Достар, менің Chesnok компаниясында жұмыс істегеніме бір айға жуық уақыт болды. Осы уақыт ішінде көп байқағанымның бірі — қазақ сайттарына деген интернет-бизнестің оң ниетінің артуы. Ішкі-сыртқы әңгімеге көз тастай отырып қорытынды шығарғаным солшыл (әлде оңшыл?) оптимистік сипатта: жақын арада қазақ блогшылары, қазақ сайттары осы кезге дейін оқта-текте әріптес болып келген ақша берушілермен тұрақты қарым-қатынас орнатады.

Алматы қаласында 23-24 мамырда Достық қонақ үйінде төртінші рет өткізілейін деп отырған InternetCA-2013 форумы жайлы естіген боларсыңдар (әрине, менің әлеуметтік желіге қоймай жазуымнан).

Шыны керек, бұдан алдыңғы форумдарға қатысып көрмедім. Бірақ, керекті ақпараттармен таныстыратындығы анық. Осы форумды ерекше күтіп жүрмін. Мұның бірнеше себептері бар.

Интернеттің жұмысы жайлы толық білмейтін мен үшін бұл ең алдымен қызық. Қазақстандағы интернеттің техникалық тұрғыдан жүзеге асуы, ғаламтордың құрылымы, сайттардың дүниеге келуі, бұл торда өзіңе қатысты ақпараттардың конфедициалдығы, құқықбұзушылықтардың заңдық тұрғыда жазалануы, жалпы Казнеттегі барлық-барлық өзгерістер туралы ақпараттанғым келеді. Болашақта осы салаға қатысты жобаларымды жүзеге асыруға көмектеседі деп ойлаймын.

— Көкейдегі сұрақтар;

Бір жағынан шет елден келетін сарапшылардың қорғайтын тақырыбы да қызығушылығымды оятпай қоймады. Халықаралық ұйымның өкілі ретінде арнайы шақырылған ЕҚЫҰ Өкілдігінің БАҚ-тағы сөз бостандығы мәселелері жөніндегі бюросының директоры Андрей Рихтердің «Международные стандарты правового регулирования Интернет» және Литвадағы Журналистер Одағының басшысының "Әлеуметтік мәселелерді шешудегі креативті интернет-шешімдер" тақырыптары қызықтыра түсті. Біз білетін құқық реттеушіліктен басқа не айта алар екен, не қоса алар екен? Аталған сауалдарға форумда көңілге қонымды, пайдалы, тың жауап аламын деп үміттеніп жүрген жайымыз бар. Бізге дейін түрлі интернет саласына қатысты форумдар, конференциялар өткізіліп жатқандығын ескере отыра, өз басым осы күнге дейін тыңдамаған мына бір тақырып назарымды аударды. «Проблемы доступа к правовой информации на интернет-ресурсах государственных органов Казахстана» атты баяндаманы ЖШС «Компания «ЮрИнфо» бас директоры Игорь Лоскутов оқиды. Сонымен қатар, форумға Қазнеттің біз білетін белгілі тұлғалары да баяндама оқып, презентация қорғайды. Қазақ интернетінің дамуы жайлы баяндамалар форумға баланс береді. Садық Шерімбек, Жалғас Ертай, Нұрлан Құлымбетов сынды бізге белгілі тұлғалар презентация қорғайды.(Садық пен Нұрланның презентация қорғағанын көрмеппін) Тақырыптар мен интернетке қызығушылықты бірінші себепке жатқызып келесі себепке көшейік.

— Көптен көрмеген достарды көріп, улап-шулап қалу;

Блог саласында, жалпы интернетте араласатын достарыңның көп болғандығына не жетсін?! Күнде кездесуге кейде мүмкіндік, кейде уақыт, кейде,әлің жетпейді. Монитордың артынан хал-жағдай сұрау әдеттегі дүние. Офлайндағы кездесу достардың жаңалықтарымен бөлісуіне, жаңа идеялардың туындауына, Тимур айтпақшы, аралас-құрмалас сөйлемдер айтуға мүмкіндік береді. Облыстардан жиналатын, форумға әдейілеп келген достармен тағы бір рет кездесіп, фотоаппаратқа шырт-шырт етіп суретке түсіп, «былай түсір, менімен түс, мында түсір» деген әңгімелер, бітпейтін тақырыптарда бөсуге күшті мүмкіндік. Кездесулер адамдарды жақындататыны сөзсіз.

