Блогер Эльвира Ерғалина жасырын камерасымен тағы да видео түсіріп келді. Бұл жолы көше жағалай алақан жайып отырған қайыршыларға барыпты. Әшейінде тізіліп отыратын сұраншақтар дәл сол күні жоқ боп қалыпты. Тек қазақ кемпірі ғана отырған көрінеді. Ол кемпірді әңгімеге тартып көрген. Көрген де, аяныш сезімінен арылған. Ой, біз неге бәрін айтып беріп жатырмыз, одан да өзіңіз көрсеңізші видеодан

Қайыршылық кәсіп пе?

Кеңес заманынының оқулықтарында Лениннің келесі оқиғасы баяндалатын: Көсем түрмеде отырған кезінде, үзеңгілес жолдастарына құпия хат жолдайтын. Әрине оған қалам-сия берілген жоқ. Сондықтан ол сияның орнына сүт пайдаланған. Ақ қағазға сүтпен жазса — ештеңе көрінбейді. Оны оқу үшін қағазды сәл қыздыру керек.

Мен сүттің қоректік функциясынан бөлек, тағы қандай салаларда және қандай мақсатта қолданылатынын іздеп көрдім. Сөйтіп, төменде ұсынылған келесі қызықты деректерге тап болдым.

Тұрмыста

Төркініңізден келген сүйікті фарфор тәрелкеңіз жарылып кетті ме? Бұны сүттің көмегімен қалпына келтіруге болады. Тәрелкені кәстрөлге салыңыз, оған сүт құйып, жай отпен 45 минуттай қайнатыңыз. Сүттің құрамындағы ақуыз — ұсақ жарықтарды бітеп тастайды.

Өңі кете бастаған күміс қасық-шанышқыларыңыз болса, оларды да «жаңалап» алыңыз. Ашыған сүтке батырып, жарты сағатқа қою керек. Сосын жылы суда сабындап жуып, жұмсақ шүберекпен мұқият сүрту қажет.

Сүтпен киім-кешекті де тазартуға болады. Лакталған былғарыдан жасалған бұйымның (аяқ киім, сөмке, әмиян) өңі кете бастаса, оған сүт жағып, кепкеннен кейін жұмсақ шүберекпен сүру керек.

Түсті киімге дақ түскенде, киімді бір түнге сүтке батырып қою қажет. Ертең шығарып, жуып аласыз — болды.

Халық емдері

Ана сүті емдік мақсатта да пайдаланылады. Көз қызарғанда, ісігенде, көзге инфекция түскенде ана сүтімен шаю керек. Көзді тазалаудың екі жолы бар — мақтаны сүтке малып сүрту немесе тамызғышпен тамызу.

Сонымен қатар, құлақ ішіне түскен инфекцияны ана сүтін тамызу арқылы, тамақ ауырғанда ана сүтімен шаю арқылы жазуға болады екен.

Теріні жасарту, косметология

Сүтпен жуылған шаш жұмсарып, оның қалыңдауына, қайызғақтың арылуына сеп болады. Әрине, бұл жерде жасартқыш сұйықтық дайындауда тек сүттің өзі ғана емес, оған жұмыртқа, бал, ұн қосылады. Нақты рецептісі пен оны қолданудың әдіс-амалдары қажет болса — іздеу жүйелеріне жүгініңіз.

Жануарлардың сүті тері үшін де пайдалы екен. Мысалы, ешкі сүті терінің қартаюын бәсеңдетіп, тіпті регенерациялық қасиетке ие дейді. Нардың (бір өркешті түйе) сүті теріні ылғалдандырып, жұмсартады.

Косметологтар аңыздарда айтылатын Клеопатраның сұлулық құпиясы — жылы сүтке шомылудан деп түсіндіреді. «Бір литр сүт пен бір қасық балдың қоспасымен аптасына 2 рет жуыныңыз. Таңғаларлық нәтижесін көп кешікпей көре бастайсыз», — дейді мамандар.

Ал теріні тазартуға сүзбеден, айраннан немесе қаймақтан жасалған маска пайдалануға болады. Сүтті косметологияда қолданудың осындай және басқа да тәсілдері жетерлік.

