✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ Арнайы "Үздік кино сыншысы" сайысы үшін... ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰ ✰

---

Мен бұл киноны өткен жылы көрген едім. Иә… қайдағы бір үндінің қара домалақ баласына қол шапалақтап, тағы да арқасынан қағуға тура келді. Shah Rukh Khan-ның да тоқтайтын түрі жоқ. Әдетте, адам баласы өмірдің кез келген саласында даму немесе құлдырауға ұшырап отырады. Жоқ, бұл ғылымдық тұжырымдама емес. АИ-92 бензині таусылып, бағасы қымбаттаған тұсын сіз де даму деп, ауыз толтырып KFC мен дөнер опырған күйде де айта алмайсыз. Біліп отырмын, сіз бұл киноны көрген де боларсыз. Алайда бұл кино турасында pseudosмұғалімдердің «сүйкімсіз сүйікті» газетіне айналған «ЕҚ», Алаштың қарт-сарт-жөйттері жиналған «ЖА», елу теңгелік "ҚӘ", т.б. БОҚ өкілдері материал ұсынбағандықтан, осы сайыстың арқасында pseudosрецензия жазуды жөн көріп отырмын.

---

Киноның жанры — жылайтын кино. Алайда драмалық туындылар әрдайым жылата бермейді. Режиссері Yash Raj Chopra 2012 жылы киноның премьерасынан екі апта бұрын қата қалған. Сценариін баласы Aditya мен New Delhi-де 79-дармен бірге оқыған Devika Bhagat жазған. Композиторы — қара торы мұжық A.R. Rahman. Киноның бюжеті дейсіз бе? Оой-й, бұл кино сұмдық ашқа жинаған енді… Оой-й!.. Bollywood-тағы кино орталықтың бас есепші-экономисінің өзі ішіп кеткен деседі үндінің Hollywood-қа жалданған техник-програмис алқаштары.

---

Оқиғаның басы

Үндінің тағы бір тамаша киносында («Rab Ne Bana Di Jodi») Shah Rukh Khan-мен бірге ойнаған Anushka Sharma (Akira) суға батып кетеді. Бейшара жүзе алмайды екен. Бұл сормаңдайды Samar Anand (өзіміздің Shah Rukh Khan) құтқарып, күртесін үстіне жауып, өз жөнімен кетіп қалады. Қасқа Discovery Channel-дің журигі танысы Әржүнімен (Arjun) телефонмен сөйлесіп болған соң әрі жүр деп, үстіндегі күртесін лақтыра салады. Сол кезде… Блокнотты «иә, Будда!» деп ашып оқыған соң, екінші бір оқиға басталады. Мұның да кино саласында өз термині бар. patick пен qisyq -тың «жанына» жақын сөз болса керек.

---

Оқиғаның байланысы

Сантехниктің қуанышы бір жартысы біткенше, көше «Potter-інің» қуанышы бір бұтақтан екінші бұтаққа жеткенше. Samar шіркеу алдында қар тазалап жүрген кезінде Mira-ны байқап қалады да, басын шайқап қалады. Mira-ң да анау-мынау емес, бір байдың қызы. Оның әкесінің де өз оқиғасы жетіп жатыр. Режиссер өзінің қата қалатынын алдын-ала білді ме, әйтеуір, киноны ұзағынан түсірген. Кино өмірі де ұзағынан болатыны белгілі. Киноның кәйпін осы Mira рөліндегі Katrina Kaif келтіреді, анандиіңдісс.

---

«Бетіңе айтайын, сен еркек емессің, Дайрабай!»

«Сен бақытсызсың. Сенің мына үтікке күйген саусағыңа түріктердің алтынынан сақина салған кезде көздерің басқа жақта, ойың басқа бір жақта болды». — Мен үш кредитті қалай жауып, қорадан қашан шығатынымды ойладым нақ!
Осыған ұқсас диалогтан соң екеуі "қайыршылардың" орталығында кездеседі. Mira ана тілде ән шырқауды үйрет деп қолқа салады, Samar болса ағылшын тілін үйретші-ей дейді. Сөйтіп, дайындықтан соң кешкі жын-ойнаққа барады. Қайтарда метрода Samar Borjomi-дің қымбаттап кеткендігін қыздың есіне салып, ернінен шөлп еткізіп сүйіп алады. Марқұм режиссер шал болса да, жүрегінде жастықтың оты жалындап тұрған екен. Қызда ес жоқ, бизнесінің бәрі наққа кетеді. Қазақтың бейшара студенттері сабақ үстінде Whats App, VKontakte, Facebook «желімдерін» қолданып, виртуалды әлемнің кеңістігіне қош келсе, Mira виртуалды түрде ішкі сезімінің гармоналдық жүйесін қалыпқа келтіре алмай, өзін неқош сезінеді.

---

Киноның кілті

Үндінің қара домалақ сантехнигіне күйеуге шықпаймын деп өскен Mira христиан дінін ұстанады. Ал Лондонда әр жұмыстың басын бір шалып жүрген қаңғыбас Samar-ға дін жағынан бәрібір сияқты. Міне, екеуі шіркеуге келіп, қыз да қылық шығарады. «О, үндінің қара домалақ баласы, мына картинаның алдында екеуміз тек дос боламыз деп уәделесейікші! О-о...» дегеніне «жындысың ба?» сөзінен басқа не айтуға болады?! Қазақтың қолжетімсіз он бес кітабы отыз мың теңге тұратын бейшара түсіндірме сөздігінде бар ме екен сондай сөз?! Ақыры, қыз уәденің ырымын жасайды. Біздің жұртта да уәде жасаудың неше түрі бар: а) Тойға дейін «болмайды»; ә) алтын-күміс жалатылған ыдыс-аяқтың қанша наборы сынса да, наққа кетпейміз. Осы екеуінің өзі мен үшін жетіп жатыр. Нәтижесінде бұттан кеткен қаншама "қызды" көрдік, түсік жасату теорияларын қазақ ғылымында «жақсы» қалыптастырып жатыр. Жұма күні қосылған жұптар сенбі-жексенбі күні (екі күн демалыста) «төбелесіп», дүйсенбі күні арыздары сот төрапасының үстелінің үстінде жатқанын да «Сіңгірдім News» пен «24 сағат бойы езет», т.б. БОҚ Media агенттіктері жарыса жазып жүр.

