«Фотореп дегеніміз бүгін немесе кеше түсірген суреттер топтамасымен репортаж жасау» деген қағида болмағандықтан мына бір дүниемді көрген жандар «Фотореп емес» дей қоймас.
Қазақта «Ат жалын тартып мінгелі» деген жақсы бір сөз тіркесі бар. Өкінішке орай бұл тіркесті көп қолдана бермейді екенбіз. Өмірімнің өсу сатылары бойынша көрсетіп отырған түрім осы.
Көп сөйлеп созбай суреттерді сөйлетіп көрейік (Өзім жоқ суреттердің барлығын өзім түсіргенмін)…

Қандай атты даяшыларды жиі кездестірдіңіз?

2011 жыл — біздің ата түлігіміз Адай жылқысының, сол арқылы ата-бабамыздың, өлкеміздің, еліміздің атын асқақтата көтеріп, әлемге әйгілеген жыл болды. Айналасы үш-ақ ай ішінде Ақбастауда өткен жергілікті жарыстан бастап Ресейдің Рязанында өткен халықаралық деңгейдегі жарыстардың барлық бас жүлдерлерін біздің арғымақтар олжалады. Ортасында Алматыда өткен халықаралық жарыс тағы бар.
Шеттен келген, комиссия құрамындағы бір ветеринар маманның:«У Вас не лошадь, а машина, нет сердца и нет легких, а стоит мотор, заводил и поехал», — деген бағасы Адай жылқысының төлқұжатындай.
P.S. Жыл басында Өмірзақ ОЗҒАНБАЙ мен Бесінбай БЕГЕНІШтің «Адай жылқысын түлеткендер» атты кітабы жарық көрді.

Бала кезімде атамның атының артына мінгесіп тарауық намазына баратынмын. Соғысты көрген үлкендердің бір шетін көріп қалдым соның арқасында. Бірақ бұл жазбаның соғыс көрген шалдарға қатысы жоқ. Менің атам 1936-шы жылғы. соғыс кезінде өгізбен жер жыртқан, тас диірмен тартқан бала.Нағыз балалығын ұрлатқан буын өкілі…

Ол кезде баламыз. Қырсақ бірінші класқа барған шағымыз болар.Атаққұмар емес ат құмар болатын жастамыз. Үлкендерден «жүйрік жылқының қанаты болады екен» дегенді жиі еститінмін. Көз алдыма ұшқан кезде қанаты күнді жабатын пырақтар елестеуші еді.Неге екенін білмеймін сол қанатты жүйріктерді тек ақ боз ат ретінде елестететінмін. Бір күні үйге келген құда баламыз мені өз үйлеріне алып кетпек болды. Ауылдың ішінде болса да бөтен үйге барғым келмеді. Бірақ "Үйде қанаты бар атымыз бар" дегеніне қызығып үлкендердің рұқсатымен соңынан ердім.

Көріңіз өте қызық болып шығады…
Мәселен менің есімім- Көгершін, әрине бұл жерде қазақша қәріптер жоқ. Орысшаға негізделіп құрастырылған… Сонда менің есімім Жапонша былай екен: «Мэможишихикито»… Ал сіздің есіміңіз қалай оқылар екен???

Екінші не үшінші класс бітірген жылғы жаз. Жайлаудамыз.Асау аттарға міне алмасам да үйдегі бір-екі аттың жалын тартып мінетін дәрежеге жеткен ем. Бізден 10-15 шақырым жердегі жайлаудағы құда балалар келе қалды. Қанжығаларында киік. Жолай иттері алған екен, бізге бұйырған сыңайлы. Содан кешкілік құда балалар өз жайлауларына қайтпақ болды. Менен 4-5 жас үлкен кіші құда бала біраз жерге дейін еріп баруымды өтінді. Үйдің іші егіс алқабына дейін еріп баруға рұқсат еткен соң «Шалқасқа» атанып кеткен күрең қасқа атқа мініп алдым. Құда балалардың жарысайық деген ұсынысын қабыл алып, солардан қалмай құйғытып келемін. Менімен қатарласа шауып келе жатқан кіші құда бала «Сен аттың құлағында ойнау білесің бе?» деп сұрады. Мен «Жоқ, сен ше ?» деп сұрағына жауап беріп, әрі өзіне сауал тастадым. Шауып келе жатып қолын аттың құлағына созып саусағының ұшын бір құлағына тигізген құда балам «Міне, аттың құлағында ойнау деген осы» демесі бар ма?

