Жарық диодтарды өндірумен айналысатын «Led System Media» ЖШС бүгінгі күнге дейін 280 млн теңгенің өнімін шығарды, деп хабарлайды елорда әкімдігінің медиа орталығы.

2013 жылы іске қосылған кәсіпорын жылына жарықтандыру құрылғыларының 100 мың данасын шығарады. Алайда зауыт бұдан да артық өнім шығаруға қауқарлы.

Зауыт өндіретін жарық диодты құрайтын жарықтандыру құрылғылары электр қуатын 3,5 есеге дейін үнемдеуге мүмкіндік береді. Бұл құрылғыларды пайдалну мерзімі 15 жылға дейін жетеді екен. Сонымен бірге, өнімдер экологиялық тұрғыдан қарағанда таза әрі қауіпсіз болса керек. Компания оларды «Semileds» (АҚШ) технологиясы бойынша өндіреді.

«Led System Media» ЖШС-нің бас директоры Амангелді Таукеновтың айтуына қарағанда, бұл жарық диодты құрылғыларды өндірумен айналысатын Қазақстанда баламасы жоқ кәсіпорын.

Онда қуаттылығы өте жарқын жарық диодтардың айына 1 млн данасын шығаруға қауқары бар корпустендіру қатары орналастырылған. Мұндай шамдардың жарамдылық мерзімі 50 мың сағатты құрайды. Кәсіпорында, сондай-ақ, сағатына 40 мың компонентті шығаратын сыртқы монтаж қатары мен дайын өнімді құрастыратын цех бар.

«Біздің өнім бірнеше деңгейге бөлінген. Олардың бірі – жоғары технологиялық бөлім. Мұнда жарық диодтардың өзі өндіріліп, дайын өнімдер тақтаға орнатылады, толымдауыштар жасалып, құрастырылады. Бүгінгі таңда мемлекет тарапынан көрсетілген қолдау мен ие болған гранттың арқасында біз өндірістің вертикалды түрде құрылымын құрдық», — деп атап өтті А.Таукенов.

Өткен жылы кәсіпорын «Ғылым қорының» грантына ие болған-ды. Жоба қоймаларға арналған нанофосформен жабылатын екінші буынды жарық диодты шамдарды дайындауға бағытталған. Аталмыш жобаның арқасында көкөністерді зауыт белсенді түрде агрофотникамен айналыса бастады. Қазіргі таңда қаржыландыру шаралары жүргізіліп жатыр.

Кәсіпорын жетекшісінің сөздерінше, қоймаларда жарық диодты шырағдандарды қолдану жобасының іске қосылуы өсімдіктерді өсіру жүйесін оңтайландыруға мүмкіндік береді. Мұндай шырағдандардың көмегімен бір жылдың ішінде мол өнім жинауға болады.

«Жоба келесі жылы іске қосылады деп жоспарланып отыр. Жарық диодты жарықтандырудың бірегей схемасы өсімдіктің өсу жеделдігін арттырып, жиналатын өнім көлемін ұлғайтып, екпе өсімдіктің сапасын жоғарылатуға ықпал етеді. Суық климаттағы қалалар мен ауылдардың маңайында азық-түлік базасы пайда болады. Біз жыл бойы өзімізді жасанды топырақта өсірілетін көкөністермен қамтамасыз ете аламыз», — деп атап өтті А. Таукенов.

Зауыттың бас директоры атап өткендей, аталмыш жоба кәсіпкерлер үшін зор мүмкіндік сыйлай алады. Франшизаны сатып алу арқылы кәсіпкерлер көкөністер өндірісімен айналыса алады.

«Бұл жобаны дайын бизнес жоспар деп атауға болады. Біз технологиялық тізбегі бар қоймаларға арналған кешенді шешімдерді ұсынамыз. Бұл автоматтандырылған жүйе болмақ. Дәлірек айтқанда, жарық пен су уақытында беріліп тұрады. Қазіргі таңда біз жобаның коммерциялық құрамдас бөлігін есептеп жатырмыз. Шамамен, 7000 шаршы метр болатын аудан үшін оның құны 1 млн АҚШ долларын құрайтын болады. Бүгін біз сынамалы қойманың қаңқасын дайындап қойдық, — деді А.Таукенов.

Айта кетейік, бүгінгі таңда зауытта 28 адам жұмыс істейді. Мамандар Ресей мен Қытайдың өндірістік орындарында біліктіліктерін арттырған.

Кәсіпорын әлемдегі ірі өндірушілермен ынтмақта жұмыс істейді. Үздіктердің тәжірибесін ескере отырып, серіктестік қызметкерлері Қазақстандағы инновациялардың дамуына өзіндік үлес қосуда.

