Жақында бір әріптесімнің алдындағы орыстілді кітаптарды көріп, пысықсына:
– Қазақша кітаптарға қалайсың? – десем: – Бізде оқуға тұрарлық шығарма бар ма өзі?! – деп қалды… Өкініштісі, солай ойлайтындар көп.

Біраз таныстарым мектептегі қазақ әдебиеті оқулығынан кейін қазақша оқымағанын айтып, оқуға тұрарлық кітап (кейде кітаптар тізімін) ұсынуын сұрап таңғалдырып жатады. Шыны керек, кібіртіктеп қалам: әдебиеттен хабарым болса да, бүкіл қазақ әдебиетіне толыққанды сараптама жасай алатын деңгейде емеспін енді. Кітапты қолына түсуіне қарай оқитын инженер-геологқа жолықпаған шығармалар қаншама?!

USA Today газеті Infostrada Sports агенттігімен бірге жүргізген сараптамасы бойынша соңғы мәліметтерді қарайтын болсақ Қазақстан спортшылары 6 алтын, 2 күміс, 4 қоламен командалық есепте 24-ші орын алады екен. Бұл сраптама спортшылардың Олимпиадаға дейінгі түрлі жарыстардағы нәтижелеріне сүйеніп жасалған. Қаншалықты дұрыс шығатынын Олимпиада соңында көретін боламыз. Біз үшін оптимистік бұл болжам бойынша қай сопртшыларымыз медаль алады екен? Бірге қарайық.
Алтын:

• Серік Сапиев (бокс)
• Максим Раков (дзюдо)
• Ольга Рыпакова (жеңіл атлетика/ұзындыққа 3 қарғып секіру)
• Мая Манеза (ауыр атлетика)
• Светлана Подобедова (ауыр атлетика)
• Алмат Кебісбаев (грек-рим күресі)

Бір қыз Орал қаласына қыдырып барыпты. Жергілікті базарды аралап жүріп, бурыл сақал, үстіне шапан киген, басында бөркі бар, қайыс белбеулі һәм қазақы былғары етік киген келісті қазақ шалдың аяғын абайсызда туфилінің тақасымен басып кетіпті.

Бұл ғимарат туралы ресми ақпарат былай депті:
«Мешіт төрт мұнарадан тұрады. Әр қайсысының биіктігі – 77 метр. Сондай-ақ, Қазақстандағы ең үлкен күмбез де осы мешітте. Күмбездің диаметрі – 28 метр, ал биіктігі – 52 метр.»
Енді өз көргендеріммен бөлісе отырайын. Жалпы видео шолуым.

1- Сырт жақтан көріністері.

6 шілде күні Елордамыздың 14 жылдығына орай Ақтау қаласында мерекелік кеш өтті. Бұл шараға жергілікті шығармашылық топтармен қатар, Астана мен Алматы қалаларының эстрада жұлдыздары ән шырқады.
Астананың қуанышымен қатар Елбасымыздың туған күнімен сәйкес келгендігі, қазақстандықтар үшін үлкен жүрек жарды мерей той болды.

