Шытырман оқиғалы фильм Қазақстанда 1920 жылы орын алған шынайы тарихи оқиғалардың негізінде түсірілді. Жаркенттік ТК ақ гвардияшы атаман Дутовтың бандасын жою туралы операция дайындайды. Оны орындау чекист Шадияровқа жүктелді. Ол атаманның штабына еніп, әбден оның сеніміне кіріп алып, өз өмірін қатерге тіге жүре берілген тапсырманы орындап шығады.

— «Атаманның ақыры» фильмінің сценарлық жобасы бекітілген кезде мен Сұлтан Ходжиковтың «Қыз Жібек» фильміне түсіп жүрген болатынмын. Дегенмен де, «Атаманның ақыры» фильмін түсіру жұмысы біркелкі әрі тиянақты болғандықтан, оның түсірілімі «Қыз Жібектен» бұрын түсіріліп бітті. Образды сомдауым, менің ойымша, Шәкен Кенжетайұлының көңілінен шықты. Бірақ, өкінішке орай, ол көрерменнің пікірін білмей-ақ кетті. Амал қанша, көп ұзамай бақилық болды ғой.»

— деп, фильмде басты рөлді сомдаған актер Асанәлі Әшімов фильм жайында, режиссер жайында еске алды.

Қазақта «жаман болады» деген ырымдар көп қой. Бала кездеріңізде өздеріңізде талай естіген боларсыздар.
Үйге жүгіріп кіре бергенде әжең тоқтатады.«Балам,үйге жүгіріп кірме жаман болады».«Сонда не болады?»-деп сұрасаң «жаман боладыны» естисің тағы.
Бейіттерге қолыңды шошайтып"Әже, аналар немене"-дейсің. «Балам,қолыңды шошайтпа, жаман болады».Қолыңды шошайтқаның үшін саусағыңды тістетеді ғой оның үстіне.
«Күн батып бара жатқанда ұйықтама, жаман болады»
Таусылмайтын «Жаман боладылар». негізі осының бәрі тәрбие екені мәлім ғой. Бірақ не болады,ә?

Автор: Арнур Ауезхан

«Қазақ әлемі» – екі достың оқиғасы арқылы road movie жанрында түсірілген туынды. Басты кейіпкер – сүйіктісінің қолын алып, ауылда қалғысы келсе, қыздың арманы – Америка. Осы қарама-қайшылықты шешу үшін кейіпкерлер «Нұрлан Қоянбаевты тауып алып келу керек» деген ойға келеді. Бұл сәттен бастап фильмнің негізгі желісі – қазақ болмысы мен қазіргі ұрпақтың ұлттық сана мәселесіне айналады. Нұрлан Қоянбаев фильмде өзін «қазақ болмысына ықпал еткен, тарихты танитын, отансүйер миллионер» ретінде көрсетеді. Бірақ ең қызығы – бұл фильмде өзін ойнайды. Өзін тек актер емес, ұлттық идеяның жетекшісі ретінде көрсетуі, кейде тіпті саясаткер не болашақ президент ретіндегі образды ишаралап беруі – ойландырады. Бұл фильмде реалистік актерлік шеберлік емес, өзін-өзі насихаттау алдыңғы қатарға шыққандай әсер қалдырады.Актерлік құрам кең емес, оқиға тек екі достың төңірегінде өрбиді. Екеуінің рөлі – өздерінің бұрынғы веб-сериалдарындағы жеңіл әзілге толы образдары. Бұл – фильмнің терең идеяны жеткізу мүмкіндігін шектейді. Ал Нұрлан Қоянбаевтың бейнесі – тек «қуатты тұлға» ретінде беріледі, бірақ бұл көрерменге жасанды әсер береді. Әзілдер – шынайы емес, күлкілі болудан алыс.

Джин Шарптың «Зорлықсыз наразылық білдірудің 198 әдісі» кітабы («198 METHODS OF NON VIOLENT ACTION» from The Politics of Nonviolent Action by Gene Sharp) бойынша

Демократия мен әділет үшін күресетін адамдардың көбісі зорлықсыз әрекеттер спектрінің қандай кең екенін біле бермейді. Салиқалы стратегия, зорлықсыз күреске ұмтылу, әдістерді мұқият зерттеу сізді мұратыңызға жеткізуі мүмкін. Джин Шарп 1973 жылы жарыққа шыққан «Зорлықсыз әрекет саясаты еңбегінде (3-томдық) тарихи мысалдарды келтіре отырып, зорлықсыз қарсы тұру, күресудің 198 әдісін жинақтады. Назарларыңызға осы еңбекте айтылған әдістердің жиынтығын ұсынамыз. Олардың барлығын түгел қолдануға келеді деуге болмайды. Дегенмен егер іште наразылығыңыз болса оны білдірудің ұтымды әдстері де бар.

