Ұлылардан ұлағат алайық!
Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған,
Өлді деуге бола ма айтыңдаршы,
Өлмей-тұғын артына сөз қалдырған. (Абай ата)
Ықылым замандарда Қырық қақпалы Сайрам шаһары әлемді билеген Қазақ Қаһаннаның астанасы болған. Сақтан, Қазақтан, Алаштан тараған сансыз (жаратушы нұрына бөленген) бабаларымыздың мекені болған қала. Сансыз бабаны кейін тарихатымыздың дұшпандары арабтан арнайы келгендердің қатарына қосып, ислам дінін таратушы деп, немесе сөз астарын ұқпайтындар саны жетпес дегендей өзгертіп жіберген. Сансыз деп жоқтан бар болуды, бірді атасақ немесе сол Алланың бірлігін, ерекше хикметті меңгеруді айтады. Құранда сендер білмейтін қаншама пайғамбарлар бар ескерткендей исламнан бұрынғы түскен кітаптардан «Ақиқат» негізін қалаған қазақ жерінде 63 пайғамбар және 28 елші жалғастырушы болып 91 кітаптың сөзін «Насят» деп ұрпақтарға аманат қалдырған. 92-ші кітаптың аты «шариғат» болып Мұхаммед пайғамбарымыздың өсиеті мен ізгі амалдары болып табылады. Сондықтан сол 92 кітаптың амалдарынан Құран түсіп тұратын, заманына қарай амалдар нәтижесіне, ел ішінен болған ерекше қасиет берген құлына, аянмен құран аяттарының құпияларын үйретіп отыру арқылы ғана адам баласы ақиқатқа қосылып бірігіп сансызға айналып отыру шарт. Сансыз болғандарды Бір Алла деп, жаратушының тәңірлік сипаттарының жоғарғы сатысын айтады. Шариғат амалдарын шежіреге, ғұрыпқа біріктіре отыра тарихатқа өтіп, тарихатта тылсымнан періштелерден, сабақ бата алу (уахи) арқылы ақиқаттың жаңа белесіне өтіп, өткен және болашақпен кездесіп, шежірені жалғап отыру керек. Бұндай діннің бірлену нәтижесінің адам парасаттылығын қалыптастырып оның көрнісі шабыт атты пыраққа мініп, сөз ғылымын меңгеріп, білімді жетілдіріп жоғарғы өркениетті меңгеру болып табылады. Діннің тарихы, ұлтық бейнесі ірге тасы немесе тамыры «Ғұрыпнама» ( елдің Құраны) болып төрт белгімен беріліп отырады;
1. Ай жүзіндей жарқыраған «Нұрлы шежіре».
2. Айтсаң айнымас «Асыл шежіре»
3. Көрсең көзің тоймас, ұрпақ аумас «Алтын шежіре»,
4. Атасының борбайын, анасының ойбайын айтар «Аңыз шежіре» (Асан Қайғы)
Бірінші белгісі; Әрбір пенденің, шабыт, шығармашылық өкілінің, діншінің айдың жүру жолдарымен, жыл өзгерістеріне, құс жолының қозғалысына байланысты түс, аян көру арқылы, әрбір адам баласына жеке берілетін оқиғаларды, халықтар шежіресімен, негізгі заман кезеңдерімен шындыққа шығарылған тарихи нақты деректер әр түрлі белгілермен, таңбалармен жазылып, құпия сақталып ұрпақтарынан аманатқа қалдырып отырады. Және киелі кітаптармен расталады. Екіншісі; ауыз әдебиетімен болған оқиғалардың жыраулармен, ақындардың, сыпыра шежірешілердің айтқан өсиеттерінен өткеннен үгіт алу арқылы беріледі, яғни халықтың жадында сақталған оқиғалар тізбегі. Үшіншісі; жазба, сызба, таңба түрінде қалдырған мұралар, жәдігерлер, таңбалар арқылы оқылады. Төртіншісі тарихи оқиғалардың аңыз арқылы әртүлі «әлқисаларды» сол жоғарғы деректермен салыстыра отыра ғалымдардың зертеулерінен шығармашылық өнермен, романдар, кино т.б туындылар арқылы толықтырылып жазылады.
Халықтың жүрегі кірлеп, есту қабілеті әлсірегенде сөздің құны жоғалып, ойлау жүйесі өзгеріп, басқа елдің сөз отарына ұшырау, тарихи оқиғалар жалғасы яғни сөз соғысы, ақыл ойдың соғысы, жер бетіндегі халықтар арасында алмасып, айналдырып отыру жаратушыдан тұрақты берілген сынақ деп біліңіз. Ондай соғыс ғасырларға созылып ақырында бір елді, екінші сөз үстемдігін алған ел, отарлау арқылы нәсілдік сипатын өзгертіп, сіңіріп тілін өзгеріске ұшырата білсе, ондай ұлтта тілімен бірге жоғалып отырады. Бұндай ақпараттық соғыс негізінен сақтардан басталып әлем түрленіп, қайта сақтардың негізгі ұрпағына тектілерге шабуыл жасап, қайта жұтылып, түрленіп отыру жер жүзіндегі тарихи оқиғалар шежіресі «Насият» болып жазылып, «Бес таңба» деп аталып, кейіннен Мұхаммед пайғамбарымыз «Із бөрі» деп ат қойып кетіпті.Ол кітапты аятта; «Рас білеміз. Өйткені олар: «Құранды Мұхаммедке бір адам үйретеді» дейді. Олардың ұйғарған адамының тілі бөгде. Ал бұл Құран ашық Арап тілінде» (16-103) Құраннан басқа құпия тілде шариғат істерін көрсетуші басқа тілде кітаптың (Құранның- шариғат негізі) болғанын осы аят растайды. Және сол кітапты апарған Укаша сахабаның Михсан яғни Сансыз баба ұрпағынан тарап, басы пайғамбарымыздың аяқ жағында жерленуі жеткілікті дәлел емес пе? Сол «Бес таңбаның» төртіншісін аңызын, халық оқыпта көріп те баспасөз беттерінде жазылып та жатыр. Үшінші белгісі болып табылатын нақты таңбамен теріге жазылған кітапты аталар аманатын; Көрсең көз тоймас «Асыл шежірені» ұстайтын да уақыт келер. Әзірше екінші түрі, ауыз әдебиетімен таралған «Айтсаң айнымас асыл шежіреден» сыпыра шежіреші Алиасқар Байғұтұлының (1898-1981) қалдырған мұрасынан танысып көрейік;
Жұмыр жердің бетін дүр сілкіндірген және әр қашанда әділдіктің жолын ұстанған, қаһары мен қайрымдылығы тең болған тектілерден шыққан қаһандар, патшалар, Гүрхандар, Хандар, Баһадүрлер, Шешендер, Көсемдер;
1.Кер Сақ-аб сансыз Баба! –Данышпан.
2.Күрең Алаш Сақ-аб қаһан.-Баһаул!
3.Алаша қаһан баһаул!
4.Қазақ, Созақ қаһан-«Баһан-бастар»!
5.Қыпшақ «Атауұлы» (Атила) каһан Баһаул!
6.Тоны Көк білекті қаһан!
Бұл дерек шежіреден ұлағат алсақ; Сақтан шыққан қаһан, баһаулдер әлемді өзіне қаратып, сақ мәдениетінің жазу сызу үлгі өнегесін таратып, әділетті заңдарды шығарушы «Ғұрыпнама» негізін қалаған; Сақтың алты ұлынынан тараған ғұламаларды ел басқарушыларды «Сақ-аба» (қожалар-әмір иелері) яғни адамзатқа Адам атадан бастап түсірілген негізгі атаулар жүйесінде қалыптасқан «АБ» әліппені кейінгі жаратушы тарапынан берілген, түсірілген нұсқауларды «А» әліпбиіне жалғастырып таратушылар. Жер жүзіндегі барлық ғұламалар тегі «АБА»-лардан өсіп өніп араласып таралып отырады. Құран сөзі болашақта құпиясы шешілетін «ОВ» әліпбиі (Крилица) Адам атаға түсіндірілген «А» әліпбиінің жетілдірілген үнді түріне жатады. «Крилица» деген Кер атадан тараған; Кер-аб, Кер-шүк, Кер-ай бабаларымыздан қалған үш түрлі сызба таңбалар жиынтығы яғни Адам ата Нұх пайғамбар қауымынан хабар береді. Енді «Айтсаң айнымас асыл шежіре» өзгерту қиын өлеңмен берілген өсиеттерден мағлұмат іздеп көрейік!
Кер Сақ –аб Тұтқа Кербұлқа қаһан! Санның басы Кер Сақ-аб,
Елтеріс қаһан-Данышпан «Ертіс» Сансыз Баба Сайрамдағы,
«Керүкі Темір Құтылық» қаһан! Мұхаммедте іздеген Кер Сақ-абты!
Амур Дария Забур патша-«Тұрант»! Ол Алланың елшісі пайғамбары!
Сауран Дария Жамушын патша «Сурант»! Алты Алаш алтын тамыры жұмыр бастың
Сары –Оғлан Қарахан патша «Тараз» Жалған деп тіршіліктің бұлағын кім айтады?
(Жүсіп Баласағұн)

