Мен жаяумен,
Жаяу Муса боламын,
Мен байырдан.
Мен жаяумын,
Аттыға еремін,-деп,
Тоңы айырылған.

Сыртым бүтін,
Ішім түтін мен бір жан.
Қашан ғана атар екен,
Біздің таң.

Жаяу жанды жаяулық,
Күнінен бұрын қартайтар,
Бөрі арығын білдірмей,
Сыртқа жүнін қампайтар.

Мақтануға шебермін,
Әп әдемі киінгем.
Бірақ, бірақ амал не,
Тойған адам ас іше алмас үйімнен.

Ашық, шашық күйім бар,
Суға кетіп құлағалы үйім бар.
Небір түрін тартып келем азаптың,
Маңдайыма жазылғаны осы да,
Өйткені мен Қазақпын.

Ақтауым менің қанатын жайып қалықтап,
Күн сайын өсіп келеді жәйлап анық бақ.
Шет жақта жүрсем өзіңе қарай асығам,
Ұштасқан тағдыр, шағала қиял шарықтап.

Ақмаржан қалам қанатым сенде бекіді,
Жаныңды тербер түнгі қаланың тек үні.
Теңізге төніп, еңкейіп тұрған ақ қалам,
Каспийде тұрған ғажайып жұмақ секілді.

Ақтауым әнім, арулығың маған керегі,
Ақ шаңқан үйлер баурыңда өрбіп келеді.
Арманымның толқыны шайқап тербеп тұр,
Көкжиектен көрінген аппақ кемені.

Төсіңде өрген ұл, қызыңменен мақтанам,
Ару қаламның сұлулығын сақтаған.
Мәңгілік елдің перзенттері деп білемін,
Дана халқымның үміт, арманын ақтаған.

Ақ арман қалам жаға жайыңмен мақтанам,
Қапыда қалма сұр қала, -деп күн қақтаған.
Кәусар ауаңды кеуде керіп бір жұтқанда,
Ойыңнан шығар асау теңізім, ақ қалам.

Киелі өлкем Маңғыстау ата мекенім,
Астанам Ақтау өзіңді мақтан етермін.
Дем алыс алсаң Ақтауға бұрың ат басын,
Көріп кет көзбен Ақтауым аққала екенін.