«Өзіміздің жақында ғана ашылғанымызға қарамастан, біз ауыз толтырып айтарлықтай нәтижелерге қол жеткіздік. Біз елімізді үздік импорттық өнімдерге сапасы жағынан дес бермейтін отандық энергия үнемдейтін технологиялардың қол жетімділігімен қамтамасыз еткіміз келеді», — деп түйді А. Таукенов.

Астана тұрғындары қазақстандық аграрийлерден шамамен 8 млн теңгеге өнім сатып алды. Бұл – былтырғы көлемнен екі есе артық көрсеткіш, деп хабарлайды елорда әкімдігінің медиа орталығы.

8 айдың қорытындыларына сәйкес, жәрмеңкелерде өнімнің 25 мыңнан астам тоннасы өткізілген.

Қаңтар мен тамыз айларының аралығында Жамбыл облысы Астанаға өнімнің 3400, ОҚО – 2315, Атырау облысы – 280, БҚО – 530, Қызылорда облысы – 612, Алматы облысы – 1 1761, Ақтөбе облысы – 615, Қарағанды – 435, Қостанай – 1800, ШҚО – 720, Павлодар – 1357, СҚО – 500 және Ақмола облысы – 1435 тоннасын әкелді.

Қазан айының соңына дейін өз өнімдерін елорда тұрғындары үшін Атырау, СҚО, Павлодар және Ақмола облыстарының ауылшаруашылығы тауарларын өндірушілері екінші мәрте ұсынатын болады.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 7 қазандағы эфирінде 3-айналымның екінші ойыны өтті. Қонаққа келген «Жаңа астаналықтар» командасы ойынды 6:5 есебімен аяқтады.

АЛЬФА – жасырылған ұғым. Тибеттегі Голмуд-Лхаса арасындағы пойыздың вагондарына арнайы қосымша АЛЬФА беріледі. Негізі ол әркез және әр жерде тегін. АЛЬФАны атаңыз.

80 жылдардың батыстан келген жаңашылдықтарын сипаттай келе, Мила Максимова сырғанауды жұмсартатын оргалит алғашында қолданбағанын жазады. Сондықтан ОНЫмен айналысатындарды қажалған шынтақ пен жапсырылып қойылған иек арқылы білуге болатын еді. ОНЫ атаңыз.

«Үй сатып алсаң – Альфаңа қара, жер сатып алсаң — суына қара» дейді Жүсіп Баласағұни. Альфа – жансыз зат емес екенін ескеріп, оны атаңыз.

«Црвена Звезданың» түлегі Владимир Стойкович «Партизанға» ауысқан кезде, «Црвена Звезда» фанаттарының сайттында футболшыға арналған… пайда болды. Қалдырылған сөзді грек тілінен шыққан терминмен атаңыз.

Мұзафар Әлімбаевтың жұмбағын шешіңіз.
Жүз төрт түйме,
Он бір ине.

Бірде капитан Гастингс Пуароға вокзалда қонақ үй салуға болмайды дейді. Пуаро Гастингске «Бос әңгіме айтпашы, көптеген қонақ үйлер вокзалдардың қасында тұр ғой» дейді. (Гастингс пен Пуаро немен айналысып отырғанын білуге Қазақстанда бұл терминге қарсы арнайы орган бар екенін білу көмектесуі мүмкін.) Олар немен айналысып отырған?

Луганскте 2000 жылы белгісіз Солдаттың қалдықтарын қайта көму рәсімі өтті. Ал қаланың орталық алаңдарының бірінде солдатты бір құстар қоршап тұрған ескерткіш ашылды. Қандай құстар?

АҚШ-қа тән саяси корректіліктің мәні — қандай да бәір адамдар тобын жәбірлейтін терминдер мен тұжырымдардан бас тартуда. Осыған орай тіпті ренжітуі мүмкін терминдерді саяси әдепті сөз тіркестеріне ауыстыратын әзіл-қалжың сөздігі шығарылды. Бұл сөздікте қандай сөз «сауда-саттық жасаудың, сатып алудың дәстүрлі емес әдісі» деп берілген?

Бұл жазушының алғашқы романдары жарық көргеннен кейін фашистер оны қудалау үшін жалған деректер тарата бастады. «Ол негізі өзі емес, атын жамылған, Крамер деген француздық еврей» деп, ойдан жала құрап, қуғынға ұшыртатқысы келді. Себебі, фашистерге, әрине, «еврейді» қуғындаған оңайырақ еді. Бұл жазушыны атаңыз.

"Қара плащ" мультсериалының серияларының бірінде өсімдіктерді басқаратын залым сиқыршы ОЛАРға адамдар таққан бұғауды шешіп тастауды бұйырады. (Серияның қандай жыл сайынғы оқиғаға арналғанын тапсаңыз,) ОЛАРды атаңыз.

