«Жалпы Мәртақын Салтақтың нашар ақын, тіпті, расы керек — қ...қ екеніне бәріміз келісіп алайық әңгіменің басында...». Мәртақын бірінші сөйлемнен-ақ әдеби сыншы Сапаркүл Күлейменнің өзін оңдырмағанын түсінді.

Негізі кез келген адамда эгоисттік көзқарас болады, бірақ біз оны көп байқай бермейміз. Неге дейсіз ғой? Мысалы, қарапайым «эгоист» ол тек өзін ойлайды. Ал оның антонимі «альтруист» өзін басқа адамдардың орнына қоя алып, оларды түсіне біледі. Мизантроп пен филантроп сияқты ғо. Енді міне, белгілі болғандай, «саналы немесе ақылды эгоизм» деген түсінік бар екен. Ол ешкімге кедергі келтірмей-ақ, өз мүддеңмен және қызығушылығыңмен өмір сүре білуді білдіреді. Бұл әсіресе қазіргі таңда өте өзекті. Енді шынымен де ойлап көрсек, кез келген адам бірінші өзінің қамын ойлайды, өйткені оның жаны мен денесі оның өзінде және ол өзін ойламаса, оны ешкім де ойламайды.

Пакистандық Абдул Саттар Эдхи қайыр тілеумен айналысады. Бірақ оның басқа қайыршылардан айырмашылығы бар. Ол қазір 25 жекеменшік аурухана, 1800 жедел жәрдем көлігі мен 335 көмек көрсету орталығының иесі екен.


Ақшасы болмағандықтан ауру шешесін ажалдан арашалап алуға шарасы болмағанын ұмытпаған Эдхи енді мұндайды ешкім бастан кешірмесін деп, үй-үйді аралап жүріп жинаған ақшасына тұрмысы нашарларға арналған аурухана ашқан екен.
Қазір 85 жастағы* Эдхи әлі де көшеде қайыр тілеп жүр.
Қайыр тілеуді бастаған күнінен бастап әрбір тиынын жинап, 1951 жылы бір кішігірім диспансер ашыпты.
Көтерме бағамен сатып алған дәрі-дәрмектерді мұқтаж адамдарға нарықтағыдан төмен бағаға сатып, тұрмысы нашар адамдарға диспансерде тегін қызмет көрсетілуін қамтамасыз етіп жүрген Эдхи қоғамның сеніміне ие болғаннан кейін, қайырымдылық жасаушылар оның қайырымдылығына көбірек үлес қоса бастаған.
Оның жасағандары аз уақыт ішінде ел арасында таралған соң, оны көшеде қайыр тілеп жүргенін көргендер оның ақша жинау мақсатын білгендіктен садақаға деп көбірек ақша беріп, қайырымдылығына үлес қосқысы келгендер ол қайыр тілейтін көшеге жиірек баратын болған екен.
Өзінің "Қайырымдылық періштесі" деп аталуының себебін былай деп түсіндіреді:

«Тұрмысы нашар кедей адам екенім рас, бірақ ақшаға мұқтаждығы менен де көп адамдар бар».

*Бір ағылшынша ресурста жасы 90-ға таяп қалған дейді.
** Бассам Тариқ деген бір режиссер Абдул Саттар Эдхи туралы "These Birds Walk" деген деректі фильм түсіріпті. Тизері:


Дереккөздер:
Түрікшесі
Ағылшыншасы
Суреттер де сол жерлерден алынды

Қазақстан қалаларындағы жаңа көшелерге елдегі өзге қалалардың атауын берсе, шалғай жатқан қалалар бір-бірімен сәл де болса жақындаса түседі деген қорытындыға келдім. Мысалы: Орал қаласына оқу барысымен барып қайтқам, сонда көрген көшелерім:

"Қазақтардың бір-бірін көре алмаушылықтың сыры неде" деген сұраққа ойлана келе осындай тұжырымға келдім. Неге дейсіз ғой?! Түсіндіріп көрейін… Алдымда 2л кола мен парламенттің бір пашкесін қойып алып, арзан пәлсәпаға кірістім.

«31 арнада» «Ән шаңырақ» жаңа отбасылық ойын-сауық думаны басталады. Мұндай жоба – Қазақстанда бұрын-соңды болған емес. Үлкен сахнаға алғаш рет кәсіби музыкалық білімі жоқ отбасылар шығып, әулеттерінің өнерін паш етеді!