Сән әлемінде

Неміс модельері және биологы Анке Домаске (Anke Domaske) кезекті киім үлгілерін сүттен жасап шығарды. Ол материал ретінде ашыған сүтті пайдаланған. Түрлі эксперименттердің нәтижесінде сүттен — казеин деген зат бөліп алды. Осы ақуыздар массасынан Анке талшық, ал талшықтан мата шығарды. Осылайша оның қолынан сүттен жасалған әйелдерге арналған жазғы киімдер коллекциясы жарық көріпті. Сүттен жасалған мата қолға ұстағанда жібекті еске түсіреді екен.

Былтыр Анке Домаскеден үлгі алған өзіміздің оралдық жігіттер Atameken Startup Weekend байқауында сүттен мата өндіру жобасын ұсынған болатын. Олар неміс модельерінің бастамасын Қазақстанда іске асырмақ.

Сүттің қасиетін ерекше бағалайтындардың бірі өзіміз — қазақтар. Үйге кірген жыланның басына ақ құю — жамандықтан аулақ болудың белгісі. Сол секілді Сенегал мен Гамбияда да ұқсас ритуал бар екен. Ерлер ұлттық күресу сайысына шығар алдында сүтке шомылады екен. Бұл оған күш-қуат береді-міс. Ендеше сүттің осындай энергетикалық һәм практикалық қасиеттері өмірімізде кеңінен қолданыла берсін.

Посттағы ақпараттарды жазуға uhodzavolosami.com, lady.novostiua.net, moloko.cc, bibliotekar.ru, kakun.ru, nevozmozhnogo.net секілді ресурстар көмек болды.

Париж. Көздің жауын алатын керемет қала деп әсте айта алмас едім. Кәрі құрлықтың өзі сияқты кәртамыс қалалардың қай-қайсысынан айырмашылығы жоқ. Дәл сондай ирелең-ирелең, тас төселген тар көшелер. Бір адам әрең сиятын шағын балкондары бар орта ғасырлық үйлер. Одан қалды жылдардың иісі сіңіп қалған кішкентай ғана аулалар.

— Оп! Т! Байы-Мәйіт! — деді ғой, тарақан Миша ашуланып.
— Иә, не боп қалды? — деді ғой, тарақан Талғатыш таңданып, таңдайы кеуіп, таңғажайып түсінен шошып оянып.
— Өй, мына сөкілер жиналып қалыпты залға. Тыныштығымыздың шырқын шырқ қылатын болды ғой.

Тарақан Миша мен Талғатыш еден жалаған күйі залға жетті. Залда «он алты жастағылар» толып, бықсып отыр екен. Бір кезде қоңырау қағылайын деп еді, ондай зат жоқ қой. Есік те қағылған жоқ. Төртінші қабат қой. Есік те ашық. Бұрыннан ашық. Тағы бір екі-үш қыз кірді үйге. Кіре берген кезде бұл қыздар дәліздегі жыртық-мыртық әбөйларды көрген де шығар. Тарақандардың жилкомплексі бар төлетте. «Нәжіс карпарейшін» жыртық ақсионерлік ұйымының меншігіндегі зәулім үйлер ғой. Сол тарақандар ғылыммен айналысып жатыр. Дәліздегі әбөйларды да жыртып әкеткен солар ғой. Том-том кітаптар шығарып жатыр кәсіпкерлері.

Бұл — Рәпшәннің үйі ғой. Өзбешкі емес. Қазақтың қара сопақ баласы ғой. Алматыда бір көліжде оқып жатыр. Жексенбі күні Алматыға жол жүретін болғасын осы сенбіде кешкі уақытта мини-бешір жасап жатқан түрі ғой. Рәпшән өзі аты шыққан жігіттердің жартысы. «Пәдиез қайраткері» атағы да "құр бекер емес" емес. Қап-қара болса да, мықырдың қыздары келді ғой үйіне. Ағасы «Ауған» арғы бөлмеде жатқан шығар демалып, болмаса көшеде дала кезіп жүрген де шығар. Інісі Ринат пен тағы бір ойнап жүріп туып алудан дүниеге келген екі жүгермек бар. Есімдерін қой знает. Тәтесі Айнаның тірі екенін білмеймін. Әйтеуір, пәдиезде аты аталады да жүреді. Шешесі үйінде болған шығар бас-көз-құлақ-аяқ боп.