Көршінің қызы жер тепкілеп жылайды, сауда үйінен көрген 80 мыңның көлегін алмасам қатарластарымнан қаламын деп анасына жекиді. Мектеп бітіру кешіне ақша таппай, қызының көз жасына төзе алмай шарасыз көп балалы анада күндіз күлкі, түнде ұйқы жоқ.
Мектеп бітіру бүгінде түлектер үшін де, ата-аналар үшін де дүркіреген ұлы той. Мектептер бір-бірімен бақталаса қымбат мейрамхана, танымал асаба, шетелдік соңғы маркалы көлік іздеп шарқ ұрып жүр. Тоқсан біткенде сынып жетекшісі бала үлгерім табельіне қол қойдыру үшін таба алмайтын ата-аналар жыл соңында күнде мектепте: қанша қаржы жинаймыз? Сынып жетекшісіне нендей кәдесый береміз? –дегендей талқылайтын мәселелері аса маңызды. Түлектер үшін: қандай маман боламын? Қай оқу орнын таңдаймын? Сынаққа түпкілікті дайынмын ба? –деген сауалдар бүгінгі күн тәртібінде екінші орындағы мәселе, маңыздысы жігіттер смокинг, қыздар қымбат көйлек, әрлеуші маман іздеп сабақ оқуға қолдары босамайды.
Киім демекші сол салтанатты кешке екі сағаттқа жетер жетпес уақыттағы түлектер келбетіне қанша қаражат кетеді? Бірге есептеп көрейік. Қыздар үшін ең сәнді, соңғы үлгідегі жарасымды, салтанатты көйлек бағасы орта есеппен 30 мың теңгеден басталып, 100 мың теңгеден асып түседі, енді бұл көйлекке сай келетін аяқ киім қажет. Биік өкшелі, сәнді туфлилер бағасы 5 мың теңгеден басталып 30-40 мыңға дейін аспандайды. Make up -10 мың тг, әшекей бұйымдары мен қол сөмкесіне тағы 10 мың қосыңыз, бұл бағадан асып түспесе кемімейді. Сонымен 60-70 мың тг көлемінде қызыңыз салтанатты кешке ханшайымдай болып барады. Жігіттерге смокинг 30 мыңнан басталып 100 мыңның үстіне шығады, классикалық үлгідегі туфли 10-50 мың тг аралығында, галустуг немесе мойынға тақыштар, жейде қыстырғыштары секілді аксесуарларға 10-15 мың тг кетеді десек сіз ханзадаңызға 50-60 мыңдай қаржы жоғалтайын деп тұрсыз. Бұл тек орта есеппен алғандағы бағалар егер көйлекті тіктіртемін, брендтік бұйымдарды тағып, танымал сәнгерлер ұсынған үлгіден киінемін дейтін түлектерге аталған бағаға тек бір ғана бұйымын ала аласыз. Салтанатты мейрамханаға, танымал асабаға, сағаты 15-20 мың тұратын шетелдік көлікке жиналатын ақшаны қоспағанда тұрмыстық жағдайы төмен немесе көп балалы отбасылар қалай балаларын ханзада, ханшайым етеді? Бұл бізден бұрын психологтарды аса алаңдатқан сауал. «Соңғы уақыттағы суидцидтің көбейуінің себебі, жас жеткіншектердің қатарынан қалуынан, әлі өмірдің маңыздылығын түсініп болмаған жас жеткіншекке суидцидтен басқа амал қалмағандай көрінеді» -дейді мамандар.
Бір мектеп бітіру кеші осынша мәселе тудырып, тіпті өліммен аяқталуының себебі неде? Білім ордасы бұл сорақылыққа мұрындық болғаны қалай? Бір сағаттық кеш үшін бір айлық жалақысын шаша салатын ата-аналар неге сондай дарақылыққа барады? Әлеуметтік желілер арқылы бітірушілерге сауал жолдаған едік. Жалағаш ауданы түлектерінің жауабы қайран қалдырды. Бітірушілер 30 мың теңгеден жинап, атестатты мектептен алып, қатарластарының үйінде тойлайтын көрінеді. Ата-ана да қаржыдан қиналмайды, түлектер де алаңсыз, бастысы қауіпсіздік жоғары. Жақсы бастама, өзге мектептерге де үлгі етіп неге дәстүрге айналдырмасқа?
Көкейде сауал көп түйін біреу. Қарапайым атестат тапсыру рәсімін ұлан асыр тойға айналдырған қазақ балам мектеп бітірді деп ат шаптырып, бәйге берсе таң қалмаңыз.