Енді Хасан Азаннуринни Омар Хаямның айтқандарынан:
Ия Алла, аян берші сұрағыма Қазығұрт қоңыраулы «Кемелі тау!»
Бас иемін Киелі Құраныңа! Киелі Анадай «Балбалым – ау»
Қазақ Қаһан туылған Қазығұртта Осы айтқаным жете құлағыңа?!
Бір күні жәдігөйлер тұрады ма? Бес Ана, Көш Ана, Ду Ана бар!
Қазақ Қаһан көтерілген биік шыңға Тоқсан екі ұл бергенсің құрсағыңа!
Жөгіттерде тырмысып шығады ма? Қазақтан тараған осындай ұрпағы бар.
Әділдікті бұрмалап жолын байлаған Бас иген ғалам жартысы Қыпшағыңа!
Мұхаммед пайғамбарға қастық ойлаған, Меккеге қорған болған Бағдат едік,
Жәдігөй жөгіттерге жол бермеші! Бағдатқа бақ қондырған Қазақ еді!
Келмесін қос емердің бұлағына Қазақты Қаһан еткен Кер Сақ Аб еді
Қазығұрт тектілер шыққан киелі тау! Ер Қазақ, Мәулім Қазақ, мейрім Қазақ!
Дәулетің дәуіріңде тасығанда Өшпейтін өрнегі Нұр Өсиет бер!
Аузыңа Төрт Құбыла да қарап еді Мені де мәңгілікке жаратпаған
О, Тәңірім! Тектілердей қасиет бер! О, жалған! Сен бір неткен қонақ едің?!-деп
Шайыр бабамыздың жаратқаннан сұраған Нұр Өсиетінің тарихын яғни шариғат негіздерінің қалай пайда болғанын Сырым Дат ұлының Бұхара әміршісіне айтқан ескертуінен іздеп көрейік;
Сарт садағам тыңдап қой ақиқаттан! Қожалар тектіміз деп ауып шыққанда,
Ақарыс, Бекарыс-ау, Жанарыс деп Кербалада Етүрейлер жолын тосқан.
Қозғайсың өзіңе тартып шариғаттан Қырылып арап, парсы Кербалада.
Қазақ Қаһанды айтуға дәтәң шыдымас Пайғамбарды шөлге тастап тұра қашқан.
Жаһанның Машқұр-санат Бәйтерегі. Қол шыққан жер қайысқан Қазығұртан!
Қазақты қалай қосасың Әлімсақтан «Бестаңба» Кер Сақабтың «Ғасыр- табағын»
Қазақтың алты ұлына әлем қараған Керейлер Мұхаммедтің қолына ұстатқан!
Алаш- Қаһанды ұмытпа арын сатқан Ақиқаттан Шариғатқа қасиет бітіп,!
Құранда да Алты ұлының аты мәлім Өсиет қалған «Насият» деп Арыстан баптан. Жаһаннамға аттандырайын ба жанын сатқан? «Ізбөрі» бұрынғы аты «Бестаңбаның»
«Құрайыш» Ар мен Ғұнның жетінші ұрпағы Алланың құдіретімен ілім түскенде,
Мұхаммед анасынан туылғанда Бес- сақаба оқып шығып осы кітапты,
Тектілер жөгіттердің ханын құлатқан. Құранға «Бестаңбаның» нұрын шашқан!
Жөгіттер «Етүрей» боп дінге кірді Исі мұсылман ағылып Түркістанға
Тектілер төрт құбыланың бәрін алды деп
Дауыл тұрып, ғаламатты құйындатқан,
Өтің жарылып аузыңа келсін
Өтірікке атасы жоқ Сырым Датқаң!
Сонда Бұхараның бас имамы орнынан тұрып:
-«Уа Сырым Датқа! Ақиқат пен шариғат егіз, бірақ бізге «Бестаңбаны» ұстатпайды, сондықтан біз Бір Алланың құзырына бас иеміз. Ал «Бестаңбаны» әркім ұстаса, адам баласы «Қазығұртың» тасына дейін арқалап, әркім өзін текті санап, жер бетінде қан төгіс тоқтамайды» -деп Құраннан аят оқып, Сырым Датқаға ырза болып; -«Біз сізге нала болмаймыз, сіздей пенде туылмайды, жаназа екі жуылмайды. Әділдік сіздің ауызға балын тамызған екен, жолыңыз болсын» — деп шығарып салады.
Араптардың дін соғысының шежіресінде де, пайғамбар өсиетіндеде кер ат мінген қара киіммен тұмшаланған атты әскердің келіп жеңіліске ұшырап жатқан сахабалр арасында соғысып жауды күйрете жеңгені жазылады. Бұл қазығұртан қыпшақ әскерлерінің аянмен көріп, пайғамбарымызға жәрдемге барып әрі «насият» кіәтабының көшірмесін апарғанын және сол кітап арқылы шариғат негіздері қаланғанын растайды. Укаша сахаба атасынан аманат теріге жазыған өсиетті алаып келді деген растайтын әңгіме де бар. Сонда Укәша сахабаны жалғыз барды деп кім айтады. Және онымен бірге болған Ерқоян, Құттықожа т.б көптеген сахабалардың да болғаны тарихи шындық емес пе? Сол соғысқа қатысқан жауынгерлерді діншілер періштелер деп түсіндіреді. Ол Құран ғылымына қайшы; «Періштелер түскенде сендерге мұрша берілмейді, шақ салынады» деп ескерткен. Екі періштенің өзі бүкіл Садам қаласын асты-үстіне түсірді емес пе? Олай болса арап діншілерінің шежірені өзгертіп дінде үстемдік, әлемде билік құру мақсатындағы нақты болған оқиғаларды өзгерткен, деректерді тыққан жәйларын бар екенін болашақта табылатын теріге жазылған сақтардың Адам атадан бастап жалғасты жазылып келе жатқан, Шыңғысқан атамыздың тықтырған қазынасын ашылуына ұлықсатың түсетіні даусыз!

