Оба деген аты жаман ауру бар. Түгелімен жойып жібермесе де, ауыздықтап отыруды үйрендік (адамзатты айтам). Әйтпесе, оның таралу жылдамдығының қасында құс, шошқа тұмауы деген ойыншық сияқты ғой.
Табиғи ошағы бар бұл сырқаттың негізгі таратушылары кеміргіштер мен қансорғыш жәндіктер. Менің екінші әкем (қайын атам) обамен үздіксіз күресіп, майданның алғы шебінде жүретін жандардың бірі. Мамандығы биолог. Жаңағы айтқан кеміргіштерді аулап, ауру белгілерін іздеп, таралуына жол бермеу үшін жыл он екі айдың төрттен бірінде дала кезіп жүреді.
Бірде оның іссапарлар барысында қағазға түсіріп жүрген бір-екі жазбасын оқып қалдым. Таңырқадым, сүйсіндім, қызықтым. Енді солармен бөліскім келіп отыр. Мұның ешқайсысы ойдан шығарылмаған. Көзбен көрген, өз басынан өткен оқиғалар. Оқи жүріңіз. Бұдан кейінгілерінде тек автор сөйлейді.

Түнгі оттың сыры

Неліктен біз жирен шаштылар (қызғылт, күрең деуге келіңкірейтін түс) жайлы әңгіме қозғап отырмыз. Себебі, арамызда жирен шашты адамдар көп емес. Бұндай шаш иелеріжер шары бойынша шамамен 100 адамнан 2 көрсеткіші бойынша кездеседі екен. Сонымен:
1. Көне гректер жирен шашты адамдар өлгеннен соң вампирге айналады дегенге сенген екен.
2. Орта ғасырлардағы ағылшындар арасында жирен шашты балалар анасының етеккірі келіп жүрген кезіндегі жыныстық қатынас әсерінен туған деген түсінік қалыптасқан. Қызық үшін тексеріп көрулеріңізге болады))))
3. 7-8 ші ғасырларда (рим цифрларымен жазғым келмеді) сиқырға қатысы бар жандарды аулаған тұста алдымен осы жирен шаштылар ұсталған екен.
4. Көне Римде жирен шашты құлдар басқа құлдарға қарағанда қымбатырақ сатылған.
5. Жирен шаштар бірінші сарғайып, содан кейін барып ағарады екен.
6. Паркинсон ауруымен ауыруға басқаларға қарағанда екі есе бейімдірек.
7. Жирен шашты әйелдер қызуқандылау болып келеді.
8.Жирен шаштылар арасында жүргізілген сұрау бойынша олардың 71 пайызы өздерін батылмын деп есептейтіні анықталды.
9. 19-шы ғасырда өмір сүріп, тұнбалар мен қайнатпалар жасаудың хас шебері атағына ие болған Джордж Чепмен күшті удың құрамында жирен шашты адамның майы болу керек деп есептеген.
10. Нерон, Елена Троянская, Клеопатра, Елизавета Iханшайым, Наполеон, Оливер Кромвель, Эмилия Дикинсон, Антонио Вивальди, Томас Джефферсон, Винсент Ван Гог, Марк Твен, Джеймс Джойс, Уинстон Черчилль, Галилео Галилей сынды жирен шашты адамдар тарихқа өз атын жазып кеткен.

