Кеше 16 Желтоқсан Тәуелсіздік күніне орай Измирде білім алып жатқан қазақстандық студенттер Измирдегі Алаш Қазақ жайлауында атап өттік. Жайлаудың иесі Шеризат ақсақал соңғы уақыттарда сыр бере бастаған денсаулығына қарамастан зиярат етуге келген қазақ жастарын көріп, көңілі босап қатты толқыды. Екі сағат бойы дастарханда бірге отырып, әңгімесін айтып, өсиетін жеткізді. Үлкен дастархан жайып қонақжайлылық танытты. Қазақы дастарханда ыстық бауырсақпен қою күрең шай ішіп, қымыз бен палау жеп жастар ауылға барғандай әсерде қалды. Шеризат Доғру ақсақалдың бір сөзін қысқартпастан осында жеткізуді жөн көрдім…
Түркияда тұрып жатқан қазақтар әр түрлі жағдаймен Ата жұрт Шығыс Түркістаннан Түркияға көшіп келген. Көштің себебі – Ресейде коммунизм орнап, Қазақстанның талан-таражға түсуі, дінге тыйым салыну, мал-мүлкінің тәркіленуі. Ауыл мен қыстақтардың колхоз бен совхоз ретінде ұжымдастырылуы. Осының бәрі бір қазаннан жеп ішуді міндеттеді. Қазақстанда жүзеге асқан осы режимді Шығыс Түркістан басшылары да іске асырғылары келді. 1935 жылы Шығыс Түркістан үкіметі мемлекеттендіру саясаты шеңберінде бүкіл халықтың мал-мүлкін тартып алмақшы болды. Діни кітаптарды жинап алды. Ұлттық рухты жоқ қылу үшін қолдарынан келгенін жасады. Бұл зұлымдыққа шыдамаған қазақтар алдымен қытайлық мұсылмандар (дүнгендер) тұратын Гансу-Синхайға көше бастады. Шығыс Түркістан үкіметі, бүгінгі Шынжаң Ұйғыр Автономиялық Районы, бұл көшті тоқтатуға тырысты. Құрлықтан және әуден шабуыл жасап, осылайша соғыс басталды. Екі жақтан да көп шығын болды. Осы соғыста қазақтардың көш басшысы, Есілхан батырдың әкесі Әліп Жамысбайұлы тұтқынға түсіп, азапталып өлтіріледі.
Ал, қалған қазақтар көптеген шығынға ұшырап, малдарымен бірге Гансу-Синхай мұсылман аймағына жетеді. Бірақ ол жерде де қиыншылықтарға тап болады. Мұсылман аймағына көп малмен барған қазақтарға жергілікті халық өріс тауып бере алмайды. Сондықтан жергілікті халық қазақтарды үкіметке жиі-жиі шағымданады, соның нәтижесінде дау-дамай пайда болады. Қазақтарды қытайлық мұсылмандар өлтіреді, қысым басталады. «Мұсылман ел» деп барған жерінн үміттері ақталмай, қазақтар тағы да көшуге дайындала бастайды. Бұл жолғы бағыт – Үндістан-Пәкістан. Топ-топ болып ол жаққа көшкен қазақтар малының 90%- ын, адамдарының 80%-ын шығындап, межеге жетеді. Ол кезде Үндістан мен Пәкістан бір еді. Аз уақыттан кейін екіге бөлінді. Бөлінген кезде қазақтар мұсылмандар көп орналасқан Пәкістан жағында қалады. Климаттың ыстығынан оба секілді ауруға душар болады. «Жығылғанға жұдырық» дегендей өздері Тибеттен азып-тозып келген қазақтарға бұл қиынға соқты. Осыншалықты қиыншылықтарға қарамастан олар Пәкістанның әр жерінде қолдарынан келетін өнерлерімен күн көруге тырысты.
1949 жылы «Соңғы қазақ көші» ретінде белгілі Әлібек Хәкім мен Сұлтан Шәріп бастаған көш Гималай асып, Үндістанның Кашмир қаласына жетеді. Пәкістандағы қазақтардың басшылары Әлібек Хәкіммен хат алмасады. Әлібек Хәкім бұдан кейінгі мақсаты Түркияға жету екендігін жазады. Пәкістанның әр жерінде тұрып жатқан қазақтардың рубасылары бас қосып, Түркияға көшуге шешім қабылдайды, Түркияның Пәкістандағы елшілігіне өтініш білдіреді. Түрік үкіметі Кашмир мен Пәкістандағы қазақтардың өтініштерін қарастырып, шамамен 5000 қазақты қабылдайды. Түрік үкіметі өздерін «Ата жұрттан келген қандастар» ретінде танытқан қазақтарға көмек қолын созады. Шығыс Түркістаннан шығып, Пәкістан мен Үндістан арқылы 1954 жылы Түркияға ата жұрттан келген соңғы қазақ бауырларын Түркия үкіметі үлкен қуанышпен қарсы алады. Келгендердің қайда, қандай жерге орналасқылары келетіндіктерін анықтау үшін анкета өткізеді. Анкетаның нәтижесінде бір бөлігі «Орта Азиядағы Алтай таулары секілді суық жерге орналасамыз» десе, бір бөлігі «жазық жерде өмір сүреміз» деп жауап береді. Осыған орай, Түркия үкіметі қазақтардың бір бөлігін суық, қарлы аймақ Кайсерінің Мұсақажы, Яхиялы ауылдарына, бір бөлігін Орта Анадолыда Нийде Ұлылышлы деген жерден Алтай ауылын құрып, сонда, ал енді бір бөлігін Ақсарай-Сұлтанханы мен Конияға орналастырады. Ішінде мен же болған Әлібек Хәкім тобын Салихлиде Құртылыш деген махалла құрып осы жерге орналастырды.
