көлік нөмірлері латынша М әрпімен аяқталатын. Тәуелсіздіктің 10 жылдығында сол бәрі М әрпімен аяқталып жүрді ғой, кейінгі онжылдық өтіп, тәуелсіздікке 20 жыл толғанда, нақтырақ Алматы қаласы М, N, O әріптерін аяқтап, Р әрпіне көшіпті. Кеше «Таң» арнасынан бір көліктің нөмірін көріп калдым да, фотоға түсіріп алдым:



(Көлік иесінен кешірім сұраймын. Жаңа нөмір иесі болғандықтан, барша Қазақстан көрсін, хехе)

Жалпы, нөмірлер қазір Шымкент, Қарағанды, Өскемен-Семей (себебі екі қалада бір серия), Астана қалалары N әрпіне көкен.

Нөмір демекші, енді берілетін мемлекеттік нөмірлердің шетіне КЗ жалауы қойылатын болады.

A — Алматы
B — Алматы облысы
C — Ақмола облысы (+Көкшетау)
D — Ақтөбе облысы
E — Атырау облысы
F — Шығыс Қазақстан (Өскмен, Семей)
H — Жамбыл облысы (+Тараз)
K — Жезқазған облысы (Қазір берілмейлі)
L — Батыс Қазақстан облысы
M — Қарағанды облысы
N — Қызылорда облысы
O — Көкшетау (Қазір берілмейді, бірақ бар, пенсиядағы шалдардың осымен жүргенін көргем)
P — Қостанай облысы
R — Маңғыстау облысы
S — Павлодар облысы
T — СҚО (+Петропавл)
U — Семей (Қазір берілмейді)
V — Талдықорған облысы
W — Торғай облысы (Қазір берілмейді)
X — Шымкент))
Z — Астана

Және тағы, қаладағы көлік саны 200 000 асқан сайын, соңғы әріптері ауысып отырады деген де бейресми ақпарат бар. Қазіргі комбинациямен берілетін көлік нөмірлері шамамен енді 40 жылға жетеді екен. (Маған қызықтысы, өртеніп кеткен, металл қабылдайтын орындарға өтіп кеткен көліктер мен бір себептермен көлік қатарынан шыққан көліктердің нөмірін неге жаңадан басқаларға бермейді екен???)

Кешеге дейін бір үміт болып еді, орыс тілін білмегенің үшін өзіңді екінші сорттың адамы сезінетін кез болашақта жойылады деген. Елімізде тек қазақ тілі басымдыққа ие болады, ал халықаралық мәселелерде тек ағылшын тілін ғана пайдаланамыз дегендей.

Ал енді ол үміт сөнді. Яғни, алдағы уақытта да, дәл бүгінгідей, орыс тілін білмесең, екінші сорттың адамы болып қала беретін боласың.

Алдымызда Одақ.

(Суретті тупа қоя салдым)
КРЕДИТ БЕРУ — жуан дауыспен оқып көріңіз
КРЕДИТ БЕРУ — жіңішке дауыспен оқып көріңіз.