---

«Bollywood былжырағы»

Екеуі (Mira-ның) шешесіне жолығуға барады. Байғұс ана кезінде жанұясынан безіп кеткен екен. Себебі бір: бөтен еркекті қосылмаса өлердей сүйеді екен. Bollywood-тың көптеген киноларында осы «идеология» жүйеге түскен. «Сүймейсің бе, лақтырып кет!» & «Сүйсең айрылма, арқан ескен боғыңмен бірге жабысып ал!»  Есі дұрыс адам өзі ұнататын жанға қосылады ғой. Бүйтем де сөйтем деп түрлі ой-қиялын іске асыруға ұмтылады.

Шешенің тағдырын қызы да қайталайтыны бар ғой. Mira-ның шешесі Қымыранға ғашық болған. Мына қасқа қыз да Samar-дан кетәрі емес. Дегенмен, сегіз жылдай өзі сүймейтін, бірақ соның белінен Mira-жанды туған байын (тура және сәл-пәл қисық мағынасында) лақтырып кетеді. Қымыран сегіз жыл бойы кезегін күтті деп мақтанады әлі. Қымыранға қойған шарты: үйленбейміз, енді бізге баланың қажеті жоқ, жәй ғана бірге тамақтанып, бірге ұйықтайтын боламыз, «басқа ештеңе жасамаймыз».  Әлбетте, қазіргі қазақ жастарына да бұл «идеология» өтімді. «Ээ, дабай үйленбей-ақ қояйық, бірге тұрсақ болды емес пе!? Мен сені, сен мені сүйесің. Кейін бір күнде қата қаламыз. Хәзәйкіге де бірге ақша шығарсақ, бізге де жеңіл болады».  80 жасында соңғы пәлсапа киносын түсірген марқұм шалдың айтпағы мынау болған сияқты: Үндістанда қара табандар өте көп. Халық санын есептесең, акция өткізудің әкелер пайдасы нөлге тең. Міне, сондықтан қосылған жұптар «будандасуға» ұшырамаса, нәтижесінде «сұрыптаудың» да қажеті жоқ. Иә, өзімнің ойым ғой.

---

Тартыс кезеңі

Қызымыз ақыры шыдамай, сезіміне қарсы тұра алмайды. Кедей Samar-ға да бұл қыз «бақ қыз». Христосына берген уәдесін бұзғандықтан, жігітті көлік қаққан «мұғжизасы» қыздың ішкі дүниесін алай-дүлей қып, мүжіп жібереді. Жыларман қыз төрт аяқтап болса да «дұғасын» оқиды. Ертеңіне Сәмекең жұрт бас сұға бермейтін әлгі шіркеуге барып, иконаға әңгімесін айтады. Samar кедей болса да, намысы бар ер екен. «Сен менің махаббатымды тартып алдың. Енді мен оның жүрегінен саған деген сенімін өшіремін. Қасқайып қалған қыз маған қосылса, мені қата қалады деп ойлайды. Сорлы неме! Қазір үш минуттан соң ажалмен „азаматтық некеге“ тұратын боламын». Aditya-ның да жазбайтыны жоқ, драматургияңдысс. Киноның тартысы осы сәттен бастау алып, бірінші бөлімі де аяқталады.

---

Коллизиядан соң немесе екінші бөлімнің оқиғасы

 Әдіре қалғыр киноның екінші бөлімі де ұзағынан сүйіндірген. Көк тігілгір, көріп отыра берсеңіз, бұтқа жіберуіңіз де соғұрлым тезірек жүзеге асады. Екінші бөлімді тәптіштеп жазайын деп отырған мен жоқ. Коллизиядан соң...

Киноның тартысы Samar-дың әскерлік қызметіне құралған сюжеттердің жүйесімен өтеді. Мұжықтың блокнотында киноның бірінші бөлімі жазылған. Әлгі Akira деген журик қыз Samar-дың биографиясына репортаж жасап, оны «Буратино» балдырған-киносында түлкіге ұқсап қалған Түйметеймен бірге feat жазып жүрген Лепістің «кетіп қаламын нақ!» деп құлақтан тепкен әнінде айтылған Лондонға шақырады.«Бармаймын нақ!» Бұл — суға салса жүзетін, отқа салса күйіп кететін қартайған Samar-дың сөзі.

… Лондонға барған Samar-ды тағы да көлік қағады. Медицинада қалай аталатынын білмеймін, білім базасы соңғы «обновлениені» жүктеген инсандар білетін шығар. Samar он жыл бұрынғы өміріне қайта оралады да, қазіргі өмірді сүріп жатқанын ұмытып қалады. Міне, көрдіңіз бе, терминді білмеген соң, сөйлемді де ноқалай ноқат боп дұрыс құрай алмай отырмын. Akira мен Samar-дың зайыбы шығып, Mira-ға төмендегі мына сөздерді жоғары екпінмен айтады:

Akira: «Наным-сеніміңді айтып, қайтадан зайыпты шығара бастадың ба? Сенің оның тірі жүруін дұғаң арқылы сұрағаныңнан бұтақ та пайда жоқ. Оның қазіргі жүрісі — тірі өлік. Сенің әлгі сыйынатының, бәлкім, саған: „Жетер енді! Ләйімсіп жүре бермей тезірек байға кет!“ — дейтін шығар, ә!? О несі-ей!»

Samar: «Ал, мен кеттім ал! Мына сыйынып жүрген пұтыңнан пайда жоқ. Не мені ақыры өлтіріп тынып, солай жеңіске жетеді, болмаса жеңіліс тауып, сені маған қайтарады да, көтін қысады».

---

The End

Енді не болады екен деп қызығыңыздың кәйпі тыйылмай қалады. Әдетте, үнді киноларында басты кейіпкерлер қосылып жатады. Мұнда да режиссердің интригасы сәтті шықты.

Ақ көйлекті, емшекті, нәзік жан-ды,
Соқыр емес, мылқау боп келіп қалды.
Үсті-басы оғоғоу, түсі кәйіп,
Ақыры…
Samar-ға қатын болып тиіп алды.

Сонымен Mira құдайының Samar-ды өзі үшін сақтап жүргенін түсінеді. Марқұм насыбай атып көрмеген шалдың да интригасы бітпейді. Сэр деп бір үндің селк еткізеді. Соңғы бомбасын өшіруі керек. Мен сол сәтте оны қата қалатын шығар деп ойлағам. Киноның сол эпизоды сондай қиялға жұлқып әкетеді. Бірақ, шүкір, кейіпкеріміз өлмей, әлгі журик қыздың жасаған репортажы Discovery Channel-дің орталығында көрсетіліп, кино журиктердің қол шапалақтауымен аяқталады. Жалпы, киноның месежі өте көп. Шалың бұл киноны бұрынғыдай емес, күрделі түсірген. patick -тер білмесе, мен сияқты «шәйнектер» түсіне бермейді. Журиктерге "өздерің еңбектеніңдер, ұрламаңдар нақ!" деген месежді киномыз соңғы эпизодында тегін жеткізіп отыр.