Көбіміз жеке куәлігімізді қарап отырсақ аты жөнімізден ең аз дегенде бір қате табатынымыз шындыққой, мұны ауылда өскендер немесе қазақша білім алған, жанымен тәні қазақтар қате екенін байқаймыз. Ал өздерін сөвременнимыз деп атайтындар, өз аттарындағы сөвременни болып жазылып кеткен қателерді байқамақ түгілі содан кайф алатындары бар екен, әсіресе қыздарымызға қатты ұнаса керек мысалы: бұрын Алмагүл, Айшагүл, Айнагүл деп аталып келген қыздарымыздың аттары Алмакул, Айшакуль, Айнакул болып кеткен, қазақта "гүл болғың келмесе күл бол"-дейтін мақал осыдан шығуы мүмкін. Олардан сұрасаңыз біразы өздерін осылай атаған ұнайтындықтарын немесе дөкументтерінде алғашында орыстар солай жазып жібергенін айтады.
Ия айтпақша орыстар демекші, орыстар солай жазса оны қате деп есептемейді екенбізғой. Олар Жамбыл атамыздың атын — Джамбул деп өзгерткенде оған да үйреніп қалғанбыз. Ал орыстардың атасы Иван Грозный аттас Ивандарды — Диван деп атап көріңіз, олар сізді қайтер екен, "безграмотный баран" атансаңыз жеңіл құтылғаныңыз.

Ал дөкументтерінде дұрыс жазылсада, аттарын бұрып айтатын қарындастарымызда жеткілікті. Аттарына Италия, Германия, Франция деген сияқты «Я»-сы бар аттардыда біздің қыздарымыздан естуге болады екен , Әсел деген қызға таныса қалсаңыз — Аселья, Қамар деген қыздан аты жөнін сұрасаңыз — Камарья. Осыған қарап-ақ аттарымыздың заманауйланып бара жатқанын білуге болатын сияқты.

Нақу… Рұмия… Кәстен… Матросхан… Индустриализация… Патрис-Луис Біләлұлы… Шөжәлі…

Алақанға отырғызылған шырша.

Мына ескерткіш Ресейдің Воронеж қаласында тұр, атқа арналған. Ескерткіш авторы өмірінде жылқы көрмеген сияқты.


Алыстан қараған кезде бұл ат емес семіріп кеткен зебра мен арыстанның гибриді сияқты. Бірақ сыртқы келбеті маңызды емес. Детальдары қызықтырақ!

Заманның күн санап дамуның тұрақты көрермендері екенімізге ешкім дауласпас. Қазір жаңа туған балада компьютердің «мышкасын» қозғалтсаң мониторға қарап, бір өзгеріс күтеді.
Біздің үйдің артында ат жегіп шөп шабуға арналған темір мәшинелер жататын. 3

Ауылдық жерлерде есіктің маңдайшасына іліп қоятын тағаны біреу білсе біреу білмес.Таға-аттың тұяғына қағылатын ат әбзелі. Таулы -тасты жерлерде жылқының тұяғы мүжілмес үшін және майтабанына тас батпас үшін атты тағалап отырады. Етіктің ұсақ шегесі тәрізді (дәл сондай ұсақ емес, арнайы деген түрім ғой) өзіндік шегесі бар. егені жанай қағып екінші жағынан сәл майыстырып қоятындарын да көргенім бар еді. Жалпы, қалай тағалау керектігін білетін жан болса толық жазып кетсе де құба-құп.Тағалы ат мұзда да тая қоймайды дегенді естідім,өз басым мұзда тағалы атпен жүріп көрмеппін.