Тілгер-ғұламалар мен тіл иниституттарының сиқы

Міне, бұл өзекті мәселе. Қазақстанда тіл туралы құзырлы мекемелер жетерлік. Олар не істеп жүр? Ғалымдар ше? Менің апамның сөзімен айтқанда олар: «Шошқа тағалап, ай қарап, жұлдыз санап жүр». Қазақстан тәуелсіздік алғалы 22 жылға аяқ басты. Сол 22 жылда қазақ тілі грамматикасындағы бодандық тарапынан қордаланған қорлау үдерісі одан ары дамытылуда. Ақсақал академик ағаларымыз шамасы жеткенді қойып, сақалдарын сатып, сапаларын түсіріп жүр. Қазақта «Сақалын сатқан кәріден еңбегін сатқан бала артық» деген бар. Мына сұмдықты 22 жыл кеудемде жасырып келдім. Енді сол академиктердің де керегі шамалы екенін тарих дәлелдеді. Грамматикалық сорақылықтарды түзетуге қабілеттері жетпеді. Ұят пен намысты ысырып қойып, ұлтқа жасалған опасыздықтарға қауқарсыздық арқылы үлес қосуда.

Академик-математик Асқар Жұмаділдаев ағамыз айтпақшы: «қазір академиктер екі түрлі болады, олар — есеп шығара алатындар және есеп шығара алмайтындар». Бұл — математиктерге қаратылып айтылғанмен барлық ғылым саласын жаулаған дерт. Атағы таудай, абыройдан жұрдай ғұламалар тобы әсіресе, осы тіл саласында топырлап жүр. Атап айтқанда, Ахмет Байтұрсынов (академик емес, қарапайым тіл зерттеуші) атамыздың жасаған әліппесін сақтаудың орнына бұзып, тіл грамматикасын табиғатынан ажыратып, басқа тілдік жүйеге бұрғаны өз алдына, енді егемен болғанымызда соны түзетуге қырын қарап отыр.

Әліпбиге опасыздық

Тіл жанашырлары айтпақшы, қазіргі әліпбиде «Бұралқы әріптер толып жүр». 42 әріппен мақтанып болдық! Енді ес жиятын уақыт келді. Бұл тілді бұзу үшін жасалған саясат екенін әлі ешкім білмей ме? Атап айтқанда Ь, Ъ, Я, Ю, Ё, Э, Ц, Ч, Щ, И,Һ, Х қатарлы әріптердің тиістілерінің көзін жойып, жарамдысын ғана қалдыру керек. Мысалы: Ц — с/тс; Ч — ш/тш; Щ — шш; Я — йа, йә; Ю — ыйу,ійу; Ё- йө, йо; Э — е; Х — қ түрінде жазу мүмкіндігі бар, қалғанын шұбыртып қажет емес.

Басқасын былай қойғанда, Х әрпін алайық. Тіліміздің табиғатында жоқ дыбысты қолдан жасап, түркі тілін парсы, арап тілдеріне бағындыру емес пе? «Х» дыбысын қазақы «Қ» дыбысынан гөрі жұмсақ дыбысталады деп оқытып жүрміз. Ал оны Ахмет Байтұрсынұлы атамыз шет тілден, атап айтқанда арап, парсы тілдерінен енген сөздерге «Бөгенай» (сыртқы тұрпатын сақтау) үшін пайдалану керек дегенін «академиктер» білмейтін сыңайлы. Бұл есекті жылқы деп айтумен бірдей ұятсыздық.

2. Қазақта бұралқы әріптерді қоспағанда — 26 әріп, 28 дыбыс бар. Мұнда «й, у» бірде дауысты бірде дауыссыз дыбыстың рөлін атқарады. Ендеше орысша айтқанда, «Й»-дің керегі жоқ. Тіпті, ал керек болса онда «У»-ға да бір «әріптес» жасап беру керек.

3. Һ, Х, Ф, В, Ч әріптерін Ахмет Байтұрсынұлы атамыз шет тілден енген сөздерге қолданылады деп көрсеткен. Бұл әріптер қазақ тіліне кірген сөздер үшін бөгенай ролын атқарады. Ал оны дыбыс ретінде санауға болама? Болса қалай қолданылады? Міне бұл қазақ грамматикасында бекітілмеген.

4. Бізде әліпби алмастыру маңызды емес, алдымен әліпбиді тазалау маңызды.

