Қазақ алфавитінің латынша ең дұрыс технологиялық нұсқасын ұсынамын
Бұл әліппе несімен ыңғайлы, тиімді: Қазақ алфавитының латын жазуына көшуінің басты мақсаты – ол дамып жатқан сандық технологияға сай келетін латын қарпінде алфавит құрастыру еді. Бұрын шыққан нұсқалардың кемшілігі технологияға сай емес және басқа(латын алф.) мемлекеттерге барғанда бәрібір өзгеріп кететіні. Мәселен, «Ғани(Ǵani), Әділ(Ádil), Өсербай(Óserbai)» деген есімдер қарапайым әлем қолданатын Инстаграм желісінде(акаунты) қате жазылады. Технология дәйекшені оқымайды. Оның дәлелі Түрік елінің есімдерінің технологияда және европада қате жазылуы. Екіншіден, (менің нұсқамда) басқа мемлекеттер де біздің есімдерімізді қаз қалпында жазатын болады(оқылуын бізден сұрайтын болады))). Сонысымен ыңғайлы.
*C,c – «Ц» әрпі төл әрпіміз болмағанымен, одан айрылмауымыз керек. Цемент, Центр, Циркул т.б сөздерді бар. «Сентр» деп айта алмаймыз. Оны біз де, шет елден келгендер де центр деп айтамыз. Жалпы «ц» әрпі басқа тілден енген сөздер үшін керек.
*Kh,(*h) – «Х» әрпі «Kh» және «H» деп таңбалағанымен айтылуы бірдей. «Kh» деп – дауыссыз дыбыстардан кейін, «U,u» әрпінен кейін және адамның атының бас әрпінде жазылса деп ұсынар едім. Қалған жағдайда H деп жазылады. «Khamit», «Halal», «Rahman», «Hat», «Ahmet», «Abylaikhan», «Nuhrkhat», «Askhana».
*Sh – «Ш» әрпі ешқандай дәйекшесіз осылай қалу керек. Тек адам аттарының бас әрпі немесе қысқарған жерлерде қалай жазылатынын білмеймін. «Ш» әрпі қалай жазылса қалған қосарланған дыбыстарда «Ш» әрпіне қарап жазылатын болады.
*Zh – «Ж» дыбысы да «Ш» дыбысы сияқты.
*U,u — «У» әрпін «ý» деп жазу қате болады. «У» әрпі бүкіл әлемде «U» деп жазылады. «ý» деп жазатын болсақ тағы да сол технология түсінбей «Қауын», «Ауыр», «Наурыз» т.б. сөздеріміз қате жазылатын болады. Ондай символдар табу оңай, бірақ технологиямен санасуымыз керек.
**Ae – «Ә» әрпі осылай жазылу керек. Бұл қосарланған дыбыстар европаның бірқатар мемлекеттерінде бар дыбыс. Кейбір тілдерді «ә» дыбысы болғанымен олар «а» деп жазып, қай жерде қалай оқылатынын біледі. Бізде ондай ереже жоқ. Ал бізге ең тиімдісі «ae» деп жазу керек, дәйекшемен жазатын болсақ, технологияда әріп «а»-ға айналып кетеді.
**Gh – «Ғ» дыбысы да «Ә» дыбысы сияқты.
**Nh – «Ң» әрпінің бұндай нұсқасы латын америка тілдерінде бар. Тек оларда «nh»(нь) деп келеді. «Ng» деп жазуға да болады, бірақ бізде ағылшындар секілді ереже жоқ болғандықтан бізге тиімсіз, ең дұрысы осы – «nh».
**Oe – «Ө» дыбысы да «Ә», «Ғ» дыбыстары сияқты.
**Ue – «Ү» дыбысы да «Ә», «Ғ», «Ө» дыбыстары сияқты.
***J,j – «І» әрпін «J» деп алуымның себебі, «J» әрпі әр тілде әртүрлі дыбыс береді: «Х, Й, Ж» сияқты. Кейбір тілдерде жазылады, бірақ оқылмайды. Осы жазылып оқылмайтын нұсқа бізге жақынырақ. Өйткені «І,і» әрпі көптеген тілде жоқ. Егер «j» деп белгілейтін болсақ, мысалы: «бір», «екі», «сәбіз» деген сөздерді «бjр», «екj», «saebjz» деп, яғни «і»-ні үн шығару арқылы деп шетелдіктерге қазақ тілін үйрете аламыз. «Saebiz»-ден жойыламыз)). Оның үстіне «и, й» әріптерін жайына қалдырамыз)). «и, й» әріптерін «I,i» деп белгілеуіміз шарт, өйткені И(й)-ден басталатын адамдардың аттарынан өзіміз шатасатын боламыз.
***Uh – «Ұ» әрпі. U әрпінен кейін h әрпін жазу арқылы белгілеу керек. Бұл нұсқа араб тілдерінде бар дыбыс: «оғ», «уғ». Яғни тек ереже қою арқылы жаза аламыз. «Nuhrkhat», «Buhlt». Егер «Ұ»-ны «U» деп белгілесек, онда шетел сөздері, адам аттары дұрыс жазылмауы мүмкін. Барлық тілдегі «U»-ды «Ұ» деп өзімізге бұрғанша, одан да өзіміз «uh» деп «ұ»-ны белгілеуіміз керек. Сонда ғана қай мемлекетте болмасын «Nuhrsuhltan» деп жазылып, оқылуын бізден сұрайтын болады. Көп елдерде ондай тәсіл бар, жазылуын оқи алмай тұрсақ та — олар қалай айтады солай оқимыз.
Рахмет!