Уақыт та жақындап қалыпты, соңғы сұрақты қойып жіберейік. Пицца жеткізу қызметінің логотипінде Х -пиццаның қос тілімі түрінде бейнеленген. Кейді осы жасырылған Х-ті сипаттау үшін Х (әрпі – ред.) пайданылады. ҚазақТВ, Рика ТВ сияқты отандық телеарналарда Х деп аталатын бағдарламалар бар. Х-ті атаңыз.

Эфир аудиожазбасын ресми сайттан тыңдауға болады.

Әлем Чемпионатына іріктеу кезеңін 3 ұпаймен аяқтаған Ұлттық Құрамамыздағы кадр мәселелерін шешу мақсатында Ұлттық Желі Белсенділері және Мультитақырып Сарапшылар қауымдастығы жаңа ұсыныс әзірледі. Мамандардың пікірінше Құрамаға 18 бен 36 жас аралығындағы әр қазақстандық шақырылуы тиіс. Құрама қатарына шақырылатын адамдар 31 желтоқсанға дейін жергілікті футбол федерацияларына медициналық анықтама және жеке құжаттарын тапсырулары қажет. Әлбетте кей әлеуметтік топтар, денсаулығы жарамсыздар және көпбалалы әкелер бұл міндетті шақырудан тыс қалады.

Естеріңізге сала кетейік, бұл әзірше тек жоба күйінде ғана. Қоғамдық талқыдан өткеннен кейін ғана қабылдануы мүмкін нәрсе.

Сондай-ақ жиын барысында басқа да мәселелер және жаңалықтар айтылды:

— Ұлттық Құраманың қазіргі ойыншыларының кей біреулері отбасыларынан Ұлттық Құрамада ойнайтындарын жасырады екен;
— Оқу білмейтін ұлына Англияның Челси командасын Қазақстан деп айтып келген әке баласы мектепке барғаннан кейін асылып өліпті;
— Психологтар Ұлттық Құрама матчтарынан зардап шеккен жанкүйерлерге сенім телефоны арқылы қолдау көрсетуге дайын екендерін мәлімдеді;
— Белсенділер мешіт имамдарын да халыққа психологиялық және рухани көмек көрсетуге шақырды;
— 6 матчтан тұратын жеңілістер сериясы Армениямен тең ойыннан кейін бұзылған бас бапкер Бородюк келесі жылы жаңа жеңілістер сериясын бастамақшы;
— Ұлттық Құраманың соңғы 2 голын соққан Бауыржан Тұрысбекке депутаттық ұсынылмақшы;
— Балалар үйінің тәрбиешілері ұлттық құрама футболшылары қонаққа келмесе дейді. Балалар онсыз да өмірде жаралы;
— Әлем чемпионаты іріктеуінде өз тобында соңғы орын алған Ұлттық Құрама енді бағын Жайдарманда сынап көрмек;
— Дания, Черногория, Армения, Польша, Румыния… Ұлттық Құрама футболшыларына әсіресе Черногория табиғаты мен румын қыздары ұнапты;
— Ресейдегі Әлем Чемпионатына қалайда тегін барғысы келетін Қазақстан Құрамасы футболшылары волонтерлер құрамына енуге өтініш жіберді;
— Ел имиджі және ұлт денсаулығына нұқсан келтіруіне байланысты Ұлттық Құрама ойындарын теледидардан көрсетуге тыйым салынуы мүмкін;
— Ұлттық Құрамаға Мессиден қолдау: Біз де шыға алмайтын сияқтымыз…
— Youtube Қазақстан футболына қатысты барлық видеоларды өшірді;
— Қайрат клубы басшылығы Ұлттық Құрама сапында 3 ойында 2 гол соққан Бауыржан Тұрысбек өздерінің ойыншылары екенін естіп, таң қалды;
— 6 жеңілістен кейін 1 ұпай ала алған Бородюк бапкер Футбол Федерациясына 2 жылдық келісімшарт ұсынды;
— 2017 жылы ешқандай жеңіске жете алмаған Ұлттық Құрама жылды жақсы аяқтау мақсатында №51 мектеп-гимназиясының қыздар командасымен жолдастық матч өткізетін болды;
— Қазақстан Ұлттық Құрамасында ойнатылып жүрген украиналық Малый атты азамат өзін құтқарып алу туралы елшілікке хат жазды.