Бұл айтылған пікір тілгер-ғалымның емес, жай ғана тілді тұтынушының сөзі деп қабылдаңыз, бірақ қатесі мен жалғаны болса, ғалымдар жоққа шығарсын, қарсы пікірін айтсын! Олар қашанғы басын тыққан түйеқұс болып тілдің мәселесінен бас тартып отырады? Бұл мәселелерге неге Тіл комитеті, Тілбілім институты назар аудармайды, шешімді қолға неге алмайды? Латынға көшпесек те, қазіргі әліпбиді түзетіп неге тазалап бермейді? Соған да президенттің жарлығы керек пе? Ғылыми ұстаным мен принцип деген қайда? Елдегі жүздеген докторлар мен мыңдаған фиология ғылымдарының кандидаттары не қарап отыр? Ғылымға бөлініп жатқан миллиондаған қаржыны пайдалана алмайтын, жоба жасай алмайтын сорлылар қалған ба филологияда?

Тілдік сананың сатқындығы

Аударма. Орысша ойлап, қазақша аударып жазу. Қазақ тілінің сөз тіркестері мен сөз орамдары орыс тілінің заңдылығына бағынып бітті! Енді әйеліне қарай айтатын сөзді қазақ «сен екеуміз» демей, «сен және мен» деп тәлтіректететін болды. Бұның барлығы дүбәрә тілмаштар мен аудармашылардан тілге енген жаңа «норма»! Мұның бәріне «қой» дейтін қожа жоқ! Аударма саласы бетімен кетті. Онсыз да аудармашылар жетімнің күйін кешіп жүр. Ал аударма саласы қазақ тілін құрту саласына айналуда. Тіл мен сөз мәдениетінің жоқтығы мен үстінен қарайтын құзырлы орындарда соны түсінетін немесе білетін адамдардың жоқтығы тіл ауруын шегіне жеткізді. Аудармашыларға көмек құралдары мен электрондық саймандар, сөздіктер қыруар қаржы бөлінсе де әлі жоқ. Салмағы бес батпан сөздіктер кітап болып шығып, кімнің қолына тиіп жатқаны белгісіз, оның ішіндегі кеңестік ескірген архаизмнен атың үркеді!

Қазақ тілі орыс тілі арқылы шет тілдеріне шығып, ауқымы тарылып отыр. Мысалы, буырыл, құла, шалқұйрық сынды жылқы түстерін орысшаға аудара алмайсыз. Тарғыл сиыр деуге болады, ал тарғыл ат десеңіз менің апам күлкіден талып қалар!..

2. Атау сөздер(Термин). Термин мәселесі ушығып бітті. Тілді тексіз терминдер жайлады. Мысалы, әскери бұйрықтарға қараңыз: «Смирно!», қазақы баламасы «Қалши!». Бір қарағанда дөрекі естілгенімен, бұл қазақтың бейнелі сөзі онсыз да тікесінен түрегеліп тұрған адамға «Тік тұр!» деген топас тіркес қолданылып жүр. «Тік тұр!», «Еркін тұр!» деген бұйрық сөздерінің сипаты мен салауатына сай келмейтінін білмей ме? Жоқ әлі де тілді қорлағаны ма? Осы сөзді естіп, менің 70-тегі апам көзінен жасы аққанша күлген. Мен жерге кіріп кете жаздадым. Масқара! Сонда анау Алаш Орданың «Ди-хат!», «Ра-хат!» деген бұйрықтарын білмеуі мүмкін емес ғой. «Дихат» деген сөз көне сөз, «дихат етіңіздер, абайлаңыздар» деген бар емес пе?! Бұл елдегі тілдің қолданымы тілбілім ғылымы тарапынан тыс беталды кеткенін көрсетеді.

3. Қазақтардың тілі келмейтін сөздер немесе тіл табиғатынан тыс сөздерді термин немесе балама сөз ретінде қабылдау кенже қалған. Мысалы, «Функцияның» қазақшасы — «иқуат», «Конституция» — ата заң, «емблема» — құтбелгі т.т. Арам шөптей қаптаған, менің апам мен атамның тілі келмейтін сөздерді іріктеп, қазақ сөзімен алмастыру немесе тілдің дыбыстық заңдылықтарына үйлестіретін уақыт болды.

4. Екпін мәселесі. Қазақта тіл үндестік заңы бойынша талданады. Ал екпін мәселесі орыс тілі грамматикасының екпін заңы бойынша талқыланып жүр. Бұл есекке жылқының терісін кигізгендей мәселе. Қазақ тілінде екпін мәселесі басы артық жұмыс. Негізі екпін жоқ деуге болады, ол орыс тіліндегідей маңызды емес, қазақ сөзінде екпін біркелкі түседі. Ал, қазіргі ережедегідей әр сөздің соңына екпін түсіріп айтсаңыз, дем жетпей, Жансақтау бөлімінен бір шығуыңыз кәдік.

5. Тілшілік(Журналистика) тілі қарабайыр, жұтаң екені өз алдына — сауатсыз. Тілшілердің тіл туралы табиғаты таяздап барады, сонда оларға тіл сабағы жүрмей ме? Мысалы, «Болады ма? Болмайды ма?» — дейді. Бұл қазақшаны жаңадан үйреніп жүрген орыстар мен қытайлардың сөзі ғой. Шын мәнінде «бола ма, болмай ма?» деп тіл табиғаты мен заңына сай айту керек емес пе? Ондай тілі дұрыс шықпағандарды тілші ету — тілге қиянат!

6. Орысша род жасау мода ма? Қазақы тіл табиғатына қайшы ерсі нәрсе. Мысалы, «азамат, азаматша» деген сөздерді талдап көріңіз. -ша, -шын, -шық деген сөз түрлендіруші жұрнақтар бар. Азаматша — кәмелетке толмаған, толық азамат жасына жетпеген деген мағына береді, «тайынша» -екі жасар жас сиыр, сол секілді: буыр+шын, бұқа+шық сөздері де еркек түйе мен еркек сиырдың жас екендігін білдіреді. Ендеше «азаматша» деген әйелге қатысты сөз емес, кәмелетке толмаған, азамат деуге келмейтін адамды меңзейді емес пе? Бұл жұрнақтар алдындағы түбір сөзге анықтама бере түрлендіреді. Ал оны орысша родқа айналдыруды қай білгіш тіл грамматикасына енгізген?

7. Грамматикалық басқын. Орыс тілі грамматикасының қазақ тіліндегі грамматикаға басқыншылығы. Мысалы, Қазақстанда бүкіл шет елдік ел аттары мен адам аттары Орыс тілінің грамматикасы бойынша алынған. Мау Зыдұң (орысша — Мао Цдунь), Ши Жинпиң (Си Цинпинь). Сонда біздің тілдік дыбысымыз басқа шет ел мен адам аттарын атауға толық қабылетті болса да, анау түпнұсқадан әлдеқайда мүкіс айтылатын орысшасына неге жабысып жүрміз? Әлде тіліміз әлі тәуелді ме!?

