Әдетте біз өзімізді басқалар аңғармаған, көрмеген, назар аудармаған нәрселерді аңғардым, көрдім, назар салдым, олардан артығырақ білдім деп ойлаймыз. Мырзагелді Кемел ағамыздың «Ақыл қалта» атты кітабынан «біреулер балшықтан лайды көреді, біреулер балшықтан жұлдызды» көреді деген нақылды оқыған едім. Ия, әр адамның қабілеті, мүмкіндігі, ойлау шапшаңдығы әр түрлі. Өзімнің ойлау шеберлігім баяу. Мына сілтемедегі видеоны қарап отырып, бір өзгерісті байқамадым, бірақ онда 21 өзгеріс болса да. Сіздерге ұсынғалы отырған видеоны мұқият қарап шығыңыздар. Бұл видеодағы тапсырманың мақсаты сіздің «Аңғарымпаздық» шеберлігіңізді, жай көру мен назар аударып қараудың екі түрлі екенін сынау. Өздеріңізді сынап көріңіздер.
мында қараңыз
пысы: осындай видеолар болса сілтеп жіберіңіздер.

Өткендегі оқиғадан кейін бір жарым ай уақыт өткен. 2-ші семестрдің уақыты. Ол сабағын беріп кетіп жүргені болмаса маған қарамайды, бұрынғыдай сабақта сұрамайды. Оның сабағында тек ұялы телефонымды шұқылап төмен қарап отырамда қоям. Басқаларда маған айта бастаған сәл нәрсеге бола жүйкесін жұқартып, арс ете қалатын апай сабақ бойына ұялы телефоныңа нагла шұқшиып отырғаның дымда демейді. Үйін жөндеп беріп авторитет жинап алдыңба,әлде сол кездері басқа бірдеңеде болдыма деп әзілмен айтып қояды. Әрине менің 50ден асқан әйелмен дұрысы кәрі қызбен төсектес болады деген олардың ешқайсысының түсінеде кірмейдіғой.

Бірде тағы бір сенбінің кешінде достармен қыдыратын болып шықтықта неге екені есімде жоқ ертерек тарадық. Мен түнгі қаламен жаяулатып келе жатқан болатынмын шамамен оның үйінен 1-2 остановка жерде жүр екенмін. Кенет азғын қиялға беріліп оған телефон соқтым. Көтерді. Сәлемдесіп кім екенімді айтқанымда абдырап қалды. Келетінімді айттым. Ол азарда безер болды. Бірақ не керек әйтеуір көндірдім. 30минуттан кейін кел қазір душқа түсіп жатырмын деді. 30 минутқа жетпей есігінің қоңырауын бастым. Сәл кешіктіріп ашты. Душтан жаңа шыққаны көрініп тұр үстінде халат, басына орамалын енді сүртіп орап жатыр екен. Аз кем отырып сөйлестік. Өткендегіміз дұрыс болмады-ау менде градуспен тұрып, оның үстіне сенде жүрегімдегі жараны қозғап жіберген соң сезімге беріліп кеттім деп қояды. Ешкімге айтпайтыным туралы сөзімді де алды.

Мен тағыда онымен болғым келетінін бұл жолы ашық түрде айттым. Ол қарсы болды. Жанына отырып алып екі анарын мыжып қысқа халаттан көрініп тұрған аппақ санын сипалай бастадым ол қолымды итеріп қарсылық таныта бастады. Соған қарамастан қолымды жоғары жіберіп үлгерген едім тіпті халаттың астында іш киіміде жоқ екен. Өзін жібердімде дереу шалбарымды сыпырып тастап орнынан тұра бергенінде қайтадан тарпа бас салдымда етегін көтеріп жіберіп ісімді бастап кеттім. Ол ары тулады бері тулады, неше түрлі ыңырсыған дыбыстар шығарды,қиналды ақыры сабасына түсті де ыңырсып үнсіз жатты. Дивандағы төсенішті екі қолымен қатты қысып ұстап алған. Қасарыспай жатыр. Менде бітірдім олда бір ух деп төбеге қарап үнсіз ентігіп жатты. Мен душқа кіріп кеттім.