Досым екеуміз әне қарашы, міне қарашы, Қараш-Қараш деп біршама жол жүріп тастаппыз. Тар жол тайғақ кешпесекте, көздеген жерімізге қарай беталып келе жатырмыз. Бұрын бұл жолмен жүріп көрмегесін досымнан бұл қай жол? -деп сұрағанымда, ол еш ойланбастан Абай Жолы деп мақтай жөнелді. Иә есімде Абай Жолын бар қазақ ауызынан тастамаушы еді, айтса айтқандай ерекше екен деп менде азда болса хабарымның барын білдіріп қойдым. Бүгін қайда барамыз деп едім. Қыз Жібектікіне барайық, бүгін қаладан Айман-Шолпан келіпті кешкісін Ақ Сүйек ойынын ойнаймыз деді. Ауыл жастары күндегі әдетіміз түн батса Ақ Сүйек ойнайтын едік. Бүгінде сол ғұрпымыз бойынша ойнайтын шығармыз деп екеу-ара әңгімелесіп келе жатырғанымыз сол еді, әрлі-берлі жүк тасып, ат жетектеп, түйеге жүк артып келе жатырған бір топ адамға қарсы ұшырастық. Әуелгіде сауда керуені болар деп іштей ойлап ем, қателесіппін. Жақындай бере өзіміздің Қазекең екен. Қазекең деппін ғой Көшпенділер дегенім. Өткен жолы Орта Жүзге қарай көшкен, енді міне Ұлы Жүзден Хан ордасын тікті дегенді естіп, сол маңайға игі жақсылармен бірге болуды жөн санап солай қарай түтін түтетуге көшіп бара жатса керекті. Көп ұзамай бізде Жібектің ауылына келдік. Ғашықтардың бәрі осында екен. Қозы Көрпеш-Баян Сұлу, Еңлік-Кебек, Қалқаман-Мамыр, Жүсіп-Злиха, Ләйлі-Мәжнүн жігіт біткен есі кететін Қамар Сұлу, Танакөз, Сұлушаш, Әсия, Ботагөз ағайынды Аманай мен Заманай да бәрі бәрі жиналған екен. Тек Жібек қана жан-жаққа елеңдеп әлде-біреуді іздейтіндей. Жібектің бұл қылығын байқадыма жанына бір жігіт келіп айналшықтап шығар емес. Жөн сұрассақ Бекежан екен. Бекежанды батыр деп естуші-ек оның бұл қылығын түсіне алмадық. Жә бұны қойшы, айналаға көз салып қарайлағаным сол еді, еңгезердей бір жігітті алыстан байқадым. Бұ кім болды екен? Өзі жігіттің төресі секілді. Көпшілігіміз танымадық. Жанағы жан-жағына жалтақтап жүрген Жібегіміз бұл адамды көріп тұра жүгіргені. Бұл сәтте Бекежанныңда түрі бұзылып сала берді. Жайықтың аруына ғашық болған Төлеген осы болса керек! Бәріміз Мөлдір Махаббат деп қарап қалыппыз. Қасымдағы досым Махаббат Қызық Мол Жылдар деп таңданысын жасыра алмай, есі кетіп, қызығада, қызғана қарап қалыпты. Тең-теңімен деуші ед бәріміздіңде төрт көзіміз түгелденіп әннен шашу шашып, алтыбақан ойнап біраз ойын-сауық құрып көңілімізді бір көтеріп алдық. Қожа Насырдың қағытпаларын, Алдар Көсенің әзіл әңгімесін, Тазша баланың Қырық Өтірігін тыңдап отырғанда уақыттың қалай өткенінде байқамай қалыппыз. Жаңылтпаш айтып тіл сындырып, қыз-жігіт боп Абайдың Жұмбағын жасыратынбыз. Қараңғы күні самал жел соғып далада Жусан Иісі аңқып тұрушы еді. Осылайша бір күніміз бір күнге ұқсамай өтетін. Кеш болып, күн ұясына батқанда жан-жақтан іздеп шақырған дауыстар естілгенде бәріміз қоштасып үйге қайтушы едік. Әрбір кеш Әзімнің Әңгімесі секілді аяқталмай бітуші еді!
Айтпақшы өзімді таныстырмаппын ғой Менің атым Қожа…

Өткен муаххаламызда Үнді Қарулы Күштері 15 жыл бойы жүргізген тендер ақыры аяқталып, жеңімпаз анықталғанын айтып өткен едік және оған AKY ештеңе демеген болатын.



Бүгін Kerekinfo.kz, Defense Club арқылы үнді әскери техника сарапшысы, Үнді Әскери-теңіз флотының бұрынғы адмиралы Арон Бракашқа хабарласып, Атамбаев туралы айтқанда, ол:

5 қазан күні Румынияның Плоешти қаласында алаң иелерімен ойнайтын Ұлттық Құрамамыз «Илие Онае» стадионында бүгін баспасөз мәслихатын өткізді.



Ұлттық Құрама бас бапкері Александр Бородюк:
— Екі команданың да өздерінше дәлелдейтін нәрселері бар. Румынияда жаңа бапкер, алғашқы ойыны. Әлбетте маңызды матч жеке ол үшін де. Қызық ойын болады деп ойлаймын.

КСРО кезінде Румынияға қарсы ойнадым. Әдемі естеліктерім қалды. Ол кезде мықты құрама болатын. Қазір де жаңа ұрпақ өсіп келеді оларда. Сондықтан екі жақ та өздерін барынша көрсеткісі келеді.