Тілдің тағдырын ойыншық етіп отырғандар — опасыздар

1. Тілдік тәуелділікті ғұламаларымыздың түсінбегені, әлі де бодандық тұлғасына табынып жүргендігін айғақтайды.

2. 22 жыл тілімізді тазалау мен отарлықтан құтылып, өз табиғатына бет алуына кесе көлденең болу — тіл иниституттары мен кафедралардың жұмысының нәтижесі мен сыйқы. Әйтпегенде, сол сорақылықтарды көрмеулері мүмкін емес.

3. Тіл ғалымдары шын мәнінде бұл жағдайды түзеуге қабылетсіз әрі жылы орындарын босатқысы келмейтін қызғаншақ, көрсеқызар.

4. Ұлттық намыс пен ұждан кемшін. Ұлтқа, болашаққа деген жауапкершілік жоқ. Тек атақ пен ақша үшін отырғандар.

5. Қазақ тілінде шетел ғалымдарының не әкелерінің құны бар?

Қазақстанда қазақ тілінің мәселесімен айналысып, шешетін құзырлы мекемелерде толымды мамандардың жоқтығынан болар, Германиядағы түрколог-ғалымдар осы мәселе бойынша арнаулы жобаны жүзеге асырып жатқандығы аян болып отыр. Атап айтқанда, Гиссен Университеті түрколог-ғалым, профессор Кирчнер Марк (Kirchner Mark) мырза мен осы университеттің тағы бір түркологы, профессор Райхангүл Мұхамедова (ұлты — ұйғыр) ханым біраз жылдан бері қазақ тілін зерттеуге арналған жобаны жүзеге асыруда көрінеді. Бізге жеткен ақпарат бойынша, «VW-Projekt: Kasachisch. Struktur und Funktion der Staatssprache des postsowjetischen Kasachstans» деп аталатын жобада Райхангүл есімді ұйғыр мен Марк есімді неміс жігіт Германия мен Қазақстан екіжақтап қаржыландырудағы арнайы жобамен қазақтың ауыз екі тілін бір бөлек, грамматикалық қателіктерін бір бөлек құлағынан тізіп, қазақ ғалымдарын есекке теріс отырғызатындай іспен шұғылдануда. Әзірше бұл жоба нәтижелері жарияланған жоқ. Ал сол мәселелерді бес саусағындай білетін қазақтарымыздың көзге ілінбей, намыстарының тапталуы мен құзырлы мекемелердің 22 жыл қазақ халқын алдап келуі қадырымызды қашыруда.

Аталмыш жайтқа мына сілтемелерден қанығуға болады:

www.uni-giessen.de/cms/fbz/fb04/institute/turkologie/personen/mukhamedova.raikhangul
және
www.uni-giessen.de/cms/fbz/fb04/institute/turkologie/personen/kirchner.mark#bio

Міне, масқара! Қазақтан қазақ тілін зерттейтін адам таппай, қытайдың боданындағы ұйғырдан шыққан бикеш пен неміске күніміз түскені — Тіл комитеті мен Тілбілім институтының шынымен «Шошқа тағалап жүргендерінің» дәлелі емей немене?! Әйтпесе, жылда миллиондап бөлінетін қаржының нәтижесі мен салдары қайда?

Қанымызды қыздырып, намысымызды қоздырған осы мәселелер мен жайттарды үстіртін жазғанымыз үшін қалың оқырманнан кешірім сұраймыз, алайда мына ақуалмен тіл мәселесін шешетінімізге үлкен күмәнмен қарауға болады.

Алла бәрімізді таза да, тәтті, құнарлы да бай, асыл да текті Ана тіліміздің нәрімен сусындауды нәсіп етсін!

«Abai.kz»

Тұңғыш қазақстандық фэнтези деп желеулеткен «Аңыздар кітабы: жұмбақ орман» атты балалар фильмі көрсетіліп жатыр дейді ұзынқұлақ. Өзім барып көре алған жоқпын. -50 градусқа дейін көтерілген аязда үйден шыққым келген жоқ. барғандардың пікірі де әркелкі: Жақсы-жаман, керемет-онша емес тағысын тағылар. Керек жұртының тұрғындарынан кім барып көрді. қандай қино екен?
Айтпақшы, 15 желтоқсан күні Керуенде (Астанадағы) Ертөстік және айдаһар атты мультфильмнің жабық көрсетілімі болды. барып көрдік. Негізі ұнады.

16-ншы желтоқсан Тәуелсіздік күнін өзгерту жөнінде бастамалар әр жерден көтеріліп жатыр. Бұл — әлбетте, бүкілхалықтық мәселе екенін ақын әрі жалпыхалықтық дәрежеде шешілуі тиіс екені де хақ.

Біз Тәуелсіздік күнін өзгерту тақырыбына келіп түскен екі материалды: Серік Әбдіреш. ҚАСИЕТ ПЕН ҚАСЫРЕТ НЕМЕСЕ 16 ЖЕЛТОҚСАНДЫ АЗА ТҰТУ КҮНІНЕ АЙНАЛДЫРҒЫСЫ КЕЛЕТІНДЕРГЕ АШЫҚ ХАТ (http://abai.kz/content/kasiet-pen-kasyret-nemese-16-zheltoksandy-aza-tytu-k-nine-ainaldyrgysy-keletinderge-ashyk-kh ) және Бейсен Ахметұлы. Тәуелсіздік күнін өзгерту керек! (төменде) қатар жариялап отырмыз.

«Abai.kz»

Тәуелсіздік мерекесі күнін алмастыру керек. Бұл күллі халықтың назарындағы мәселе. Себебі:

1. Күннің суықтығы адамдардың далаға шығып, серуендеуіне мүмкіндік бермейді.

2. Ұзақ уақыттан бері Желтоқсан оқиғасына байланысты қаралы күн ретінде халық көңілінде орнады. Оған Жаңаөзен трагедиясы тағы қосылды. Тіпті Желтоқсан оқиғасы туралы бірнеше кинолар түсіріліп, кітаптар жазылды. Сондықтан ондай қаралы күнді ұмыту мен ұмыттыру мүмкін емес. Біреу құран оқып, нәзір беріп жатқанда, біздің той тойлағанымыз ұят әрі адамдыққа жат.

3. Ел жаңа жылға дайындалып, жаңа жылдық көңіл-күймен ауыса бастайды.

4. ҚР тәуелсіздігі туралы декларация қабылдаған 25- қазан Тәуелсіздік мерекесі болуға лайық.