Бұл киноның биі де, soundtrack-тері де — бәрі де "өрт". Жазған блогымды оқып болсаңыз, мына төменде берілген осы киноның трэктерін жүктеп алып, тыңдай көріңіз...

---

P.S. Сайысты ұйымдастырған кісілер блогымды оқиды деп үміттенемін. Себебі бізде таң сағат алтыда атады. Ал түнгі он екіден кейінгі шисло сегізі болғанымен, күн шықпайынша сегізі күні араласатын күйбең-тірлікке қойыма да араласа алмайсың. Шабыт жиілігін де қалпына келтіріп, жүйеге түсірумен-ақ уақыт өтті.

---

P.P.S. Осы сайыстың себебін пайдалана отырып, бапасының қызы болған Әліпмұратова Назымды туған күнімен шын көңілден құттықтаймын! Өмірдегі бар жақсылықты тілеймін. Арман-мақсаттарыңа амандықта жете бер! Жұрттың айтқан ізгі тілектеріне мен де қосыламын. Болашағың берекелі болсын! Осы мен жазған киноның аты айтып тұрғандай, тірі кезіңде өмір сүр, параллельді қиял әлеміне тым алыс самғап кетпе, тіршілігіңді жаса!  Осы сайыстың жеңімпазына бұйыратын сыйлық — Samsung HT-H5550K үй кинотеатры. Сонымен қатар HW-H550 саундбары да бар екен. Саундбардың не екенін білмейді екенмін.  Осы сыйлықты жеңіп алсам, сенің туған күніңе орай саған сыйға тарту етер едім. Бапаңмен бірге кино көрерсің деген сондай бір қызық ниетпен.

«Хоттабыч» (2006) жаңа үлгідегі Ресейдің итерком жанрындағы фильмі. Интерком дегендері интернет комедия. Режиссері Петр Точилов.
Қазіргі кезде интернетпен әуестенбейтін жанды табу қиын. Интернет қолданушыларының арасында жиналған қылықты қызықтар, әзілдер және қалжынбас программалаушылардың программаларыңдағы «әзілдері», «интернет субмәдинетінің» элементтері кинокомедияға негіз болды.

Киноның сәтті шығуы оның сценарийіне де байланысты. Сценарий Сергей Кладоның «Хоттабыч шалдың жез құмырасы» романның негізінде жазылды. Киноның қысқаша мазмұны келесідей. Москва қаласы, 2000 жылдардың басы.
Жас жігіт, Гена программист, хаккер. Ол өз білімін пайдаланып Microsoft сайтына шабуыл жасайды. Сосынмен қатар жеке өмірінде күтпеген өзгерістер болады. Сүйіктісі, бойжеткен қыз, Лена, оны тастап кетте береді. Гена қарақшылар көздеріне түседі. Қарақшылар болса оның көмегімен интернеттен арқылы көп ақша ұрламақшы. Microsoft сайтына шабуыл жасап, бұзақылық әрекет жасаған үшін оны арнаулы қызмет іздеп-тауып, соңына түседі.

Генаның қолында интернет аукционда саудаланған жез құмыра. Оны Ленаның туған күніне сыйламақшы болған. Бірақ қазір Лена қасында жоқ.
Оның басына төнген қиындықтар бір-біріне қосыла, шиеленісіп, шешімі жоқ мәселеге айналып барады. Осындай қалыптасқан жағдайдан Генаны тек сиқырдың құдыреті ғана құтқару мүмкін.

–Не істедім?, Қалайша шешуін таптым?, -деген тілеуіне сай жез құмырада қамалған сиқыршы жынды бостандыққа байқаусыздан шығарып алады. Жын болса адам кейпіне яғни қарт (қария адамның) кейіпіне еніп Генаның көзіне көрінеді. Қарттың кейіпіндегі жынды Гена Хоттабыч деп атайды. Жын болса оны олай атағанына қарсылық білдірмейді. Жез құмыраның ішіндегі қамаудан босатып шығарған үшін Жын Генаның үш тілегін орындап беретінін айтады. Үш тілегін орындаған соң жез құмырасын өзінің иелігіне қайтарып, өз жөнімен кететінін ескертеді. Осылайша Хоттабычпен Гена табысып бірге көп қызықты сәттерді өткізеді. Генаның басындағы жағдайлар оң шешіліп өзі секілді хаккер қызға ғашық болып сонымен табысады. Хоттабычке үй болған жез құмыраның орнына Гена оған жаңа үй табады.

Хоттабыч кинода мистикалық мүмкіншілігі бар жағымды кейіпкер. Жағымды кейіпкедің мистикалық мүмкіншілігі бар болса оған қарама-қарсы жағымсыз мистикалық мүмкіншілігі бар кейіпкердің кинода пайда болуы орынды. Шайтаныч (атын атту қорқынышты). Оның мистикалық мүмкіншілігінің бірі көлеңкесімен байланысты. Шайтанычтың көлеңкесі карикатура (суретпен берілетін сықақ, әзіл). Шайтанычтың тапсырмасы бойынша көлеңкесі одан ажырап тыңшы ролін атқарады. Анимациялық персонаж «карикатура» киноға жақсы кірістірілген.

Киноға түскен актерлер ішінен Хотабычты сомдайтын Толоконников Владимир Алексеевич жеке дара тұр. Қазақ ССР еңбек сіңірген артисі. Алматының Лермонтов атындағы мемлекеттік академиялық драма театрының актері.
Актердің орта азиялық колориті Хоттабыч ролін ойнағанда көрініп-ақ тұр.
Оның сәтті сомдаған ролі 2007-ғы MTV киномарапаттауында «Ең жақсы комедиялық роль» номинациясы бойынша аталып марапатталды.

Кино тартымды болу үшін компьютерлік визуальді әдістер қолданған.
Жанрға сәйкес күлкілі сәттердің жинағы ойластырылған. Мысалы, цифрлы фотоаппаратпен.
Көрерменге оң істі кейіпкердің сәтсіздігіне жанын ашытқызып, қуанса қуаныштарына ортақ болуына мүмкіншілік жасап режиссер көрермендердің адами қасиеттерін оятады. Жалпы кино көрерменіне жақсы эмоцияны көптеп сыйлайды. Сәтті шыққан кинокомедиялар қатарынан табылады.