Біздің бірнеше ойыншымыз жарақаттарына байланысты ойнай алмайды. Бірақ футболда ауыстырылмайтын ойыншылар болмайды. Бұл бір жағынан басқаларға шанс. Сол шансты қолдана алулары керек. Өздерін көрсетіп, негізгі ойыншыларға айналуға тырысулары керек. Және жалпы тек өздері емес, өз елдері үшін ойнаулары керек.

Чемпионаттағы турдан кейін Ұлттық Құрамада дайындыққа, ойын философиясын сіңіруге 5-6 күн керек. Сол жағынан кемшілігіміз бар. Бірақ барынша дайындалдық.
Румын құрамасында жаңа бапкер, оның не дайындайтынын біле алмаймыз. Оларда да өзгерістер болатыны анық. Қауіпті ойыншылары көп, әр позицияда мықты ойыншылары бар.

Ертең өзгеше тактикамен ойнаймыз. Тактикалық схемамыз әзір, тосынсый жасауға дайынбыз.

«Тақтар ойны» сереліне негіз болған «Мұз бен жалын жыры» атты романдар топтамасының жаратушысы, Әмеркелік күлт жазушы Жорыж Р. Р. Мартен алғаш рет Ресейге келіпті. «Медуза» басылымының кенісыншысы Антон Долин онымен Петербор пантастек асамбілінде жүздесіп, өлтірілген Старктар, Әмерке пантастегі және «Тақтар ойнындағы» саяси метапорлар жайлы әм романдағы сүйікті кейіпкерлері туралы сөйлесіп қайтқан екен.