Не керек, көп созылып кетті ғой. Сонымен бешір болып жатыр. Бұл үй ғой, Алматыдағы Абылай хандағы кілті бар қаталары дейсің бе?! Рәпшәннің шешесінің көзінше… Олай бұл жолы болмайды ғой, ойбай! Алматыда болса үш сәрі. Жастардың бір(әз(і)ғандары) зінә жасайды ғой ауылдағы қазыққа байланған есектер секілді. Бұлар әншейін тамақты опырып отырып, осырып отырып, өтірік әңгімелерден жіберіп, түрсиіне жіберіп, сілекейлері ағып, соңында би билеп… Міне, осы би билеп жатқан тұста көхнәдан тарақан Миша мен Талғатыш «бірәттарын» жинап келеді ғой ше…

Кейбір бірәттарын Рәпшәннің бірәттары езіп жатты. Бірақ Миша мен Талғатыш өпітті, істәжді тарақандар ғой. Пінсиәда жүр дейді «Боқшылар» піртиәсінің қырттияшылары. — Қарындас, сізбен билеуге рұқсат па? — деп, жынтілмендік жасайды тарақан Миша өзінше. Енді орыстың тарақаны ғой. Үшінші қабатта мент Вадим тұрады ғой. Тарақан Миша кезінде сол жақта қірөшепкі үйлерде тұрды ғой. Жағдайы жақсарып, «Нәжістен» үй алды. Көлік мінді. Арнайы көлік қоятын орындары да бар үй жақтарында. Жә, ләп-ләп! Сөйтіп, Айкамен ба, Микамен ба, билей бастады. Тарақанның есінде жоқ. Бидегі қыздардың бәрі бірдей көрінді ғой. Бірдей болмай ше, саны жалтырап тұрса, иығы, көкірегі ашық болса, шашы жалбыраған болса, өлтіріп боянып, тірілтіп сыланып алған болса… деп кете береді, негізі. Бірдей боп көрінген.

Рәпшән барып «біздің үйдің тарақандарымен қалайша билеп жүрсіңдер» деп сұрағандай болды миы арқылы, кинодағыдай ше… Қыздар да мәз боп билей берді Миша мен Талғатыш тарақандармен. Кеш бітуге тақап қалған кезде екі тарақан қалған қалдық тамақтың бәрін үйлеріне әкетті. Сөйтсе, екеуі міссионер екен. Миша да мұрт бар, Талғатыш тағып алған екен. Қабырғаның бәрі боқ-боқ. Аяқтарының іздері ғой. Қыздар он-оннан қайтты. Бәсе, пәдиез пістес сасып тұр сыраға. Аюдың суреті салынған сыралардың қаушақтары жатыр сасып. Әй, қыздарға бәрібір екен болғаны да. Темекінің бішөктері де көп екен. Нас на қой ғой, лас! Қыздар тарақандармен сүйіскен бе, пәдиездің бәрі нәжіске айналды. По қой екен ғой «он алты жастағыларға». Лижбі билейтін жер, опыратын тамақ, осыратын кеңістік, аз(дап)ғ(р)ы(қт)нд(айтын) әдет пен әрекет болса болғаны, жетікілікті… Әй, Рәпшәннің тарақандары-ай!..

