Жиырмадағы "дегдар қыздан" Шал ақынның әруағына өтініш...
Көкшетаулық ақын Тілеуке Құлекеұлы(1748-1819ж.ж)артынан қалған "өлмес мұраларының" бір парасы қыздарға,әйелдерге, жігіттерге арналған. Қыздарды, әйелдерді жіктеп, бөлшектеп бірнеше типтерге бөліп тастайды да, әрқайсысына мінездеме береді. Сөйтеді де, «жігіттер осындай долы, пері қатындардан аулақ болыңдар, өздерің сормаңдай болып қаласыңдар»-деп кеңес айтады.Шал ақын қыздар туралы былай деп, суырып салып айтып кеткен екен, жарықтық:
Жиырмаға жеткен қыз кәрі болар,
Өңі кетіп шырайы сары болар.
Ер елуге жетсе де айыбы жоқ,
Әр уақытта біреудің жары болар.
Қыз он беске жеткенде мау тартады,
Ат менен енеге жау тартады.
Екі көзі ел көшсе төңіректе,
Шарасыздың күнінен жүк артады.
Қыз онбеске жеткенде кесте алады,
Жаман менен жақсыны еске алады.
Жиырмаға жеткенде тәйке деген,
Аюша жиған майын төске алады.
Пы. сы. Біз де жиырмаға кеп қалыппыз-ау… Шал ақын ата өзің қолдап, (Қазтуған, Ақтамберді аталар да қарап қалмай) осы келіп қалған көктемде «шырайлары сарғайып кеткен» қыздарға сегізінші наурызға өздеріңдей бір-бір братишкілеріңнен подаркі жасаңдаршы, өтінемін…
Бір жігіт бар — тірі жан.
Бір жігіт бар — жігіт жан.
Құр жан дейтін жігіт — кеудесінде жаны бар, еш нәрсені бітірмейді,
Тірі жан дейтін — бар тапқанын киім мен асқа сатар, жақын көрген досын жатқа сатар,
Қызыл белбеу, шоңқима етік, үкі тағып, әркімді бір сықақ қылар.
ЖІГІТ ЖАН ДЕЙТІН — ЖІГІТ СЕГІЗ ҚЫРЛЫ, БІР СЫРЛЫ БОЛАР. Шал ақын
Қыз онбеске жеткенде талма мойын,
Он алтыда қыздардың қылса тойын.
…
Он алтыдан асқан соң болмайды ойын.
Жақсы жігіт жолықсын!