19маусым күні Қызылордада облыс әкімі Қ.Көшербаевтың, «KAZAKH INVEST» ұлттық компаниясы» АҚ Басқарма төрағасы Біржан Қанешевтің және Байқоңыр қаласы әкімшілігі басшысының орынбасары Ольга Когайдың қатысуымен Байқоңыр қаласында кәсіпкерлік пен туризмді дамыту мәселелеріне арналған «Байқоңырда бизнес жасау мүмкін бе?» атты ІІ халықаралық интернет-форум өтті.
Сондай-ақ, онлайн режимде өткен форумға әлемнің 10 елінен: Ресей, Қытай, Ұлыбритания, Нидерланды, Әзербайжан, Израиль, Түркия, Финляндия, Дания және Қазақстаннан өкілдер қатысты.
Облыс әкімі интернет-форумды аша отырып, «жұлдызды қалашықтағы» бизнестің даму перспективалары туралы әңгімеледі. Сонымен қатар қазіргі таңда Байқоңыр қаласындағы 14 нысанды аймақтың коммуналдық меншігіне өткізу туралы жұмыстар жүріп жатқанын, ал олардың негізінде өнеркәсіптік контейнерлер жинау, тұрмыстық және өнеркәсіптік құралдар өндірісі, тоқыма, тамақ өнеркәсібі сияқты өндіріс орындарын ашып, туризмді дамытуға толық мүмкіндік бар екенін атап өтті.
-Бұдан бөлек 2023 жылға дейін ҚР туристік саласын дамыту Тұжырымдамасы аясында «Байқоңыр» туристік-ойын-сауық аймағын құру жоспарлануда. Бұл аймақта шолу алаңдары, ғарыштық аттракциондар, сауда орталықтары, музей, аквапарк, кинотеатрлар болады. Аталған нысандарды ашу мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында жүзеге асырылады. Қазір инженерлік инфрақұрылым тарту жұмыстары жүргізілуде. Біз барлық кәсіпкерлер мен қызығушылық танытқан тұлғаларды осы іске атсалысуға шақырамыз. Байқоңыр қаласы инвесторларды қабылдап, олар үшін қолайлы жағдайлар жасауға дайын,-деді Қ.Көшербаев.
Форумға қатысушылар өз кезегінде «Байқоңыр» кешенін дамыту бойынша, мәселен: ақылды технологияларды енгізу, туристер үшін нұсқаулықтар әзірлеу, өнеркәсіпті дамыту сияқты ынтымақтастықтың перспективті бағыттарын талқылады.

Құтқарушылар Астана тұрғындары мен қонақтарына ашық су қоймаларында шомылу кезінде аса абай болуға кеңес береді. Терең жерлерде су әлі салқын. Сондай-ақ, мамандар алкогольді ішімдік ішіп суға түсу, үлкендердің қарауынсыз балаларды суға жіберу өте қауіпті екенін еске салады.

Арнайы жабдықталған, рұқсат етілген жерлерде ғана шомылған абзал. Тап сол жерлерде күн сайын сағат 8:00-ден 22:00-ге дейін құтқару қызметі жұмыс істейді. Елорда тұрғындары мен қонақтарына қалалық жағажайда демалуға мүмкіндік мол. Астанадағы жалғыз жағажай – Тұран 2/1 даңғылында. Құтқарушылар Есіл өзеніндегі суда шомылу еш қауіпті емес екенін айтады: сүңгуірлер шомылатын орындарды күн сайын тазалайды. Астана қаласының әкімдігі барлық демалушыларға сәттілік тілеп, судағы қағидаларды еске салады:

Рұқсат етілмейді:

• судың тереңдігін тексермей жатып жарлар мен мінберлерден секіруге

• белгіленген жерден асып кетуге немесе су тоғандарын толық жүзіп өтуге
• мас күйінде шомылуға
• суда қауіпті ойындар ойнауға
• суық суда ұзақ шомылуға
• егер жүзу білмесеңіз үрленген матрастар мен шеңберлер арқылы жағажайдан ұзап кетуге

• судың жанында балаларды үлкендердің қарауынсыз қалдыруға
• балаларға таныс емес жерлерде шомылуға, алысқа жүзуге, егер балалар жүзу білмесе қауіпсіздік құралынсыз суға түсуге рұқсат етуге болмайды.

"Қазақтың тойы бітпесін" © Халық мәтелі

Сәби
Сәби шетінесе қайғы ұзаққа бармайды. Көбінесе адамдардың көңіл-күйі бір қалыпты-сабырлы болады. Көңіл айтуға келген адам қарасы да көп болмайды. Адамдар тез тарайды. Әдетте қырқы, жүзі дегендер болмайды. Үшінші-жетінші күнмен шектеле салады.

Қазан-ошақ жақта шаруаға көмектесіп жүрген жігіттер ішіп жүреді.

Жас
Жас шетінесе — ата-ана ғана қатты қайғырады. Өлім себебі көбінесе үшеу: армиядан темір табытпен келеді, желігіп жүріп жол апатына ұшырайды немесе көшеде біреумен ілініп төбелестен қайтыс болады.
Жерлеу кезінде ғана бәріне ауыр болады. Үші мен жетісінде қайғырып жүрген адамдар саны минимумға жетеді.