Кинокомедияның жағымсыз жағы. Киноның кем дегенде екі эпизодында сыраға деген құштарлық насихатталады.

Меніңше жағымды, оң істі жақтаушы Хоттабычтың сыра ішкенен кейін лаулаған отпен атып дәрет сындырғанын көрсеткенін артықтау. Киноның осы бір эпизодысыз да кинокомедия шығар еді.

Осы бір жағымсыз жағын ескермесек жанұямен көретін кинокомедия дер едім.

Кинокомедияға пікір жазушы ретінде қорытыны ойым: Ересектерге көруге тұрарлық заманауи комедия.


Толоконников Владимир Алексеевич. Өткен жылы 70 жасқа толды.

Арнайы "Үздік кино сыншысы" конкурсына

Тележаңалықтар деген түсінік пайда болғалы бері жарты ғасырдан астам уақыт өтті. Ал, сіз жаңалықтар қалай жасалатынын білесіз бе? Жалпы түсінігіңіз бар шығар. Бірақ, шын ақпаратты қалай танып, көрерменге өтімді өнімді қалай жасау керек? Бұл сізге қызық болса, «The Newsroom» сериалы жаңалықтар қызметінің жұмысын іштен көруге шақырады.

Арнайы "Үздік кино сыншысы" байқауы үшін.


Бұл фильмді мен алғаш рет 2003-2004 жылдары көрдім. Сюжеті түсінікті болса да, тым созылыңқы, қызықсыз деп таптым сол кезде. Одан бері оны тағы бірнеше рет қайталап қарап шығыппын. Әр көрген сайын жаңа бір ойды, тағы бір жасырулы түйінді байқай түсемін.

Биылғы жаз мен үшін ауырлау болды. Өзіме жақын санаған бірнеше адамнан айырылдым. Фильм осындайда о дүние туралы танымыңды позитивтендіре түсетін тәрізді. Позитив болғанда да енді, біз ойлағандай жайдары-жарқын көңіл-күй сыйлайды деген мағынада емес, сенің жақсы көретін адамдарыңның жаны өмірдің күйбеңінен азат болып, рухтары рахат тапқанына деген сенімің арта түседі.


«Армандар қайда апарады» («What Dreams May Come») — Винсент Уордтың 1998 жылғы фантастикалық драмасы. Басты рөлде — Робин Уильямс. Иә, жақында ғана өзіне қол жұмсап қайтыс болған Робин ата. Мына бір парадоксты қараңыз — фильмде Уильямстың кейіпкері өз-өзіне қол жұмсап тозаққа түскен сүйген жарын құтқару үшін күреседі, ал өмірде актер өзі-ақ тозаққа апарар жолды таңдапты. Еріксіз келесі ой келеді: Сені кім құтқарады, Робин???

Бұл дүниеде мүмкін емес нәрсе жоқ дейді ғой. Қажет болса заңды да бұзасың, адам өмірін де құрбан етесің, өз мақсатыңа жету үшін бәріне де баруға болады. Ал о дүние — бұлжымас заңдылықтар мекені. Құдайдың қарғысына ұшырадың ба — тозаққа! Одан ешқашан, ешқайда қашып құтылмайсың.


Бірақ мың тобырдың ішінде бір ерекше жан болады, ол өзгелердің көнген нәрсесіне мойынсұнбайды, бағынбайды. Робиннің кейіпкері сондай еді. Әйелін табу үшін тозаққа аттанады, жары үшін тіпті сол қарғыс атқан әлемде мәңгі қалып қоюға дайын. Сіз білесіз бе — қоғамның локомотивтері осындайлардан шығады. Бәріміз үйреншікті, өзіміз үшін қалыпты құбылысты мойындап жүре береміз, бірақ бір күні жүйеге бағынбайтын асау жүрек пайда болады. Келеді де стереотиптердің барлығын тас-талқан етіп қиратады.

Фильмдегі оқиғалардың басым бөлігі о дүниеде өрбиді. Жәннат пен тозақты режиссердің және автордың көзқарасымен көреміз. Картинада баяндалған керемет идея — адам бақилық болғанда о дүниені өзі ойлағандай формада көреді. Яғни, тірі кезіңде қалай елестетсең, сондай әлемге тап боласың. Бір қызығы сол — басты кейіпкерлер Крис пен Энни бірдей ойлайды екен. Екеуінің сезімдері мен қиялдары, армандары мен түйсіктері бір-бірімен үйлесіп сонша, екеуі енді екі әлемде болса да біреуінің әрекеті екіншісіне әсер етіп жатады. «Туыс жандар» деп осындайда айтылса керек.


Фильм арқылы махаббат үшін ауру мен қайғы да, уақыт пен кеңістік те кедергі бола алмайтынын көрдім. Сүйгенің үшін қайда болса да еріп баруға дайынсың, тек бірге қасында болсаң жетіп жатыр, басқасы маңызды емес. Бұл өмірде қанша қайғырмайық, тағдырдан қанша теперіш көрмейік, түбі жақсы көрген жандарымызбен қайта қауышып мәңгі бірге боламыз.

Фильм музыкасымен, арнайы эффектілерімен (эффект үшін «Оскар» алған) ерекше әсер береді, кейіпкер тап болған атмосфераны барынша шынайы қабылдауға ықпал етеді. Экрандағы тамаша көріністер жүріп жатқанда сенің жаның да денеңді тастап, қиял әлеміне шарықтап кеткендей күй кештірді.


Бәрімізді болашаққа жетелейтін арман-қиял екен. Ал, Робин Уильямс өлмес бұрын нені армандады екен? Мүмкін ол да өз қиялының жұмағында шаттыққа толы көңіл-күймен жүрген шығар?

Айтпақшы, «Армандар қайда апарады» драмасының басқаша бітетін нұсқасы да бар екен. Баламасы прокаттық нұсқадан да әсерлі аяқталады ма деп қалдым. Оны да тауып алып көруді ұсынамын.

P.S. Осындай кинотуындыларды үйде өзіңнің жақын адамдарыңмен бірге көргенге не жетсін. Әсіресе Samsung Electronics ұсынған саундбардың көмегімен тамашалау — фильм берер әсерді күшейте түседі деген ойдамын.

