Құрғақ қылқалам

Бұл тіл жайлы жазам деп уәде бергенімді АКА есіме салып өтті))
Қай тіл болмасын білмейтін адамға қиын көрінеді. Араб тілі де қиын сияқты көрінетін маған, бірақ менің білуімше шығыс тілдерінің ішіндегі ең қиын тіл қытай тілі екен. Ал араб тілі мұқият оқыған адамға қиындығы жоқ, қайта қызықты тіл сияқты. Қасиетті Құран түскен тілді бәріміздің де білгіміз келеді. Төте жазумен оқитын адамдар қаншама. Мешіттерге барсақ та діни сауат ашу курстары деген жазуларды жиі кездестіреміз. Алғаш шығыстануды таңдағанда қай тілге барсам екен деп бүкіл шығыс тілдері жайлы алдын ала мәлімет алғанмын. Сіздерге жазуға уәде бергенім де сол білгендерім ғана.

Қой онда, суреттер сөйлейді сериясын ары қарай жалғастырайық… Мынау «бір кездері Бекжан» атты сурет…  

Ол мөп-мөлдір, мұңды айтам! Олай дейтінім, бұл мұң-махаббаттың азабы емес (ол жастан өтіп те кеттік қой). Қайғының зары емес (Құдайға шүкір, басым аман, бауырым бүтін). «Анаған жетпедім-ау»,-деген байлыққа құмарлық емес (бас аман болса, басқасы табылар деген қазақпыз ғой). Алайда, өзге шаруадан қолым босап, өзіммен-өзім қалғанда менің санамда тұратын мұң. Тіпті бұл менің ішмдегі, ойымдағы құрамдас бір бөлшегім секілді. Онсыз өзімді түкке тұрғысыз адам сезінемін. Онсыз жалғызсыраймын. Алайда, бұл не мұң? Неге мен бұл мұңымнан арыла алмаймын?
Қыз баланы «жат жұрттық» деген, қазекем, сол қыз баланың әрқайсысында ата-ана, ел-жұрты, бауыр-туысына деген сағынышы, өле-өлгенше тіпті мәңгілік қалатынын ойлады ма екен?! Сол әрбір қыз балада, осынау сағыныш пен аңсаудан тұратын, елі мен жеріне деген таусылмас сағыныш тұнған мөлдір мұң боларын білді ме екен?!
Мамам, өзімнің осы бір мұңым, менің анамың оңашадағы көкірегін кере күрсінетінімен ұқсас секілді. Тіпті, бауыр-туысынан жыраққа, күйеуінің артынан еріп кете барған анамның, оңашада неге терең күрсінетінін енді түсінгендеймін. Оның көкірегінде сағыныштан, ата-анасы мен бауырын аңсаудан туған үлкен мұң бар екен-ау! Сонда менің мөлдір мұңым, анамың осы бір сағынышының тамшысындай ғана екен ғой. Тағдырына бой ұсынып бар өмірін тек балалары мен отбасына арнаған менің анам секілді әйелдер қаншама…

ауылга барып қайттым, ауыл толы қарбалас, кұз мезгылы қыстық малга жем шоп дайарлау керек, шоп шауып жйнап жатқан халық, шагын тыракторлармен ойдан қырдан тасып, қораларына ұйып жатыр, мына сурет екы жылдың алдында солбыр жагдай астында салынган сурет еды, онда шабылган шопты ұйып жатыр, тасып акетге қолайлы болады қой.

Қазір ғой, екі баланың әкесі… Отызға табан тіреген ел ағасы… Ал ол кездерде ше.. 

Жақында суреттерді ақтарып отырып, студент кездегі бір суреті сөзге түсті… Бұрынғы заманның КерекИнфосындағы ұсынылған суретті, қазіргі Керек-пен бөліскім келді..

Сәлем, сәлем!  
Бүгін Керекинфода бәріне смс жіберудің шебері Конвикт деген мырзамен де бетпе-бет жүздесудің сәті түсті. Алматыға Тараздан жас қаламгерлер форумына келіпті. Виртуальді өмірдегі аралас-құралас досым ғой деп бір Алматыға келіп қалыпты жағдай сұрасып, танысып-білісейік деп шештім.

Сөйтіп, түскі үзілісті пайдаланып Конвиктті де көрдік  Оның айтуынша, жүзбе-жүз көрген Қарасақал, Теріскей, Өркеннен соңғы төртінші блогшы екенмін  Саябақта әңгіме-дүкен құрып отыр едік, Ақзере де түскі үзілістен қайтып келе жатыр екен. Сөйтіп, ойда-жоқта мини-кездесу болып кетті

Режиссер Петр Буслов Владимир Высоцкий туралы фильм түсірді. Бұл картинаның бұрынғы баламаларынан ерекшелігі — сценериін Владимирдің ұлы Никита Высоцкий жазып шықты. Оқиға 1979 жылғы болған жағдайда суреттейді. Бұнда Высоцкий өзінің үлкен концерті кезінде жүрегі қатты қысылады. Алайда, ол клиникалық өлімге де ұшыраса да, ажалды жеңеді.

Биыл ойда жоқта Ыстықкөлге барып қайттым. Отпуск кезінде ғой, әрине.

