«Офсет баспаханасы»
Талдықорғандағы жар дегенде жалғыз баспа үйі. Газет те, кітап та, журнал да осы жерден шығады. Өмірде бір рет қателесетін электрик болса, одан кейін газет шығаратын инженерлер-ау(өз ойым) Бірақ, бұл жерде қатені түзетуге болады.
Кірген кезде тарс-тұрс аппараттың шуылы, дауысты басып тастайды. Қасыңдағы адамға бірдеңені түсіндіру де бір мұң. Бұған қарамастан жұмысшылардың көзінде, газетті шығаруға деген махаббаты көрдім. Жазудың бір сызықта орналасуы, бояулардың көрнекілігі, барлығы осындағы кісілердің еңбегі. Мен барғанда «Білім шапағаты» газеті шығып жатыр екен. Көз ілеспес жылдамдықпен минутына шамамен жүз шақты газет шығады. Сонсоң, оны орап, көлікпен поштаға жеткізіледі. Дəл осындай ретпен қолыңызға дайын газет топ ете қалады.
Менің жазғаным, орасан еңбектің бір пұшпағы ғана. Бұған дейін дизайнер-беттеуші, корректор, жарнама менеджері одан кейін журналистердің зор қарекетін қосыңыз.
Еңбекті бағалау қазақтың қанында бар. Маңдай термен шыққан газет, түптеп келгенде маңдайдың терін сүртуге де жарамай қалады. Көрсең көзің ұялатын жерлерден кездестіре қалғанда амалсыз қарның ашады. Қарнымның ашқанына емес қадірімнің қашқанына өкінем дағы… Ой бізден оны тараттық шешім шығару сіздерден.
Барлық әл.желіде соңғы уақытта көп талқыға түскен тақырып «Блоггерлер» туралы болды ғой. Мен де қалмай бірдеңе жаза салайыншы) жұрттан қалам ба ))))
Жалпы, өзім «Блог» туралы біліп, таныса бастағаныма көп уақыт болған жоқ. Бірақ блоггерлердің блогтарын оқып, сайттарымен таныса бастағанымнан бұл «белгісіз» сфераға деген қызығушылық бірден оянды. Ол не? Мақсаты неде? Не үшін? деген сан сауалдың жауабын таба алмай, өздерімен байланысқа түсуге жүрексініп, Гугл қариядан сұрап, әйтеуір ізденісте болдым. Оқыған сайын ұмтыла бердім. Ақыры, фейсбукте блоггерлерге достық жіберіп, барынша сол ортаға сіңуге тырыстым. Мектеп кезімнен күнделік жазған соң ба, бір жағынан түсіну, санама сыйғызу секілді процесстер жылдам-жылдам жүзеге асты. Нәтижесінде, осы Керекке тіркелдім. Алғашында, өзімше абдырап, «мұндағы қаншама блоггерлердің ішінде жоғалып кетем бе? Қолымнан келмесе қайтем?»-деген үрей болған еді. Кейіннен бар энергиямды жинап, кірістім. Дегенмен, керемет жазбалар жазып жүргем жоқ. Ойым шашыраңқы, жазуға келгенде бәрееен ұмытып қаламын. Сөйте-сөйте үйреніп те кетермін. Сараптамалар жасап, ашық пікір білдіріп, желікпе әңгімелерге ілесіп кетпей, жеке пікір қалыптастыру сынды дүниелерге үйреніп келемін. Оған «аға» блоггерлердің үлесі зор. Енді тақырыпқа көшсек... Блог туралы, Блоггер туралыәңгімелердің әбден тізесі шығып біткен, бәлкім жыртылып та үлгерген болар. Бірақ соны, ұмыттырып жіберіп, қайта қопарып, проблема шығарып, «Олар кімдер сонша? Не бітіріпті? Елге қандай пайда әкеліп жатыр? Ақша үшін сатылғандар!»