Соңғы уақытта астаналықтардың Домбыра Party-ға деген қызығушылығы азайғандай. Күйбең тірлік қой, әрине. Бірақ көріп үйренген көптеген қыз-жігіттердің келуді қойғанына қарап, аздап көңілің түсетіні де өтірік емес. Дегенмен, Домбыра Partyдің кереметі сол — сәт сайын жаңа көремен, әншілер келіп жатады. Бұл жолғы патиға келмей қалғандар қандай қызықтан құр қалғанын өздері де білмес сірә.

Бұл постты оқып отырғандарыңыздың көпшілігі өзге елдердің тағамдарын қаладағы кафе, ресторандардан немесе фастфудтар арқылы таныдыңыз десем қателеспейтін шығармын. Бүгінгі күні әлемнің кез-келген елінің асханасының тағамдарын қарапайым фасфутарда да қолжетімді бағамен дәмін татып көруге болады.

Пицца, спагетти десе бірден ойымызға Италия, суши десе Жапония, грек салаты десе Грекия, ал дөнер десе Түркияны ойлаймыз. Ал шындығында қалай?

---

---

---

---

АҚШ
Сосa-Cola, хот-дог, гамбургер десе бірден Америка құрама штаттары ойымызға келеді. Бұл тағамдар бізге АҚШ-тан келген деген стереотип қалыптасқан. Ал шындығында хот-дог – Францияда, картошка-фри Бельгияда, гамбургер – Германияда дүниеге келген.

---

---

ҮНДІСТАН
Үнділердің тағамы түрлі қызылды-жасыл көптеген дәмдеуіштермен жасалады деген стереотип бар. Ал шындығында ол олай емес екен. Үндістандықтар белгілі бір дәмдеуішті тек бір тағамға ғана арнап қолданады. Бізде біртүрлі үнді тағамын жеп қалсаңыз ол үнді асханасының жамандығы емес.

---

---

---

---

ИТАЛИЯ
Италиялық спагетти мен фрикадельки бұл елдің өзіне қарағанда Америкада танымалдырақ. Италия асханасына тамыры терең сіңген пицца Италияда дүниеге келген деген стереотипке қарамастан, оның дүниеге келген жері Греция болып табылады. Ал танымал италиялық неке сорпасы – Испанияда ойлап табылған.

---

---

ГРЕКИЯ
Аты танымал «Грек салаты» әлем бойынша түрлі құрамда дайындалғанымен, оны гректердің асханасынан таба алмайсыз. Сонымен қатар, грек жаңғағын біз Грекиядан деп ойлаймыз. Өйткені ол өзге елдерге Византия арқылы тарай бастаған. Алайда оның Отаны Азия саналады. Ежелгі грекиялық ғалым Теофраст оны парсы жаңғағы деп атаған.

---

---

---

---

ТАИЛАНД
Таи тағамдары көбіне батыстықтарға икемделіп дайындалады. Ал шындығында ол тағамдар өз Отанында үндістандық тағамдарға қарағанда да ащы болады.

---

---

ТҮРКИЯ
Дөнер десе ең алдымен түрік елі еске түседі. Алайда оның дүниеге келген жері Берлин. Дөнерді ең алғаш рет 1971 жылы Берлинде тұратын Махмұт Айгүн есімді түрік азаматы жасаған.

---

---

---

---

ЖАПОНИЯ
Бүгінгі күні әлем бойныша Жапонияның ең танымал ұлттық тағамы ретінде танымал сушидің дүниеге келген жері Қытай. Б.з.д 4 ғасырда қытайлықтар балықты ұзақ сақтау үшін оны тазалап, күрішке салып қояды екен. Алайда балықты жейтін кезде сыртындағы күрішті алып тастайтын болған. Дәл осы тәсілден дүниеге суши келген.

---

---

Ал сіз тағамдарға байланысты қандай стереотиптерді білесіз? :)

Фото сурет: Jonathan Icher

P.S. Стереотиптерді бұзу тақырыбында тағамдар туралы жазуыма жарты әлемді аралап келген құрбым Гүлмираның әңгімесі арқау болды.

"Әйел баласы көлікті дұрыс айдай алмайды," деп жатады ерлер қауымы. Тіпті, «көлік тізгініндегі әйел — граната ұстаған маймыл» екенін айтып, өзара қарқылдасып алады. Иә, иә, сіз де дәл қазір бас шұлғып оқып отырсыз.

Ха!

Осы неге екенін қайдам, көшеде жол ережесі бұзылып жатса, «рөлде „точно“ әйел отыр» деп, көріпкелдігіне салып жатады көп кісілер. Әлбетте, сол көліктің жанына барып, болжамының рас-өтірігіне көз жеткізеді. Көкелерім-ау, машина айдаған қыз-қырқынды сырттай сыбай бергенше, алғаш рөлге отырған әйелдің қандай пайда әкелгенін біліп алмайсыздар ма?

---

Көлік рөліне отырған бірінші әйелдің пайдасы

Қазіргі талайдың махаббатына айналған, «сән-салтанаттың белгісі — Мерседес Бенц» көлігін ойлап тапқан Карл Бенцтің әйелі Берта Бенц (жаңылпаш боп кетті ғой ) — алғаш рет бензинмен жүретін көлікті жүргізген әйел. Ол күйеуіне айтпастан екі ұлын қасына ертіп, көрші ауылға үш дөңгелекті машинамен кетіп қалады. Жолда көлік өшіп қалады, бұзылады. Сол кезде Бертаның шаш қыстырғышы бітеліп қалған жанармай құбырын тазартуға пайдаланылса, шұлығының резіңкесін оталдыруда қолданады. Пәлі, әйелдің мотор-потордан хабары бар боп тұр ғой  Әрине, сырттан көмек те көрсетіледі. Сонда Карл Бенцке Берта «беріліс қорабын» (коробка передач) орнату туралы кеңес берген екен.