— Менің жыр болған бір жылдық дипломым;

Неменеге дипломын «пихать» етіп отыр деп сөкпеңіздер. Бұл мен үшін жыры ең көп, жатсам-тұрсам, жұмыс істеп отырсам да, жазып отырсам да ойлайтын ең ауыр, психозды ой. Жылдың басында тақырыбымды бекітіп алып бір жапырақ жоспармен, әлі шегіртке болып жүрмін. Неге жазбайсың енді? Е ее е еее-йй, жоқ оған материал, жоқ! Қазақстандағы алғашқы БАҚ сайттарының пайда болуы жайлы энциклопедия жазған адамды он рет аспанға лақтырар едім. Орысша материалдар болғанымен фотожурналистикаға қатысты кітап жоқ. Сонша шаршайтындай, қандай тақырып? «Отандық сайттардағы фототуындылардың ақпараттық мазмұны мен ерекшеліктері» деген фотожурналистикаға қатысты бір түйір ғана қазақша кітап бар тақырып. Бір түйір кітаптың өзі де фотожурналистикаға емес, фотографияға арналған.
Форумға келген қатысушылар мен қонақтардан, диктофонымды арқалап сұхбат алып, дипломдық жұмысыма материал жинаймын. Егер келейін деп жатсаңыздар маған көмегі тиетіндей материалдарыңызды арқалай келсеңіздер жақсы болар еді… Елдің зығырданын қайнатып, қисық-мисық сұрақтарымды қойып аламын деп жүрмін. Көрерміз қалай боларын…

Мен үшін осындай маңызды себептер бар. Сондықтан достар, сіздердің жарқын жүздеріңізді көріп, бас ауыртатын проблемалардан алыстағыңыз келсе, форумға келіңіз. Сіз сөйлемесіңіз мен сөйлеймін.

Жолда келе жатып адресті ұмытып қалып жатсаңыздар: Алматы қаласы, «Достық» қонақ үйінде (Құрманғазы к-сі 36, Қонаев к-сі қиылысы. Мамырдың 22-23 күні таңертеңгі сағат 09:30-да тіркеуде көріскенше.

Не да, не ғой, материал, ақпарат ұмытпаңдаршы… болып жатса…

Үндістанда су тасығыш бір кісі екі шелек алып, иін ағашпен су таситын болса керек. Алайда екі шелектің біреуі тесік екен. Бүтін шелек өзіне кұйылған суды қожайынның үйіне сол күйі шашау шығармай жеткізеді екен де, ал тесік шелек болса, толтырып қүйылған судың үйге жеткенше жол бойы сыздықтатып отырып, әрең дегенде жартысын ғана

Биылғы қыс жаныма мұң сыйлаған
Мен енді терең деммен күрсіне алам
Әжем кетті Фәниден Бақи жаққа
Кеудеме шуақ құйып, нұр сыйлаған

Көктемде қуантпады жылдағыдай
Айымның сол жағымнан туғаныма-ай
Мамыражай мамырда атам кетті
Болар деп кім ойлаған тура былай?!

Демеймін әлі шикі бозөкпемін
Келмейді бірақ жылап безектегім
Жаныма бір жылылық сыйлаңдаршы
Жаз бен күз күтіп тұрған кезектерін

Өзім көрген көпшілікке арналып даярланған палаудың пісу ретін ұсынғым келіп отыр.
Бірінші тамақ даярлайтын кезде не істейді? Қарайды. Қазанды орналастырып, пісте май құйып, қыздырады.

Етті ірі етіп бөлшектеп дайындап алады.

Жетінші сыныпта оқитын кезім. Каникул шығысымен көрші ауылдағы нағашымның үйіне бардым. Менен 2-3 жас үлкен Азамат есімді баласы бар. Ойына келмейтіні жоқ. Әйтеу күнде бірдеңе ойлап табады, күнде қызыққа батамыз сол үшін нағашымыздан сазайымызды тартыпта аламыз кейде.

