Нұржан Керменбай «Жүрегім»



Мәдина Сәдуақас «Жүрегіме бағынбаймын»


Қырғыз әншісі Ілияс Әбдіразақтың «Сен» әні Сәкен Майқазы мен «Арай» тобының орындауында

О, Надя-Надежда, я взял себе смелость ознакомить Вас с одиозными личностями зверинца по имени КерекИнфо. Ибо одно дело — озвереть вместе со всеми; а вот агнцу вроде Вас будет сложно в этом проклятом зоопарке.

Бұл әнді мен ұйқы қашқанда тыңдаймын.



Жігіттер тобы жаңа амплуада. Алматының метросында жұрт суретке түсуді жақсы көреді деуші еді, енді бейнеге де түсуді жақсы көретін болып тұр ғой.



Соңғы күндері қырғыз әншісі Ілияс Әбдіразақтың осы бір әнін күніне он қайтара тыңдап жүрмін. Қазақ тілінде қырғыздың әндері нәзігірек болады ма білмеймін, бірақ, әсіресе, осы «Самал» тобының орындауында қатты ұнайды.

Халайық! Общым, сараптама жүргізуге мәжбүр болдым. Неге дейсіздер ғой? Былай, әлеужелілердегі белсенділіктерге қарап отырсам, көп қазақтар Лондондағы, андағы-мындағы суреттерін, пәленше-түгенше қымбат ресторандағы жеген тағамдарын, әртүрлі гаджеттерін, барған концерттерінен репортаж, т.б. қалтаның қалыңдығын қажет ететін нәрселерін жария қылып жатады. Қанша жерден нормально табыс тауып жүрм деп ойласам да қыдырыс-демалысқа дегенде ақшам жетпей қалып жатады, сонда жұрттың баласының айлық табысы қанша екен шамамен? Сонымен дауыс берейік, менің айлық табысым (шабашкілеріңді де қоса беріңдер)…

«Новая волна» ән байқауын тамашалап жүрсіздер ме? Қызықты өтуде, иә?
Әсіресе, Алла Пугачеваның "ән кеші" керемет өтті  
Біздің елдің намысын қорғауға барған Әлішер Кәрімовтың әні қалай, ұнады ма сіздерге? Жеңістен бәрібір үміттіміз

Пугачеваның «Миллион алых роз» әні ешқашан ескірмейтін шығар. Тыңдай бергің келеді қайта-қайта

Алланың атымен бірге Филипптің де есімі қатар аталыпеді бір кезде. Әлі де ойжың бір бұрышында екен. Ендеше Филиптің әнін ұсынамыз

Ресейдің Дима Билан атты әншісі сахнадан көрінбей кеткен сияқты. Әлде өзіміз көрмей жүрміз бе… Сұраныстан шығып қалды ма екен, әлде хит ән жаза алмай жүр ме, белгісіз. Бірақ, бірнеше ел алдында көрсетілетін ән байқауында сахнаға шығыпты

Николай Басковтың дауысына жетер дауыс бар ма екен Ресейде  Тамаша, керемет!

Ер мінезді Лолитаның энергиясы экранның бер жағынан-ақ қатты сезіледі. Өте мықты әйел секілді. Орындаған әні де әдемі екен

Қай жерде, қай елде, қай ұлттың қасында болмасын, туған тілімде, қазақша сөйлегенім мен үшін әрқашан абырой саналады. Қазақ деген сөзді естігенде, қазақ деген жазуды көргенде мен үшін ыстық сезіліп, өз ұлтымның аңқыған иісін иіскеп тұрамын. Мейлі мен патриотсымақ боп көріне берейін, есесіне менде туған жер, туған тіл, ұлт, дін, салт-дәстүр, бәрі-бәрі бар. Осы байлықтарға жер бетінде қаншама ұлттар қол жеткізе алмай кетті, жеткізе алмай да отыр әлі. Мен осылардың қадірін түсіне отыра, туған ұлтымды, туған тілімді көтеру, асқақтату, дамыту, өркендету, қандай бай, көркем тіл екенін көрсету жолында қолымнан келген үлкенді-кішілі іс-әрекеттердің барлығын соңғы деміме дейін жасап қалуға тырысамын. Әрине бұлар тек Ислам дінінің аясында орын алуға тиіс. Себебі, дін — адамға ақ пен қараны айқындап көрсетіп отыратын, біздің жолбастаушымыз, біз тек дін арқылы ғана түзу, тура жүре аламыз.
Біз өз ұлтымызға, өзге ұлттарға туған тілімізді білу арқылы, тек барынша туған тілімізде ғана сөйлеу арқылы үлгілі, абыройлы бола аламыз. Қазақ тілін көтеру әрбір қазақтың қолында, бұл тіпті де қиын емес. Барынша қазақша сөйлеуге тырысса болды жетіп жатыр. Мен киелі қазақ тілімді қатты жақсы көремін, осы тілде сөйлей бергім, жаза бергім келеді…