Демек, ҚР тәуелсіздігі туралы декларация қабылдаған 25- қазан Тәуелсіздік мерекесі болуға лайық. Күнде жылы, күзгі жиын-терім ақырласқан, халықтың көңіл күйі көтерілген кез. Өрендер мен жастар үшін отаншылдық қимылдар өткізуге де қолайлы.

Қазақстан Тәуелсіздік күні құтты болсын
روز استقلال قزاقستان مبارک باد

Тәуелсіз ел екенімізді әрі ең басты құндылығымызда осы тәуелсіздік екенін әз біреулердің түсінбей қарсы пікір айтып, теріс пиғыл танытым жүргені күні бүгін пайда болған іс-әрекет емес. Қазақ, қазақ болып тәуелсіздік алған кезден бастап дәл осындай кері тарпа пікірлермен қисынсыз ой таласының туындағаны рас. Әрине күні кешеғана кеңес үкметінің қағидасына үйреніп қалған елдің нарықтық қоғамға бой үрете алмай сондай пікірде болуы жөн-ақ еді. Бірақ одан бері бақандай жиырма жыл өттіғой қоғам өзгерді, қазақ өзін күллі әлемге нағыз тәуенлсіз мемлекет ретінде таныта білді. Өмірі болмаған жетістіктерге жетті. Осының барлығын көріп, біліп отырып «Қазақстан тәуелсіз, өз бетімен күнін көре алмайды» деген ақылға қомбайтын сөз айту мүлдем масқаралық. Бұл айтылған сөзді нақты біреу айтты деп көрсете алмаймын бірақ біздің қоғамның осы пікірге сай өмір сүріп жаттқаны осының дәлелі.
Кезінде барша жұрт келеңес үкіметі түсында мемлекеттің кез-келген шығарған заңы болсын, ережесі болсын соған ілезде көніп мемлекеттің істеген әр ісін жаппай ел болып қолдап, сүйсіне атқаратын еді. Бүгінгі күні мемлекет бір заң шығарса артынан мың баптпан өсекпен, жүз қырлы қырсық еріп жүреді. Мемлекеттің атқарып жатқан іс-әрекетін мәз біреулер бір ауыз сөзбен масқаралап жоққа шығарып жатады. Осы келеңсіздікпен менсінбеушілікті көргендер « ей қазақ ешқашан өз бетімен ел бола алмайды» деп аузына келгенін блапыттап бықсытып қойады келіп.
Өз басым бұндай қауөсетті тәуелсіздіктің мәнін түсінбейтін бөз бүйрек бірелердің сандырағы деп біліем. Біз тәуелсіздік арқылы ғана көзіміз ашылды. Үйтпесе бұрын сонды қазақ деген елді кім білген еді. Осы тәуелсіздіктің арқасы емеспе ел болып еңсе тіктегеніміз.
Ең құнды дүниеміз тәуелсіздік екенін әр қазақ азаматы терең түсінуі тиіс. Тәуелсіздікке кішкентай болсада қарсы пікір айтылуы мүлдем дұрыс емес. Оған жолда берілмеуі керек. Қандай жағдайда да тәуелсіздіктің қасиеті өз қағидаларына сай ел арасында өзіндік беделін артыра беруі қажет.
Біздің қоғамда тәуелсіздік туралы өте аз айтылады нақты еш қандай үгіт-насихат жүргізілмейді. Ауыз екі айтылып жалпылама түрде баяндалғанымен тәуелсіздік туралы дөп басып дараланып жүрген еш ұйымды кезіктірмейсіз. Тіптен тәуелсіздіктің құндылығы туралы мектеп қабырғаларында да арнайы сабақ ашсада артық емес. Айпесе мектепте сынып сағаттарында ғана жай бір тақырыппен өтіледі оның өзінде тек тәуелсіздік мерекесінің қарсаңына қарай арнай жоспар түрінде болады. Нақты оқушының санасында жатталып қалатындай еш дүние өткізіліп жатқан жоқ. Оған ұстаздар қауымы ренжімесін. Әрі бұны көріп білседе мемлекет еш шара қолданғанда емес. Тәуелсіздіктің қасиетін толық түсінбей өскен жеткіншек ертенгі күні 2011 жылдың аяғында тәуелсіздік күнінде болған Жаңаөзен уақиғасындағы шаңырақты өртеп, туды таптаған жастар сияқты бүлік шығармасына кім кепілдік бола алады. Сол болған оқиғаның бәрі тәуелсіздіктің қасиетін түсінбегендіктен шығып жатыр. Ал сол тәуелсіздік құндылығын халқына дұрыс жеткізе алмай отырған мемлекетте кіналә бұған.
Мемлекетіміз бұл олқылықтарды білмей жүрген жоқ әрине. Тек тездету керек. Бұл кезек күтірмейтін маңызды мәселе.

Мақаланы жазған: Қанат Айтуарұлы.