Душтан сүртініп алып киінбестен шығып ол жатқан бөлмеге барсам ол әлі жатыр. Жуынып кел дедім бұл жолы бұйыра сөйледім. Орнынан тұрдыда жуынатын бөлмеге кіріп сәлден соң шықты бұл кезде менің аспабым қайта қатайып үлгерген еді. Жатқызып алып алдыңғысынан да ұзағырақ ыңырсыттым. Іс біткеннен кейін жуынатын бөлмеге бірден кетті. Бір темекі тартып алдымда қайтадан іске кірістік. Қалжырап қалдық айқасқан күйі ұзақ жаттық.Ол теріс қарап жатыр бүкшиіп алып.

Түн жарымына кеп қалған уақыт менің тағы қозбасым барма. Ар қарап жатқан оны өзіме қаратпақ едім көнбеді. Содан сол күйі артқы жағынан тығып жібердім баж ете түсті. Белінен ұстап алып жібермей бұл жолы артынан бітірдім. Аспабым ауырсынып қалды. Содан кейін бір көрпенің астына ұйқыға кеттік.

Өміріңізде бір рет болса да, балгер не көріпкелге барып көрдіңіз бе? Ол не деді? Алдымен сізді мақтады, иә? Мақтаған бәріне жағады. Сосын өзіңізден аз-аздап ақпарат ала бастайды да, оны өтірік араластыра отырып, өзіңізге қайта айтып береді. Сіз «рас, ей» деп қаласыз. Үйге барған соң айналаңыздағыларды баруға үгіттейсіз. Балгердің өтірікті айтқаны үшін ғана қалтасы қампая береді. Солай алданып жүргендер көп.
Блогер Эльвира Ерғалина қолына камерасы мен диктофонын алып, балгерлерге барып қайтты.
Мына сілтемеден көріңіздер.

Эдит Пиафтың «Махаббат ұраны» әні — 1966-шы жыл


«La Paloma Ade» (неміс тілінде)


"Ғашық болған әйел" әні — 1981-ші жыл.

Кіндігін ашқан қыз кімге керек?