Дереккөз

Құдай ау қайда сол жылдар

махаббат қызық мол жылдар

Ақырын — ақырын шегініп,

алыстап кетті ау құрғырлар, — деп Абай атамыз жырлағандай сезім мен сырға толы жастықтың 24-ші көктемі өтіп жатыр. Бүгін мен өзімнің әріптесім Алина атты қыз туралы жазайын деп отырмын. Жұмысқа бірінші келгеннен, оң көзқарас қалыптастырған, осы бір сүйкімді әріптесімнен өзімді алыстау ұстайтынмын. Жеңіл әзіліне жылы ғана күліп, тереңдеп ойнап, әзілдесе бермейтінмін. Өзімді одан төменірек санайтынмын. Бірақ, уақыт өте келе, екеуміздің құрдастығымыз бар, әлде ол төмен түсті жоқ, мен аздап өзіме сеніңкіредім ба, ашық жарқын араласа бастадық. Жұмыс уақытында, жәй сәлемдестіктен, зілсіз де болса «жаным»,«алтыным», "құдай бере салғаным" деген сияқты сөздер қолдана бастадық. Екеуміз де ортақ айтатынбыз. Әзіліміз де жарасып кетті. Осылайша, «сананы жіпсіз байлаған, әріптестік махаббатымыз басталған болатын». Бос уақытымда қасында отырып қайтатынмын. Жұмыстың бітпейтін шаруалары шаршатқанымен, «Жаным сол» деген бір ауыз сөзі барлығын ұмыттырып жіберетін. Мен де қаламын ба «Алтыным», «Асылым» деп барлық жақсы сөзімді айтып қоямын. Ол кезде «жіпсіз байланған махаббаттың уытына мас болып жүріп», алдағы күндері не болатынын ойлап, қалай жалғасады дегенді ойлауға мұрша болмапты. «Бойдақта ес жоқ!» керемет айтылған. Ессіз осылай күн кешіп жүріп мен «осы махаббатымнан ажырап» қалатыным ойым түгілі түсіме де кіріп шықпапты.

Барлығына өзім кінәлімін. Әңгіменің басында бекер айтқан жоқ, «төменірек» деген сөзді. Соның айғағы ретінде айтсам да болады, жұмыс барысында, кеңейтілген жиналыстан шығып, шаршап отырғанда, мен оның көңіл-күй, жалпы оның сенімін жерге таптап, саналы деңгейден төмен іс-әрекет жасап, қатты ренжітіп алдым. Қатты ренжігені сондай, күніге «жаным» деп алдымнан шығатын періштем, амандасуға да көңіл білдірмеді. Сонда ғана сезіндім, мәңгілік ешнәрсе жоқ, қасықтап жинаған абыройымның сол бір есіме де алғым келмейтін ыңғайсыз оқиғадан, шелектеп төгілгенін. Ия, расында да мен ол қыздың деңгейінен әлдеқайда төмен екенмін. Соншалықты неге нәпсімді тежей алмай, тәкәппарланып қалғанымды өзім кешіре алмай келемін. Сол ренжітіп алғаннан кейін, араға аз уақыт салып 8-наурыз қыздардың мейрамы келді. Жұмыста орташа қылып әріптес қыздарымызға арнап дастарқан жайдық. Ия, ниетіміз қыздарды мерекелерімен құттықтау болатын. Ал, менің ішім алай-түлей. Қайтейін, жақсы көретін адамымнан көз алдымда айрылып тұрсам. Сөз кезегі маған келгенше, ешбір көңіл күйім болмады. Сөйлеген кезімде де арнайы кешірім сұраймын ғой көпшіліктің көзінше оқталғанмен, тәуекелім жетпеді.

Ал, қазіргі таңда, өмір бірсыдырғы ағып жатыр. Күні кеше жұмыста отырсам, әріптесім Мәншүк өзінің тойында түскен суретті әкеліп көрсетіп тұр. Осы жарияланып отырған сурет сол. «Махаббат қызық мол кезең еді, ау» деп ішімді бір тырнап өтті ол сурет. Суретті алған күйінде Алинаға жетіп барып, суретті ұстаттым да кете бардым. Қиын өмір. Қалай ақталамын, қара басыммен үлкен қателік жіберсем. Бямасыз, бар шындығым сол. Бұл тақырып кеше осылайша жұмыста отырып туындаған болатын.

Өмір бір орнында тоқтап қалмайды. Осыны жаза отырып өзімді кішкене де болса жеңілдендіріп, алдағы күнімде ондай қателіктерге бой алдырмаудың жолдарын іздедім. Бүгін, барлық әріптестеріміз болып, қалалық сенбілікке шықтық. Арасында менің ғашық жаным да жүрді құлпырып. Бірақ, амал нешік, жай ғана амандық саулықтан ары бармаймыз. Алдағы уақытта бақытты болуын тілеймін. Өзіңнің жақсы көретін адамыңды қашанда биіктен көргің келеді. Менің де кіршіксіз ақ тілегім осы!

Туын жерге түсірмеген қазағым,
Болашаққа үлкен қадам тастадың.
Артта қалсын көрген мұң мен азабың,
Шоғы биік, арманы асқақ қазағым.