Эй, жалған дүниені жалпағынан басқан быраттар! Мына бауырларың арағы мен қарағы, анашасы мен тамашасы көп дүниеде не көрмеді дейсің? Сонау барыс жылы бақырып туған сабаздарың биттеп те көрген, ит жеп те көрген. Биттегенімді айтып позор болатын жайым жоқ, ит жегенімді айтайын.
Жоғарғы оқу орнын кішігірім дипломмен тәмамдап, «енді арағым мен тамағыма ақшамды өзім табайын» деп жүрген кезім болатын. Сандалып үш ай қала кездім де, бір күні бұрынғы рөмкелесім шақырған соң алыс ауылдардың біріне мұғалім болуға тартып отырдым. Жартысы орыстар мен хохолдар, қалғаны русохохолообразный қазекемдер тұратын кәнігі деревня екен. Мектеп директоры да «негр» деген лақап аты бар кәдімгі сары қазақ. Дегенмен, ауылдықтардың тілдері орыс болғанмен, жөн-жосықты білетінге ұқсайды. Алғаш барған күні-ақ мені өзен жағасына қонаққа шақырды. Алқа қотан отырған жігіттердің ортасына жайғаса беріп едім, Миша есімді «старшактары» бір щеголга «әкел малды» деді де, маған қарап қолқа салды: «Ал, Асеке, құдайы қонағымызсың, бер батаңды!» Қуанып қалдым. Қолымды жайып жіберіп, «Әумин десең, міне бата...» деп, бастап жібердім. «Әрбір үйде той болсын, жегендерің қой болсын» деген жерге келгенде ғана алдымда байлаулы жатқан алабайдың семіз күшігін көрдім. Көрдім де… Сасқан жоқпын. «Қой болмаса, ит болсын, всегда дружно жить болсын!» деп, бір қайтардым. Бәрі риа болды. Ырқ-жырқ етіп, арақ іштік. Владик, Серега деген жігіттер, «біссіміллә» деді де, Бобикті мауыздап, астың қамына кірісті. Пақырлардың жартысы отырып келген бе, сөздерінің көбін ұғар емеспін. Миша бір щеголға «Магазга барып, по питихатке 2 литр ал. Баблосын потом береміз. Все по пониятием.» деп, тапсырма берген сәтінде көп нәрсені түсіндім. Түсінгенімнің бірі — олар арақты «литр» дейді екен. Яғни, 0,5 деген түсінік жоқ, бірден литр! Менің сондағы бар қорқынышым қайнап жатқан қара қазанда болды. Мыналар қуырдақ піскен сәтте Бобиктің басын әкеліп тағы бата сұраса не қылмақпын? Дегенмен, мен ойлағандай болмады. Ас пісем дегенше, біз де бір қараға жетіп қалдық. Масайдық. Қалған «литрлерді» қара етпен закусить етіп, Бобиктің жаны жаннатта болуы ішін алдым өзім. Эх, қайран Бобик…
Мен ол ауылда бір жыл ғана шыдадым. Сол бір жылда жүздеген «литрлер» мен абыройымды тауысып үлгердім. Енді ше?! ДШ мен еңбек пәндерінің «учителі» емес, «магаз» иелері мен иттердің мучителінен басқа не күтіп едіңіз? Бірақ мені сонша қатігез, тасжүрек деп ойламаңыз. Қазір арақ ішкен сайын қыңсылаған үндері мен қансыраған түрлері жадымда жатталып қалған төрт Шарик, үш Тузик, екі Рекс, екі Алыпсоқ, Бобик, Белка, Құтжол, Лайкаларды қимастықпен еске алып тұрамын.
Р.S: Менің санамды әлі күнге дейін Бобиктің бейкүнә рухы кезіп жүр…

АУЫЛЫМ МЕНІҢ

Ауылым менің,
Сыр елім менің, жыр болған,
Егіз жүрегім алыста жүріп туысқан.
Қорқыттың күйі тілдесіп мұңмен,
Кей-кейде, жаныммен менің ұғысқан.