— Мен кітептеріңізден бастап, сосын барып қана серелді көрген сыншылардың қатарындамын. Содан болар, әлі де «кітебі жақсырақ» деген ойдамын. Ал сіз серелдің кітептен көрі танымал болғанын қызғанбайсыз ба? Әлде ол да сіз үшін – өз туындыңыз ба?
— Мен де кітептерден бастағанмын! Сосын қана серелдік болайға (оқиғаға) ауыстым, бірақ одан белгілі бір мезетте алшақтап кеттім. Әрине, кітептер 100% менікі, ал серел – жартылай қана. Әлемі менікі, кейіпкерлер де менікі, сенерелер (сценарийлер) жазуға тек алғашқы төрт маусымда қатыстым. Бірақ серелімізді де жасаған адамдар саны орасан көп. Олардың жұмысын таңғажайып деп қана айта аласың. Барлық режісерлер, әртістер, шоуранырлар, «Емі» жүлдесіне ие болғандар жалпы – оның ішінде кәстімдер дезайыны, кастинг, арнайы епектілер, оператыр жұмысы, не жоқ дейсің. Бұл просестің бір бөлігі болғанымды мақтан тұтам'. Менің серелге қатынасымды сыпаттайтын бірден-бір сезім осы.
— Шоуранырлар сізден қаншалықты тәуелсіз? Мысалы: сіз өлтірмекші кейіпкердің өмірін олар сақтап қала ала ма? Немесе кітепте тірі жүргенді өлтіре ала ма?
— Олар толықтай тәуелсіз, күменденбесеңіз болады. Ойына келгендерін істейді. Оларға кедергі жасайтындай еш заңды құқым жоқ – ешбір келісімшартта ондай жазылмаған. Бірақ біз үнемі сөйлесіп тұрамыз, ал бірнеше жыл бұрын шешуші кездесуіміз болғантын, ол жерде оларға әлі жазылмаған кітептердегі ең мауызды (маңызды) сөжеттік сарындар мен күртбұрыстарды ашып бердім. Алайда олар тура кітеппен келе жатыр деп айта алмаймын. Менің сөжетімнің көп жерін өзгерткен, әлдеқайда басқаша кеткен. Мысалы, біз мында сөбеттесіп отырмыз, ал олар болса, өлтіріп жатыр.
Кезіргі сәтте серелде мерт болған, ал романдарымда әлі тірі шамамен 20 кейіпкер бар-ау дейм'. Қосалқы және басты кейіпкерлер — мысалы Рикон Старк, Барристан Селми, Мирселла Баратеон: бұлардың бәрі тек серелде қана өлген, есте сақтаңыз! Сонымен қатар серелде мүлде көрсетілмеген мауызды кейіпкерлер бар. Мүлде. Оларды өлтірмек түгіл, өмірге келмей жатып жоқ қып жіберген десе болады. Ондай кейіпкерлер: Тасжүрек (Кейтлин Старк), Дорндық Арианна Мартелл, Виктарион Грейжой — Бейлон мен Еуронның бауыры… Бұлардың бәрі кітептерім үшін аса мауызды, айта кетерлік.
— Сіз өз топтамаңызда Бахтин сыпаттап кеткен полифониялық роман пірінсібін жүзеге асырдыңыз – онда кейіпкерлердің бәрі тең және оқырман кез келгеніне жақтаса алады. Серелде мұны көрсету мүмкін емес.
— Мен әр кейіпкерімді нағыз адамға ұқсайтындай қылуға тырыстым. Шынайы, тірі адамға. Бірінші романымда болай жеті кейіпкердің атынан баяндалады, әр келесі кітепте бірнеше жаңа кейіпкер қосылып отырады. Сіз дүниені солардың көзімен көресіз, ал мен олардың әрбіреуінің миына кіріп, соның өмірін сүремін. Олардың әртүрлі болғанын қалағанмын. Біреуі адал әрі әділетті, екіншісі өзімшіл. Біреуі ақылды, тағы біреуі онша емес, тіпті мүлдем ақымақ. Дегенмен, олардың бәрі адам.
Мен дайым ұлы кейіпкерлер жасағым келетін, ал олар ақ не қара бола алмайды. Пентезіде жақсы мен жаманның теке тіресі жиі сыпатталады, және бұл кейде қажетті әсер беріп, көздегенін атқарады. Бірақ мен ондайға сенбеймін. Соғыс даласында ақ киімді жақсылар мен қара киімді, құбыжық іспеттес, адам жегіш жамандар кездеседі дегенге сенбейм'…
— Толкеннің кітептеріндегідей!
— Иә. Ол мұны тамаша жүзеге асырды. Бірақ оның ізбасарларының қолында бұл кілешеге (клише) айналып кетті. Ал мен Қараңғы Лорттар туралы жазғым келмегентін. Менше, жақсы мен жаманың шайқасы күнде, жер жүзінде боп жатыр, ал соғыс даласы — адам жүректері. Бәріміз таңдау жасаймыз, күніне талай мәрте, кейде таңдау аса қиын: жаман мен жақсының ешқандай теке тіресі жоқ. Көрсеткім келгені осы болатын.
— «Тақтар ойнының» басында жаға ұстататын еротика мен зорлық сақыналары болатын. Кезір олар серелде дерлік жоқ боп кетті, бірақ кітептеріңізде әлі бар. Серел шоуранырларының мұндай шешіміне қалай қарайсыз?
— Мен олармен дауласпас ем. Серел аты серел. Продісірлерге кейде менде жоқ проблемдерді шешу қажет боп тұрады: бөжет (бюджет), хронометраж, пормат пен көрерменге байланысты рұқсат етілген және етілмеген нерселер. Бірінші маусымда бөжет шағын болатын, екранда шайқастарды көрсету туралы сөз болмаған еді.
Серел бұл мәселені оңай шешті: болай Тирионның тарапынан көрсетіледі, сосын оны талдырып тастайды, ал есін жиған кезде шайқас аяқталып қойған. Себебі қарапайым: көпшілік қатысатын көріністер мен арнайы епектілерге қаражат болмаған. Кітеп өз әлемін еш шектеусіз көрсетеді. Оның ішінде секс пен зорлық та бар. Жалпы, «Тақтар ойны» — бұл соғыс туралы епос, көптеген пентезілер сондай, Толкен де сол қатарда. Соғыс туралы жазбақсың ба? Ендеше бәрін шындықпен көрсет деп есептейм'! Соғыс — мәдениет тарихындағы ең өзекті әрі күшті тақырыптардың бірі, «Илиададан» бастап «Соғыс пен бейбітшілікке» дейін.
— Біз жиі «Тақтар ойнын» саяси метапорлар жинағы деп оқимыз. Біздікі қаншалықты дұрыс?
— Дұрыс та, бұрыс та. «Мұз бен жалын жыры» билік мәселесін, оны жөнімен және теріс пайдалану тақырыбын ашады. Адам билікке жету үшін неге дайын және жеткен соң онымен не істейтінін көрсетеді. Бұл жерде соғыс жүргізуші биліктер мен үкіметтер мәселесіне кеп тірелеміз. Әрине, менің бұл мәселеге деген көзқарасым «Тақтар ойнында» толықтай бейнеленеді. Бірақ онда XXI ғасырдың нақты бір билеушілері мен саясаткерлеріне еш аллегория жоқ. Жазу арасынан ондай астар іздегендер қателеседі, тура солай «Жүзіктер әміршісін» Екінші дүниежүзілік соғыс туралы қиса-дастан деп ойлаған зерттеушілер де қателескен. Ол басқа соғыс туралы болған – Жүзіктер соғысы туралы! Мен нақты қай соғысқа сілтеме жасадым десеңіз, ол Жүзжылдық соғыс, Гүлдер соғысы, Кірес жорықтары.