Қоянның жадыраған жазы немен есте қалды десек, Алматыға қанша барып жүрсем де, күлкіңіз келетін шығар, “Көктөбесіне” бір де бір рет бармаған екем. Соның сәті түсіп, “Көктөбеге” бардым. Сосын ойда жоқта Ыстықкөлге үш күнге барып қайттым. Әрине, пысық подружкаларымның арқасында. Кейде подругаларыңның шустрый болғаны да пайдалы екен  Бірақ, үйдегілерге айтпай кетіп, аздап сөгіс естідім.
Сосын, туған жерім дегендей Шымкентке тартып тұрдым. Барсам “ми қайнатар” ыстық. Қайбір күндері күннің ыстығын бәзбір білгіштер +48-ге дейін барды десіп шулап жүрді. +48-бе, +50-ме, бәрібір Астананың салқынына үйреніп қалған басым демігіп қала жаздадым. Күн деген шыжып тұр, көліктің терезесін ашып қалсаң самал соғудың орнына ыстық жел ұратынын қайтерсің. Шымкенттік болғанымызбен таудың саясында өсіп, қаланың ыстығынан аман қалып жүретінбіз. Ал жұмыс істеп жүрген жылдары ұзақты күн кабинеттен шықпай, қас қарайғанда бір-ақ шығатынбыз. Ол туралы айтар болсам ұзынсонар әңгіме болып кетеді. Сонымен, отпускі өтті де кетті. Астанаға келсем күн түнеріп тұр екен. Бірақ, соңғы күндері Астананың қабағы ашылып тұр. Тфә, тфә.

Айтпақшы, Ыстықкөл туралы бұрын онша мән бермейтінмін. Барсам көлдің суы керемет, тап-таза, мөлдір, үңіліп қарасаң түбі көрінеді. Суы тұзды, шипалы екен. Жағасында құмға қыздырынып жатқандардың көбісі Алматы, Оңтүстік жақтан барған қазақтар мен орыстар. Сөздің ашығы керек, әсіресе орыстар көп барады екен. Бізбен бірге бір автобус болып орыс ағайындар барып еді, қайтар кезде де “Қордай” бекетінен бері қарай Ыстықкөлге ағылып жатқан орыстарды көрдім. Орыстар негізі демала біледі. Ал, біздің қазақтың жазы шапқылап той жасап, баласын оқуға түсірумен, құда күтумен, қыстың қамына дайындалумен-ақ өтіп кетеді. Сөзіңе дәлел іздеп әуре болмайсың. Үйге келсем, әпкем мен жездем Кентауға бір тойға кетіпті. Сонда олардың қай кезде демалатынын құдай білсін. Келген соң да қарап жатпады, қызы мен күйеу баласын, құдағиын қонаққа шақырды. Бір жақындары қайтыс болып, соның жетісіне кетті, сосын одан “үһ, аһ” деп шаршап келіп еді, ертесіне тағы бір таныстарының қайтыс болғанын естіп, соған кетті шапқылап. Шымкенттегі әр қазақтың шаңырағындағы тіршілік осы. Бұл бірінші көрініс.

Екінші көрініс, базарға бардым. Астанадағыдай емес, мұнда жеміс-жидек, азық-түлік, киім-кешек бәрі арзан. Аста төк молшылық! Әбден Астананың қымбат бағасына, суықтығына үйреніп қалғандықтан ба, кейде оңтүстіктің халқының пейіліне, еңбекқорлығына риза болып кетесің. Шығыстың базарын аралап жүргендей әсерде қалдым. Жер үйде тұратындардың бақшасында жүзімдер майысып пісіп тұр. Шехеразаданың елі дерсің. Бұл менің біртіндеп астаналық бола бастағаным ба, жоқ өз туған қалама бұрын байқамаған көріністерге енді мән беріп жатқандығым ба, әйтеуір өзім де білмеймін, Шымкентті шырайлы қала деп жайдан жай атйпайтынын түсіндім. Дүйсенбі жұмысқа келген соң, екі күндей “ұйқысырап” әрең жүрдім. Бастығым да сыралғы адам ғой, “Қалай, жұмысқа қолың жүрейін деді ме?” деп сұрап қояды. Біліп тұр ғой, өзімнің каналыма түсе алмай жатқанымды.

Жалпы, айтайын дегенім, осы біз қазақтар демала білеміз бе? Демалсақ та қалай өткеріп жүрміз?

Бүгін, яғни тамыздың 15-і белгілі сазгер, қазақ вальсінің королі Шәмші Қалдаяқовтың туған күні. Шәмші тірі болса 81 жасқа келер еді. Шәмші өмірінде «Сыған серинадасы», "Өмір өзен", «Тамды аруы», «Арыс жағасында», «Кешікпей келем деп ең» сияқты 300 ден астам ән жазды. Бүгін де, Шәмшінің әндері елге танымал, жұрттың жүрегінен орын алған. Жыл сайын түрлі Шәмші әндерінің кештері, фестивальдар өткізіліп тұрады. Қазіргі эстрада әншілерінің көбінің репертуарында Шәмшінің бір әні болса да бар.
Көзін көргендер Шәмші Қалдаяқовты өте қарапайым, әрі қалжыңбас адам болып еді деп еске алады. Ол тірісінде көп марапаттар мен атақтарға іліге бермеді дейді. Бірақ, оны халық шын ниетімен жақсы көрген екен.
Шәмші Қалдаяқов 1991 жылы дүниеден озды. Бірақ, оның әндері миллиондаған жүректерде өмір сүріп келеді.