Теледидар бағдарламасын жүргізушісі:
-Роботтар қалай көреді? Осы сала бойынша сарапшы RUR пьесасының кейіпкері Алквист (архитектор) ғалымнан сұхбат алайық.
Студия қонағы тележүргізушіге қарама-қарсы отыр. Жасы 60-тан асқан дөңгелек жүзді, төбесі тақыр, самайында шаштары ағарып сиреген қарт. Көздері қалың қас астында, бетіне салмақ беріп тұрған мұртының екі шетінің ұштары тік кесіліп, ұртын жабады. Үстінде зертханалық ақ халат, омырауындағы оң жақ қалтадан блокнот ұшы көрінеді, қасында қыстырылған қаламсабы бар. Халаттың жалпақ қайырылған жаға астында галстук тағылған көйлегі көрінеді.
Бүкіл сырт бейнесіне қарағанда зертхана аумағынан кетпегендей әсер қалдырады.
Тележүргізуші:
-Уақыт бөліп, студиямызға қонаққа келгеніңіз үшін алғыс. Көрермендерге таныстырып кетейін. Атыңыз қиын екен. Алквист. Атыңызды кім қойды?
-Карл Чапек, 1920 жылы өз пьесасының кейіпкері ретінде ойлап тапты.
-1920 жыл болса, 93-тесіз ғой, жас көрінесіз?
Алквист:
-Фантастика жанрының классикалық шығармасының кейіпкері болғандықтан кәрілікке, уақытқа тәуелділік жоқ, -деді де, өзіне осы жайт ұнады ма, әлде әдеті ме, белгісіз, саусағымен мұрт үстін сипап қойды.
-Әкеңіз Карл Чапек сіздей кейіпкерден басқа сол пьесада алғашқы рет қолданылған жаңа сөз -«робот» дегенді дүниеге әкелді емес пе? Содан бері адам алмастырып, оның атқарған жұмысты орындап жүрген машиналарды робот дейміз ғой.
-Дәл солай.
-Бүгінгі тақырыбымызға келсек, Алквист мырза, машинаны қалайша көруге, үйретуге болады? Киноларда көрген кибермашиналардың мүмкіншіліктері қазіргі дүниеде бар ма екен? Бар болса, қалай іске асырылған?
-Қазіргі кино іші- электро-био-механикалық роботтарға толы. Олардың «жасанды түйсіктерінің» саралау мүмкіншілігі –математикалық модельдеу.
Жүргізуші қонағының сәл кідіргенін пайдаланып, ойын үзіп:
-Тақырыбымызға жақындайық. Менің қолымда сурет тұр. Осы суреттердегі бейнені робот қалай таниды?
Жүргізуші қолындағы парақты үлкейтіп, онда салынған абстракты суретті теледидар бетінен көсетті.
Телеоператор телеобъективі Алквистке ауысты:
-Тура бірден жауап беру қиын -ақ. Мысалы, осы суреттегі бейнені сіз ителлектуальді машина-адам бола тұра, қалайша бейнені анықтап отырсыз?
Жүргізуші «жауабын білсеңіз, өзіңіз жауап беріңіз» дегендей, екі қолын екі жаққа жайып, ишара білдірді.
-Жауап бере алмадыңыз. Өйткені, сізге үйреншікті іс-әрекет — көру, салыстыру, ой қорыту. Бейнені тану дегеніміз –түйсігіңізде сол бейнені қайта құрастыру дегенді білдіреді. Мысалы, төртбұрыш пен үшбұрыштың айырмашылығы неде?
Жүргізушінің бет жүзі жадырап кетті:
-Сіздің не айтқыңыз келгенін түсіндім. Мәселен, ұшбұрыштың түр-түрі де көп қой. Бірақ үшбұрыштың негізгі қасиеттері маған белгілі. Сондықтан үшбұрыш бейнесі қандай да болсын, оны басқа геомериялық бейнелерден бөліп аламын.
-Сіз дұрыс ұқтыңыз. Роботқа көз алдындағы бейнені танытып үйрету үшін математикалық әдістерді қолданамыз. «Неліктен математика?» –десеңіз, оның жауабы роботтың басқару бөлігінде. Роботтың басқару бөлігін, қызметін электронды есептеуіш машина (ЭЕМ) атқарады.
Роботқа көру мүмкіншілігін беретін цифрлы камера, одан цифрлы сурет ЭЕМ жадысына түседі.
-Сіз қазір цифрлы сурет туралы біраз мәлімет бере кетсеңіз.
-Цифрлы сурет нүкте -пиксельдерден құралатыны ешкімге құпия емес. Пиксельдер үлкендігі 0,1-0,3 мм. Әр нүктенің түсі, осы нүктелердің жиынтығынан тұратын көріністі айқындайды. Нүктелер жиынтығы реттелген. Нүктелер бірінен соң бірі тұрып, қатар түзейді. Қатарлар бірінің астына бірі түсіп, суреттің биіктігін құрайды.
Жүргізушінің түсініктемесі:
-Құрметті көрермендер, бұл жерде суреттің енін не құрайтынын түсінген шығарсыздар? Суреттің енін қатардағы нүктелер саны анықтайды.
Алквист өз түсініктемесін жалғастырды:
-Кез-келген түстің реңін негізгі үш түстен құрауға болады. Қызыл, жасыл, көк ағылшынша «red, green, blue», -деп жазылғандықтан нүкте түсі «RGB»-мен анықталады. RGB түстерінің реңі нақты көрсетілген палитра құрайды. Яғни, түстің реңі нақты санмен анықталады. Түсті үш негізгі түстен құрауға болатындығын атап кеткенмін. Кері әрекет жасауға болады, түстің реңін анықтайтын санды үш түстің қанықтылығын көрсететін сандарға арнаулы ережемен жіктеуге болады. 255 саны көк түсті, 65280 жасыл түсті, 16711680 қызыл түсті білдіреді. Ақ түс 16777215 санымен анықталады, яғни, біз қарасырып отырған RGB палитрасында түстердің реңі 0… 16777215 санның арасында. Адам көзі 2000000 түстің реңін ажыратады деуге болады. 16777215 саны 2000000 санынан әлдеқайда көп. Егер камераның оптикалық мүмкіншілігін және бейнені пиксельдерге бөліп көрсететінін елемесе, робот көзі адам көзінің көру қабілетімен салыстырсақ, роботтың көру қабілеті артық.
Жүргізуші Алквист ойын қорыта:
-Робот бүкіл бейнені тек сандар тізбегі ретінде көреді. Сандармен жұмыс істеу жолын бәрімізге белгілі математика ғылымы айналысады.
Сонымен, математиканың қандай септігі бар?
-Роботтың басқару бөлігінің жадысында сурет сандар тізбегі ретінде сақталады. Осы жайтты сіз сөз ете кеттіңіз. Суреттің ауданына байланысты нүктелердің саны миллионнан ондаған миллион болуы мүмкін, яғни сонша санды ЭЕМ өңдеу қажет. Қаншама ЭЕМ есептеу мүмкіншілігі күшті болса да, суретті өңдеуге уақыт қажет. Сол себепті суретті құрайтын нүктелердің санын азайту амалын қарастырамыз. Бейне элементтерінің контурын бөліп қарастырамыз.
-ЭЕМ жадысына бейненің тек контурларының цифрлық суреті жазылды. Контурдағы бейнені робот түйсігіне қалай жеткізуге болады?
-Математикалық саралау әдістерін қолданамыз.
-Сіз жалпылап жауап беріп отырсыз. Бейнені құрайтын контурда сызықтар бар делік, сызықтарды басқа контурды құрайтын түзу емес қисық жерлерінен қалай ажыратуға болады?
-Жауап бермес бұрын математиканың бөлігі -сандық әдістерге анықтама берейін. Сандық әдіс дегеніміз -элементарлық іс-әрекеттерді сандарға қадам-қадам сайын қолданып, белгілі бір қадамда жуықтап нәтиже алу жолы.
1962 жылы Поль Хаф сызықтарды суреттен бөліп алу үшін сандық әдіс ұсынған.
Математикалық сандық әдіс «Хаф түрлендіруі» атауымен белгілі. Түзу сызықты анықтайтын екі сипатты: бұрыштық коэффициентті, дербес мүшесін бөліп алу үшін элементарлық, яғни қарапайым іс-әрекеттерді бірнеше мың рет қайта-қайта орындаймыз. Әдіс қарапайым болғанмен нәтиже береді.
Жүргізуші қолсағатына көз салып жіберіп:
-Алквист мырза, сіз бүгін жалғыз келген жоқсыз. Тәжірибелі роботыңызды шақыруға уақыт келді.
Алквист, қалтасынан шағын басқару пультін алып шығып, ондағы батырманы басып қалды да:
-Қарсы алыңыздар «Нөмір бесінші».
Роботтың темір кеудесі биіктігі жарты метр, дөңгелегі бар жәшікке бекітілген. Төменгі жағынан жоғары қарай жуандап, иық болып бітеді. Шар тәріздес буындарына екі қолы бекіген. Жасанды қолдың үш бөлігі бір-бірімен дискілі топсамен жалғасқан. Ең соңғы буында, буынның осі бойынша 360 градусқа айналатын үш тісті, тістеуік тәріздес саусақ. Екі көздің ісін атқаратын аспап: екі иықтың дәл ортасында «т» әріпіне ұқсас тіреудегі телекамера объективтері. Роботтың құлағы –микрофон, оң жақ иығында бекітілген, дыбысты жақсы қабылдау үшін иық үстінен 3-4 см жоғары орнатылған.
Алквист:
-Роботқа тапсырма берейік. Бейнені қалайша жақсы танып-көретінін сынап көрейік. Қағаздың парағына геометриялық фигуралар салыңыз. Робот болса, парақ бетіндегі геометриялық фигураларды атап береді.
Жүргізушіге көмекшілері қара түспен жазатын маркер және жазуға арналған парақ беттерін әкеліп берді.
Жүргізуші орнынан тұрып роботқа парақ бетті ұсынды. Робот пфрақты екі жағынан ұстап алып, телекамералар объективіне жақындатты да, зың-зың еткен дауыспен:
-Парақ бетінде сызық сызылған. Қағаздың төменгі жағынан сызық он алты градус көлбей жүргізілген. Ұзындығы 10 см 2 мм.
Жүргізуші:
-Тамаша! Сынап көру үшін геометриялық фигура емес, «сызық» салғанмын. Сызықты жай ғана ажыратып қоймай, оны сипаттап берді, -деп робот жанына тұрды. Кадрда тележүргізуші, робот, Алквист тұр.
Телеоператолар артында тұрған режиссер көмекшісі телебағдарламаның уақыты аяқталғанына белгі берді. Жүргізуші белгіге бағынып:
-Алквист мырза, телебағдарламаға уақыт тауып келгеніңіз үшін сізге өз атымнан және көрермендер атынан көп алғыс білдіремін. Бүгінгі бағдарламаның соңы келді. Аман-сау болыңыздар. Эфирде жүздескенше.