Көзі соқыр оралман
2005 жылы Өзбекстан Республикасынан ата жұрты Қазақстан Республикасына оралған ұлты қазақ Яссаков Динмамет Раджапұлы күні бүгінгі дейін яғни 2012 жылдың өзінде Қ.Р азаматтығын ала алмай жүр. Оған себеп жергілікті органдардың сауатсыздығы деп сенімді түрде айта аламын.
Азаматтықты ала алмаған себептері:
(Түсінікті әрі көңіл аударарлық болуы үшін осылай бөліп жаздым)
• Ең әуелі Өзбекстан елінен Қ.Р-нің Қостанай облысының Жетіқара ауданына көшіп барған. Ол жерден жергілікті тіркеуде болмадың деп одан қалды көлемді ақша талап етіп азаматтыққа деген өтініштерін қабылдамай қойыпты. (сіра заң білмейтінін біліп осылай істесе керек)
• Жетіқарадан Оңтүсік Қазақстан аумағы Шу елдімекеніне көшіп барған Яссаков Д.Р мырза әлдекімдерге ақша беріп 70-тен асқан анасына азаматтық алып беріп өзіне ала алмай қалған. (Әжеге мемлекеттен берілетін квотада берілмеген ) Ағаның азаматтық ала алмауына себеп Шу қаласындағы көші-қон полициясы Жетіқарадан «Азаматтық алмаған туралы» анықтама алып келуін талап етіп тағы басқада сылтаулармен азаматтық бермей қойған. Негізгі себеп ол кісінің тілінің күрмеліп (сақау) сөйлейтіні себеп болған.
• 2007 жыл Яссаков Д.Р мырза Ақмола облысы Астрахан ауданына келіп әлде бір таныстарынан өтініп жергілікті жерге тіркеуге тұрып сол жердің көші-қон полициясына Қ.Р азаматтығын алу туралы өтінішін жазады. Ол жерден де Қостанай облысынан, Оңтүстік өңірден де азаматтық алмаған туралы анықтама алу туралы талап қойады.( Осы жердің қызметкерлері құжаттарға қажет деп өзі темір теріп ақша тауып жүрген адамнан төрт мың теңге алып алған.) Динмамет мырза аталмыш жерлерге баруға қаражаты жоқ екенін айтып түсіндіреді. Ал жергілікті көші-қон полициясы аталмыш жерлерден анықтаманы өздері әне-міне деп анықтағанша екі жыл жыл өтіп кетеді. Осы кезде Яссаков Д.Р мырза Петровка ауылында «ТОО Гранит» қожалығында қарауыл болып жұмыс атқарды
• Ал 2009 Яссаков Д.Р мырзаның Ө.Р алған поспартының мерзімі бітеді. Ендігі таңда көші-қон полициясы осыны желеу етіп азаматтықты бермей отыр..
• 2010 жылы Яссаков мырзаның екі көзі бірдей көрмей қалуына байланысты жұмыстан босатылады.
• Ал азаматтық туралы ісі сол қалпы хабарсыз қалады. Яссаковтың өзінің құжатының мәселесімен жүруге денсаулығы жарамаған соң жетпістен асқан анасы аудан әкімінің орынбасарына жолығып мән-жәйді түсіндіреді. Орынбасар мырза уәде беріп, әжені арқасынан қағып шығарып салған күйі әлі күнге дейін үнсіз. Ал қартайған әженің қайтып барарлық қауқарыда жоқ.
Міне, елін аңсап, «Ата жұртым» деп келген бауырымыз, осылай азаматтығын ала алмай ақыры көруден қалған көзіне ота жасатуы үшін 40 мың теңге таба алмай үйінде қайғыдан қан жұтып отыр.Айтпақшы, үйді әжей өзі ақша жиып, үй емес, лашық сатып алған.
Осы істі не ауыл әкімі немесе көші-қон полициясы болсын, басқада мемлекеттік мекемелердің істей алмай отырғанына өз басым таңмын. Енді ол кісінің жағдайы не болады,қайда барып күнелтеді ?Әлде қайта Өзбекстан Республикасына кетуі керекпе? Бұған жауап беретін бір тұлға бар ма?
Ағаның өзге туыстары бар. Бірақ анасы екеуін ешкім керек етпей тастап кеткен. Енді бізде ол кісілерді қараусыз қалдыра салайық па? Маған ауылдың әкімі «Қайтесің туыстары керек етпеген адамдарға сенің неменеге басың аурады» дейді. Мен әкімнің бұл сөзінен қарадай ұялдым. Мен осы елдің жергілікті азаматы болсамда ешкімді «оралмансың» деп шектеткен емеспін. Керсінше елімдеп келген қазақтарым үшін жанымды беруге әзірмін.

Бұдан өзге Көкшетау қаласының орталық ауруханасының берген «мүгедектігін растау» жайындағы қағазы бар. Әрі жедел тұрде ота жасату мәселесі бойыншада құжаттар бар.

Қатар өскен бәйшешектей құлпырып,
Жүруші едік зор бақытқа ұмтылып.
Сол күндердің естелігі ретінде,
Жатыр міне жүрегіме жыр тұнып.

Ұмыта алмай алаулаған сезімді,
Жүрген кезде серік етіп төзімді,
«Қолыма алып суретіңмен сырласам»,-
Дегеніңде ет жүрегім езілді.

Алыстасың, оған көңіл сенбейді,
Өткен күндер қайта айналып келмейді.
Таңшолпаным, сені ойлап сағынғанда,
Тұла бойды бір сағыныш тербейді.

Үмітімді жалғай берем арманға,
Арман жоқ қой орындалмас жалғанда.
Хордың қызы су құйса да қолыма,
Бұл өмірде саған жетер жан барма?..

Марат Нигметжанов

Dos- Style — Жалгыздыкта

жүктеу rghost.ru/41195046

Қолымда «Дат» газеті. Мөлдір Әуелбекованың сұхбатын оқып отырмын. Осы сұхбаттың түпнұсқасын өзім тексерген болатынмын. Журналист ойына келгенін істеген. Бұрынырақ шығып кеткен сұхбаттарымен араластырып жаза салған. Ұялып отырмын. Назарларыңызға түпнұсқаны ұсынамын.
«Сөз басында «Дат» арқылы айтар датым бар. Жеке шығармашылықпен айналысып жатқаныма бір жылдай болып қалды. Бір жылда талай істің басын қайырып, тілге тиек болар көп шаруа атқардым. Алайда жаршымын дегеннің барлығы айналып келіп бұрынғы өмірімді қазбалап сұрай береді. Айтары естіліп, жазары оқылып біткен тақырыпты тақырлай бергеннен алтын шықпайтынын түсінер уақыт жеткен сияқты. Шындықты айтып, ел мұқтажын жоқтайтын, бағамдап, сараптап, жол сілтеп жіберетін төртінші билік өкілдері құлқынның қамымен өсек-аяңның айналасынан шықпайды. Өкінішті.
«Адамның бақыты мен тыныштығын ұрлайтын Ібілістің үш ілмегі бар: өткен іске өкіндіру, келешекке алаңдату, қазіргінің қадірін ұмыттыру» дейді қасиетті Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) хадисі. Жан тазалығы, иман беріктігі үшін осы хадисті өмірлік ұстанымым еттім. Өткеніме өкінбеймін – бүгініме жасаған қадам. Келешекке алаңдамаймын – бір жаратушының бұйрығы болады. Қазіргінің қадірін ұмытпауға тырысамын – күпірлік болар. Сондықтан да бұрынғы продюсерім, тобым, кино, ортам туралы сұрақтарға мүлде жауап бермесем деймін. Шынымен жаңалық жаршылары, өнер жанашырлары болса өткенім туралы сауалдар қоймаса екен тілегім бар.

— Ежелде өз қанын қаңғыртып тастамайтын қазақ жұртындағы бүгінгі жетімдер жағдайы қалай деп ойлайсыз?
Өркениеттің жемісі. Кез келген нәрсе өткір пышақ сияқты ғой. Дұрыс ұстасаң нан турайды, олақ ұстасаң қолыңды кеседі. Өзгеден үйренеміз деп жүріп қазаққа жат қатігездікті, өгейшілдікті, жүрексіздікті, қайырымсыздықты сіңіріп алғанымызды байқамай қалыппыз. Жетімі жабырқамаған, ешкімге телмірмеген елдің әр аймағында он шақты жетімдер үйі бар болғаны жанды жегідей жейді. Еліміздің ертеңі ана мейірімінсіз, әке қамқорлығынсыз, бауыр жылуынсыз өскені жақсылық емес. Мемлекет барынша қамқорлық көрсеткенмен жан жылуын сезінбеген ұрпақ иманды болар ма екен? Бар медетті жаратушыдан сұрайық.