Өмір есігін ашқан әрбір сәбиді жас шыбыққа теңесек, шыбықтың да ағашқа айналары әммаға аян табиғат-ананың бұлжымас заңдылығы. Ал ағаштың түзу, я қисық болып өсуі – оның бақташысынан.
Алла Елшісі (с.а.с.): «Әрбір нәресте әу бастағы жаратылыста, фитрада туылады. Алайда, ата-анасы оны не яһуди етеді, не христиан етеді, не мәжуси етеді», – деген.
Дәл солай, бесікте жатқан сәбидің де болшақта ел қатарлы ғұмыр кешуіне, ақ жаулықты ананың ақ сүті арқылы даритын тәрбие мен өсе-келе араласқан ортасыда зор ықпалын тигізері шығар күндей шындық. Сондықтан, қара сөздің қадірін білген халқымыз, «Ана – ұрпақ тәрбиешісі» – деп бекер айтпаса керек-ті.
Қазекең: «Есті қыз етегін қымтам ұстар» – дейді. Бірақ туғаннан тағдыры ауыр әйел затының бүгінгі сыртқы келбетіне көз жүгіртсеңіз, қазақ санасынан аталы сөздің ауылы алыстап кеткендігін аңғарасыз. Себебі, етегін кескенді ерлікке балайтын, төсін көрсеткенді сұлулық санайтын, кіндігін ашқанды кербездік деп қарайтын апке-қарындастарымыздың қатары қара ормандай қалың. Ұятын юбкаға айырбастап, арын ақшаға саудалаған қыз баладан ұрпағын тәрбиелер ананың шығуы, суды киімшең жүзіп өтіп, құрғақ шығамын дегенмен бірдей.
Осы бір қазақ қоғамы үшін қуанышынан қайғысы басым көрініс келместің кемесіне мініп кеткен кешегі кесір кеңестің тарту еткен қасіреті. Иә, орыстың отарына айналмағанға дейін, қазақ қызы үшін кіндігін ашып жүрмек түгілі, түндігін түрмей ұйықтаудың өзі үлкен ұят еді. Бүгінгідей кәзекейінің жағасы төсінен төмен болады деген ой, салтымыз – сайқымазақ, дәстүріміз – дүбәраға айналмай тұрған шақта, аруларымыздың санасында қылаң бермек түгілі, сайтан айдап, түсіне де кірмеген шығар. Қазекең: «Ақиқатқа келгенде атаңның қылмысы болса да жасырма» – дейді, азат ғасырдағы қазақ қыздарының басым көпшілігі кеңестен қалған «имансыздық» деп аталатын даңғыл жолдың жиегінде жартылай жалаңаш жүр. Соған қарағанда баба дәстүрі мен шариғи үкімдерді қыстырар қызың қалмағандай көрінеді… Әсіресе, жазды күні күнәлі көріністерге жиі куә боламыз.
Қазақ қызы десе иманды, ибалы, инабатты, шолпысы сыңғырлаған, талдырмаш кейіптегі образдың осы күні көз алдымызда сағымы ғана қалған сыңайлы. Себебі, қоғамымыз жөргекке сиған төсі жер көкке симай жүрген аруларымыздан аяқ алып жүргісіз.
Осы туралы, Әбу Һурайрадан (р.а.) жеткен риуаятта Алланың Елшісі (с.а.с.) былай дейді: «Тозақтықтардың екі түрін көргенім жоқ (олар ақырзаман жақындағанда болады). Бірі – қолдарында сиырдың құйрығындай қамшылары бар, соларымен адамдарды ұратын топ. Екіншісі – жартылай жалаңаш киінген, қылымсып, мүләйімсіген, бастары түйенің өркешіндей қисайған әйелдер тобы. Олар жұмаққа кірмейді, исін де сезбейді. Жұмақтың исі олардан тым қашықта болады».
Данышпан халқымыз: «Ақ жаулығы ананың – Ақ көрпесі баланың» – еріккеннен айтпаса керек-ті. Бірақ, киімі тиым салынған жерін жабуға жетпеген әйелден перзентін қымтар қасиет табылар ма екен…
Шамамен 6 ғасыр бұрын ғұмыр кешкен Мөңке бидің ақыр заман туралы толғауында:
«Орай салып бастарын,
Жалпылдатып шаштарын,
Тақымдары жалтылдап,
Емшектері салпылдап,
Ұят жағы кем болар,
Сөйткен заман кез болса,
Түзелуі қиын болар.» – деген жолдар кездеседі. Бабамыздың көрегенділігіне таң қалмасқа амалың, қане. Себебі өткен тарихимызға зер салсақ қыз баланың төсін ашпақ түгілі, еркек адамның көзіне тура қарауы ыңғайсыз саналған, ұят деп дәріптелген. Екі ғасырдай миымызда қалағандарынша психологиялық бомба жарып келген «қайырымды» көршіміз, білгенін істеді. Шамасы жеткенше санамызды улады. Салт-дәстүрімізге зақым келтірді. Кезінде кимешек киіп жүрген әжелеріміз, бұл күні жастарына сай киініп, артындағы ұрпағына үлгі көрсеткені сол, жастармен жарыса жалаңаштанып жүр. Амал жоқ, бұған да көз үйренді… Үйретті…

Керекинфоға керегім болып қалар деп осы ауылға ат басын бұрдым. Қарсы ал, құрбыларым!
Келіншек сіздерге келін яки келіншек болудың артықшылықтары мен қиындықтарын, ащысы мен тәттісін, кәйіп-мәйіпін жазып беруге уәде береді. Өйткені, мен келінмін, мен келіншекпін! Мен ошақ қасында отырған отанасымын) Көріп-білетін, абайсызда естіп қалатын өсектер көп. Ол өсектер сіздерді қызықтыруы мүмкін.