Заңсыз әрекеттерсіз, қоқан-лоққысыз, зорлық-зомбылықсыз күрес жүргізетін адамдардың „бейбіт қарулары“:

РЕСМИ МӘЛІМДЕМЕЛЕР
1. Көпшілік алдында сөз сөйлеу
2. Қарсылық немесе қолдау хаттары.
3. Ұйымдар мен мекемелер атынан декларациялар
4. Танымал адамдар қол қойған хаттар
5. Келіспеу және жазғыруды білдіретін декларациялар
6. Топтық немесе бұқаралық петициялар
Бұқарамен коммуникация
7. Лозунгтер, карикатуралар мен символдар
8. Плакаттар, көрнекі құралдар
9. Үндеухаттар, памфлеттер мен кітаптар
10. Газеттер, журналдар, сайттар
11. Аудиожазбалар, радио, ТВ
12. Әуедегі (ұшақпен) және жердегі (таспен қаланған, өсімдіктер өсірілген) жазбалар
Топтық акциялар
13. Депутациялар
14. Сатиралық марапаттар
15. Топтық лобби
16. Пикеттеу
17. Жалған-сайлаулар
Символикалық және қоғамдық акциялар
18. Жалауларды ілу, символикалық түсті заттарды пайдалану
19. Символдарды тағу, киіп жүру
20. Дұға-тілектер
21. Символикалық нысандарды табыстау
22. Қарсылық білдіру ретінде шешіну
23. Өз меншігін жою
24. Символикалық түрде от жағу (факел, фонарь, шамдар)
25. Портреттерді шығару
26. Протестті білдур ретінде сурет салу
27. Көшенің жаңа атаулары мен белгілерін орнату
28.Символикалық дыбыстар шығару
29. Жерді символикалық түрде иемдену
30. Дөрекі ишаралар
Жекелеген адамдарға қысым жасау
31. Ресми тұлғалардың ізінен қалмау
32. Ресми тұлғаларды әжуалау
33. Әскерилермен ағайындасу
34. Қырағылық (»кезекшіліктер")
Театр және музыка
35.Юморлық пародиялар
36. Пьесалар мен музыкалық қойылымдар қою
37. Ән шырқау
Процессиялар
38. Марштар
39. Парадтар
40. Діни процессиялар
41. Қажылық
42. Автоколонналар
Қайтыс болғандарды еске алу
43. Саяси траур
44. Символикалық жерлеу рәсімдері
45. Демонстративті жерлеу рәсімдері
46. Бейіттерге зиярат ету
Қоғамдық жиналыстар
47. Протест не қолдау жиналыстары
48. Протест білдіру митингілері
49. Протесттің құпия митингілері
50. Семинарлар
Кету және бас тарту
51. Демонстративті түрде кету
52. Үнсіздік
53. Сый-құрметтен бас тарту
54. Теріс айналу (арқасымен қарау)
Әлеуметтік серіктестіктен бас тарту әдістері/ жекелеген адамдардың остракизмі
55. Әлеуметтік бойкот
56. Таңдамалы әлеуметтік бойкот
57. Жұбайлық міндетін атқарудан бас тарту («Лисистрат бойынша»)
58. Араласу, сөйлесуден бас тарту
59. Діни қызметті доғару
Қоғамдық маңызды оқиғалар, әдет-ғұрыптар, жұмыстардан бас тарту
60. Әлеуметтік және спорттық қызметті доғару
61. Қоғамдық оқиғаларға бойкот жасау
62. Студентік ереуілдер
63. Қоғамдық бағынбаулар
64. Қоғамдық ұйымдардағы мүшеліктен шығу
Әлеуметтік жүйеден бас тарту
65. Үйден шығудан бас тарту
66. Қызметтестіктен толығымен бас тарту
67. Жұмысшылардың қашуы
68. Уақытша баспаналарды паналау
69. Тұрғылықты орыннан ұжымдық түрде үдере көшу
70. Қарсылық ретінде эмиграция («хиджрат»)
Экономикалық бойкоттар/ Тұтынушылар акциясы
71. Тұтынушылар бойкоты
72. Бойкот жарияланған тауарлардан бас тарту
73. Аскетизм саясаты
74. Жалгерлік (арендалық) ақыны төлеуден бас тарту
75. Жалға беруден бас тарту
76. Жалпыұлттық тұтынушылық бойкот
77. Халықаралық тұтынушылық бойкот
Жұмысшылар мен өндірушілердің акциялары
78. Жұмысшылар бойкоты
79. Өндірушілер бойкоты
Делдалдар акциялары
80. Жеткізушілер мен делдалдарға бойкот жариялау
Меншік иелері мен басқарушыларының акциялары
81. Саудагерлерге бойкот жариялау
82. Меншікті жалға беруден немесе сатудан бас тарту
83. Локаут (өндіріс иесінің өндірісті тоқтатуы)
84. Өнеркәсіптік көмек беруден бас тарту
85. Саудагерлердің жалпы ереуілі
Қаржылық ресурстарды ұстаушылардың акциялары
86. Банк салымдарын шешіп алу
87. Гонорарларды, төлемдерді, үстеме қаражатты төлеуден бас тарту
88. Қарыздар мен проценттерді төлеуден бас тарту
89. Қорлар мен кредиттер шарттарын қатаңдату
90. Салық төлеуден бас тарту
91. Жалақы алудан бас тарту
Үкімет әрекеттері
92. Ішкі эмбарго
93. Саудагерлердің "қара тізімі"
94. Жеткзушілердің халықаралық эмбаргосы
95. Сатып алушылардың халықаралық эмбаргосы
96. Халықаралық сауда эмбаргосы
Экономикалық қызметтестіктен бас тарту: ереуілге шығу/Символикалық ереуілге шығу
97. Қарсылық ереуілдері
98. Тайып тұру («лездік ереуілдер»)
Ауылшаруашылық ереуілдер
99. Шаруалардың ереуілдері
100. Ауылшаруашылығы жұмысшыларының ереуілдері
Ерекше топтардың ереуілдері
101. Мәжбүрлі еңбектен бас тарту
102. Түрмедегілердің ереуілі
103. Қолөнер шеберлерінің ереуілі
104. Кәсіби ереуілдер
Қарапайым өнеркәсіптік ереуілдер
105. Истеблишмент ереуілдері
106. Өнеркәсіптік ереуілдер
107. Ынтымақтастық ереуілдері