Қазан-ошақ жақта шаруаға көмектесіп жүрген жігіттер ішіп жүреді.

Орта жас
Кенеттен кеселге тап болған 40-50 жас шамасындағы адамның қазасы. Көптен сырқаттанып жүргендіктен ол кісінің өлімі көпшілікке жаңалық бола қоймайды. Дегенмен туыстары дауыс салады. Қаденің соңы естеліктермен бөлісуге ұласады: қайтыс болған адаммен болған оқиғалар, айтқан сөздері, мінез-қылықтары.

Қазан-ошақ жақта шаруаға көмектесіп жүрген жігіттер ішіп кетеді. Бұл позицияға олардың орнына ойын балалары бекітіледі.

Қария
Жылап-сықтау аз болады. «90 жас деген той ғой» — деген репликаны жиі естуге болады. Көпшілігі күліп жүреді, тіпті қабір басында анекдоттар естіп қалуға болады. Негізгі рәсім аяқталған соң — тоймай қалғандар, немесе жылы-жұмсақ дәметіп жүргендер қариямен жақын болғанын сылтау етіп қалып қояды.

Үлкендер жағы гарба ойнайды, ал қазан-ошақ жақта шаруаға көмектесіп жүрген жігіттер ішіп жүреді. Олардың орнын басуы тиіс жасөспірімдер тығылып темекі шегіп жүреді, немесе атыспақ ойнап жүреді.

Қазақ радиосындағы «Ой-Зерек» танымдық-интеллектуал ойынының 11-шығарылымына «Әйел бақыты» командасы қатысып, 2-айналымды жалғастырды. Есеп 4:7.

1. Үндістандағы Амбер қамалынында бір майшаммен жарықтанатын мың АЛЬФА сарайы бар. Фаина Раневская бірде 5 шыбын өлтіргенін айтқанда, «Оның екеуі – аталық, сыра бөтелкесіне қоныпты, ал үшеуі – аналық шыбын, себебі АЛЬФАда отырды» дейді. АЛЬФАны атаңыз.

2. Кәріс күнтізбесінде сосо айы (7-22 шілде аралығы) — кіші ыстық деген мағынаны білдіреді, тэсо айы 23 шілде мен 6 тамыз аралығы — үлкен ыстық деп аталады. Ал 23 тамыз бен 7 қыркүйек аралығындағы Чхосо айы қандай мағынаны білдіреді?

3. Бір мультфильмнің эпизодында бақалар отбасы бәрі тату-тәтті арнайы жиналып, көз алмай Х-тен шіркейдің ұшып шығуын күтеді. Х-тің өзі болмаса да, аналогы бәрімізде бар екенін біле отырып, оны атаңыз.

4. 1994 жылдың 10 желтоқсанында Ицхак Рабин, Шимон Перес, Ясир Арафат Ослода бір жерге келеді. Бұл кездесудің мақсаты не еді?

5. Қазақ жұмбағын шешіңіз:
Алпыс кісі аяқасты,
Ертеменен таяқтасты.

6. Париждегі балауыз мүсіндер музейінде мисс Робертенің алтын жалатылған көйлек киілген мүсіні Билл Клинтон және Мадонналардың жанында тұр. Үлкен бір іс-әрекеттері болмаса да, танымалдық жағынан олардан қалыспайтын Барбара Роберте деген кім?

7. Бұл тұлға туған күнін білмегендіктен, 8 наурыз болып бекітілген. Ол туралы телебағдарламада діни қауым анасымен аналогия келтіріледі.
Монтажшы боп жүрген кезінде, Оның суретін көрген атақты жазушы: «Пұшық қой» дегенде, режиссер Рошаль: «Мұрынды жөндейміз, бастысы, маған оның көздері керек» деп, рөлге шақырған екен. 1996 жылғы фильмде өзін-өзі ойнады, Карловы Варыдағы Халықаралық кинофестивальдің құрмет дипломын, «Шоқжұлдыз» кинофестивалінің үздік егде адам рөлі сыйлығын алады. Оны атаңыз.