Қолыңызға қаламсап және бір парақ бет алыңыз. Тік бұрышты ұшбұрыш берілген. Гипотенузасын с, сүйір бұрышына іргелес жатқан катетін а, қарама-қарсы жатқан катетін b деп белгілейік. с -гипотенуза мен а –катеттінің арасындағы бұрышты белгілейік.
Салып шықтыңыз ба сызбасын?
Осы үшбұрыштан синустың екі мәнін таба аласыз ба? Анықтама бойынша гипотенузаның с-ның b –ға қатынасы синустың мәнін береді. Бұл бірінші синустың мәні болды. Екінші синустың мәнін қайдан аламыз?
Гипотенуза, яғни, с-ның а-ға қатынасы екінші синустың мәнін береді. Гипотенуза с және b катеттері қосылғанда пайда болған бұрышты қарастырдық.
Өйткені, тік үшбұрыштың екі бұрышы да сүйір. Дәл солай, әр бұрышқа қатысты косинустың да мәнін тауып аламыз.
Егер катеттерінің ұзындығы бірдей, яғни, тең болса, тангенс мәні 1 тең. Бұл жағдайда тік үшбұрыштың қай бұрышынан қарастырса да бәрібір. Синус, косинус, тангенс бұрышы дегеніміз -градус немесе радиан бұрышы емес, өлшемсіз сандар. Олар үшбұрыштың қабырғаларының екі сүйір бұрышына қарасты қабырғалардың өзара қатынастарын білдіреді.

Тригонометриялық шеңбердің алу жолын қарастырайық.

Декарт жазықтығының санақ басына центрі сәйкес келетін шеңбер сызамыз. Тік үшбұрыштың бір сүйір бұрышын шеңбер центрне тіреп, гипотенузасын шеңбердің радиусы ете 36о градусқа айналдырғанда, үшбұрыштың катеттерінің ұзындығы өзгергенін байқаймыз. Әр градусқа сәйкес синустың, косинустың, тангенестің мәнін есептеп аламыз. (каттеттері шеңбер ішінде қалатындай етіп айналдырғанда).

Тригонометриялық шеңберіміз дайын. Шеңбер бойында синус, косинус, тангенс мәндері көрсетілген.

Тригонометриялық шеңбердің алу жолын түсіне білу -механика, электротехникадан қарастырылатын заңдылықтардың мәнін ашқанға мүмкіндік береді.