Блогиада басталғалы көктеммен бірге Wordpress.com мен Kerekinfo блогтарына жан бітіп, блогшы қауым отауларына бас сұға бастапты. Біразына меймандап қайттым. Байқау серпін бергені көрініп-ақ тұр. Сапалы контент қалыптастыру мақсатында ұйымдастырылған байқаудың бастамасы жаман емес сияқты. Көршілес блогтардан байқағаным,Бүркіт досым өткен-кеткен көктемді түртіп өтіпті. Өркеннің отауында көктем әр қырынан өріліпті. Әйгерім қыз көктемге біраз фотоөнерін салыпты. Араларында ұнағаны Нұрбергеннің жазбасы. Оқып отырып, әр көктеміңді көз алдыңа тізбектейді екенсің. Кітап жазғым келіп кетті. Көктем жақсы ғой. Жаңару. Жандану. Биыл Астанаға көшіп келгелі екінші көктемімді, өмір ағысында 35-ші көктемімді қарсы алып отыр екенмін. Бұған да шүкір. Былтырғы жылы елордадағы көктемімді қалай өткізгенімнен нышан да қалмапты. Тегі, ойда қалатындай ештеңе болмаған сияқты. Ол жылғы қаһарлы қыс та еңсені басып тастады ғой. Артта қалған ел-жұртты да сағынасың… Сәуір айында Медет пен Клараның концертіне барып, шығыс өңірі туралы әнді естіп, бір сағынышымызды тарқатып едік. Ееее, өмір-ай десеңші! «Тірі адам тірлігін жалғастырады» демекші, бұл көктем де есіктен кіргенін байқамай қалыппын. Мен өз «көктемімді» сағынбағалы да, сезінбегелі де біраз уақыт өтіпті. Тек блогиададағы жазбаларды оқығанда ғана, осы бір маусымның адам баласына берері мол екені есіме түсті. Көктем! Қалқаман ақын айтқан «Қара жердің қайғысын сейілтетін...» көктем, Ақберен өрнектеген «Көктем, көктем… өзге көктем!.. жаңа дем…» көктем, Алмас Темірбай суреттеген «Әркімнің өзінің көктемі болатын...» көктем, Серікзат жырлаған «Тіршілік оянатын көктеме бұл...» көктем, Ербол Бейілхан жазған «Жаңартатын жандарды ертегі...» көктем, Толқын Қабылшаның қаламынан туған «Көктем сені күткен ем… дәрмені жоқ..» көктем… Қайсы бір күні Ұларбек ақынның «Түнгi ұйкымда тербеткен кiм, Сағыныш па, жаңбыр ма? Тым кешiккен бұл көктемнiң, Сертi бар ма тағдырға?» деген өлең жолдарын оқыдым. Ехх, біздің көктем биыл да кешігетін сияқты-ау… Жұмыста отырмын… Ой құшағында… Көктемнің құшағында…

Бесінші сыныпта оқимын. Мен ес білгеннен бері мақта егіп келген көкем 2002 жылы шала бүлінді. Ақпанда базардан орамадағы пленка мен қалбырдағы тұқым сатып әкелді. Орама пленканың салмағы 15-20 келі тартса, қалбыр ішінде 10000 дана тұқым бар. Сондағысы, под пленка қарбыз өсірмек… Под пленка деген сөзді түсінгенім болмаса, оның астында қарбыз қалай өсіретінін елестете де алмадым.



Көктемді күттім. Наурызды өткеріп болған соң, үйден 100 метр қашықтағы жарты гектар жер жыртылды. Тырма жүргізіліп, жүйек салынды.


Ауылдағы под пленка қарбыз егетін аз диханның бірі біздің үй болғандықтан, ет жақынды шақырып, жүйектің жалына тұқым салатын ұя қазып, әр ұяға қарбыздың екі тұқымынан тастап, үстін бір уыс топырақпен жауып, жүйек бойлата ұзынынан пленка жүргізіп, жарты гектар жерді екі күнде еңсердік. Шашым тікірейіп, қазандай басымды көтеріп, көптің арасында мен де жүрдім. Сәуір осылай басталды.