8. Бұл шығармада шамамен 3 апталық уақыт аралығында 3 адам өлтіріледі, 2 адам өзін өзі өлтіреді және 1 өлім уайым-қайғыдан болады. Шығарманы атаңыз.

9. Қызық, дегенмен жанр атына қарамастан Деметри Мартин көбіне отырып өнер көрсетеді. Ал ол қандай біршама кең таралған жанрда еңбек етеді?

10. Танымал Монополи ойынының 1997 жылы Эконополи атты жаңа нұсқасы шығады. Оның авторы Брюс Хазерли атты кісі. Бұл ойында да әр шаршының ішінде компания аты, банк аты немесе басқа түрлі мекеме аттары жазылады. Хазерли бұл ойын арқылы сатылымынан бөлек бірнеше миллион доллар табысты қалай тапты?

11. Француздар қай тәтті дәмді «Папаның сақалы» деп атайды?

Ойынның аудиожазбасы — мұнда.

Баяғыда Əкем айтқан əңгіме түсті есіме,
Өздеріңе жырлап бермей бұлданайын несіне.
Туу хақта өлу хақ ғой, дүние қума қарағым,
Сұм дүниенің жолына түссең ашылады араның.

Ертеде бір Бай өтіпті өзі сараң, өзі сұм.
Сан жетпейтін малы болған түрінен төрт түліктің,
Өмір бойы дүние қуған түбіне жетпей мүліктің.
Кедейлерді сорған дейді сорғанындай сүліктің.

Күні бітіп жаратқаннан хабар жеткен баяғы,
Дүние — мүлкі бұлбұл ұшып жан алқымға таяды.
Шайтан болып кететіндей өмір бойы жанталас,
Қу құлқынын толтыра алмай немен бітті аяғы.

Осылайша ойлап жатып жинапты үш баласын,
Бар дүниемді, — депті оларға қылдай бөлісіп аласын.
Шырақтарым қу дұниенің жете алмадым түбіне,
Ал балдары жатқан дейді көз алдында таласып.

Сонда əлгі бай ұлдарына бір өсиет айтыпты,
Менен өткен бұл дұниеде болмап еді бай мықты.
Жиған- терген жолдас болмай ақыр соңы қарағым,
Он шақты кез ақ матамен құр қол кетіп барамын.

Ең болмаса киіп жұрген етігімді былғары,
Өзімменен бірге жерлең өсиетімнің бұл бəрі.
Талай жылдар тозбап еді əрі мықты, төзімді,
Сүиегіме кіргендерге айт тыңдар осы сөзімді.

Депті дағы жан тапсырып көз жұмыпты сол байың,
Ал, өлетін пендең болса дегендей ақ көр дайын.
Сүйекшілер жиналғанда үлкен ұлы сөз бастап,
Əке өтінішін жеткізіпті түсіндіріп мəн жəйін.

Сонда тұрып ішіндегі жан ашыр бір ағайын,
Бұл не сұмдық, — депті, бұған қандай амал табайын.
Депті бəрі қарсы болып, — ата салтын бұзбаймыз,
Бұндай нəрсе көрмеп едік көрсек дағы талайын.

Осылайша сүйекшілер кетейік біз десіпті,
Əкелеріңді өздерің жуың, — деп ашқан дейді есікті.
Басқа амал қалмаған соң келісім беріп балдары,
Сүйекшілер ақыр соңы етіктерді шешіпті.

Сонда əлгі Бай өлер алды өмір мəнін түсініп,
Жаны ашып балдарына қан жылаған іші нық.
Етік ішіне ақ қағазға екі ауыз сөз қалдырған:
Көрдіңдерме балаларым, жаман етікте ала алмай,
Бос барамын ана жаққа, -депті ойын пісіріп.