---

Әйелдер жол ережесін сирек бұзады

Рас, қазір жүргізуші әйелдер көбейіп кетті. Әкімшілік полиция Басқармасының статистикасына сүйенсек, Астанада әр бесінші көлікті әйелдер жүргізеді екен. Жол ережесін бұзған 30 көлік тоқтатылса, оның ішіндегі бір жүргізуші ғана әйел жынысты болып шығатын көрінеді. Бұл — Жол Патрульдік Полициясының мәлімдемесі.
Демек, әйелдер тірлікке ғана емес, автоға да өте ұқыпты қарайды. Анда-санда жол үстінде «бұзық боп қойған» қыздың қылығын өмір бақи ұмытпай, барлық қыздың бетіне салық қылады да жүретіні несі екен осы жігіттердің?  Ал, еркектердің трассадағы «оқалақтығы» назарға да ілінбейді…

Рөлде боянады дейсіз бе? Қыздар рөлге отырған былай тұрсын, жаяу жүріп келе жатып бояна алмайды. Өйткені, бетке сурет салу үшін тоқтау керек, артық қимыл болмау керек . Ал, бағдаршамға не тығынға тоқтағанда ерін бояй салғанды есепке алмаса да болады. Өйткені, көлік тоқтап тұр — ешкімге зиян келмейді

---

Кілең әйел жынысты жүргізушіден тұратын таксопарк

"Әйелдер көлік жүргізе білмейді" деген стереотип шытынап, тіпті, қирап бітті-ау. Өйткені, кілең әйел жүргізушіден тұратын таксопарк Қазақстанда да көбейіп келеді. Алматыда 2 жыл жұмыс істеп, жабылған «Леди» таксопаркін есепке алмасақ, Қарағанды мен Шымкентте «күлгін көлікті такси» қызмет көрсетеді.

Биыл маусым айында ғана қызмет көрсетуге кіріскен Шымкенттегі «Айсұлу» таксопаркінде 11 көлік бар. Жұмысқа алынған 11 бикештің еңбек өтілі 4-5 жылдан кем емес. Әрине ер-азаматтар сенімсіздік танытып, ол сұлулардың қызметіне жүгінуге қорқатын болар, сондықтан көбіне «Айсұлу» таксиге тапсырыс жасы үлкен кісілерден түсетін көрінеді.
Оны айтасыз, ендігісі 68 жасқа келген оралдық Оразхан апаның өзі аталған стереотипіңіздің қирауына үлес қосқан жоқ па?
Зейнетке шығып, үйде отырған әжелерге кеңес беріп өткенім ұят бола ма деп отырмын.

---

Такси ұсынатын жаңа қызмет — "әйел жүргізуші"

Тіпті, «шопыр әйелге» деген сұраныс күн өткен сайын артып келе жатқан сияқты. Өйткені, жәй ғана таксилер ұсынатын тағы бір қызмет пайда болды: "әйел жүргізуші". Әйел жүргізуші барлық таксиде бар деп айта алмаймын, сирек кездеседі. Интернетті ақтарып отырып, Астана қаласы бойынша таксиді тізгіндеген 7-8 бикешті ғана таптым. Сұраныс болмаса, бұл қызмет пайда болмас еді

Таксидің қызметіне көп жүгінетін әйел баласы үшін нәзік жан жүргізетін темір тұлпарға отырған анағұрлым сенімді. Бұл қызмет шетелде ертеректен етек жайған. Мысалы, Ресейдің Қазан қаласында әйелдерге арналған мұсылмандық такси бар екен. Жүргізушілері, сәйкесінше — әйелдер. Олар клиенттерін бір межеден екінші межеге жеткізіп қана қоймай, жол үстінде босанып қалған әйелдерге алғашқы көмегін көрсете біледі екен
Ал, Мумбайда (Үндістан) әйел-таксист әдеттегі жүргізушілерден 15 пайызға қымбат ақы алады екен.
Гомельде (Беларусь) әйел жүргізушілердің міндеті — көлігіне мінген адамдарға жанын тыныштандыратын атмосфера құру-мыс. Сондықтан көліктерінде үнемі релакс-бағдарламалар, релакс-музыкалар қосылып тұрады екен.

---

Өзім әлі машина айдай алмайтындықтан, постымды көлік жүргізетін қыздардың сөзімен аяқтағым келеді

---

---

Әсел:

— Мен көлік жүргізіп отырып боянбаймын. Тіпті, күнделікті өмірдің өзінде боянғанды ұната бермеймін, айтулы іс-шара болмаса. Көбіне машинамды қара көзілдірігімді киіп алып жүргіземін
"Қыздар көлік жүргізе алмайды" деген стереотиппен келіспеймін. Сол келіспегендігімнің әсерінен, темір тұлпарға деген махаббатымның мықтылығынан рөлге еш қорықпай отырдым.

---

---

---

---

Әйгерім:

— Рөлде отырып боянбаймын. Егер көлік тығынында тұрсам, боянуым мүмкін. Соғұрлым уақыт бос өтеді ғой.
Қыздар көлікті жүргізгенде қандай, тіпті, жігіттердің өзінен артық жақсы жүргізеді. Айдауды енді үйреніп жүрген болар деп ойлаймын, ара-тұра ереже бұзатын қыздар кездесіп жатады. Үйренеді ғой.

---

---

Дереккөздер: mojazarplata.kz, otyrar.kz, drive2.ru, ru.wikipedia.org, dvdt.kz

— Олар не істеуші еді маған? Көп болса укол салар… Әйтпесе, алып кетер...

«Тамақтан ұшындым» деп қысылып жатқан құрбымнан неге жедел жәрдемге хабарласпағанын сұрағанымда алған жауабымның сиқы осы еді.
Рас, еліміздің науқастарға жедел көмек көрсету жылдамдығы мен сапасы кейде сан соқтырып, бармағыңды шайнатады. Оған жақсылы-жаман сан себептер бар. Дегенмен, жеке өз жауапкершілігіміз қайда?!
Айталық, ол жай улану емес — «сальмонеллез» не бір вирустық жұқпалы ауру болса ше?! Алып кетсе, дәрігерлер аурудың себебін анықтауға тырысып, жазылғанша оқшаулар ма еді?!
Бірақ, жо-о-оқ. Біз дәрігерге сенбейміз. Одан да жағдайды әбден асқындырып, алтын уақытты өлтіріп, бәрібір сол «жәмән» дәрігердің алдына барғанды артық көреміз…
Ал оған дейін не істейміз?

Жылдан-жылға түрлі бағдарлама, стипендия көмегімен немесе өз қалталарынан қаржы шығарып шетелге білім алуға кететін қазақстандықтар көбейіп келеді. Өткен 2013 жылғы дерек бойынша шетелде оқып жүрген қазақстандықтар саны шамамен 67 мыңға жеткен екен. Бұл аз сан емес. Осыған орай біз шетелде оқумен біреуді таңқалдыру қиын деп ойлағанымызбен, ел арасында шетелде білім алу туралы түрлі алып-қашпа мифтер әлі де өріп жүр. Солардың ең көбірек таралғандарын тексеру мақсатында шетелде білім алған/алып жатқан қазақ жастарына сауалнама жүргізіп, пікірлерін сұрадым.