— Кез келген кітептің басты кейіпкерлері аутыр тұлғасының бейнесі деп саналады. «Тақтар ойнында» да солай ма?
— Мұнда тек жеке тарауларды бірінші жақтан баяндайтын кейіпкерлер туралы айтуға болады. Мен толықтай олардың санасында сүріп, олардың бүкіл уаждары мен әрекеттерін өзім арқылы өткізіп көрем'. Солай істеуге мәжбірмін, әйтпесе олар ешқашан шынайы болмайды. Мен ешқашан қашқын ханшайым болмағам, ергежей де, сегіз жасар қыз да болмағам, бірақ адамдарда — кез келген адамдарда ортақ нерсе әдеттегі ойлағаннан әлдеқайда көп. Ал мен өз кейіпкерлеріме жан бергім келеді.
— Онда сізден сұрауға бола ма: қай кейіпкер сізге ең қатты ұқсайды? Қайсына ұқсағыңыз келер еді? Және қайсы сияқты болғыңыз келмес еді ешқашан?
— Маған Тирионның атынан жазған жеңілірек және ұнамдырақ. Оның барлық кемшіліктеріне қарамастан, мен соған ұқсаймын. Бірақ, өкінішке орай, Тирион емеспін. Оның тілі керемет өткір, ал менікі – жоқ. Ол үнемі тілмен шаншып отырады. Ал мен сол сөздерді шығару үшін кейде апталар бойы басымды қатырамын. Шынайы өмірде мен әлгі «Әдіреқалғыр, былай айту керек еді қой, неге үш апта бұрын осы ойыма келмеді» деп өзін сөгіп жүретін адаммын.
Шын мәнінде Семвелл Тарлиге ұқсаймын-ау деп ойлайм' осы. Жайдарлы да жуас Сем достым. Және әрине Жон Сноу сияқты болғым келер еді — сондай бір, байрондық, романтик кейіпкер, бүкіл қыздардың жүрегінде орын тапқан. Ал Теон Грейжой болудан барынша сақтанар ем. Ол да Жон Сноу сияқты болғысы келетін жігіт, бірақ ішкі өзімшілдік өрісі басымырақ боп жатады. Ол батыр болу үшін дайым өз-өзімен күресуде. Жон екеуі де Едарт Старк отбасында тәрбиеленген, екеуі де сол отбасында бөтен болған, екеуі де ауытсайдыр, бірақ Жон мұны қабылдай біледі, ал Теон — жоқ: оның ішін қызғаныш пен өзіне деген аяныш жеп барады.
— Ауытсайдырлар — сіздің кейіпкерлеріңіздің басым бөлігін құрайды: балалар мен әйелдер, гейлер мен ергежейлер, жат елдіктер мен ентелектуалдар. Кәсіби ортаңызда ауытсайдыр сезінесіз бе өзіңізді? Себебі іліми пантастек пен пентезі жазушылары әлі күнге дейін «нағыз жазушы» қатарына қабылданбаған сияқты.
— Ресейде қалай екенін білмеймін, бірақ АҚШ-та жағдай өзгеріп бара жатыр. Әрине, жаймендеп. Мойындау керек, 1970 жж. енді қолға қалам ала бастағанымда, тіпті 1960 жж. басында әлі оқырман боп жүргенімде де мұны сезінетінмін. Ол кезде іліми пантастек пен пентезіні ешкім де нағыз әдебиет деп санамайтын, және мілімдерім (мұғалімдерім) үнемі менен сұрайтын: «Бағаларың жап-жақсы, басың да істеп тұр, мынау далбасаны несіне оқып жүрсің? Классика оқымайсың ба!» Бүгін пантастекті Әмеркенің барлық үнберсеттері мен көлеждерінде оқытып, зерттейді, соның ішінде менің кітептерім бар. Майкл Шейбон Пулитсер жүлдесін алды, ал Стивен Кингке Ұлттық жүлде берілді, мұндай мәртебелі жүлделерді пантастек жазатын аутырға 30 жыл бұрын бермес еді. Тіпті он жыл бұрын да. Сериоз жазушылар дегендері темдерді (theme), сөжеттер мен тәсілдерді кезір көбіне бізден алатын болды. Әлем бізге сене бастады. Бірақ әлі толықтай сенім арта алмай жатыр. Бізді қанша зерттесе де, «XX (ғ)асыр Әмерке әдебиеті» пәніне қоспай отыр.
Канонға жататындар ол Фицджеральд, Хемингуей және Апдайк, бірақ Роберт Хайнлайн емес. Әйтсе де, кез келген жанырлық әдебиетке қатысты осындай әділетсіздік орнап жатыр. Дешил Хеммет пен Раймонт Чандлер үшін де канонда орын жоқ, бұл, әрине, дұрыс емес. Білесіз бе, әдебиет үшін жалғыз сынақ ол уақыт. Бізді 20, 40, 100 жылдан соң оқитын бола ма? Әзірше пантастек пен пентезінің жағдайы жаман емес. Жұрт Толкенді әлі де оқып жүр. Жуырда бір битандық кәзет XX асыр ең көп оқылатын романын анықтау үшін сауалнама жүргізгентін — сонда «Жүзіктер әміршісі» жеңіп шықты.
— Ал сіз классиктерден ештеңе алмадыңыз ба? Әсіресе маған қызығы орыс классиктері.
— Орыс дейді? (Күледі.) Тайвин Леністердің мәйіті және онымен болған жайттың бәрі — «Ағайынды Қарамазовтардан» алынған, мойындай салайын енді сізге. Басқа ештеңе алмаған сияқтымын. Мен бірақ орыс классиктерін аз оқығам. Тек көлежде оқығандарым Достоевский, Толстойдың «Соғыс пен бейбітшілігі», Пастернактың «Доқтыр Живагосы». Орыс пантастегін іздеп көргем, ағайынды Стругацкилерден басқа ешкімді таппадым.
— Вестерос әлемі аса шынайы әрі сендіргіш. Онда тірі өліктер мен айдахарларды кіргізгеніңізді қалай түсінуге болады? Неге сізге сиқыр соншалықты қажет болды?
— Әуелде еш әжептерсіз (ғажаптарсыз) жазбақ ойым болған. Кем дегенде айдахарларсыз. Таргариендердің таңбасы айдахар болады деп бірден шешкентінмін, бірақ әдепкіде ол олардың пирокинездік қабілетінің нышаны қана болады деп ойлағам. Сүйтіп ұзақ ойланып жүргенде Филлис Ейзенстайн деген пантас (фантаст) құрбым, айтпақшы, ол Сергей Ейзенштейннің алыс туысы! — сол мені айдахарлар қажет деп көндірді. Уақыт өте оныкі дұрыс екендігіне көзім жетті. тіпті кітептердің біреуін оның өрметіне арнадым, үшіншісін.
Пентезіге сиқыр қажет. Бірақ мен оны шектен шығармай, бақылап отыруға тырысам. Сиқыр мен үшін бір тылсым, жұмбақ, күңгірт құбылыс: ол күнделікті, үйреншікті нерсеге айналмауы тиіс. Бастысы, кітепке сиқыр мектептерін кіргізбеу керек!
— Яғни ешқандай Хогвартстар керек емес қой?
— Дәл солай.
— Бізде әзіл бар: Жорыж Мартеннен «Мұз бен жалын жырындағы» әлі жазылып бітпеген алтыншы кітеп туралы сұраған сайын ол бір Старктан өлтіріп отырады дейді. Осы шын ба, айтыңызшы?
— Өйте берсем, бірде-бір Старк тірі қалмас еді қой!