Он бес жыл болды қала тұрғынымын. Әкем, шешем қалаға келгеніне үш-төрт жылға толды. Қала тұрғыны атандық. Осыдан екі жыл бұрын өзімді осылайша таныстырар едім.
Қазір бәрі басқаша. Соңғы кездері науқастанып қалатын күндерім көбейіп жүр. Жас десек, бар жоғы отыздың үшеуіндемін. Бүгін науқастанып қалдым, күн суық. Ертең барша күш-қайратымды жинап, учаскелік дәрігер алдынан барып өтпекшімін. Үш күн болды науқастанғаныма, қолымнан жасаған ем болмады.
Учаскелік дәрігер кабинетінің есік сыртында «Казаченко Н.В.» жазуы бар. Фамилиясы белгілі болған соң, толық аты-жөніне көңіл аудармайсың.
— Казаченкоға кім соңы, — деп кезектен кезек алып қабылдауына отыра бересің. Кабинетте бет жүзі қатал орыстың сары әйелі қабылдау жүргізеді. Дәрігерлік жеңіл емес кәсіпте көп жыл қызметте. Ұстанымы әскери дәрігерге бергісіз.
Былтырғы жыл біздің отбасымызға жеңіл тимеді. Қырсықтың басы күзде жеке өз отбасымның шайқалуынан бастады, себебі ажырасу. Сот, ұрыс-керіс, төленбеген қарыздар. Қатты қыстан жылқы, ірі — қара арасынан шығын болды. Жазды күні ата-бабаларымызға ас беріп, тілеу жасадық. Өткен жылғы күзде, ұрыс – керіспен ажырасып жүргенде әкемнің басына қан құйылып ауруханаға түседі. Шешем маған көп нәрсені айтпай жасыратын. Ауруханаға қалай түскені туралы хабарсыз болдым. Бір жыл өткен соң қайтадан ауруханаға жатқызды. Бұл жолы ауруханаға өзім барып жүрдім. Бұрынғы жылдардан қарағанда соңғы бір жыл ішінде әкем нашарлап кетті. Таяқпен тіреніп жүреді.
Әкемді ауруханадан екі жұмадан кейін шығарып тастады. Ем қонбады. Соңғы күндерін туған-туысқандар арасында өткізсін дегендей. Мазасыз түндер мен күндер кештік. Күндіз сыртты (пәтердің кіре беріс алды, үйдің ауласын) аңдитынмын. Жетім адамша қараусыз, отырған жерінде құлап қалмасын (көз жұмбасын) дегендей қарайлап жүретінмін.
Сырқаттанбаған кезінде кәрілігін мойындап «адам кішкене кезінде бір бала, кәрітейгенде бір бала», — дейтұғын. Келіннің қолында кеткен екі жастағы немересін сағынып, «немере ыстық, туған балаларымнан да» — деп жиі айтып қоятын. Өзінің кәрілігі, сырқаты қосылып бізге түсірген ауыртпалықты ойлап уайымдайтын. Өзіне де жеңіл тимеді. Күтімі ауыр болған жоқ. Өзі аяғымен жүрді. Қол икемі кетсе де, өз қолымен тамақтанды. Қозғалғанда тез шаршап қалатын. Сонда көмекке келетінбіз. Ауруханадан шыққанына бір ай толғанда хәлі күрт нашарлады. Ас ішкенге тәбеті төмендеді. Аяқ бастарынан жылу кетті. Қолымызды тигізіп көреміз, сұп-суық. Жылынбайды.
Пәтерімізге учаскелік дәрігерді шақырттық. Сәрсенбі күні сағат он мөлшерінде пәтердің кіре берісіндегі есіктің қоңырауы соғылды. Шақыртқан учаскелік дәрігер келіпті. Әкем екеуі бөлмеде қалды. Бір қарағанда әкем жаман тілімен (ойын жеткізе алмайтын бірден, әсіресе орысша) дәрігерге бір нәрсесін айтып жатыр, дәрігер басын шұлғып, қағазға жазуларын түсірді. Дәрігер қарауын аяқтап, менің қолыма «рецепт» жазылған екі жарты бетті ұстатты. Қағаздардағы жазуларды оқымақшы болып едім, түк түсінбедім, латынша жазылыпты. Осы кезде дәрігер жуынатын бөлмеге барып қолын шайып шықты да (диалог орыс тілінде):
— Міндетті түрде жұма күні мені шақыртыңыз, — деп барынша сыпайы күймен айтты. Әкемнің соңғы күндері тым мазасыз болып кеткендігін жеткізбекші болып:
— Атамыз соңғы күндері тым мазасыз болып барады — деп айта бергенімде дәрігер сөзімді үзіп:
— Олардың барлықтары сондай, — деді де пәтерден шығып кетті.
Бейсенбі күні. Шешем сәрсенбі күні берілген рецепт бойынша жазылған дәрілерді ала алмады. Жақын жердегі дәріханада жоқ. Сондықтан бүгін таңертеңнен дәріханалар ашылды – ау деген уақытта дәрілерді іздеп кетті. Пәтерде әкем екеуіміз қалдық. Сағат он мөлшерінде әкем қасына шақырып алды. Қолынан жетектеп дәретханаға апаруын сұрады. Дәретханадан шығып төсек орнына жетектеп келе жатқанымда, әкем:
— Кетіп барамын, — деп екі рет қайталады. Мен болсам әкемнің екі аяғымен жүріп келе жатқанын көзіммен көре тұра:
— Әке, қайдағыны айтпашы, — дедім. Түрі бұзыла бастады. Төсек орынға отырғызып, аяғын көтеріп, төсекке салып, бас жағына жастығын қойып, оң жаққа жантайта бердім. Нашарлап бара жатқанын байқап, дәрісін бермекші болдым. Қолымды шайып келмекші болып әкемнен бір минут қол үздім. Қасына келсем, алдында әкемді төсекке жатқызбақшы болып жантайтқан бойда басы жастыққа жетпей денесі құрысып қалыпты. Ауа жетпей тұншығып, дем ала алмаған күйде. Жанын тапсырып жатыр. Қолымды жүрегіне тостым, соқпайды. Беті қып-қызыл болып қызарған, барлық жиырылған бұлшық еттерден сығылған қан тамырларды толтырып ісіртті. Тұншығып жатқанда кең ашылған ауызы тарс жабылып, қатты тістенді. Қолымнан келері жоқ. Әкемнің мына жарық дүниедегі соңғы сәттері. Көзді ашып жұмғанша ақырғы демі шықты. Денесі тез босап сылқ ете түсті. Жедел жәрдемге телефон соқтым. Жедел жәрдем дәрігерлерін күтіп отырмын. Осы кезде шешемнің өз енесін қалай күтіп, өз қолынан аттандырғаны туралы айтқанын есіме түсірдім. Сонда енесі жас келініне көзін жұмып жанын тапсырған соң, денесі жансызданған сәтте басын байлауды сұрапты. Өйткені, дене босағанда ауыз қуысы ашылып қалуы мүмкін екен. Ондай болмау үшін басты байлау қажеттігін түсіндіріпті. Осы жайт есіме түсті.
Көп ұзамай жедел жәрдемнің екі дәрігері пәтерге енді. Олардың «ешқандай көмек көрсете алмаймыз» дегендеріне ешқандай мән бермедім. Дәрігердің біреуі қазақтың ер адамы екен, содан көмек сұрадым.
— Басын байлауға көмектесіп жіберіңізші, — дедім.
Дәрігер бинттен үзінді үзіп алды. Сосын әлгі үзіндімен иектің астынан төбесіне асыра түйіп байлағанға көмектесті. Ұзыннан жатқызып екі қолын кеудесіне салып қойдым. Бөлмені жинастырып жібердім. Қазір шешем келуі керек. Естірту үшін көрші апаны шақырдым. Үлкен адамдар қорқақ, бас тартты. Домофон бар. Күткенімдей үйдің кіріс — шыға берісінің есігін ашу үшін шешем домофонға соқты. Үндемей есікті аштым. Пәтер кіре берісінен қарсы алдым. Шешем бірден түсініп жоқтауын айта бергені. Шешем, әкемді жиналған бөлме ішінде ұйықтап жатқандай көрінсін деген ісім жөн болыпты.
Жұма күні. Әкемді соңғы сапарына шығарып салушылар ішінде бір туысымыздың әйелі келді. Мамандығы дәрігер болатын. Шешем әкеме соңғы рет жазылған рецептте неден емдеуге қажет дәрі жазылғанын білу үшін рецепт қағаздарын оқып көруге ұсыныпты. Оқып болған соң:
— Апай, рецептте асқа қосатын биологиялық белсенді затты жазыпты, дәрі емес, ешқандай емдік қасиеті жоқ — деді.
Әкем жан азабын жеңілдеткенге дәрі жазып бергенін сұраған көрінеді. Дәрі көмектеспейді дегенге дәрігер тілі бармаған. Үмітін үзбеу үшін рецепттерді жазып берген көрінеді. Бір жағынан әкемнің үмітін үзбеді, екінші жағынан шешеме әкемнің жан тапсырғандағы қиналғанын көрсеткен жоқ. Егер де шешем, таңертең дәріханаға кетпесе ше, не болар еді?! Шешем дәріні іздеп бірсыпыра уақыт жүрді. Тапқанға оңай болмаған. Сирек кездесетінін жазған. Осылайша үйге кешігіп келді. Шешем жас адам емес, мүмкін әкемнің көз жұмғандағы қиналғанын көріп дертке душар болар ма еді немесе жүрегі шыдамай жарылып кетсе, ойлау да қиын.
Дәрігердің өз ісіне жауапкершілігін де айта кетейін. Біздің арнайы шақыруымызды күтпей, өзі, әкемнің халін білуге келіп қалыпты. Қасыма келіп:
— Ата ғой, бәрін түсіндім, қайырын берсін — деді. Үнсіз кетпей, көңіл айта кетті.

