Болар елдің баласы айтады:

Мен елімді ақиқатқа, адалдарға жақ қылам!
Қара қылды қақ жаратын әділ досқа тап қылам!
Сүмірейіп, езілетін ез — ынжықты жат қылам!
Тіктеп айтар сөзің болса үрлей берем, от қылам!
Әр қазақтың шаңырағын бақытты етем, бақ қылам!
Астындағы жамау-жамау көрпелерін тақ қылам!
Нағыз қазақ — нағыз досым, тіл мен көзден сақ қылам!
Шала қазақ — жауыз досым, таудан төмен лақтырам!

Абылай Хамидулла 28.03.2014

Бұрын бұлай болмады білем. Қазір қарасам қоғам құруда. Мойындаңыз мұңға* мойынсұнғандаймыз. Интернетке иілдік. Ақпаратты аңдығандардың арпалысы. Жастар Желінің жетегіндегі жендеттей. Фейсбуктің фишкасы — фолловерлер, «фейковый» философтар. Твиттерде тәжірибелілер төңкеріс тұтатады. «В контакте»-де виртуалды «везунчиктер» *. Назарда — негатив. Налытады… Санаға стереотип салынған.
Осы сынды күнделікті күйбелеңнен шаршағанда, бос уақыт тауып, пайдалы позитивті пәлсапаны Пауло Коэльоның «Алхимик» кітабынан іздеп көріңіз. Автор адам өмірінің мәні неде екеніне жауап беруге тырысады. Өміріңізге өзгеріс әкелері сөзсіз.

*мұң — қазіргі кездегі бұқаралық ақрапат құралдарының бұқара халыққа өміріндегі қандай жағдай болмасын кінәні өзінен іздеуіне итермелеу, соған сендіру. Әлеуметтік желілердегі «типа» философиялық сөздер, афоризмдер.
*«везунчиктер» — «жолы болғыштар». Тағы да жастар арасында кең тараған әлеуметтік желілердегі байлыққа, ақшаға, билікке «оңай» қол жеткізуге болатындығына сендіру.