-деген сыңайдағы топас сұрақтар мен әңгімелер жылда шығады білем. Әсіресе, Блогқұрылтай өтетін уақытта күшейеді)))) Ал, олар блоггерлер кей журналистер сияқты бір нәрсенің соңына жетпей аттандап шығатындар сияқты емес, нақты фактті алға тарта сөйлейтін, рейтингтің соңынан қуалай бермейтін, жеке айтарлары бар бір блогсфераның тұрғындары екенін мойындағылары, ой түсінгілері, түф, қабылдағылары келмейтіндей көрінеді.Ойым қаншалықты дұрыс?Сіздердің пікірлеріңіз маңызды мен үшін. «Пікірсіз қалған блог жетім» демей ме?)))) Мүмкін ойым қате болар. Сонда да көп дүниені мойындағысы келмейтін һәм жамырағат жандарды түсіне алмай кететін шығармын. Көптен ойымда жүрген еді, жазудың сәті бүгін түскен секілді. Алдағы уақытта Керектен алар керекті дүниелерім көп болатынына сенемін. :) :) :)
«Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде». Алайда, ауыра қалсақ, сырқатымызға шипа болар ем іздейтініміз анық. Көпшілік әдеттегідей емханаға барып, білікті дәрігерден кеңес алып, еміне шипа тапса, кейбір адамдар емші-тәуіптерге қаралуды құп көреді.
Бағдарламаның бұл шығарылымына еліміздегі емдеу тәсілдері «ерекше» емшілер қатысты. Орта білімі ғана бар Жүсіп атты емші адамдардан қан алу арқылы шипа жасайды. Ал Шымкенттен келген Берік науқастарды өзінің арнайы асатаяғымен, музыкалық аспаптармен емдейді. Ал Исфат есімді шаман дауылпаздың, будда кеселерімен ем жүргізеді. Өтеміс ақсақал ем үшін түйенің зәрін қолданады. Және оны студияда ішіп көрсетеді. Бағдарламаға бұдан бөлек дәрігерлер және діни өкілдер қатысады.
Бағдарламаның кезекті шығарылымын Еуразия бірінші арнасының эфирінен сенбі күні 21:00-де тамашалаңыздар!
«Құлақтан кіріп бойды алар, әсем ән мен тәтті күй» деген Абай атамыз әннің адамға берері мол екенін айтып кеткен. Қазір осы сөздің маңызы кетіп бара жатқандай. Бұрын көмейінен бал тамған әншілер ән айтқанда, тарихын қоса айтып, тыңдағанда әннің тұңғиығына шомылдырып бірде жылатып, бірде бақытқа бөлейтін. Əннің құдіреті ерекше ғой шіркін! Халқымыз түсінген осы құдіретті. Өміріміздің бөлшегі ұрпақ жалғаушысы бала дейміз. Əуен баланы тəрбиелеуде əннің алатын орны бір бөлек. Бала бесікте жатқанынан бастап əнмен тəрбиелеген. Ұйықтар алдында бесік жырын айтып құлағына құйып отырған. Жалпы пенденің тал бесіктен жер бесікке дейін өмірі музыкамен өрбиді. Олар жоғарыда айтқан «Бесік жыры», «Жарапазан», қыз тұрмыс құрғандағы «Сыңсу» «Жоқтау» тағысын тағы. Бұл дегеніміз бүкіл өміріміз осы жеті нотамен біте қайнасқан. Ал қазіргі әндер қай сапада тыңдалып жүр? Даңғыраған эстрада мен аңыраған шетел әндерінің пайдасы барма?