Жобаға еліміздің қалаларынан 18 отбасы қатыспақ. Олар арнайы кастингтен өтіп, қатысатын іріктеу турына жолдама алды.
— Негізінде, кастингке өте көп отбасы келді, тіпті есебінен де жаңылып қалдым, — дейді «31 арнаның» бас продюсері Юрий Бродский. – Әр отбасына бір кәсіби коучер жетекшілік етеді. Мысалы, солардың бірі белгілі әнші Жанна Орынбасарова, сондай-ақ олар сахнаға лайықты шығуы үшін хореограф пен стилист жұмыс істейді».
Мұндай шоу Канада, Швейцария, Ресей («Ваш выход») сынды елдерде жақсы танылған, бірақ қазақстандық жобаның өзіне тән ерекшелігі жоқ емес. «Міндетті шарттардың бірі – орындалатын екі әннің бірі қазақ тілінде болуы керек, — деп түсіндірді Юрий Бродский. – Тағы бір маңыздысы, Шығыс елдеріне тән қасиет – барлық орындаушыларға, жалпы адамдарға құрметпен қарау. Сондықтан жоба адамдар арасындағы сыпайы қарым-қатынасқа, ізгі ниеттерге толы. Бұл жерде қазылар тарапынан қатысушылардың өнерін мазақ ету немесе мысқылдауға орын жоқ. Кім болса да бәріне мейіріммен, түсіністікпен қарау керек деген пікір басым».
Үш іріктеу турының нәтижесінде ақтық сайысқа бір отбасы ғана шығып, бас жүлдеге ие болады. Дегенмен жеңімпаз атану үшін әдемі ән салып, билеу және сахнаға лайық болып шығу аздық етеді, қатысушылар көрермен мен қазылардың көңілін көтеріп, отбасы мүшелері өздеріне берілетін дауыс үшін еңбек сіңіруі керек.
— Мен үшін нотаны дөп басу немесе ансамбль әуеннен ауытқыды ма, жоқ па деген мәселе маңызды емес, — дейді қазылар алқасының мүшесі, белгілі рэп орындаушысы Тәкежан. – Ең бастысы – халықтың ішін пыстырмау, шоу жасау шеберлігі, артистердің көрермен көңілін барынша көтеруі.
Қатысушылардың өнерін Тәкежан, Жанна Орынбасарова және Рүстем Нұржігіт пен бірге залда отырған көрермендер де бағалайды. Жанкүйерлер қаншалықты көп дауыс берсе, жеңіске жетуге деген мүмкіндік соншалықты жоғары болады. Дәл сол жерде, сахнада отбасылар жеңіске жету үшін өздерінің ұйымшылдығын, төзімділігін танытып, бір-біріне қолдау бола білетінін, бірін-бірі түсінетінін көрсетуі қажет. Бір сөзбен айтқанда бұл отбасындағы үйлесімділікті көрсетеді!
Думанды жобаның жүргізушілері – танымал тележүргізуші Салтанат Қалиева мен ComedyClubKZ мүшесі Денис Бобылев. Жүргізушілердің жастық жалыны, әсем келбеті мен әдемі қалжыңы думанның ажарын аша түседі.
Бұл отбасылық думан болғандықтан қатысушылардың қатарында сәбилер де бар. Ата-аналардың басым бөлігі өздері үшін емес, балалары үшін қобалжиды. Перзенттері үлкен сахнаның сынынан қалай сүрінбей өтеді екен деп алаңдайды.

— Шынымды айтсам, күйеуім, Алдияр (6 жаста) және Карина (9 жаста) есімді балаларым үшін дайындық оңай болған жоқ, — деп өз әсерімен бөлісті Ақжолтаевтар (Алматы) жанұясының отанасы Эльмира. – Ән шырқаған кезде дауыс ырғағы бірдей шығуы шарт, дауыс үндестігі деген бар. Сахнада қобалжымау керек, балалар соны тез қабылдауға бірте-бірте үйреніп келеді.
— Мен үшін ең қиыны – ағылшын тілінде ән салу мен хореографияны меңгеру. Себебі біз бір уақытта ән де салып, би де билеуіміз керек. Дегенмен қыздарым – өз қызым Венера (13 жаста), құдашам Динара мен сіңлілерім Аяна мен Карина қимыл-қозғалыстарды өте тез игеріп алды, — дейді Әубәкіровтер отбасының өкілі Айгүл (Алматы). – Бұл жобаға қатысушы отбасылар арасындағы татулықты, үндестікті ерекше атап өткім келеді. Мұнда алауыздық, қызғаныш атымен жоқ, керісінше, бір-біріне жәрдем беріп, көмектесіп, көңілін көтеріп жүр. Сол себепті шоу өте қызықты!
— Жобаның басты мақсаты – жақсы көңіл-күй сыйлап, көрермендерімізді разы ету. Әрқайсымыз үшін ең басты құндылық – отбасы – кез келген мемлекеттің тірегі. Сондықтан «Ән шаңырақ» тележобасы қоғамның негізі саналатын отбасын қолдауға, нығайтуға бағытталған, — дейді бас продюсер Юрий Бродский.