Ақпарат тарату арқылы бұқараның санасына әсер ету процесінің басталғанына бірнеше жүзжылдықтар өтті. Ол сонау алғашқы болып шыққан газеттерден бастау алып, одан кейін радио, теледидар көмегімен іске асырылса, 21 ғасырда ғаламтордың ғаламат күшін сезіндік.
Қазір басым топ өкілдері бұқара халықты өз қалауына қамшылап, арбауына айдап отыр. Стереотиптер салу арқылы адамдарды алдап қана қоймай, құлша құрдымға қуып, организмді ғана емес, сананы улауда. Дегенін істетіп, қарапайым халықты аузына қаратып отыр. Және бұның бәрі күш қолдану емес, адамның ойлау жүйесіне әсер ету арқылы жүзеге асырылуда. Ал адамның ойлау жүйесіне әсер ету бұқаралық ақпарат құралдарының көмегімен(газет, теледидар, интернет жүйесі, әлеуметтік желілер) істелуде.
Адам өз таңдауын жасаудан қалған сияқты. Мысалы, киім таңдауды алайық. Киімді әрине қай кездегідей сән үлгісіне («мода») қарап алады. Ал, сол моданың мода екенін кім шешеді?! Сол брендтің иесі немесе жарнамашылар. Біздің таңдауымызды әлде әр сезонға «моданы» анықтап, таңдап беретін соларғой. Олар өздеріне ұнағанын не қалағанын «мода» десе болды сол киім үлгісі әлемге тарайды. Айнала бәрі киіп жүргеннен кейін біз де сол жақсы екен деп сатып алып, киюге ынтызар боламыз. БАҚ-нан күнде жарнамалап жатқаннан кейін біздің миымызға, санамызға орнығып алатыны соншалық біздің таңдауымыз соған тартады да тұрады.
Менің мамандығым — PR (Public relations) Қазақша қоғаммен байланыс. Қысқаша мазмұндайтын болсақ: PR — бұл бұқараның санасын бұғаулап бағындыру. Яғни, қарапайым халықтың санасын, ойын басқару, сол арқылы ыңғайлы іс-әрекеттерге итермелеп, қалаулы таңдаулар жасату. Бұл жаңағы айтқан тауар таңдауға да қолданылады. Манипуляциялау деуге де болады. Таңдау туралы тағы бірер мысал келтірсек, ыдыс жуу керек болғанда не керек? ойыңызға алғаш келетіні — FAIRY. түгелдей болмаса да көпшілігі солай. Санамызға құйып тастағаны соншалық басқа жуғыш заттардың бар екені, олардың сапасы fairy ден артық болуы мүмкін екені ойымызға кіріп те шықпайды. Жаңа жыл жақындаса ойға тағы да бірінші келетіні «Соса соla» сусыны ия?
Жарайды, тауардан алшақтайық. Теледидардан көретін, интернеттен оқитын жаңалықтарға келсек. Қандай жаңалық көрсек соны рас деп есептейміз. Әрине, өтірік дей алмаймын. Бірақ жалпы осы «шынайы» мен «шынайы емес» дегенді кім қалай түсінеді?(«реально», «не реально») иә, сіздердің араларыңызда мен интернеттен көрген барлық жаңалыққа бірден сене кетпеймін, бірінші оқимын, содан кейін ойланып, анализ жасаймын дейтіндер кездесуі мүмкін. БІрақ сол анализді жасау үшін де салыстыратын ақпарат керек яғни екінші ақпарат көзі. Оның рас екеніне кім кепіл? Бұл жағдай тек интернеттегі ақпаратқа емес, жалпы бұқаралық ақпарат құралдарының бәріне байланысты.
Бір PR маманы лекциясында мынадай ой айтқан болатын: «Мен, ЕШҚАШАН, ЕШКІМГЕ 100%-ға сенбеймін! Маған Панама мойнағы Солтүстік Америка мен Оңтүстік Американың арасын бөліп тұр десе сенбеймін. Фотодан. бейнероликтен көрсетсе 90% сенермін, ал, панама мойнағымен өткізіп, көзбен көрсетсе 99,9% сенермін. Бірақ көзбен көргенге де 100% сенбеймін. Себебі, көз де кей кезде алдамшы.» Бұл сөздерден кейін «Секрет» документалды фильміндегі «көзбен көрген шынайы емес, адамның ойындағы нәрсе шынайы» деген ой келді.
Адам басқалардан ерекше ойлағанның өзінде ойлау жүйесі — қоршаған ортасының, бұқаралық ақпарат құралдарының сол адамның ойына, санасына салып қойған стереотиптерінен, былайша айтқанда «шекарасынан» немесе санаға салған «шеңберінен» шыға алмайтындай.
Бұқаралық ақпарат құралдарының көмегімен ғасырлар бойы адамдарды алдау туралы ойымның соңғы жағында ең толғандыратын нәрсе туралы жазғым келді. Ол адамзат тарихында ашылған ең ірі жаңалықтардың бірі АЙҒА ЕҢ АЛҒАШ ҚОНҒАН НАСАНЫҢ (АҚШ) қонуы. Алдауы мүмкін деген күдіктердің ең ірісі осы, біртүрлі көрінсе де)
«Иллюминаттар» деген сөз таныс шығар. Құпия символдардың шешімін іздеп табушыларды осылай атайды. Иллюминаттардың зерттеулеріне көңіл аударсақ НАСА-ның алғашқы айға қонуын жоққа шығарады. Сонда НАСА бүкіл адамзатты алдағаны ма? Бір қызығы менің бұлай ойлауыма әсер еткен ақпараттар да интернеттен алынған бұл менің ойым ғана.
Сонымен не шынайы? не шынайы емес?! осыған дейін айдан анық болып көрінген, көзбен көргеніміз, құлақпен естігеніміздің бәрі өтірік шығар? Бізді алдаған шығар деген ой тек мені ғана алаңдатады дегенге сенбеймін. Бұның бәрі менің ойларым және ойландыратын нәрселерді мысалға келтірсек өте көп. Сіздер қалай ойлайсыздар?!

Мына қыз менің інімнің сыныптасы.

Естімеген елде көп дегендей, жақында қазақ өлең өнерінің туындыларымен танысуға мәжбүр болдым, мәжбүр деп отырғаным, өлеңге ебедейім жоқ еді. Осыған байланысты бір сұрағым бар:

Ақтөбе Квн яғни Жайдарман болды.Бірақ бұл жолғы Жайдарманның ерекшелігі орыс тілінде болды.