Бабалардың қаны сіңген қара жер.
Әліде талай қазақ жұртын тербетер.
Ерлікпенен туған жерін қорғайтын,
Жан даламда туар әлі талай ер.

Бүгінде көп елін ойлар жастарың,
Әйтеуір біріксе екен бастарың,
Шықса екен ел бастайтын ер жігіт,
Орындайтын елінің асқақ арманын.

Әзіл, қалжың, анекдот. Әрине, бұның бәрі жанға ерекше қуаныш, күлкі сыйлайтын әңгімелер. Алайда, кейбір анекдоттар бір қарағанда жәй күлкі үшін шығарылған дүниеге ұқсағанымен, дұрыстап ойланып қарасаң, астарында философиялық ой жатады. Менің қазіргі мақалама арқау болған осындай бір анекдот.

Бір кездері өмірде қой аузынан шөп алмас ең аңқау адам болыпты. Сол адамның аңқаулығын пайдаланып жұрт оны үнемі алдап кете беретін. Жұрттың қулығынан шаршаған әлігі Аңқау іштей өшігіп «Осы жұрт мені үнемі алдап кете береді. Ендеше неге мен де оларға солай жауап қайтармаймын» деп, біреуді алдамақ болады. Сөйтеп ақыры мақсатына жетеді. Өш алып айызы қанған Аңқау үйіне оралып:

— «Мен біреуді қатырып тұрып алдадым» деп, Жолдасына мақтанбасы бар ма.

— «Кімді алдадың?» дейді, Жолдасы оған таң қалған жүзімен.

— «Таксисті алдадым» деп еңсесін көтеріп кеп айтады.

— "Қалай алдадың" десе, әлігі Аңқау байғұс:

— «Ақшасын төлеп, бірақ мінбей кеттім» депті.

Бұдан кейін, бұл Аңқаудан асқан ақымақ жоқ шығар дерсіз. Бірақ қателесеcіз. Неге, өйткені ондайлар толып жүр. Олар көп жағдайда университеттер мен колледждерде жүреді. Яғни олар — аңқау студенттер.

Иә, иә. дәл өзі. Ата-анамыз үстіне көйлек алмаса да соңғы тиын тебеніне дейін беріп бізді оқытып жатыр. Ал кейбіреуіміз ата-анамызға масыл болмай, түске дейін оқып, түстен кейін жұмыс жасап, ақша тауып, бар жалақымызды оқудың ақшасына жұмсаймыз. Бірақ көбінесе сабағына салғырт қарайтындар, осы жұмыс жасап жүргендер. Бірақ олардың артықшылығы оқу ақысын уақытылы төлеп тұрады. Тек қана олар емес, бәріміз де ақшамызды кешікпей төлеуге тырысамыз. Қарызымыздан құтылғаннан кейін үстімізден ауыр жүк түскендей болады. Бірақ, бұл жерде тағы да «Бірақ» бар. Біздер әйтеуір университетке барымызды беріп жатырмыз, (тағы да) беріп жатырмыз. Оның ішінде заңдысы да бар, заңсызы да бар. Мұғалімге жәй «сыйлық» ретінде беретініміз де бар. Алайда, өзіміз не алып жатырмыз? Жалпы, университетке біз білім алу үшін, үйрену үшін келеміз. Бірақ сол білім бойымызға сіңіп жатыр ма? Әлде сол Аңқау кейіпкерімізге ұқсап, ақшасын төлеп, бірақ оқымай бәрін қатырып жүрміз бе? Осы хақында ойланайықшы. Бәрімізге белгілі, біздер (студенттер) қазір сессия деген майданды басымыздан кешіп жатырмыз. Тағы да сол өзін айлакер көрген Аңқаудың кейпіне еніп жатырмыз.

ГТА видеоойынындағы кейіпкерлерді салу:

Концерт аяғы, таныстыру:

ПыСы: Арал Ас қомандасындағы туған күн иесі Ақылбек пен Ғалым басында таныстырылды.) Назарларыңызға рахмет!