Қойшы қарт қойларын өрістетіп, жайылымға жайған сайын дөңге жақын өскен бір алма ағашының түбіне барып дем алатын, егер жеміс піскен мезгіл болса, алма ағашымен тілдесіп: — Қане, балам, қарттың алмасын бере ғой,- дейтін. Сөйткенше болмай дәмі тіл үйіретін, исі аңқыған, балбырап піскен бір алма жерге топ ете түсетін. Қарт болса, кішкене бәкісімен әлгі алманы асықпай тілімдеп кесіп, өзімен бірге ала келген торсығындағы айранымен қоса сәл жүрек жалғағаннан кейін әкесінен қалған Құранын баппен қолға алып, жайлап оқи бастайтын. Қойшы қарт бұл алма ағашын осыдан жиырма жыл бұрын отырғызған кезде жиі-жиі суғарып, намаз алдында беті-қолын шайған дәрет суының қалғанын да ырымдап соның түбіне төгетін. Қарт жүзін шайған сол судың шарапаты тиді ме, әйтеуір, алма ағашының тамыры тез жан алып, аз уақытта-ақ бой көтеріп, жеміс бере бастады. Қойшы қарт ол кезде жас болғандықтан қай әдемі алмаға көзі түспесін, кішкене ғана ұмсынып қол созғаны жетіп жатыр еді. Алайда, одан бергі қаншама жыл ішінде қарттың бойы аласарып, белі бүгілді, ал алма ағашының болса, керісінше бойы барынша биіктеп, шынар ағашындай жайқалып кеткен-ді. Бірақ алма ағашы қанша жайқалып өскенімен мәпелеп өсірген баланың аты бала емес пе? Оны баласындай көретін қарт ағаш бұтақтарын алақанымен жай ғана сипап тұрып: — Қане, балам, — дейтін, — бүгінгі несібемді түсіре ғой?
Айтқанындай, көп пәлсінбестен бір алма түсуші еді. Бұл көрініс дәл осы қалпында бірнеше жылдан бері қайталанып келе жатқан-ды. Тіпті қарт сұрағанда, алманың түспей қалған бір де бір күні кездескен емес.
Ауыл адамдары болса, таңғажайып бұл құбылысты сырттай бірнеше мәрте байқап, қойшы қартты «әулиеге» жорысып қойғалы қашан.
Қарт кісі ағаш көлеңкесінде аздап тынығып, намазын оқығаннан кейін әдеттегідей сол күнгі алмасын сұрады. Алайда, бір таңғаларлығы, ағаш бұтақтары жеміске толып тұрса да, қарт қолына ештеңе түспеді. Қарт өз қалауын қанша қайталағанымен бәрібір ештеңе бола қоймады. Күткені орындалмай, кірпігі мен сақалы тарам-тарам жасқа оранған қарт үнсіз ғана алыстап қойларына кетіп бара жатты.
Жеміс бергелі «баласы» қарттың көңілін еш қалдырып көрген емес еді. Мәпелеп өсірген баласына дәл осы жолы көңлі қатты қалды. Көңілі құлазыған қарт бойы бұл жолы тіпті шөкімдей боп, бұрыңғыдан да аласарып, белі де бұрыңғыдан бетер бүкшие түскендей.
Малдарын қайырып, ауылға бет алғанда мешіттен әуелеп шыққан азанға құлақ түрді. Азан өте бір ерекше, әуезді үнмен оқылып жатқандай. Тіпті астарынан өзгеше қуаныш та сезілетін секілді. Бірден іркіліп, бойын жинап ала қойды. Қарт байғұс өмірге қайта келгендей күй кешті. Өйткені, есіне бір нәрсе түскен болатын.
Бұл жолы көзіне қуаныштан жас алып, балаша мәз болған қарт бірден әлгіндегі алма ағашына қайтадан жеткенше асықты. Келе сала оны айналып-толғанып, кең құшағын төсей құшақтаған қарт:- Күнім, әшейін,- деді иегі кемсеңдеп жылаған күйі,- айналайын, балам, жарығым! Ұмытшақ мен байғұсты ренжітпей тұрып-ақ білдірсең болмас па еді?! Бүгін Ораза айының алғашқы күні екен ғой?!..

Бекен бір күн істеп екі күн демалатын күзет жұмысында. Келіншегі екі баламен үйде отырады. Екі бөлмелі үйдегі екі күні теледидардың пультін айналдырумен өтеді көбіне. Шәй үстінде «Хит-Тв»-дан клиптер көріп отырған.
-Алмас Кішкенбаев қасын қырып тастаған екен ғой,-деді әйелі.
-Баяғыдан солай емес пе?
-Түуу, мен білемін ғой.Алдында бір концертте шыққанда қасы қырылмаған еді.
-«Суперстардан» жеңіп шыққалы қырулы осының қасы…
-Басында қасы бұндай еместін, кейін қырды
-Алдында қырған…
-Биыл, жақында ғана қырған дейм…
-Бұрыннан қырылған дейм, тбаймайттың қатыны!-Бекен шәй ішіп отырған кесесін қатынына қарай жіберіп қалды…

Өткендегі қаруи-жарақи жаңалықтарымыздың бірінде, Үндістандағы тендерлерде ресейлік шабуылшы ұшақтар мен тікұшақтардың оңбай жеңіліп жатқанын тоқ ішегімізге дейін қуана хабарлаған болатынбыз. Енді сондай пяншіктің тағдыры француз самұрықтары – «Рафальдарға да» келген сияқты. Шешесстің.
Бүгін беделді ақпарат көзі мен құлағы, француздың «Dassault» авиконцерні «Rafale» шабуылшы ұшақтарына тапсырыс беруші табылмағандықтан, өндірісті тоқтататынын еңірегенде етегі жасқа толып отырып хабарлады. Сөйтіп, әскери ұшақ саласындағы ойыншылардың саны төртеу-бесеу ғана болып қалды.
«Rafale» ұшақтары 2007 жылы пайда бола сала, Франциядан басқа ешкімге сатылмаған. Ақша іздеп