Шектеулі ереуілдер
108. Ішінара ереуілдер
109. «Бамперлік» (таңдамалы, кезекті) ереуіл
110. Жұмыс қарқынын төмендету
111. "Қатаң нұсқаулық бойынша" жұмыс жасау
112. «Ауыру себебі бойынша» жұмысқа шықпау
113. Қызметтен кету арқылы ереуіл
114. Шектеулі ереуіл
115. Іріктемелі ереуіл
Көп салалы ереуіл
116. Жан-жаққа таралатын ереуіл
117. Бұқаралық ереуіл
Ереуілдер мен кәсіпорындардың экономикалық жабылуы
118. Жұмыс пен сауданы тоқтату («хартал»)
119. Бүкіл экономикалық қызметті тоқтату
Саяси қызметтестіктен бас тарту/ билікті қолдаудан бас тарту
120. Билік лояльдығын қабылдамау
121. қоғамдық қолдау білдіруден бас тарту
122. Қарсылыққа үндейтін әдебиет, сөздер
Азаматтардың үкіметпен қызметтесуінен бас тартуы
123. Заң шығару органдарына бойкот жариялау
124. Сайлауға бойкот жариялау
125. Мемлекеттік лауазымдарды атқарудан, мемлекеттік қызметте жұмыс істеуден бас тарту
126. Мемлекеттік мекеме, агенттіктер мен өзге органдарға бойкот жариялау
127. Мемлекеттік білім беру мекемелерінен кету
128. Мемлекет қолдау білдіріп отырған мекемелерге бойкот жариялау
129. Тәртіпке келтіруге көмек беруден бас тарту
130. Меншік құқын білдіретін белгілер және көше белгілерін алып тастау
131. Ресми тұлғаларды тағайындауларды мойындаудан бас тарту
132. Жұмыс істейтін институттарды таратудан бас тарту
Азаматтық мойынсұну альтернативасы
133. Сылбыр және еріксіз бағыну
134. Тікелей қадағалау болмаған кездерде бағынбау
135. Халықтық бағынбау
136. Маскаланған бағынбау
137. Жиналысты не митингті тарату бұйрығына бағынбау
138. Отырып ереуіл жасау
139. Армия және депортациядан бас тарту
140. Жасырну, қашу және жалған құжаттар жасау
141. "Әділетсіз" заңдарға азаматтық бағынбау
Үкіметтік қызметкерлердің акциясы
142. Үкімет өкілдеріне көмек беруден таңдамалы түрде бас тарту
143. Командалар мен ақпаратты таратуды блоктау
144. Мекемелер жұмысына кедергі жасау және кешеуілдету
145. Әкімшілік қызметтестіктен жалпы бас тарту
146. Сотпен қызметтестік етуден бас тарту
147. Жұмысты әдейі тиімсіз жасау және атқарушы органдармен қызметтесуден таңдамалы түрде бас тарту
148. Бүлік
Үкіметтің ішкі акциялары
149. Өтірік-шынды әрекеттер, ұстап әкету
150. Ұсақ мемлекеттік органдармен қызметтестіктен бас тарту
Үкіметтің халықаралық акциялары
151. Дипломатиялық және өзге өкілдіктердегі өзгерістер
152. Дипломатиялық шараларды кешіктіру және өткізбеу
153. Дипломатиялық танудан бас тарту
154. Дипломатиялық қатынастарды нашарлату
155. Халықаралық ұйымдардан шығу
156. Халықаралық ұйымдарға мүшеліктен бас тарту
157. Халықаралық ұйымдардан шығарып тастау
Зорлықсыз әрекет әдістері/психологиялық әрекет ету
158. Өзін табиғи апатқа тастау (өртеу, суға кету және т.б.)
159. Аштық жариялау
а) моралдық қысымға аштық жариялау
б) аштық жариялап ереуілге шығу
в) «Сатьяграха» сияқты аштық жариялау
160. «Кері» сот
161. Оппонентті зорлықсыз психикалық қажыту
Физикалық әрекет
162. Тапжылмай отыру
163. Тұру
164. Көліктен шықпау
165. Нәсілдік сегрегация кезінде сегрегацияланған жағажайларды пайдалану
166. Бір орында әрлі-берлі жүру
167. Сегрегацияланған шіркеулерде дұға оқу
168. Меншікті табыстау талабымен зорлықсыз марштар
169. Оппонент қадағалайтын аймақтарға зорлықсыз ұшып келу
170. Тыйым салынған аймақтарға зорлықсыз кіру (сызықтан өту)
171. Зорлыққа немесе оппоненттің өзге әрекеттеріне өз денең арқылы зорлықсыз қарсы тұру (психологиялық әсер)
172. Өз денеңмен зорлықсыз блоктау/қалқандау (физикалық әрекет)
173. Зорлықсыз оккупация
Әлеуметтік әрекет ету
174. Жаңа әлеуметтік тәртіптер орнату
175. Ғимарат ішін босату
176. Жолдарды бөгеу
177. Ұзақ сөз сөйлеу
178. Көшеде өз бетіңізбен қойылым жасау
179. Альтернативты әлеуметтік институттар
180. Альтернативті коммуникация жүйелері
Экономикалық әрекет
181. Кері ереуіл
182. Жұмыс аяқталған соң жұмыстан шықпау
183. Жерді зорлықсыз иемденіп алу
184. Блокада орындаудан бас тарту
185. Жалған ақшаны саяси мотивпен жасау
186. Стратегиялық маңызды тауарларды әдейі жаппай сатып алу
187. Құнды заттарды алып алу
188. Демпинг
189. Фирмаларға, мекемелерге іріктеп патронаж жасау
190. Альтернативті нарықтар құру
191. Альтернативті көлік жүйелерін қалыптастыру
192. Альтернативті экономикалық институтттар
Саяси әрекет ету
193. Әкімшілік жүйені асыра жұмыс жасатқызу
194. Құпия агенттерді әшкерелеу
195. Түрмеге қамалуға тырысу
196. «Бейтарап заңдарға» азаматтық мойынсұнбау
197. Қызметтестіксіз жұмыс істеу
198. Қос суверенитет және параллель үкімет құру