Ораза айы да аяқталып келеді. Қасиетті ай да таусылуға шақ қалды. Алда мұсылмандардың, яғни біздің керемет мерекеміз — Қадір түні мен айт келе жатыр. Алақай!
Қадір түні Рамазан айының ішіндегі,Құран кәрімде мадақталған ең қадірлі түн болып табылады. Аяти каримада: «Қадір түні мың айдан қайырлы» делінген. Құран кәрім Расулуллаһқа осы түні түсе бастады. Рамазанның соңғы он күндері және түндерінен іздеу керек.
Ораза ұстаған бауырларымызға «Ораза қабыл болсын» дейміз. Рамазан айында баршаңыздың дұға-тілектеріңіз қабыл болсын! Алладан сұрағандарыңыздың бәрі де орындалсын!

Басқаларды қайдам, бірақ жеке өзім Бүркіт пен Айшаның шығармашылығын ұнатамын. Әуендері ырғақты, билетпей қоймайды.
Әсіресе "Қарапайым қазағымды" күшті көремін.



Мекенім Қазақстан



Туған жер

Айзек Азимовтың «Жалтарта шыр айналу» («Runaround») әңгімесінде Меркурий ғаламшарының бетінде сапарда жүрген космонавттар (жұмысын атқарғанға көмектесетін) роботты басқарғанда қандай қиындық туындайтынын және қиындықтан роботопсихологияны түсіну арқылы шығу жолы табылатыны баяндалған.
Әңгіме желісі бойынша ғаламшарда көл болып жинақталған селеннің (селен- Selenium заттың химиялық атауы) табиғи кен ошағынан роботқа оны өндіріп әкелу тапсырылады. Селен космонавттарға істен шыққан күн батареяларын жөндеу үшін қажет. Күн батареялары өндіретін электр тоғысыз ғаламшардағы космонавттардың станциясының жұмысы мүмкін емес еді. Станцияны суытуға электр тогы қажет, әйтпегенде планетаның ыстығы станцияны паналаған космонавттарды күйдіріп өлтіреді.
Космонавттарды жарты сағатта барып –оралатын жерде орналасқан селен кең орнынан «селен өндіріп әкелуге» жіберілген роботтың келмегені алаңдатады.
Станциядан роботпен байланыс орнатпақшы болған кезде одан дөйдала, ұйқаспайтын жауаптар алынады да, роботпен байланыс орнатылмайды. Робот жаңа бұйрықтарды қабылдамайды. Космонавттар робот көмегінсіз қажет селенді өндіруге шамалары жоқ, өйткені, олар ғаламшар бетіне түскен күн сәулелерінің астында аз ғана уақыт жүреді, күн ыстығынан ғаламшар бетінде тек тастардан (жартастардан) түскен көлеңке қорғайды.
Космонавттар ебін тауып ғаламшар бетіне шығып жартастың көлеңкесіне күн сәулелерінен жасырынып тұрып басқарудан шығып кеткен роботты бақылайды. Робот болса селен жиналған көлді шыр айналып жүр. Космонавттарға қарай қозғалғанда жақындап, сосын әрі қарай шеңбер бойымен жүргенде алыстайды. Робот болса, жақындаған кезде космонавттардың барын анық көреді, бірақ оларға көңіл аудармай мас болған адамдай өз алдында кете береді.
Роботтар жасанды интеллектпен қамтылғанымен роботехниканың үш заңын бұлжытпай орындайтын.
Бірінші заң. Робот іс-әрекетімен (немесе іс-әрекетсіздігінен) адамға зиян келтірмейді.
Екінші заң. Робот адам бұйрығын бұлжытпай орындайды, егер бұйрығы бірінші заңға қарама-қайшы келмесе.
Үшінші заң. Робот өз қауіпсіздігін қамтамасыздандырады, егер бірінші немесе екінші заң шегінен шықпаса.
Басқарудан шығып кеткен робот роботтарың жаңа түрі болатын. Роботты басқаруға арналған нұсқалықта осы роботтың түрі басқа роботтардан қарағанда өз-өзін сақтандыру әрекетіне басым көңіл бөлетіндігі ескертіліпті.
Роботты селен өндіріп әкелуге жұмсаған тұста ғаламшардың геологиялық белсенділігі артып қойнауынан ыстық газдар шыға бастайды. Яғни, роботтың қауіпсіздігіне кері әсерін тигізеді.
Роботқа бұйрық берілді. Бұйрық роботехниканың бірінші және екінші заңына қарама-қайшы болмағандықтан селен жиналған көл тұсына барады. Бірақ көлге жақындамайды. Көл маңында планета қойнауынан шыққан газдар роботқа зақым әкелуі мүмкін. Робот соны ескереді. Өйткені роботқа бұйрық қатал түрде емес, жұмсақ түрде берілген болатын. Сондықтан робот өзіне төнген қауіпті ескере орындауға тиісті бұйрығы «маңызды» деп үшінші заңға жүгініп, өз-өзін сақтандыру үшін селен жинақталған көлден алыс қозғала бастайды. Робот қауіпсіздігіне қауіп-қатер көлден қашықтаған сайын азайып, үшінші заң күші бәсеңдеп, екінші заң басым түседі. Робот оған жүктелген бұйрықты орындамағанын ескеріп, қайтадан селен жинақталған көлге қарай жақындай түседі. Бірақ көл маңынан ыстық газдар шығып жатыр. Бұйрық қатал түрде берілмегендіктен, екінші заңнан үшінші заң басым түседі де, көлден кері бағытқа қозғалады. Сондықтан робот селен жинақталған көлге біресе жақындап, біресе алыстап айналған қозғалысын тоқтатпайды.
Робот бұйрықты орындаудан, яғни, селенді өндіріп әкелуден жалтарта шыр айналып қашып жүргендей. Робот басқарусыз қалғаны оның үш заңды орындап, шырғалаңнан шықпай қалғаны. Егер роботқа бұйрық «селен әкеліп берші» дегеннің орнына «қайтсең де селен өндіріп әкел, өмірімізге қауіп төнді!» десе, ол бұйрықты міндетті түрде орындар еді.
Космонавттар ғаламшар бетіне шығып, көлді шыр айналып жүрген роботты бақылап тұрған жерге оралайық. Робот көлді, тағы бір рет айналып космонавттарға жақындай бергенде, космонавтың біреуі робот алдында шығып күн сәулесінің ыстығынан күйгенше әдейілеп тұрады, уақыт өткен сайын өлімге жақындай түседі. Осы кезде робот космонавт, яғни, адамның өміріне қауіп төнгенін байқап, өзі бағынатын роботехниканың заңдарының ең біріншісі «бәрінен басым түседі» деп шешім қабылдап, космонавты өлімнен құтқарады. Робот алғашқы бұйрықтан туындаған шырғалаңнан шығып, қайтадан қалыпты жағдайға келеді. Космонавт өз өмірін қатерге тігіп, робот көңілін өзіне аудартып, жағдайды түзейді.
Егер де жасанды интеллектке ие роботтың жеке психологиясы бар болса, қазір «таңдатар жайт емес-ті» деп тұрғанда, «жасанды интеллектке әлі адамзат қол жеткізбегенін» еске түсірген жөн.