Бүгін Алматы — Бухарест чартерімен Ұлттық Құрама ойыншылары және бапкерлер құрамы Румынияға жетті.
Бухаресттен 54 км қашықтықтағы Плоешти қаласында қонақүйге орналасқан құрамамыз ертең ашық жаттығу және баспасөз мәслихатын өткізеді.
2018 жылы өтетін Әлем Чемпионатына іріктеу кезеңіндегі сырт алаңдағы соңғы ойынын Қазақстан құрамасы 05 қазаннан 06-сына қараған түні Плоешти қаласындағы «Илие Оана» стадионында ойнайды. Матчтың басталу уақыты Астана сағатымен 00:45.

Румыния және Армения құрамаларына қарсы ойындарға шақырылған ойыншылар тізімі:

Қақпашылар: Давид Лория («Ертіс»), Стас Покатилов («Қайрат»), Александр Мокин («Астана»), Игорь Шацкий («Шахтер»);

Қорғаушылар: Дмитрий Шомко, Юрий Логвиненко, Абзал Бейсебеков (барлығы – «Астана»), Гафуржан Сүйімбаев, Елдос Ахметов (екеуі де – «Қайрат»), Темірлан Ерланов («Ордабасы»), Александр Марочкин («Оқжетпес»), Виктор Дмитренко («Шахтер»), Дмитрий Мирошниченко («Тобыл»);

Жартылай қорғаушылар: Бауыржан Исламхан, Исламбек Қуат, (екеуі де – «Қайрат»), Серікжан Мужиков, Асхат Тағыберген (екеуі де – «Астана»), Еркебұлан Тұңғышбаев, Азат Нұрғалиев (екеуі де – «Ордабасы»), Мақсат Байжанов («Қайсар»), Аслан Дарабаев («Ертіс»);

Шабуылшылар: Роман Муртазаев («Астана»), Таңат Нөсербаев («Ордабасы»), Алексей Щеткин («Тобыл»), Сергей Хижниченко («Шахтер»).

Қосалқы тізімнің ойыншылары: қақпашы — Марсель Исламқұлов («Қайсар»), қорғаушылар — Александр Кислицын («Ертіс»), жартылай қорғаушылар — Жақып Қожамберді («Тараз»), Мардан Төлебек («Ордабасы»), шабуылшы — Бауыржан Тұрысбек («Қайрат»).