Бүгін 15-20 минутта дайын болатын, үй жағдайындағы дөнер жасаудың тәсілімен бөліскім келеді.

ҚҰРАМЫ

• Лаваш

#Кереккеңес: Негізі лавашты сақтау мерзімі 48-72 сағат аралығында екен. Алайда морозильникке салып қатырып қоюға болады дейді, өзім жәй тоңызытқышқа салып қойдым. Егер шығарғаннан кейін лаваш біраз кеуіп / қатып қалса су бүркіп жіберсеңіз өзінің бастапқы қалпына келеді.

• Қияр, маринадталған қияр, сәбіз, картоп, қызанақ, салат жапырақшалары, ет т.б.

• Майонез бен кетчуп.

ДАЙЫНДАУ ТӘСІЛІ

1. Алдымен етті турап, егер тауықтың еті болса қалыңдау, сиыр / қойдың еті болса жұқалап турап, майға қуырып, аздап тұз сеуіп, аздап су құйып бұқтырып қойыңыз. Сіз өзге өнімдерді турап дайындап болғаннан соң, отты жоғарылатып, тезірек суын кетіріп, қуырылған тауық етіп табадан түсіріп аласыз.

2. Ет пісіп жатқанда, тоңазытқыштан тапқан барлық көкөністерді ұзынынан турап, салат жапырақшасын жуып, тазалап дайындап қоямыз.

3. Артынша картопты теркадан өткізіп, крахмалы шығу үшін жақсылап суық суда жуып, салфеткада кептіреміз. Біраз суы кепкеннен кейін қатты қызып тұрған майға салып, араластырып тұрып қызарғанша пісіріп аламыз да, майы сіңу үшін салфеткаға түсіреміз. (Картопты дайындаудың әртүрлі тәсілі бар, өзіңізге ыңғайлысын таңдап алыңыз, теркадан өткізу міндетті емес. Тіпті дайынын дүкеннен сатып ала салсаңыз да болады.)



4. Бәрі дайын болғанда лавашты алып, дөнерді жинауды бастаймыз.