БҰҰ құрамында еңбек еткен қазақтан шыққан тұңғыш ерікті жайлы естуіңіз бар ма? Естімесеңіз таныса отырыңыз. Оның есімі – Телжан Жүнісбеков.
Ерікті деген кім? Кімдер ерікті бола алады? Олардың қызметі қандай? Бұл туралы қазақтан шыққан тұңғыш еріктінің өз аузынан естіп көрелік.
– Ерікті болу күндіз-түні жұмыс істеу деп түсінетіндер бар. Бұл – қате ұғым. Әрбір азамат, маман иесі ерікті ретінде БҰҰ-да жұмыс істеуіне құқылы. Өйткені, ол өзінің жинақ¬таған тәжіри¬бесін жергілікті халыққа көмек ретінде көрсете алады. Мысалы, біз жер¬¬г¬ілікті халықты дәрі¬герлікке, м嬬ди¬цина ісін ұйымдастыруға үйретіп, баулы¬дық. Кей¬де нау¬қасқа опе-рация жасау қа¬жет пе деген мәселе туа¬ды, сон¬дай кезде ке¬ңес бердік. Жергі¬лікті дәрі¬герлерге білім бердік, талай мамандарды бау¬ли отырып, тәжіри¬бемізді көрсе¬ттік. Соның арқасында сен кімсің, қайдан келдің, қайдан шықтың, қай ұлт өкілісің деген мәселе тұрады. Осы жерде қазақты таныта білу – менің азаматтық борышым әрі басты мақсатым болды, – дейді Телжан Жүнісбеков.
1946 жылы Алматы облысының Нарынқол ауданында дүниеге келген азамат Алматыдағы мемлекеттік медициналық институтты тәмамдаған соң еңбек жолын осы шаһардағы Ұлы Отан соғысы ардагерлері мен мүгедектеріне арналған ауруханадан бастайды. Одан кейін Алматы клиникалық ауруханасында ортопедия хирургі ретінде қызмет атқарады. БҰҰ еріктісі ретіндегі алғашқы қызметін 1995 жылы Бурунди мемлекетінен бастайды. Сол елдің астанасында жүріп соғыстан жарақаттанған жандарды сауықтыру ісімен шұғылданады. Үш жыл өткенде БҰҰ қызметін мінсіз атқарған қазақ баласын Руанда мемлекетіне жұмысқа шақырады. Руандадағы жоба аяқталғасын Конго елінде бір жылға жуық қызмет істеп, Австралия мен Ин¬донезияның ортасында орналасқан Шығыс Теймур мемлекетіне жұмыс ауыстырады. Бүгінде білікті дәрігер Африканың Піл сүйегі жағалауы елінде қызмет атқаруда.

Қазақтың бір мақалы: «Өнер алды — бірлік, ырыс алды -тірлік» дейді. Бірлік қандай елде болады, қайтсе тату болады — білмейді. Қазақ ойлайды: бірлік — ат ортақ, ас ортақ, киім ортақ, дәулет ортақ болса екен дейді. Олай болғанда байлықтан не пайда, кедейліктен не залал? Ағайын құрымай мал іздеп не керек? Жоқ, бірлік — ақылға бірлік, малға бірлік емес. Малыңды беріп отырсаң, атасы басқа, діні басқа, күні басқалар да жалданып бірлік қылады! Бірлік малға сатылса, антұрғандықтың басы осы. Ағайын алмай бірлік қылса керек, сонда әркім несібесін құдайдан тілейді, әйтпесе құдайдан тілемейді, шаруа іздемейді. Әуелі біріне-бірі пәле іздейді. Не түсін, не ажарын, не өкпесін бұлдап, ол болмаса, бір пәле салып, қорғалатып, әйтеуір бірін-бірі алдаудың амалын іздеседі. Мұның қай жерінен бірлік шықты?
«Ырыс алды — тірлік» дейді, ол қай тірлік? Ол осы жан кеудеден шықпағандық па? Жоқ, ондай тірлік итте де бар. Ондай тірлікті қымбат көріп, бұлдаған адам өлімді жау көріп, ахиретке дұшпан болады. Жанын қорғалатып, жаудан қашып, қорқақ атанып, еңбек қылудан, қызмет қылудан қашып, еріншек атанып, ез атанып, дүниеде әлгі айтылған ырысқа дұшпан болады. Ол айтқан тірлік олар емес. Көкірегі, көңілі тірі болса, соны айтады. Өзің тірі болсаң да, көкірегің өлі болса, ақыл табуға сөз ұға алмайсың. Адал еңбекпен ерінбей жүріп мал табуға жігер қыла алмайсың.
Кеселді жалқау, қылжақбас,
Әзір тамақ, әзір ас,
Сыртың — пысық, ішің — нас,
Артын ойлап ұялмас, — болып жүріп, тірімін деме, онан да алла жіберген ақ бұйрықты өлімнің өзі артық.