Арада 4 күн өткенде алғашқы өскіндер топырақты жарып шығып көріне бастады. Буланған пленканы шертіп жіберіп, шағылысқан күн сәулесін қолмен қалқалап, ұяшыққа үңілемін. Жап-жасыл өскіндер қылтиып тұрады. Көңілді қуаныш кернейді. Осы өскіндерден енді бір сексен күннен кейін салмағы 15-20 келі қарбыз пайда болатынына сенгің келмейді. Бірақ, болатыны анық…

Күннің көзі қыза түскен сайын, жер мен көкті бөліп тұрған пленка да топырақтың температурасын жандыра түседі. Өскін шыққан соң, апта уақыт өткенде суғаратын мезгіл де жетеді. Бас арықтың бойымен әр жүйекке су жайлап, пленка үстімен заулаған суға қарап, мәз-мейрам боламын. Пленканы әр екі метр сайын ағашпен тесіп шығып, суды жерге өткіземіз. Өскіндерге екі апта уақыт болғанда, ұзындығы бір метрлік ағаштың басына екі жүзді ұстараны байлап, әр ұяшықты бір-бірлеп тіліп шығасың. Қиындығы жоқ. Тесу мен тілу маған жүктелді.

Бірінші су беріліп, пленка тілініп, күннің көзі жерді жандыра түскен сайын, өскіндер де жапырақ шығарып, ұясына сыймауға айналады. Тілімдерді қолмен кеңейтіп, тағы да суғарды. Өскіндер жыртылған пленкадан қылтиып сыртқа шыға бастаған уақытта Құралайдың желі соғып, жаңбыр нөсерлетіп өтеді. Осыны күткендей-ақ, жер кебісімен, әр ұяшықтағы екі өскіннің әлсізін қайшымен кесіп алып тастайды. Мұны да мен орындадым. Артынша әр ұяшықтағы іріктеуден аман қалған өскіннің түбіне топырақ үйіп, пленкасын бастырып шығады. Бұл қарекетті ауылдастарды шақыртып ақыға істетті.

Өскіндердің жапырақ саны көбейіп, бес-алты құлақ болған кезде аммиак селитрасы беріледі. Ұяшықтағы өскінге бір қарыс жеткізбей үшкір сүйменмен жерді тесті. Тесіктерге бір ас қасық аммиак селитрасын құйды. Суғарды. Ересектер атқаратын шаруа. Тамырына азот барып, қуат алған өскіндер жайқала түсті. Пәлек жайып, бір жағына құлады. Гүлдеп, түйнек байлады. 25-мамыр келіп, оқу жылы аяқталып, мен алтыншы сыныпқа көштім. Бұл 2002 жылдың көктемі болатын.







Бүгінде...
Біз қарбыз еккен жылдан кейін Қаражантақтың тұрғындары мақтаны қойып, бірте-бірте қарбызға көше бастады. Қарбыз өсіру тек күнкөріс көзіне емес, кәсіпке айналып шыға келді. Қарбыз өсірмеу — ауылдан бөлектену деп қабылданатын болды. Жер жыртылып, тұқым топыраққа түсіп, қарбыз пісіп, камаздарға артылып, сатуға жөнелткенге дейін ауылдастарымның жатса да, тұрса да айтатыны тек қана қарбыздың жайы. Қолына кетпен ұстай алатынының барлығы наурыздан шілдеге дейін поляда.



Қаражантақтың жері қарбыз өсіруге қолайлы. Бас-аяғы 2 мың гектарға жуық аумақта қарбыз өсіріледі. Сырттан келіп, Қаражантақтың жерінде қарбыз өсіріп жатқан жұртшылық қаншама…
Бүгінде қарап отырсам, осыған дейінгі өмірімнің жеті көктемі «пленканы аяғыммен басып кетпейін, тесіп алып жүрмейін» деп қауіп етумен, жүйектен-жүйекке аттаумен өтіпті.

Дерек:
Қаражантақ елдімекені — Арыс қаласына қарасты Дермене ауылдық округінің құрамындағы ауыл. Көксарай су қоймасы мен Бөген су қоймасының ортасында орналасқан. Ауылда 100-ге жетер-жетпес түтін бар.