Кандиру («тіс тазалағыш», «кәдуілгі ванделлия») — тоя қоректенгенде ұзындығы 15 см-ге дейін жететін балық-паразит. Әдетте сіріңкенің көлеміндей ғана болып келеді. Амазонка суларында мекендейді. Пиранья екеш, пираньяның да жыртқыштығы кандирудың жанында асылып қалады. Мөлдір, түссіз, сынаптай сырғымалы, тіліктей ұзынша келген бұл титтей неме айналасындағы басқа балықтың желбезегі арқылы өткен су ағымын сезіп, оттексіз судағы аммиак иісіне елітіп, жөңкіген бойда, желбезек арқылы балықтың ішіне енеді. Мейлінше тереңірек қуысқа кіре түсетін ол, орналасып алып, айналасын тістелейді. Тістелеген жерінен аққан қанға тойып алып, жемтігін тастап шығады. Кандирудың қорегіне айналған ұсақ балықтар сол мезетте өліп кетсе, үлкендері көбіне тірі қалады.
Адам үшін қатері сол, қуығына ие бола алмаған бейбақ суға шаптырып, не шомылған орнында жіберіп тұрса, судағы аммиактың иісін, не өзге температура мен құрамға ие сұйықтықты сезген кандиру зәр бойымен жылжып, еркек болса бұтағына, әйел адам болса сәйкесінше қайнарына енеді. Уретраға жайғасқаннан кейін, қанға тойып, не шығып кете алмай, не қалып қойғысы келмей — аласұрып, жан-жағын тістелеп, ақырында қонжиған орнында өледі. Жан шыдатпас, азапты ауырулар сонда болады. Сәті түссе, анусқа да кіреді. Тік ішектегі жағдай да уретрадағы оқиғаға ұқсас аяқталады.

Өткен аптаның соңын ала бере Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Әбденовтың (Бұдан былай Сека) аузынан шыққан «Патамушта, патамушта» деген сөз хитқа айналды. Қазақстан азаматтары үшін оның танымалдығы Гангам стайл мен Харлем шейктен бір кем болмады. Сека неге дағдарды? Өзіне қойылған сұраққа неге жауап бере алмай қалды? Менен әрине жақсы саясаткердің шықпайтыны белгілі. Дегенмен басымдағы сұрғылт қоймалжың затты сәл қозғап көріп түйген ойларым.
Мәселенің басына қайта оралайық. Әйелдердің зейнетке шығу жасын 63-ке бірақ көтерулерін халық арасына дұрыстап түсіндіру керек болды.Бірақ, бірдеңені түсіндіру үшін оны алдымен өзіңнің түсініп алуың шарт қой. Секаның мүлт кеткен жері осы. Немесе, «Түнен қалған бір сыр бар айтпайсыңдар қусыңдардың» кебімен айтылуға тиісті емес жайтты айта алмады. Ол қандай жайттар болуы мүмкін?
Бірінші жайт.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары елімізде жағдайдың қиын болғаны белгілі. Осы кезеңдерде бала туу саны азайып кетті. Сондай-ақ, қарапайым отбасылардан шыққан мектеп бітіруші жастардың қандай да бір оқуға түсуге жағдайлары жетпеді.Қарапайым отбасының балалары көбіне қарапайым жұмыс орындарында жүретіні де шындық. Міне, осы 5-6 жылдың әсері бүгін көрінуде. Яғни, зейнетке кететін адамдардың орынын басатын мамандар тапшы. Сондықтан да билік өзіне тиімсіз позицияны ұстауға мүдделі. "Қаншама жастар жұмыссыз жүр, бұл уәжіңіз орынсыз" дерсіздер. Мүмкін. Бірақ, дәл сол тоқсаныншы жылдардың аяғына дейін талапкерлер өндірістік оқуларды, тау — кен мамандықтарын таңдай қоймайтын. Бәрі шетінен заңгер болуға, әйтеуір бір жерде бастық болуға талпынған. Салдары міне.
Екінші жәйт
2017-ші жылы өтетін EXPO. Бұл дүниежүзілік көрмені ұтуын ұтып алдық. Ал, оған қаншама қаржының керек екені айдан анық. Билік "Әйелдердің де зейнет жасын көтеріп жіберейік. Қаншама ақша үнемдей тұрамыз.ЕКСПО-дан бір құтылып алайық. Кейінгісін кейін көре жатармыз" деуі мүмкін.
Сонымен солай дедім.

Қазақстан футболы мерекесі құтты болсын!!!
Ағымдағы айдың 24-нші жұлдызында ел біріншілігі шеңберінде ФК Ақтөбе мен Атырау арасында өткен матчтан қысқаша фотореп.)