— Айтыңызшы, жетімдердің көбеюіне елдегі жеңілтек жүрісті қыздар ғана себепкер ме?
Себеп көп қой. Біреуді «көкек-аналар» тастайды, бірін ата-анадан ажал айырады, тағы біреулер бала тәрбиелеу құқығынан айрылып жатады дегендей. Қоғам дерті. Әр азамат «Осы дертпен күресу – міндетім» десе басқаша болар ма еді. Айналып келгенде бәріне кінәлі нәпсі ғой. Көкек-ана, көкек-әкелердің ойы етектен төмен. Нәпсі. Әке-шешеден ажал айырғандардың туыстары өз қарындарын ойлайды. Нәпсі. Тәрбиелеу құқығынан айрылғандар – алкоголь мен нашаның құлдары. Нәпсі. Жаратушы оларға иман берсін деп тілейік. Өзге мұсылман үшін тілеген дұға қабыл болады дейді ғой.

— Сізді тележәшіктен көрген адам «Мөлдір – уайымсыз қыз» деп ойлайтын сияқты. Мәселен, сіз елдегі қоғамдық ахуалға алаңдайсыз ба? Алаңдасаңыз қандай жағдайларға бейжай қарай алмайсыз?
Мен туралы ғана емес, көп өнер адамдары туралы «уайымсыз» деп ойлайды. Біздің де жүрегіміз еттен жаралғанын, құлқынымыз тесік екенін ұмытып кетеді. Біз де дәл сіздердей жаратушының құлымыз. Шыққан жеріміз бен барар жеріміз – бір. Қоғамда болып жатқан барлық жағдай алаңдатады. Сіздерге өтірік, маған шын, мен тележәшіктен тек жаңалықтар арнасын қараймын. Өскен, жеңген жеріміз болса – есім шыға қуанып, сүрінген тұстарда – қамығамын.
Дін жағдайы алаңдатады. Арандатушылар кесірінен қарапайым халық сең соққан балықтай. Тіл ахуалы ойлантады. Өз шаңырағымызда өз тілімізден ұялатын жалғыз халықпыз. Осы мүмкіндікті пайдаланып айтып кеткім келеді – ана тілін білетіндер, сүйетіндер «мәмбет» болса, мен «мәмбетпін»! «Мәмбет» болғаныма мақтанамын! Жемқорлық алаңдатады. Қоғамның бар саласына батпандап кіріп алған дерт. «Күресіп жатырмыз» дегендердің өзі жемқорлық үшін ұсталып жатады. «Былай жүрсең арба сынады, былай барсаң өгіз өледі» деген осындайда шыққан шығар.

— Айтпақшы, біздің отырып қалған қыздар арасында «жігіт жоқ» деген сөз бар. Осы «жоқшылықтың» сырын тарқатып бере алмайсыз ба?
Бұл жерде «жігіт жоқ» дегеннен гөрі, «ол жігіттің материалдық жағдайы жоқ» деген орынды болар. Кез келген қыздың басында үйі, астында көлігі, есепшотында алты нөлі бар қаржысы бар жігітті армандайтыны өтірік емес. «Арлы, иманды» жар туралы ойлайтын қыз сиректен сирек. Ол үшін кінәлауға бола ма? Алайда «Өзім ондай жігітке лайықтымын ба?» деп өздеріне сұрақ қоя ма екен? «Үйін сақтайтын, көлігін күтетін, есепшотын арттыруға көмектесетін тәрбие, білім, сана менде бар ма?» деген сұраққа жауап беру керек.
Ал жігіттер базарда арба итеру мен дүкенде есік күзеткенге мәз болмай білім іздесін. Ондай азаматтардың көбісі ауылдан білім деп келеді. Сосын жұмысқа орналасады. Жұмыстан тапқан табысын емтихандарды сатып алуға, ойын автоматтарына, ішкілікке жұмсайды. Дипломды сатып алады. Ол диплом бойынша ешқайда орналаса алмайды – құжат бар, білім жоқ. Барар жол біреу – арба мен күзетке қайта оралмақ. Осындай жігіт сұраныс тудыра ма? Ал саналы қыз болса ерді кебенек ішінде танып, арба тартса да азамат деп қараса, күзетші болса да құрметтесе бұл мәселе көтерілмес те еді. Жеке пікірім осы.
— Демографиялық проблемадан пайда болған «қыздардың жігіттерден көптігі» соңғысын есіртіп жіберді деп ойламайсыз ба? Мәселен, жігіттерде таңдау көп деген сияқты…
Таңдау көп шығар. Талғам жоғары болу керек. Мен ер болсам қыз таңдағанда бетінің жылтырына емес, санасының саңылауына қарар едім. Тыртиған киімге емес, тәрбиеге көңіл аударар едім. Қабат-қабат бояуына емес, қылығына назар салар едім. Үстіне жиғанына емес, жүректегі иманына үңілер едім. Болашақ ұрпағымның анасы, әулетімнің киесі деп ойлар едім. Сапасыз сандалған шақта «таңдау көп» деп есірмес едім.

— Ендігі жерде тележәшіктегі көп тележүргізушінің бірі болып жүре бермексіз бе, жоқ әлде бір қомақты жобаңыз бар ма?
Көптің бірі болсам, бұл сұрақтар маған қойылмас еді. Сондықтан осы бағытымнан таймай, әр күнімді, әр тынысымды жаратушыға, отбасыма, еліме арнасам деймін. Бойда қуат, баста сана барда жолым осы болмақ. Сенсеңіз де, сенбесеңіз де сол.

— Жеке шығармашылығыңызда нендей өзгеріс немесе жаңалықтармен толықтырдыңыз?
Әуелі жаратушы, сосын ата-анамның қолдауымен бір жыл уақытым зыр ете қалды. Ел алдында берген есебім – оннан аса жаңа ән жаздырып, бір бейнебаян түсірдім. Еңбегім ТВ мен ғаламтор арқылы елге тарап, халық өз бағасын беруде. Тележүргізушілік тәжірибем де көрерменнің оң бағасын алды. Көңілім тоқ. Алайда жаңалықтар, жеңістер әлі де алда. Ең бастысы сол күндерде елмен аман-есен жолықсақ.
Елге деген ыстық сәлем,
ерекше құрметпен Мөлдір қыздарыңыз»