Ауылдың жанынан Арыс-Түркістан каналы өтеді. Егістікке қажетті суды осы Арыс-Түркістан каналынан алады.
1967 жылы пайдалануға берілген каналдың жалпы ұзындығы — 194 км. Канал — Арыс және Түркістан деп аталатын екі тармақтан тұрады. Арыс тармағы Арыс өзеніндегі Қарааспан су бөгетінен басталып, Бөген бөгеніне құяды. Ұзындығы — 51 км. Секундына 15 м3-ге жуық су өткізеді. Түркістан тармағы Бөген бөгенінен басталады. Ұзындығы — 145 км- ге жуық,

Сағат тілі зырғыған сайын, жүрегім аузыма тығыла береді.  Әр секунды мен үшін өзіме деген ыза мен өкпені арттыра түседі. Қаншама қысылтаяң сәттерде өзімді алып шығар табандылығым мен жанкештілігім қайда кетті...?

Өзіңді түсінбейтін адамның қасында болудан артық жалғыздық жоқ ©

Өмірде жалғыздықтан асқан қасірет жоқ шығар. Себебі жан дүниенің жалғыздығы адамды түрлі ойларға жетелейді. Көбіне адамдар жалғыздықтың салдарынан өмірден түңіліп, өз-өзіне қол жұмсап, не өз ішіне тығылып депрессияға түсіп кетіп жатады… Алайда жалғыздық әрдайым ондай болмайды екен!
Мен осы аптада әдемі жалғыздықты кездестірдім…

Оның есімі — Жеңіс.

Жеңіс — суретші. Ол таң атқаннан кеш батқанға дейін өзінің шеберханасында…






Осындай әдемііі түрлі-түсті бояулармен… Кенеппен… Өз ойымен… Жалғыз…

Жеңіс өмірде жалғыз емес. Достары бар, жақындары бар… Бірақ ол шеберханасында, өзінің түрлі-түсті әдемі әлемінде, өз ертегісінде жалғыз.

Жеңістің өз ертегісінде жалғыз болуының бір себебі бар. Ол бақытын Жеңіссіз тапқан бойжеткен.

Ерекше көктемгі тақырып іздеп жүріп, мен осы жігіттің сол бір жиырма бесінші көктемін салып жатқан сәтінің үстінен түстім.









Суретте «жаңбыр» осындай лактың көмегімен салынады.

Жеңіс Нұртасұлының «Жиырма бесінші көктем» картинасы, кенеп, майлы бояу, 2014 жылдың көктемі

Жеңіс өзінің емес, өзгенің бақыты болып кете барған сүйіктісіне арнаған бұл картинасы жайында:
— Өмір қызық қой. Мәңгі бірге болатындай болып жүресің де… Бір уақытта ол жоқ болып кеткенде жаның қаңырап қалғандай болады. Тағдырыңа жазылғаннан қашып құтыла алмайсың дейді ғой. Өмірде қосылатын да, қосылмайтын да шын ғашықтар бар. Мен бұл картинаны жиырма бес жасымда өзіне қатты ғашық еткен бойжеткенге арнадым. Алайда біз бір бола алмадық…
Мына картинаға мән беріп қарасаңыз көөөп нәрселер көре аласыз. Адамдар, қала, көктемгі нөсер, түрлі-түсті гүлдер, үйлер, машиналар… бәрі-бәрі бар. Тек көре алу керек.
Негізгі акцент картинаға қараған сәтте бірден көзге түсетін екі ғашыққа түсірілген. Жандарынан қолшатыр ұстаған жалғыз қыз өтіп бара жатыр. Ол өмірде махабаттан басқа жалғыздықтың да бар екенін еске салады.
Жоғарырақ қарасаңыз нешетүрлі гүлдер көресіз. Біреулер оларды ағашта өсіп тұрған гүл деп ойлар. Жо-жоқ, ол көктемнің лебі. Гүлдеу, бүршік ату, құлпыру деген мағынаны береді. Байқап қарасаңыз гүлдердің арасында көктемнің ең әдемі гүлдерінің бірі «сиреньді» көре аласыз.
Көктемгі нөсер… Жаңбыр деген нұр ғой. Менің ойымша ол екі жасты бір қолшатырдың астына кіргізіп жауып тұрған нұр. Сонысымен картинаға романтика беріп тұр. Өзім жабырдың астында серуеңдегенді жақсы көремін. Бұл картина менің өмірімнің бір сәтінің көрінісі. Мәңгі осылай болғанда деген арманға толы туынды...