Айта кетейік, «Ән шаңырақ» думанының кейіпкерлеріне қолдау көрсеткіңіз келсе, қараша айының басынан бастап әр жұма сайын «31 арнаны» тамашалаңыздар!

Шоу түсіріліміне орай тіркелу және қосымша ақпарат алу үшін «31 арнаның» Маркетинг департаментіне хабарласуларыңызға болады:

Пойызға мініп, Алматыға жол тарттық. Пойыздың терезесінен телміріп тұрып сары даланың сұлулығын көзбен көріп, ішпен сездім. Түйгенім- тау көзіңнің алдын көлегейлеп тұрады екен. Ал далада шексіздік бар. Шексіздік тұнған сұлулық. Арқаның даласын көргенде пойыздан секіріп түсіп, жүгіре жөнелгің келеді.
Таңға жақын ұйқымнан ояндым. Алматыға жетіп қалыппыз.Терезеге қарасам далам қоқыстың арасында жатыр. Қайран да қазақтың даласы! Қадіріңе жете алмай жүрміз-ау…
Алматы. Әсем қала. Алатауды көріп шуласып кеттік. Жанталасып, суретке түсіріп сұлулығына тамсанып қарап тұрдық. Армандардың орындалуы. Тезірек жетуге асықтық. Алматының вокзалынан түсіп, жан-жағыма таңырқай қарап тұра бердім. Кенеттен «Такси, такси» деген ағайлардың даусынан құлағым бітіп қалды. Егде біреуіне жақындап «Ағай, Қаскелеңге»деп едік, бізге қарап 20 000 теңге дегенде бір түрлі үрейленіп қалдық. Әрине қарапайым студент үшін бұл қомақты ақша ғой. «Қымбат қой» деп едік, «Бармасаңдар өздерің біліңдер» деп суық жауап берді. Жанымызда бізді бастап келген апайымыз да бар. Біраз тұрып едік қасымызға жүргізушілердің барлығы топырлай жиналып қалды. «Қаскелеңге дейін 20000теңге, біреуі 18000 теңге, жоқ мен сіздерді 17000-ге апарам» деп шуласып кетті. Біз қайсысымен баратынымызды білмей, шатасып қалдық. «Құдайым-ай, артқа Қарағандыма қайтқым келіп кетті»- деп қасымдағы құрбым «аһ ұрып» қалды. Біз біраз шегініп тұрдық. Бір ағаймен келісіп, тек бізге фискальный чек керектігін айтып едік, ол кісі мен де ондай жоқ деп тұра қашты. Қасымызға келіп біреуі өзімізді машинаға қарай итермелеп, біреуі қолымыздағы сөмкелерімізге таласты. Ондайды көрмеген біз абдырып қалдық. Одан кейін олар бізге таласып өзара жұдырықтаса кетті. Бір-біріне боқ сөздер айтып, бізді балағаттай жөнелді. Шашына ақ түскен, аппақ сақалды атаның айтқан «жаман сөздерін» естігенде біз жағамызды ұстап қалдық. Басқасы басқа осы кісіден мұндайды күтпеп едік. Ішіндегі ең салиқалысы осы ма деп тұрғанда әлгі сөздерінен кейін ойымыз күрт өзгеріп кетті. Әке-аталарымызбен жасты ағайлардан мұндай қорлық көреміз деп мен ешқашан ойламап едім. Алматыға асыққан көңілді су сепкендей басып тастады.
Иә, ақша не істетпейді?! Ақша үшін бұлар бәріне дайын. Менің жүрегіме тигені осы. Орыс немесе басқа ұлттар болса мен таңғалмас едім, бірақ елім сенген азаматтарымыз осылай істегеннен кейін заманның, адамның бұзылғанына ішің ашиды. «Азғындалып кеткен. Ардан безгендер. Көкейлерін ақша тесіп бара жатыр бұлардың. Қыздарыңдай қыздарға сонша дауыс көтергендерің не? Не үшін жаға жыртысып жатырсыңдар?» деп өткен-кеткеннің барлығы ауыр сөздер айтып кетті. Ақша мен дүниенің адамды осындай күйге душар еткізетіндігі, қоғамды ақшаның билеп алғандығы заманның алай-дүлей ағысы сағыңды сындырады.
Арыстандай ағаларым-ау, сіздерге не болған өзі???