Бірде Әзілхан атамыз Баукеңнен қазақ әдебиетінің әскери тақырыпқа жазылған шығармаларға пікірің қандай депті. Сонда Баукең кез келген жазушы соғыста болмай-ақ, суық окопта жатпай-ақ, төбеден төнген бомбаның жаныңды суырып алардай боп шыңғырған даусын білмей-ақ, жаралы жер мен жаралы адамның ыңырсығанын естімей-ақ, дәрі мен қанның иісін иіскемей-ақ, үйде отырып шығарма жазуға болады. Ондай жазушы, жалпы білімі болғанымен, соғыста сауаты жоқ жазушы дейміз. Ал өзі сауатсыз шығарманың кейіпкері надан болып шығады. Сондықтан олар өзі бастан кешпеген ерлік пен батылдықты, үрей мен қорқынышты соғысқа қатынасқан адам сенетіндей етіп суреттей алмайды. Ондайлар тек өз оқығанымен естігендерінен шамасы жеткен мөлшерде қоспа жасайды. Міне әнде солай, оны тудырар кезде тарихына зер салмағандықтан ол даңғыраға айналады. Сазгер немесе ақын не туралы шығарып жатқанын сезінбегендіктен өтірік әндер пайда болады. Көпке топырақ шашпаймыз әрине. Бірақ кейбір әндер осы немқұрайлылықтың кесірінен болған қоспаны байқап қаламыз. Қазір ән қалай шығады әлқисса әншілер мал жинап жүріп бір ән жаздырады. Енді оған сөз керек. Ол үшін ақындарға жүгінеді. Әлгі ақын әннің ырғағына қарап, өз-өзін қинап әйтеуір бір шатпырағын жазып береді. Сезімге жүгінбеген жүректен шықпаған әнді орындаған әнші де құр айғайға басады. Ол халықтың жүрегіне жетпейді. Мүмкін бір-екі мәрте тыңдалар кейін «шаң басқан» архивтерден бір ақ шығады. Әлгі әншіні ешкім іздемейтін болады. Кейін дәл осы әдіс бойынша қайтадан ән жаздырады. Түбіне бойласаң нағыз ысырапшылдық. Тағы бір айта кетерлігі əннің тақырыбы. Продюсерлердің кінəсі ме, əлде əнді жазған ақынның білместігі ме. Соңғы кездері аты да заты да шатпырақ ақылға сыймайтын əндер шығып жүр. Мысалы Turkiss тобының «Мамасының баласы», Дəуір Сағындықовтың «Сұрағаның шанс па» əндері.
Баяғы әндер қалай еді?! Шәмшінің Ақанның әндері жүректен шығып халық арасына таралғанына міне ғасыр болды. Сонда да ол әндерді тыңдаудан халық жалыққан жоқ жалықпайды да. Оны орындаған әнші де ерекше тебіреніп айтады. Себебі ол әндердің тарихы болатын. «Тегі жақсының өзі жақсы» деген қазақ. Мысалы Ақан серінің «Балқадиша» әнін алайық. Бірде Ақан ел аралап жүріп лауазымы биік Ыбырайдың аулында болып жатқан шілдехана тойының дәл үстінен түседі. Серінің келгенін көріп халық дастархан жаяды. Алайда, Ақаның қасына отыруға жан адамының жүрегі дауаламайды. Ол кезде Ақан туралы алып-қашпа әңгімелер көп еді. Осындай жайсыздықта отырғанда, Қадиша: «Ауылымызға әйгілі сері келіп қалыпты, неге бірге қосылып ән шырқамасқа» дейді. Қадиша серінің қасына отырып қыз жігіттер ән шырқайды. Қадишаның ағалары болған жағдайды естіп, алып кеткісі келеді. Ақан оны жібергісі жоқ. Қадишада кеткісі келмеді. Осыдан кейін екуінде қимастық сезім пайда болады. Қадиша орнынан тұра бастағанда, Ақан қолына домбырасын алып осы әнді тудырған екен. Мұндай деректерді айта берсе өте көп.
Қорыта келе айтарым дәл осындай тегі бар, тарихпен шыққан әндерді таңдап оны жүрекпен сезініп айтатын болса. Ол ән сөзсіз халық арасынан орын алып, кез келген адамның жүрегінен жол тауып танымал әндер қатарына кіруіне мүмкіндігі молая түседі.