Бұл жалғаннан кім өтпеген хандарда өткен қағандар,
Бұл өмірдің жалғандығын ұқпасаң не амал бар.
Жиған, терген дүниеңменен өлшенбейді өмірің,
Келер ұрпақ жалғыз ғана жақсы ісіңді бағалар.

Бұл өмірден пайдақұмар, жемқорларла өтіпті,
Кетерінде дүние мүлкін қалай қиып кетіпті.
Келер ұрпақ дүние қумай, өнер, білім қуыңдар,
Өмір жалған, сол жалғанның түбіне кім жетіпті.

Насыреддин Қожырбайұлы

Әкім болдым мінеки, әкім болдым,
Халыққа бірер қадам жақын болдым.
Күні кеше жүр едім мүжәлсіз боп,
Бұл күнде мың бір тәубе болып толдым.

Құдай ау май шелпек ғой әкімдігің,
Қалайша білмегенбін бұдан бұрын.
Жымиып, басың бағып жүрсең болды,
Саусаң сүті сарқылмас биелі құлын.

Жоқ деген сөз болмасын лексиконда,
Мұрның барда бір сіңбір қолда.
Мұртыңды балта шаппас, қысылмастан,
Уәдені бере бер оңды солға.

Алайда таппағайсың сен байызды,
Терең қылып жүргейсің сен тайызды.
Жымысқы тірлігіңде жан сезбесін,
Тек қана ұмытпай жүр «Он пайызды».

Үш әріпке сақ болып байқап жүрің,
Асыра бер қулықтың неше түрін.
Жұрт қолымен от көсе қиналмайсың,
Еш уайымсыз атады сенің күнің.

Оңды солды коттежді салып таста,
Иномарка жан-жаққа алып таста.
Өз атыңа ештеме жазбағайсың,
Ұсталып қап жүрерсің ойбай қасқа.

Тексеріс келе қалса тулағайсың,
Балыққа ұқсап сусылдап тұрмағайсың.
Бюджеттің қаржысы шетсіз, шексіз,
Ебін тауып бір шеттен «Ұрлағайсың».

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің 25 жылдығына арналған «Айбын» халықаралық әскери-патриоттық жастар жиынында 1 орынды иеленген «Жетісу тарландары» командасын Талдықорған қаласының «Жастар» саябағында салтанатты түрде қарсы алды.

Алматы облысы Қорғаныс істері жөніндегі департаменті қызметкерлері ұйымдастырған ұлттық оркестрдің әуенімен «Жетісу тарландары» командасының мүшелерін «Жастар» саябағында туған-туыстары, достары мен жақындары салтанатты түрде қарсы алды.

«Қазақстан Республикасының Қарулы Күштердің 25 жылдығына орай ұйымдастырылған «Айбын» жастар жиыны осы жылы халықаралық дәрежеде өтті. Жиынға 600 республикалық «Жас ұлан» әскери мектептерінің, өңірлердегі әскери-патриоттық клуб мүшелері мен Ресей Федерациясының ОренбургПрезидент кадет училищесінің тәрбиеленушілері қатысты. Ұйымдастырылған жарыстар оңай болмады, алайда қызықты өтті. Физикалық күшті, рухы биік, білікті жастардан құралған біздің команда халықаралық деңгейде өздерін жоғары дәрежеде көрсете білді. Алдағы уақытта біз жоғары жетістіктерге жететінімізге сенеміз», — деді Алматы облысы Қорғаныс істері жөніндегі департаменті бастығының тәрбие және идеология жұмыстар жөніндегі орынбасары Қуандық Әділбеков.

Ескерте кетейік, Қарағанды облысында «Айбын» халықаралық әскери-патриоттық жастар жиыны өз мәресіне жеткен болатын. Алматы облысының атынан шыққан «Жетісу тарландары» командасы 16 өңірден шыққан әскери-патриоттық клуб арасынан жүлделі 1 орынды иеленді. Команданың әр мүшесі арнайы дипломмен, медальмен және бағалы сыйлықпен марапатталды.