2012 жылы, 11 мамаырда түзету енгізілді

Отызға келген жасымда күтпеген жерден шеше болып жатқан жайым бар.
Әне босанады, міне босанады деп, түнде дәретханаға жалғыз жібермей, күндіз үйде жалғыз қалдырмай, аңдып отырған сіңлімнің толғағы 6 шілдеге қараған түні сағат 12-30 басталмасы бар ма. Ақыры жүрді ғой, тұңғышының туған күні, жетісіне дейін бір-ақ барсын деп жүр едік. Болмады. Жедел жәрдем шақырып, пакеттерін көтеріп кеттік.
Алматыдағы жаңа перинаталдық орталыққа апарды.

мына келіншектің

Нұрберген келем деген соң Абзал екеуміз кәдмігідей қобалжыдық. Себебі, бұндай "ғақлия амигоны" бұрын соңды күтіп алып көрмеген едік. Негізі, Қарағандының қара асфальтына тағы біраз астаналық жігіттердің табандары тиюі керек еді,өздеріне белгілі себептермен келе алмай қалды.
Сонымен, Нұрбергенді таксиден бес летір баклашкадан сыра ішіп түсер немесе қолында тұтанған темекі болар деп жобалап отырдым. Баклашка жөнінде шатасқаныммен темекіге келгенде шатаспаған екенмін. Абзал екеумізді бұрыннан танитын адамдай, анандайдан құшағын жайып қарсы жүрді.

Осыданбір аптадай бұрын ғой деймін, кешкі уақытта телефоным шырылдап қоя бермесі бар ма? Көтерсем, әлө, Бүркіт Нұрасыл ма екен дейді. Иә, дәл түстіңіз деймін. Арғы жақтан: сәлеметсіз бе? Шымкенттен тел соғып тұр едім. Сіз Көшпенділер фильмінің екіншісі түсіреліде деп айтыпсыз. соны білейін дегем. Ұлықпан жолдасовтың телефон нөмірі бар ма? хабарласайын деп ем… дейді.