1. «Шетелде білім алу тым қымбат»

Оксфорд не Массатчусетс технологиялық университетінде оқығыңыз келсе, әрине, бұл миф шындыққа айналады. Дегенмен рейтинг тізіміндегі төмендеу тұрған университеттерге көз қырын салсаңыз, ондағы оқу ақысының Астана мен Алматыдағы оқу орындарымен шамалас екендігін көресіз. QS WORLD UNIVERSITY RANKINGS бойынша 369-шы орындағы біздің Еуразия ұлттық университетінде ақылы оқу 4000-6000 долларды құраса,



одан сәл жоғарырақ 336-шы тұрған Италиядағы Università¡ degli Studi di Roma — Tor Vergata – да оқу небәрі 2000 долларды құрайды:

Франция, Германия, Чехия сынды елдерде олардың тілін білген жағдайда тіпті тегін оқи аласыз:

Жанна Қаршығанова, Васэда университеті (Жапония): «Мысалға Жапонияны алар болсақ, мұнда мемлекеттік университеттер бар, оларда магистратура жылына 5-6 мың доллар ғана тұрады. Сосын көбіне оқу үлгеріміне қарай 50% жеңілдік немесе стипендия береді. Бізде өз.ақшасымен оқитын қазақтарды білемін. Алғаш келгенде әке-шешесінің қаржысымен келіп, кейін төлемақыға жеңілдік алып, немесе мүлдем босатылғандары да бар.»

Сымбат Айжарық, Carl von Ossietzky университеті (Германия): «Германияда Қазақстанмен салыстырғанда өмiр қымбат. Бiлiм алу ақысыз. Скандинавия елдерiнде де мемлекеттiк жоғарғы оқу орындарында бiлiм алу ақысыз. Студенттерге күнделiктi жолақысына, театр-мұражайларға, спорт клубтарына кiруге үлкен жеңiлдiктер жасалады.»

2. «Шетелге оқуға түсу және шетелде оқу тым қиын»

Әр елдің, әр университеттің өзіндік талаптары болады, бірақ біздегі талаптардан еш өзгешелігі жоқ. Негізінен бар мәселе шет тілін білу деңгейіне келіп тіреледі. Ортанқол ЖОО-ларға ақылы оқуға түсу қиын емес. Тек уақытылы барлық құжатты жинап тапсырсаңыз болғаны.
Ақылы оқудан бөлек түрлі бағдарламалар бойынша грант жеңіп алу мүмкіндігі бар. Қазақстандықтарға әлемнің кез-келген жоғары оқу орнына «Болашақ» бағдарламасының арқасында жол ашық.
Оған қосымша ЖОО-лардың өз гранттары болады (сол елдің үкіметінің қаржыландыруы немесе бизнес-компаниялардың қаржыландыруы бойынша берілетін). Олардың біразына өзге елден студенттер түсуіне мүмкіндігі бар. Көп жағдайда мұндай гранттарды минимум құжат жинағымен жеңіп алып жатады.
Нағыз кер жалқаудың өзі болмасаңыз, шетелде оқудың қиындығы жоқ. Тіпті көп жағдайда меңгерілетін кредиттер саны қазақстандық бағдарламадағыдан аз болып жатады. Отандық ЖОО-лардағыдай кейбір қажетсіз сабақтарды оқу міндеттелмейді, өзіңізді қызықтырған курстарды таңдап аласыз.

Динара Талдыбаева, Гази университеті (Түркия): «Түркия Білім министрлігінің шетелдіктерге арналған арнайы шәкіртақылары бар, мемлекеттік және жеке университеттер де (қор университеттері – vakıf üniversiteleri деп аталады) шетелден келіп білім алам деген студенттерге арнайы континтгент бөліп, ақысыз оқуға қабылдайды. Сонымен қатар, түрлі ұйымдар, мекемелер, және беделді тұлғалар үлгерімі жоғары студенттерге стипендия тағайындап отырады. Кейбір қарапайым кісілердің өзі ай сайын қайырымдылық есебінде студентке белгілі бір мөлшерде шәкіртақы беріп отыруды әдетке айналдырған.
Ол жақта білім алу тым қиын емес, бізге қарағанда қиынырақ дер едім. Тек өзіңе сенуің керек, біліміңе және пысықтығыңа байланысты дипломыңды уақытында алып шығу — басты мақсат.»

3. «Шетелге оқуға түсу үшін шет тілін жоғары деңгейде білу керек»

Сауалнама нәтижесіне қарап, бұл мифтен гөрі шындыққа жақын деуге болады. Иә, көптеген ЖОО-ларда тілді жақсы білу талап етіледі. Оқуға түсу үшін тапсырылатын құжаттар қатарында, әдетте, тіл білетініңді растайтын сертификат болуы керек. Ол Ұлыбритания және Австралия ЖОО-Лары үшін IELTS, АҚШ ЖОО-лары үшін ― TOEFL, Франция ЖОО-лары үшін ― DALF, Германия ЖОО-лары үшін ― TestDaF және т.б. болып келеді.
Әйтсе де жоғары деңгейде болмаса да өзгені түсініп, өзіңіздікін жеткізе алатындай тіл білсеңіз де оқуға қабылдайтын ЖОО-лар жеткілікті. Оларда тіл деңгейі төмен болған жағдайда арнайы курстар бар, қажеттілігін сезінгенде өзіңіз үшін жетілдіріп алуға болады.

Жазира Жанділдә, Измир университеті (Түркия): «Түрiк тiлiн не ағылшын тiлiн мүлде меңгермей барған шетелдік, қазақстандык таныстарым бар. Мамандықтарына байланысты ағылшын, түрiк тiлiн меңгеру үшiн дайындық курсын оқиды.»

4. «Шетелде стипендия мөлшері жоғары. Рахат»

Жалпы стипендия деген көптеген шетелдік ЖОО-ларда оқуға ақысына жасалатын жеңілдікті білдіреді. Ол жеңілдік оқу ақысының қандай да пайызын құрауы мүмкін, бірақ бұл қолыңызға ақша беріледі деген сөз емес.
Арнайы бағдарламалар бойынша білім алушылардың күнкөріске берілетін стипендиясы, әрине, ауыз толтырарлық, бірақ кететін шығын да оқитын еліңізге байланысты қымбатқа шығуы мүмкін.

Әйгерім Болатбекқызы, Амстердам университеті (Голландия): «Стипендия жоғары болғанымен, Еуропа елдерінде тамақ, киім-кешек, тұрғын үй жалдау тым қымбат. Алған ақшаң бір айға әрең жететін кездер болады. Студенттер үйін жалдау да тым қымбат.»