5. Лаваштың үстіне салат жапырақшасын қойып, үстіне ет пен барлық көкөністерді жинап шығасыз. Майонез бен кетчупты қалауыңызша қосасыз. Мен тек екі рет аз-аздан қостым. Ең үстіне картопты сеуіп, лавашты орайсыз.

6. Дайын дөнерді, духовкаға салып, екі жағынан қызартып аламыз. Духовка болмаса кәдімгі табаға астын аздап майлап жіберіп, екі жағын қыздырып аласыз.



7. Жеуге ыңғайлы болуы үшін фольгаға немесе пергамент қағазына орасаңыз болады.



ДӨНЕР ДАЙЫН! АС БОЛСЫН! 😋

P.S. Әріптер көп болғанымен, реалға келгенде дайындау көп уақытыңызды алмайды!

Тақырыбын "#Быстроивкусно: Döner kebab" деп жазғым келіп еді, «быстро и вкусноны» қазақшаға әдемі аудара алмай қойдым. Әдемі аудармаларыңыз болса пікір ретінде қалдыра отырыңыз.

Жаз. Екеуміз үй маңындағы ескі қаша жанында тұрмыз. Сырттан қарағанда əңгімеміз қызық болып көрінгенімен, жанарымызға толассыз келіп тығылып тұрған көздің мөлдір жасын əзер ұстаудамыз. Күлкі астындағы қалың мұң. Ортақ таныстарымызды сұрап біраз тұрдық.Бір мезет сен де, мен де үндемей қалдық. Қараңғы далаға түскен айдың əлсіз сəулесімен мұнарлана көрініп тұрған тау басына қадала қарап сен тұрсың, жасыл желегі мен қатқыл тастарын жаңа көргендей жерге қадала қарап мен тұрмын. Арадағы үнсіздік денемді мұздатып барады. Неге келгеніңді де айтпадың? Ішім сезіп тұрса да, өзі айтсын деген едім. Тағы да үнсізсің. Əдеттегідей өзім сөз бастадым:

— Екеуміз көріспегелі біраз уақыт өтіп кетіпті ғой, иә?- дедім. Менің тосыннан сөйлегенімді күтпедің бе,əлде қалың ойыңды дауысым шошытты ма селк ете қалдың.

-Ау! Аа, иә біраз болып қалыпты. Жоғалып кеттің ғой, хабарласпайсың да-дедің.

«Мен бе хабарсыз кеткен, қашанғы мен, неге мен? Сен неге іздемейсің, неге келмейсің, неге айтпайсың?»- деп дауыстап айтқым келгенімен тағы да сыпайылықпен сен арамызға құрып берген шекарадан аса алмай кері қайттым. Сəл жымиып қарап:

-Уақыт болмады хабарласуға,- дедім. Тағы да үнсіздік.

Бұл жолғы үнсіздікті сен жойдың.

-Қалың киініп шық, жүріп қайтайық. Жарайды дегендей басымды изеп ишара білдіріп үйге қарай бет алдым. Үстіме қалың киім киіп, аяқ киімімді ауыстыра салысымен көп күттірмейін деп тездете басып қайта шықтым.

-Кеттік пе?

— Аха, кеттік.

Жол жиегінің екі бөлігіне бөлініп арамызға қойған шекара іспетті ортаны бөле жатқан арықты бойлай жүріп келеміз. Даладан иттердің үрген дауысы ғана естіледі.

— Қалаға қашан қайтасың? Əлі біраз боласың ба?- деп сұрақ қойдың.

— Иа, біраз қаламын. Сен қашан келдің?

— Жаңа ғана келдім. Сен ауылда деген соң келгенім ғой, көріп кетейін деп.

Күткенім осы сөз болса керек. Езуім еркімнен тыс жымиып тұр. Тағысын- тағы əңгімелермен қалай айналып үй алдына қайта келгенімізді де байқамай қалыппын. Уақыт та біршама болып қалыпты.

-«Жарайды, мен кірейін»-, дегенім сол еді, бойыңа бар батылдықты жыйғандай болып қолымнан ұстадың.

— Тоқтай тұршы,- деп тоқтаттың. Тоқтап тұрмын, тыңдап тұрмын дегендей қос кірпігімді əлсін-əлсін қағып қарап тұрдым.

— Қайырлы түн!- дедің. «Бары осы ма, неге өткенге оралайық демейсің, неге басынан көрейік демейсің, қателік сенен де, менен де емес қой деп неге айтпайсың?» деген сан мыңдаған сауал ішімде тулап қоя берді. Үмітім үзілді дегендей жымиып тез артқа бұрылдым. Көзіме әу бастан тұнған мөлтек жасымды бұл жолы ұстап тұра алмадым. Еріксіз шығып кетті.