Әншілер ән таңдағанда осы кеңестерге құлақ асса екен.
Кейде болады ғой баратын жеріңе көлікпен емес жаяу барғың келетін. Осы жаяу-ақ баруға болады ғой. Бір уақыт ақша үнемдейін дейсің. Сөйтіп тазалау тротуар позитивімен кетесің. Асықпаай. Қарсы ұшырасқан елдің бəріне күлімсірегің келіп. Əнебір құттай киосктің самсасын жегің келіп. Қалтаңдағы қатқан пішінайды көгершіндерге үгітіп бергің кеп. Сол кезде бұтына жасыл колготки киіп алған семіз қыз да сондай фэшн боп көрінеді. Мына маңдайын əжім торлаған апай да сондай ажарлы, құдды фильмнің кейіпкері дерсің…
Осылай мамыражай көңіл күйде келе жатқанда міндетті түрде бірдеңе шығып қалады ə? Қой такси ұстап үйге зытайын, мына долы қатын бүкіл кайфымды бұзды.
P.S. Айтпақшы көшеде көпшілік көзінше баланы ұрмаңызшы.
4 сәуір күні Қазақ Гуманитарлық Заң Университетінде «Үш би» залында театрсүйер және өнерді бағалайтын студенттер үшін елордалық Қаллеки театрының шығармашылық кұрамымен танысатын мүмкіндік туды. Кешке қатысушылар ширек ғасырлық тарихы бар өнер ордасының көркемдік жетекшісі, Халық артисі, профессор, театр және кино режиссері Талғат Теменов, халыққа «Қасым» фильміндегі Қасым бейнесі арқылы танымал театр және кино актері Қуандық Қыстықбаев пен театр актері Қасымхан Бұғыбаймен кездесті.
Кеш басталмас бұрын қонақтар университет тарихынан мағлұмат беретін мұражаймен танысты. Өнер адамдары бір сұрақты да назардан тыс қалдырмай, театр мен кино төңірегінде ойларымен бөлісті. Қ.Бұғыбайдың қоңыр дауысымен көмкерілген әсем ән әуелете шырқалғанда білім ордасының студенттері өнер құдіретіне тамсанып, әсерге бөленді. Қ.Қыстықаев ақын Т. Айбергеновтың поэзияларынан сыр шертті.
Қонақтар кездесу соңынде дәстүрлі түрде суретке түсіп, қатысушылардың барлығын руханият ордасы — театрға шақырды.
Тағы бір K-Pop стиліндегі топ пайда болды — Black Dial (Блэк Дайл).
Ninety one продюсері Ерболат Беделханның інісі Есболат құрған топ. Алғашқы синглдары Сөйленің клипі кеше Гәкку арнасында жарияланды. Продюсерлерінің айтуынша өте қысқа уақытта, аяқ астынан құрылған топ.
Менің ойымша тым асығыс жасалған жоба. Дебют нашар деп бағаладым. Әуен де, сөздері де, топ мүшелерінің түрлері де тым жасанды, нашар, әуесқой.
Бүгінде ештеңеге таң қалуға болмайды, әлі талай еске аласыз ондайды, қысқасы, жұмаққа да, тозаққа да билет алмаған оңбайды… Былай ғой, үкімет бюджеттің бүйірін қампиту үшін о дүниедегі жұмақ пен тозаққа билет сата бастады.