Квнге 5 команда қатысқан болатын.Әзілдер әрине әр түрлі тақырыптарды қамтыды.Ойын жоғары дәрежеде,өтті.Командалар жақсы дайындықпен келген. Көрермен аздығы болмаса, бәрі керемет өтті.Бірақ, соның өзінде көреремендер жақсы қолдау көрсетті.
Әділ қазылар қатарында Ақтөбе филиалының директоры, «Экспресс» квн командасының капитаны, Жастар ісі жөніндегі комитет басшысы болды.

Жүлделер жөнінде айтсақ, екі мадақтау дипломы және бірінші, екінші,үшінші дәрежедегі кубоктар және үздік ойыншы кубогы болды.
Үздік ойыншы атағын алған көршілес Оралдан келген квн командасының капитаны.
3 орын Қостанай жайдарман тобы
2 орын Ақтөбе құрамасы
1 орын Мәртөк және Хромтау аудандарының құрамасы (3 ақ жігіт болып 1 орынды жеңді)

1995 жыл. 1-сынып оқушысымын. Қыстың жаңа түскен кезі болуы керек. Сабақ түскі 1-30-да басталып кешкі бестерде бітетін. 4 сабақты аяқтап мектептен 4 бала болып келе жатқанбыз. Үстімде ағама алған, одан кейін әпкем киген, әпкемнен кейін маған бұйырған капюшоны бар, тіземе дейін сөлеңдеген сұр пальто. Аяғымда қоңыр етік. Етігім өзіме керемет ұнайтын. Аязды күндері қайқайып қатып қалғанда аяңның ұшымен жүрсең майыспайды.



Автовокзалдан өткеннен кейін бізге жекжат болып келетін Сөкен ағаның үйінің артына жақындап қалған болатынбыз. Бір кезде қара девятка тоқтай қалды. Ішінен ақ маска киіп алған адам шығып айқайлап, қолын ербеңдете бастады. Төртеуміз қаштық. Артыма қарауға қорқып жүгіріп келем, жүгіріп келем. Ентіккенше жүгіріп артымызға қарасақ мәшіне жоқ.

Бүгін міне, домбыра-патиіміз де аяқталды. Бүгін де бір өзгеше ерекшеліктері болды. «Соңғы түйенің жүгі ауыр» дегендей, осыған дейін патиімізді өткізіп жүрген «Астана» алаңымыз бос болмай, басқа жерде өткіздік, 7-шағын ауданда Жалау Мыңбаев ескерткішінен төмен қарай теңіз жағасына барып отырдық Тып-тыныш, нағыз пати өткізетін жер екен. Басында жаңа жерге үйренісіп, аздап кідіріс болғанмен, бәрі жақсы өтті. Жиналатын жеріміз ауысқанмен, жиналатын адамдарымыз азайып қалған жоқ. Ән айтылды, күй де тартылды,өнерпаздар бар өнерлерін салды.Әдеттегідей, пати соңында естелік суретке түстік.
Ақтау қаласында осындай ерекше жиын ұйымдастырған бастамашы топқа үлкен рахмет! Аз ғана уақыт болса да, көпке дейін ұмытылмайтын шара болды. Ең әуелі Уәйс Ерсайынұлына рахмет, жастардың басын біріктіре алған,үйымдастырып, бытыратпай соңына дейін болған. Әр патиді көпшілікке жеткізіп жүрген фотограф Талант Құсайн мен Ақсындар Табылдыға рахмет! Біраз достарын ертіп келген Арайлым Қален, Ақниет Асқар, Хазірет Төлегенов деген жастарға Аллаһ алдағы мақсаттарына жеткізсін деген тілек айтқым келеді. Ақын апамыз Нұргүл Маулинаға шығармашылық табыс тілеймін! «60-минут» хабарында арнайылап бір тақырып арнаған Жанар Айлашоваға еңбегі жана берсін демекпін!
Қазақ жастарының жақсы істерде «бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып», бір мақсатта бірігіп, ұлты, діні, елі үшін жасалар игі бастамалары көп болсын!

Естеріңізде болса, мына постта 28-нші ақпанда Ақтөбе маңындағы елді-мекендерді, нақтырақ айтсақ қыстың соңғы күнін фотоға түсіремін деп, көлікпен қарға батып, одан әрең шыққаным туралы жазған болатынмын. Содан кейін араға 10 күн тастап, өзімнің бастаған ісімді қайта жалғастырдым, алайда бұл жолы көлікпен емес, жаяу. Көктемнің басы. Ақтөбе қаласынан 18-20 шақырымдай жерде, Ақтөбе-Орск трассасы бойында орналасқан елді-мекен К.Нокин ауылына фотосаяхат.