Қайырлы күн, керекинфолықтар. «Сириядағы жиһадшы 150 қазақ» әлеуметтік желіні тіксінттідеп азаттық сайтына көптен бері шулап жатқан Сириядағы жиһадшы қазақтардың видеосы жайлы материал шыққанын көрген боларсыздар. Және азаттықтағылар енді осы қазақтардың бір дерегін іздеп жатыр. Сондықтан бір білсе сіздер біліп қалар деп көмек сұрап отырмын. Танитынтарыңыз болса айта отырыңыздаршы. Не жекеге хабарлассаңыздар болады. Сөйлеу мәнеріне қарап Ақтөбеліктер ме деп ойлап қоямын.

Бүгінгі күн дүйсенбі болған үшін бе, күллі әлемге негатив шашып, улағым кеп тұр. Бүкіл өткен-кеткен реніш-өкпемді жинастырып, еске алып, өз-өзімді аяп, өзімді сондай бір әділетсіздіктің құрбаны сезінгім кеп отыр — деп күлкім кеп кеткені)))

Көпшіліктің сөзін сөйлеп, ығына көшіп немесе көпшілікке қарсы шығып, атым шығару мақсат емес. Дұрыс/бұрыс болсын тек өз ойымды айтқым келеді. Біреу түзелер, не мені түзер. Себебі, қоғамда менің қауашақ миыма симайтын құбылыстар көп. Соның бірі — қазақ тілі мәселесі. Нақтырақ айтқанда, бүкіл ФБ толған “қазақша сөйле” деген лозунгтар.

Бұл сөзді қазақ қазаққа айтып жатса қабылдауға болады. Бірақ, бұйрық райдан гөрі “Ана тілің арың бұл” деген сөздер жақсы әсер етеді ма деп ойлаймын. Өзге ұлттарға қазақша сөйлеуін талап ете алмаймыз. Біріншіден, менің тілімде сөйле деп ешкімге бишара болмайықшы. Екіншіден, адам өзге тілді, көбіне, тек қажеттілік болған соң ғана үйренеді. Неге ауылдағы орысың да, кәрісің де қазақша сөйлейді? Неге қаладағы қазақ орысша сөйлейді? Себебі, бізде қала мен ауылда екі тілдің сұраныстары бірдей емес.

Осы ғана ғой, мәселенің басы. Керек болса, орысың қазақтан бетер сайрап кете алады. Олай болса, әрбір өз ана тілін құрметтейтін қазақ жүрген жерінде өзгелерге үлгі болу керек. Қазақша сөйле, тарихыңды біл, ұлттық құндылықтарыңды жеткіз. Шу шығарып, даурыққаннан нақты істермен мақсатқа тезірек жететін сияқтымыз. Бізде, әсіресе, тағы да бір жыным келетіні — бірдеңе жасау керек болса, міндетті түрде мемлекет оған ақша бөлу керек. Бәрін жоғары жаққа ысыра салады. “Балық басынан шірейді” деген мақал билік басындағыларға ғана арналмаған. Сонда елім-жерім, тілім деп еңіреп жүрген патриоттығымыз қайда қалды?

Мемлекеттің қаржыландыру саясатын былай өзгертсе екен: бірінші мемлекетке қарызға істейсің, бәрі ойдағыдай шықса — мемлекет ақшаңды қайтарады. Міне, осы кезде нағыз бір-біріне бәсеке жобалар шығар ма еді. Нағыз елдің қамын ойлағандар мен өз қарнын ойлағандардың арасы ажырар ма еді. Әйтпесе, “аспандағы айды әперем” деген жобалар біршама уақыттан соң беті бүлк етпей, банкрот болып жатады. Не деген жауапсыздық бұл?(((

Мәселенің шешімі қаражатқа емес, адамдардың патриоттығына тірелуі керек. Рас, елім деген азамат елі үшін тегін еңбектенуден таймайды. Қажет болса, бірігіп күш жинайды. Мемлекетке тіреп қою — ол жалқаулардың, қорқақтардың, аузымен орақ оратындардың, ақша жасап қалғысы келетіндердің, т.с.с. далбасамен айналысып жүргендердің ісі.

Жақында елбасы мемлекеттен қаржы бөлу кезіндегі олқылықтар жайында сөз сөйлеген болатын. Бұл мәселенің елбасыға жеткеніне қуаныштымын. Келер жолы қатты қаралатын болар деп сенемін.

Уффф, кеттім, суып кеткен әбетімді ішейін…
Дереккөз