P.S.: Техникада, программалауда шырғалануға түсу немесе шығу жолдары қарастырылады. Көпшілікке таныс Windows операциялық жүйесі кейде басқарудан шығып, шырғалаңға түсіп, жауап бермей қояды, «Әттең!» дейсің де reboot-қа қоя бересің.

Сурет мына жерден алынды

Жыладың ба, күлдің бе
Мұңға батып жүрдің бе,
Күніңді жақсы сүрдің бе
Алматыға бәрі-бір…

Тоқсың ба әлде ашпысың,
Саумысың, қырттай маспысың.
Уайым қағып өзіңнен,
Сұрамас тәтті-ашысын.
Алматыға бәрібір…

Жүрегің жүр ме желпініп,
Жаурадың ба әлде жел тұрып,
Қызықтырмас жай-күйің,
Кетсе де біреу өлтіріп.
Алматыға бәрі-бір…

Жыртық па киген киімің,
Болды ма қалта күйі мұң
Қайда, кіммен жүрсің деп
Қызық болмас ұйымың
Алматыға бәрі-бір…

Тасыса мал мен дәулетің,
Байыса ұрпақ, әулетің,
Лыпылдап саған қарар деп,
Болмай ақ қой әуре тым.
Алматыға бәрі-бір…

Қайыр тілеп тұрмысың,
Нанға зәру жүрмісің,
Сені аяп, жыламас,
Толғандырмас тұрмысың.
Алматыға бәрі-бір…

Хақ жолымен жүрдің бе,
Ағымға басқа кірдің бе,
Жолыңды нұсқап көрсетіп
Қата қоймас үн мүлде
Алматыға бәрі бір…

Еңбек қылсаң ерінбей,
Жалқаулыққа берілмей,
Алматы сені елейді
Құшағын ашқан керімдей.
Қызықсызсың сен оған,
Еңбектің тері төгілмей.