Кейін шын дүниеге кеткеніңізде жұмаққа да тозаққа да сол билетіңізбен кіре қояды екенсіз. Бірақ әркімнің арына салды, күнә арқалағандар, жемқорлар, қылмыскерлер, билік дәлізіндегі улы кландар, жат діннің жетегінде кеткендер, тағысын–тағылар тозаққа билет алулары тиіс. Ал, Отаны үшін жанын пида етуге даярлар, патриоттар, халық қамын ойлаушылар, тағысын–тағылар жұмаққа билет алулары тиіс болатын. Құданың құдыреті, алғашқы аптаның өзінде ақ, жұмаққа деген билеттің бәрі сатылып кетті! Жоқ! Бәрін арам жолмен байығандар, шікірейген шенеуніктер, жемқор әкім–қаралар «оптом» сатып алып қойыпты! Шетелге қашып кеткен опасыздар да астыртын жолмен жұмаққа билет сатып алғандарын қайтерсіз? Жемқор министрлерің де тозаққа билет алғысы келмей, жұмаққа жол тартқысы келіпті… Содан, Премьер– министр таңертеңгілік жиында министрлерден:
–Тозаққа кім барады? –деп сұрады. Құлқындары жыбырлап, жұтып қойған бірді– екілі министр қол көтермеді. Тіпті, ешкім жөтелмеді.
–Бірдеңе айтайын ба? –деп қалды бір министр.
–Ия?
–Мұғалімдерге күштеп саттырайық!
–Мұғалімдер? ЭКСПО көрмесіне билет сатсақ, мұғалімдер, сайлау науқаны бола қалса, мұғалімдер, оларға обал емес пе?
–Мұғалімдер өмір тозағына үйреніп қалған дегенім ғой… Жұмақты жатырқап жүре ме деп…
Содан не керек, тозаққа деген билеттерді сатып алу қазақ мұғалімдеріне міндеттелді. Сол бейшара мұғалімнің бірі мен едім. Айлығымызды көтеріп жатқаны қуантады, тозағы несі? Мектеп директорына кірдім де:
–Кешіріңіз, мен тозаққа бармаймын! –деп салдым.
–Неге?
–Кісінің ала жібін атттаған емеспін, адал өмір сүрудемін, сотталмадым. Неге менің баруым керек?
–Сотталмасаң, сотталуыңа көмектесейік?
–Керегі жоқ!
–Тозақта отқа өртейтіні болмаса, ол жақты да көргенің жақсы ғой… Дегенмен…
–Не дегенмен?
–Тамағымды майласаң…
Қуаным кеткенім ай! Мұғалімдердің айлығын өсретін болғалы, мектепке жұмысқа қабылдау парасы екі есе өскенін білемін, ал, жұмаққа билет үшін пара алатын директорды көріп тұрғаным осы! Айлығымды қолына ұстатып, алыпсатар директордан жұмаққа билет алдым! Жұмаққа! Жылап тұрып, жұмақ билетін сүйіп сүйіп алдым!
Мынау, Алматыдағы автовокзал. Бұл жерде шеттен келген келімсек қайыршылар өріп жүреді. Қол жайып сұрағанда, жүрегің елжіреп бермесіңе болмай қалады. Сұхбат алып көрейін деп талпынып едім, ат тонын ала қашты. Құдды бəрі келісіп алғандай қастарына жолатпады.
Елден естуіміз бойынша, бұлар ауқатты тұрады екен. Бұған дəлел аузындағы мұқым тісі алтыннан. Шын мұқтаж болса сол тістерін сатып жұмыс тауып алар еді. Бірақ бұлар жеңіл жолды таңдады. Қазақтың дархандығын арқылы күн көріп жүр. Біздің жанашырлығымызды біліп жағдайларын барынша төмен көрсетеді. Жəне бұлар жəй жүрмейді. Қасына балаларын ертіп жүреді. Үлкені бар кішкентайы бар, жанынан тастамайды. Қарнына шүберек байлап алып, бала көтеріп жүргендей ұсқыны тағы бар.
Балалары осы қайыршылыққа сіңіп келеді. Олай дегенім, өткен кеткеннің қолындағы азық-түлігін көрсе жабыса жөнеледі. Оны көрген анасы тəрбие бергендей, кейіп танытып баласын соққыға алады.
Құранда садақаны алақан жайғанға емес, үйден шығуы мұң болып отырған адамға беру қажеттілігі ескертіледі. Сондықтан мұндай келімсектерді жарытқанша, садақаны да дұрыстап берген дұрыс-ау.