8 сыныпта оқып жүргенде «тұтқа» деген ойын ойнайтынбаз. Есіктің тұтқасын ұстамау керек. Кім 3 рет ұстап қояды — сол жеңіледі. Бірде Жасұлан деген досыммен ойнадық. Жеңілген адам «Мен — осырақпын» деп 3 рет айқайлауы тиіс. Мен жеңілдім. Мектептің ішінде айқайлауға ұялып, далада айқайлауға келістірдім.
Айқайладым. Алдымызда кетіп бара жатқан сыныптас қыздардың бірі бұрыла қалып "Өзің осырақсың" демесі бар ма. Байғұстың ұрлығы ашылып қалды деп өліп күлдік.
Ұрлық дегеннен шығады. Үйімізде алма ағаш болса да біреудікін ұрлап жеген қызық болатын. Бір топ бала жиналып ауылдың шетіндегі бір үйден алма ұрлап жатырмыз. Арамызда таныс емес бір бала да таласып-тармасып жеп жатыр. Мән бермедік. Бір уақытта досым отырған бұтақ сынып кетеді ғой. Сонда жаңағы бөтен бала «бұтағын сындырмаңдар, әкем өлтіреді» деп қарап тұр.
Өлтіру дегенді еске алсам 6 сынып орала кетеді ойға. Аулада өзіммен тетелес тәтеммен (әпке) су шашып ойнап жүрген болатынбыз. Ол 5 литрлік шелекпен, менің қолымда ожау. Мені малмандай су қылды. Содан кейін үйге кіріп алып, есікті ашып-жауып мазақтамасы бар ма. Ожауға су толтырып дайындалып тұрамын. Ашқанда шашамын — жауып үлгіреді. Шашамын — жауып үлгіреді. Дайындалып тұрғанда есік тағы ашылды. Бірден шашып жібердім. Сумен бірге жүрегім де кетті басқа жаққа. Есікті ашқан кіші апам емес, үлкен апам екен. Байғұс 1 апта бойы пысықсып үйді жинап, абырой жинап қыдыруға кетіп бара жатқан. 2 сағат отырып әуреленген шашы мен әдемі көйлегін шылқыттым да жібердім. Сол кездегі су «Матрица» фильміндегідей асықпай ұшқандай көрініп кетті ғой. «Сен ұлды өлтіремін» деп тұра ұмтылды. Ауладан шықпай қашып жүрмін. Әкем жарықтық болыспайтын. Бар болғаны "Қашып не қыласың. Адам өлтіру оңай дейсің бе. Көп болса 1-2 рет ұрар" деп ішімді күйдірсін. Құтылмадым. Бұзаудың ноқтасымен әбден ұрды ғой. Содан бері су шашпаймын.
Су шашу. Ех. Сол таяқ жегенге дейінгі жақсы көретін ермегім еді-ау. Өзімнен 3 жас үлкен нағашым екеуміз сусындардың бөтелкесіне су құйып алып атысып ойнайтынбыз. Мен 6 жаста, ол 9-да. Бастапқыда киіммен, артынша тыр жалаңаш ойнаймыз ғой шіркін. Нағашым "Үстімдегі бәрі шерст" деп ұрандатып жүретін. Мен жарайды. 3-і сыныпта оқитын нағашымды айтсай. Сыныптастары тырқылдап күліп қарап тұратын. Бәлкім қарайтын жері болған шығар.
Қарайтын жерге қатысты да қызық көп. Көшемізде бір қызық әже тұрған. Көршілердің бәрі «Мультфильм» деп атап кеткен. Айтса айтқандай түрі мультик кейіпкерлеріне келетін. Оның үстіне сөйлесе елді қыран-топан етеді. Бір тойға немересін ертіп апарыпты Мультик әже. Той қызып, тілек кезегі келгенде апам сөйлеп бастапты. Сол уақытта сыртта жүрген жігіттердің бірі кішкене баланы әкеліп:
— «Апа, сіздің бала емес пе?» дейді.
-Менікі емес. Менікі үйде
— Сізді әже деп жатыр ғой.
— Көтек не дейді. Кәне бұтын шеш.
Содан апамыз бұтын шешіп қарап «Ойбой! Айналайын золотой т… Менікі екен ғой» деген екен.
Менікі қыртқан әңгіме ғой. Бітпейді еске ала берсең. Өзім күлдім. Басқасын қайдам.

Әлеуметтік желіден:

— казахшаны жаксы жазасын гой
— енД өзім қазақ болсам…
— рас па?

Кеше ғана интернетті кезіп жүріп, мына бір Әзербайжанның әдемі халық әніне тап болдым.



Әзербайжанның аңызы бойынша бір мұсылман жігіті мен христиан қызы бір-біріне ғашық болыпты. Алайда екеуінің жанұялары бұлардың ғашықтық сезіміне қарсы болып, оларды айырып жібереді.

Әннің сөзі:

Saçın ucun hörməzlər [Шаштың ұшын өрмейді]
Gülü sulu dərməzlər [Сұлу гүлді термейді]
Sarı gəlin [Сары келін]

Saçın ucun hörməzlər
Gülü sulu dərməzlər
Sarı gəlin

Bu sevda nə sevdadır [Бұл не деген махаббат?]
Səni mənə verməzlər [Олар сені маған бермейді]
Neynim aman, aman [Не қылайын? Рақым сұраймын.]
Neynim aman, aman
Sarı gəlin [Сары келін]

Bu sevda nə sevdadır
Səni mənə verməzlər
Neynim aman, aman
Neynim aman, aman
Sarı gəlin

Bu dərənin uzunu, [Бұл жардың тереңі]
Çoban qaytar quzunu, quzunu [Шабан қайтар қозыны, қозыны]
Bu dərənin uzunu,
Çoban qaytar quzunu, quzunu

Gün ola mən bir görəydim [Сол бір күнге жетсем, көретұғын]
Nazlı yarımın üzünü [Назды жарымның жүзін]
Neynim aman, aman
Neynim aman, aman
Sarı gəlin

Gün ola mən bir görəydim
Nazlı yarımın üzünü
Neynim aman, aman
Neynim aman, aman
Sarı gəlin