Түсіндім. Бір біткен оқиға қайта басталмайтынын түсіндім. Арамызға түскен адамдардың жеңіске жеткенін түсіндім. Біздің хикая соңына да жеткенін түсіндім. Мен бəрін дəл осы күні түсіндім. Сені алғаш көрген күннен «аққу» дейтін едім. Ақтығың мен түр əлпетің үшін ғана емес, махаббатың үшін де солай дейтінмін. Бүгін мен сол аққуымнан айырылдым. Жетімкөлге аққулар оралмағаны сынды, менің де аққуым жүрегімнен ұшып кетті. Ол енді оралмайды.

Қазақ тілі үш тұғырлы тілдің
біреуі болып қалмайды.
Үш тілдің біріншісі, негізгісі,
маңыздысы бола береді.
(Н.Ә.Назарбаев)

Әрбір тіл өзінің халқы үшін – ұлы. Тіл-халықтың тарихы. Тіл- ұлттың дәстүрі. Тіл- әр перзентің махаббаты. Мен де сөзімнің басын тіліме деген махаббатымнан туған мына өлең жолдарыммен бастағым келіп отыр:

Туған тілім тарихымның бастауы
Туған тілім болашағым аспаны
Туған тілім таза болған жүрегім
Туған тілім мәдинетім тілегім.

Тілім менің ешқашанда өшпейді
Заман маған латынға көш дейді
Назарбаев атамыз үш тілмен
Алға қарай қадам басып өс дейді

Ана тілім абыройым тірегім
Аямаспын ештеңемді ар үшін
Үш тілдікті қолдағанмен жүрегім
Латынға жібермей тұр намысым

Ол таңбамен мен алғаш жазғанмын
Алғаш рет анамның айтқан арманын
Әке деп айтып қуантқан менің әкемді
Сол тілімді құртпаса екен арманым

Үш тілділік заманымның талабы
Латын деп заман қайда барады
Ренішті бұл ұрпақтың бір ойын
Қабылдаса жасаған сол амалы.

Қай кезде болмасын көп тілді меңгерген мемлекеттер алдыңғы қатарда болып көш бастап тұрған болатын. Мысалы, ежелгі Мысырда көп тілді еркін меңгерген мамандар иеархиялық сатымен жоғарлап, салық төлеуден босатылып отырған. Қазіргі Қазақстан саясаты секілді. Бәсекеге қабілеттісіңба, заман ағымымен жүр да, керегіңді ал. Қазіргі таңда алпауыт мемілекеттер көп тілді, әсіресе халқаралық тілдерді меңгеруді маңызды міндет деп санап отыр. Осы орайда бәсекеге қабілетті ел болу мақсатында сол бағытқа көшіп отырған біздің мемлекетті асыра сөгудің осы орайда қажеттілігі жоқ. Себебі, үш тілді білу заман талабынан туып отырған қажеттілік.
Бүгінде ағылшын тілі бастауыш сыныптардан бастап оқытыла бастады. Бұл, өте дұрыс нәрсе. Себебі, бала жастайынан тілді базалық деңгейде білсе, болашақта кәсіби деңгейде үйреніп алуына мүмкіндік туады. Сонымен қатар, ағылшын тілі тереңдетіліп оқытылғаны құптарлық дүние. Қазіргі кезде мектеп бағдарламасынан ағылшын тілін еркін меңгерген көптеген бітірушілер шет елдерде білімін дамытып, тәжірибесін молайтуда. Осы тұста түсініспеушілік орын алуда.Бала санасын жастайынан улау, немесе қазақ жастарының шет ел асып кетуі, ұлтын сатуы деген секілді.
Үш тілді білу дегенді ұлттық тілімізді өшіру деп түсініп жүргендер саясатты толық түсіне алмай жүргендер немесе қалған тілдерді меңгеруге ерініп жүргендер деп түсінсем қате пікір болмас. Себебі, сіздер айналаңыздағы адамдармен танысу, ортаңызды қалыптастыру арқылы, көзіңізді аша салып көрген ата-анаңызды ұмытып куетпейтініңіз секілді, қосымша тіл білуіңіз анаңыздың сүтімен берілген ана тіліңізді артқа ысырып тастай алмасы анық. Осы тұста барлық адамның қабылдауы бірди емес деп пікір білдіретіндерге айтарым барлық адам өз санасын өзі басқарады. Түсінгенге.
«Үш тұғырлы тілдің», шын мәнінде, мемлекеттік тілге мүлде зияны жоқ. Бұл жерде мәселе сол стратегияны, сол саясатты дұрыс жүргізуде, жарқын болашақта нәтижесінің оң болуын қамтамасыз етуде болып отыр. Мәселен, Орыс тілі мен ағылшын тілін оқытатын мұғалімдер міндетті түрде қазақ тілін, яғни мемлекеттік тілді өте жақсы білуі тиіс. Жоғары оқу орнында да ағылшын мен орыс тілін қазақ тілімен біріктіріліп ғана оқытылуы керек. «Үш тұғырлы тілді» тек мәдениетаралық қатынас негізінде қарап, ақпарат алмасу, білім үйрену, тәжірибе жинау үшін үйретіледі. «Үш тұғырлы тіл» саясатын дамыту үшін қазақ тілін, яғни мемлекеттік тілді мемлекет тарапынан ең бірінші орынға қойылып жатқаны да көзі ашық адамдарға шындық. Соңғы санақ бойынша, Қазақстан халқының 93,5 пайызы өз ұлтының тілін — ана тілі деп санайды. Ал, 74 пайызы қазақ тілінде ауызша сөйлей алады, түсінеді. Сонымен қатар 94,5 пайызы орыс тілді болса, 15,4 пайызы ағылшын тілін толық меңгергендер. Демек, 130-дан астам ұлт пен ұлысқа қызмет етіп отырған еліміздегі орыс тілінің қазығы әлі де мықты. Саны бойынша 3/2 құрайды, бұл бізді бір жағынан үлес салмағы жағынан құтқарып та отыр. Бұл статистикаға қарап, «Үш тұғырлы тіл» саясатын жүргізудің нақты уақыты екенін, яғни темірді қызған кезінде басатын кез екенін атап өту керек. Егер, «Үш тұғырлы тіл» саясатын кейінге қалдырсақ, онда дамудан тоқтап қаламыз.
Кейде есіңе мектептегі ұстаздар сөзі еріксіз оралады. « Тіл білмесең даклада қаласың». Расыменде қазір орыс, ағылшын тілін білмесеңіз ана тіліңізді білгеніңіздің бес тиындық құны жоқ. Көрдіңіз бе, сіздің сауатсыздығыңыз ана тіліңіздің құнын түсірді. Өзге тілдің бәрін біліп тұрсаңыз, өз тіліңізді өзіңіздің қастерлегеніңізбен қоймай, өзгеге де қадірін арттырарыңыз анық.
Ұлым тіліңді жаман сөзден, көзіңді жамандық бағудан сақта. Ұлым, сөзіңді жүрегіңмен тербеп, содан соң айт, бұлай етсең баршаға сүйкімді боларсың. Ұлым, біреуден жаман сөз естісең, оны жүрегіңнің жеті қарыс түкпіріне тұт, оған жаман болар, саған жақсылыққа қайтар», — деп дана Хикар ұрпағына осы бір даналық сөзді жадымызда мәңгі ұстап өзге тілдерді еркін меңгере отырып, өз ана тілімізді сақтап, айтар сөзімізді өз орнымен пайдалана білейік!