5. «Кез-келген шетелдік білім сапасы қазақстандықтан жақсы»

Осыдан 10 шақты жыл бұрын жұмыс ұсынушылар Еуропаның қай қуысында болса да оқып келген маманға ерекше көзқараспен қарайтын. Ал қазір жағдай өзгерді. Оның үстіне жоғары еңбекақы төлейтін шетелдік компанияға тұрам десеңіз, ол жердің басшылығы да көбіне шетелдік ЖОО-ларды бітірген болу мүмкін. Олар да ай қарап отырған жоқ, қай ЖОО-ның жақсы, қай ЖОО-ның нашар екенін біледі. Бұл тұрғыда біздің университеттегі математик профессор Темірғалиевтің сөзі есіме түседі: «Швециядағы Лулео технологиялық университеті дейсіңдер ме? Іхе-іхе, оның деңгейі «Жетісайский» университетпен бірдей-ақ».
Бұл жерде аталған екі ЖОО-ны да ғайбаттаудан аулақпын, тек естігенімді айтып отырм

Динара Талдыбаева, Гази университеті (Түркия): «Кішігірім қалаларда, немесе жаңа ашылған университеттерде білім сапасы жоғары дей алмас едім. Тіпті ол университеттерді өз елдерінде «менсінбей» жатқанда қазақстандық дипломнан жақсы дегім келмейді, бірақ арнайы стипендия жеңіп алып, ол елде тегін оқуға түсуге мүмкіндігі болып жатса, Қазақстанда ақылы бөлімде оқығаннан әрине жақсы.»

Санат Батпен, Бостон университеті (АҚШ): «Қазақстанда ЖОО бітіріп шетелдегі ең үздік компанияларға жұмысқа тұрған мамандар өте көп, және керісінше шетелдегі ЖОО-ны бітіріп жұмыс таба алмай жүрген қазақстандықтар да аз емес. Қазақстандағы ЖОО-да оқыған адамдармен араласқан сайын білім алу ел мен жерге байланысты емес екенін көріп жүрмін.»

6. «Шетелде оқығасын тек жоғары рейтингілі ЖОО-да оқу керек»

Топ-университеттер бәріне қолжетімді емес. Мәселе тіпті керемет ақылды немесе қалталы болу керектігінде де емес, мәселе оқу орындарының саясатында. Әрине, өз мүмкіндігіңізді байқап көруге тұрады, тек басқа да жеткілікті деңгейде білім бере алатын ЖОО-лар бар екендігін есте сақтаңыз.
Салалық рейтингке мән беру – міне, бұл енді дұрыс шешім. Мысалы, АҚШ десе Гарвард университеті көз алдымызға келе қалуы мүмкін, бірақ Гарвард заң және саясат жағынан жақсы болғанымен өзге салаларда оны басып озатын университеттер бар ғой.

Әйгерім Болатбекқызы, Амстердам университеті (Голландия) : « Барлық жер шарын аралап жоғары деңгейлі университетті іздеудің қажеті жоқ. Оқу орны таңдаған мамандығыңды, жатақханамен, мемлекеттік гранттармен қамтыса болғаны. Негізінде шет елдерде бір университет бірнеше университтермен өзара келісімшарт жасасқан. Бір университетте оқып жүрген студент басқа да университеттерге сабаққа, әрі практика өтуге, сонымен қатар өзіне қажет білімді меңгеруге бара алады. Оларды тіпті арнайы бағыттайды. Мысалы біздің университет «University of Amsterdam» Дания мемлекетінің Орхус университеті, Ұлыбритания елінің Суонси қаласындағы Уэльс Университетімен әрі Алмания мемлекетіндегі Гамбург университетіне оқуға жіберіп отырады. Ол жақтағы жоғары деңгейлі оқытушылардан көп нәрсе үйренуге болады. Сонымен қатар қазақстандық студенттермен танысып достасуға үлкен мүмкіндік бар.»

Санат Батпен, Бостон университеті (АҚШ): «Гуглдің негізін қалаушыларының бірі Сергей Брин бакалавр дәрежесін Мэриленд университетінде алған, ал ол АҚШ бойынша небәрі 62 позицияда тұр. Сондықтан бұл жерде рейтинг маңызды емес. Одан да түсейін деп жатқан ЖОО-ның профессорлық құрамын қараған дұрыс, себебі кейбір «орташа» деңгейлі оқу орындарында өз саласының үздік ғалымдары болуы мүмкін.»

7. «Шетелде оқыған қазақ жастары бұзылып жаман жолға түсіп кетеді»

Шетелдегі «тентек» қазақ жастары туралы қаңқу сөздер көп-ақ. Білмеймін, мен енді өзім кілең қазақтың көкірегі ашық, көзі ояу жастарымен араласатын болған соң ба, сауалнама нәтижесі көңіл қуантарлықтай біржақты шықты   Мен білетін шетелде оқитын/оқып келген жастар – мақсатшыл және намысшыл.
«Санасына берсін» деген атам қазақ, сондықтан жақсы болу да, жаман болу да өз қолыңызда.

Виктория Әлжанова, Бостон университеті (АҚШ): «Түскен ортасына, алған тәрбиесіне байланысты әрине, бірақ өз көргенім бойынша айтсам, керісінше, айналасына қарап бой түзеп, спортпен айналысып, жан-жақты дамуға көңіл бөледі.»

Жазира Жанділдә, Измир университеті (Түркия): «Бұл тұжырыммен келіспеймін, қайта шетелге шыққандықтан патриоттык сезімдері оянып,«елім, қазағым» деп тұратын қазақ қыз-жiгiттерiн көргенде қуанып қалдым »

Міне, шетелде білім алу үшін мақсат қоя білу мен діттегенге жету үшін сәл ғана еңбектену керектігін өздеріңіз көріп отырсыздар.
Ал сіз осыған байланысты қандай мифтерді білесіз? Айта қойыңыз, қарсы тұжырым табылып қалар

Осыған дейін арықтау үшін диета мен фитнестің қайсысы маңызды деген тақырыпқа тоқталған едім. Ол постты бастан-аяқ оқуға ерінсеңіз, тұжырымымды қысқаша айта кетейін. Мен үшін екеуі мәреге жетуге көмектесетін құралдар. Демек, бір-бірін толықтырып отыруы керек. Алайда, ең басты проблема адамның басында. Арықтағысы келген жанға кедергі болатын мифтер мен стереотиптер әртүрлі мамандар мен шарлатандар жасаған арықтау бағдарламаларынан да көп. Ендеше, бірінші кезекте миды тазартып алайық.