Жаман досты түзету үшін онымен әрдайым бірге болуға тырыссақ, оның бір жамандығын түзетпекші болғанымызда, ол біздің он жақсылығымызды бұзады. «Жаманның маған қандай зияны тию мүмкін?» деп айту қате. Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді. Шіріген алма бір қап алманың шіруіне себеп болады. Бір қап алма бір шіріген алманы сау қыла алмайды. Құру, түзету өте қиын, ал бұзу өте оңай. «Сулеймания мешітін (Туркияда) екі жұмысшы құлата алады, бірақ соғу үшін Сұлтан Сүлейман патша және Мимар Синан (Осман Империясының атақты архитекторы) қажет» деген сөз бар. Тағы осы сияқты «Бір жынды құдыққа тас лақтырса, қырық ақылды шығара алмайды» делінген. Бір үлкен тасты таудың үстінен төменге дөңгелету өте оңай, бірақ төменнен жоғары шығару өте қиын.

Жаман достан аулақ жүруге тырысу керек. Осы туралы пайғамбарымыз алейһиссалам айтқан: «Адамның діні досының діні сияқты. Кіммен достық құрғаныңа мән бер!» (Хаким)

Жүрек (көңіл) жаман адамдардың қасында қарая бастаса, шайтан уәсуәса (жаман ойлар) береді. Уақыт өте сол досына ере бастайды. Осы себептен достың және қоршаған ортаның әсері өте көп. Күнәхар әйелмен достық құрудың зияны да көбірек болады. Бір хадис шәрифте айтылған: «Бір жаман әйелдің жамандығы мың еркектің жамандығына тең, бір салиха әйелдің жақсылығы жетпіс сыддықтың жақсылығына тең.» (Әбу Нуайм, Әбушшәйһ)

Аңғарылғанындай, әйелдердің жақсысы өте жақсы, ал жаманы өте жаман болуда. Жаман адамдардан аулақ жүруге тырысу керек. Оны түзетеміз деп өзіміз бұзылып кетпейік. Осы себептен «Бір жаман әйел дұрыс жолдағы қырық еркекті жолдан тайдырады» делінген.

Сондай адамдарды дұрыс жолға түсіру үшін олармен әрдайым бірге жүру қате болады. Бір дұрыс кітап беру керек, егер нәсібі бар болса, дұрыс жолды табады. Ол дұрыс жолды таба алмаса да, кітапты оқымаса да, біз міндетімізді орындаған боламыз.
👈(islamdini.kz сайтынан алынды)👈
ИСЛАМ ДІНІ САЙТЫ |islamdini.kz

Бұрында бір əзіл əңгіме естуім бар еді. Екі дос өз ара əзілдесіп отырып бірі екіншісіне сұрақ қойыпты. Осы өмірде адамның қанша түрі бар, адам қаншаға бөлінеді деп. Сонда досы: адал адам, арам адам, ақылды адам, ақымақ адам, жақсы адам, жаман адам деп тізе бергенде досы сөзін бөліп. Жоға ер адам жəне əйел адам деп екіге ғана бөлінеді деген екен. Қазіргі таңда мен төртке бөлетін едім немесе тек біреуі ғана қалды дер едім. Төртке бөлінеді деу себебім қазір қатын сынды еркектер мен, еркекшора қыздар қосылды дегенім, біреуі ғана қалды дегенім бұрындары да ер мінезді қыздар болған ал қызтеке ұлдар немесе қатын сияқты ұлдар деген болмаған сондықтан тек əйел деген нұсқасы ғана қалды дегенім еді.
Кей жігіттеріміздің бұл сөзім намысына тиері анық дегенмен сіздің бір түкпіріңіздегі намысыңызды ояту маған өте үлкен қуаныш, қазіргі заман тілімен айтқанда челендж секілді сізде осы нəрсені жалғаңыз басқа жігіттердің намысын оятыңыз.
Қазіргі таңда қай əлеуметтік желіні ашпа, қай вайнердің вайндарын қарама, қай əзілді көрме бəрі қыздан қорқу, қыздың айтқанынан шыға алмау, əйелінің айтқанынан шықпайтын еркек, сұранып жүретін азамат туралы. Одан зорғысы қыздың киімін киіп түсу, орамал тағу, тіпті қыз баланың жеке заттарын да қолдану, кию өршіп тұр. Кімнің кінəсі, ойына не келсе соны түсіріп жүрген ең аз дегенде 200 мың оқырманы бар вайнерлер ма əлде соларды бетімен жіберген, қадағаламаған заң ба? Жоқ əлде айналдырып əкеліп тағы өз санасына берсін деген дүниеге тірейміз бе?
Айтсаң мода дейді.
Арзан сөз күлмекке жақсы деп, сол басы төбеден төменге құлдилап бара жатқан еркектеріміздің үстінен күлеміз тағы.
Бірақ өздерін ақтауы жақсы біз қоғамдағы проблеманы көрсетіп жатырмыз дейді-мыс. Жақсы қоғам сондай болсын, ез еркек көп болсын бірақ оны жарнамалағаннан не ұттың керсінше вайндарыңмен ой таста. Нағыз еркек қандай болуы керек екенін көрсет. Насихат жасау деген дүние болатындығында. Қашаннан бері біздің актуалды проблемамыз құдай өзі сақтасын адам ішінен шығатын жел мен қатынынан қорқатын еркек болған. Түсінбеймін. Санамыз қандай, сондай нəрселерді көреміз жасаймыз. Демек сол «атақтылардың» сана сезімі сол дүние айналасында ғана болып тұрғаны ма? Арзан атақ пұлмен тең деген осы екен-ау!

Гүлбаршын Нұрғали
Тұран университеті
3 курс

Өмірдің ұмытылмас ең қызық шағы студенттік өмірге алғаш қадам басып, студент атанып «студенттер үйіне» жайғасқаннан кейінгі əкеме жолдаған өлең жолдарым.

Уайымдама əке,
Қарным тоқ, жақсы бəрі.
Ұйқым қанған тек сабақ мас қылады,
Оқуданда озатпын бірақ əке
Озаттылық ортаңа қас қылады.

Уайымдама əке,
Көңіл күйім тым керемет.
Өз дауысың бір тылсым күш берермет,
Сағындымғой қызым деген сөзіңнің
əрқашанда мен үшін орны бөлек.

Уайымдама əке,
Апайлар мақтап жүрет.
Достарымда ерекше жақсы көрет.
Торда қалған тоңып торғай емес
Қызың бүгін қыран боп самғай білет.

Уайымдама əке,
Сен берген ақша жетет.
Киіміме, тамағыма тура кетет.
Артық ақша сұрасам кешір мені
Қызыңның қыдырғысы келіп кетет.

Уайымдама əке,
Уайымға салсам егер.
Студентқой қызыңды демеп жібер.
əкесіне ұқсаған деген сөзді
Қызың əке керемет сөз деп білер.

Уайымдама əке,
Бəрі үшін алғыс сөзім,
Не айтсамда құшағыңды жайған өзің,
Сенди əке тек менде бұл əлемде
Солай болат таусылғанша соңғы демім!