Түркияға келген қазақтардың көпшілігі ата жұрт Шығыс Түркістаннан келген. Бұдан басқа II Дүниежүзілік соғыста Қазақстаннан Германиямен соғысу үшін әскерге алынып, сонда тұтқынға түсіп, кейін елге қайта алмай Түркияға келгендер де бар. Жалпы, Түркиядағы қазақтардың саны 25000 шамасында.
Түркиядағы қазақ мәдениетінің ошағы «Алаш» ауылы, толығырақ айтқанда Алаш қымыз фермасы қашан, қандай мақсатпен құрылды?
Эгей теңізінің маңайында, көрікті Кемалпаша ауылының жанында, Ниф тауының баурайында орналасқан. Қазақта мынадай мақал бар, «қолда барда алтынның қадірі жоқ» деген. Егер, бәлкім, туған жерімде болсам, қазақтың әдет-ғұрпына мұншалықты көңіл бөлмес едім. Шет жерде жүрген, отанын сағынып жүрген адам ретінде қолымда мүмкіншілігім болса не істер едім деп ойлап жүруші едім. Түркияға келгенімізде көк тиынымыз болмады. Бірақ қырық жылдық әр саладағы еңбегімнің арқасында қолыма белгілі мөлшерде қаржат жиналды. Ойлаа келе, бұл қаржымен бір ферма құруды жөн көрдім. Ферманы құрмай тұрып, тек қазақ халқы үшін ғана емес, өз ортамда жүрген түрік халқы мен Түркі әлемі үшін не істеуге болады деп зерттей бастадым. Егер тек қазақтарға ғана бағытталған әрекет жасайтын болсам, бір ұлттың тармақтарын бөлек ұлт деп қабылдап, бізді бөлуге тырысатын жауларымызға қызмет еткен боламын деп ойладым. Әсіресе, Анадолыдағы түріктерге ұмыт болайын деген мәдени мұрамыз «отау» (киіз үй) мен «қымызды» танытудан бастайын дедім. Сол мақсатта Алтай тауларына ұқсайтын Измирдің Кемалпашасына қарасты Ниф тауының баурайын сатып алдым да тарихта аты қалсын деп «Алаш» атадым. «Алаштың» бірнеше мағынасы бар. Соның бірі түркі бірлігіне шақыру ұраны. 1987 жылы Түркия стандарт институтының 2008/34147 нөмірімен «Алаш Қазақ Аңғары» патентін алдым. Алаш қымыз фермасын құруда басқа мақсатым бар еді. Османлыдан бері Түркиядан басқа жердегі түркілер бастарына қиын күн туғанда, Түркияны паналады. Анадолы түріктері ешқандай ақы сұрамай, одарға құшақтарын айқара ашты, ішерге ас-су, паналайтын баспана берді. Бұл басқа елдерге нәсіп болмаған жақсы қасиет, қонақжайжылық. Осы жақсылықтарына бір сый ретінде Анадолы түріктерінде ұмытыла бастаған екі құндылығымызды қайта жандандыру үшін осы ферманы құрдым. Түрік мәдениеті мен Түркі әлеміне қызмет етіп келе жатқанымызға отыз жыл болып қалды. Ферма құрылып, отау тұрғызылғаннан бері Наурызды тойлап, Түркі Әлеміне қатысты конференциялар ұйымдастырып келеміз. Ешқандай пайда ойлаған ақылды кәсіпкер Түркия халқының түп мәдениетінде сирек кездесетін, ұмытылып кеткен жылқы фермасын құрып, кішкене екі емшекті биені күніне әр екі сағатта бір сауып, жалпы сегіз-он рет сауу сияқты машақаты көп ата сусынымыз қымызды танытуға бел байлай алмайды. Бұл – іштен шыққан ұлттық сезімнің күші, жігерлігі.
«Қазақстан» Түркиядағы қазақтар үшін нені білдіреді? Туған жер ме? Отан ба? Әлде атажұрт па?
Қазақта «қырық жылда момынға да бір зауал» деген сөз бар. Кеңес Одағы әлемдегі екі алпауыттың бірі болып тұрғанда да Қазақстанның сыртындағы біздер «Күндердің бір күнінде бұл дәурен өзгерер, Қазақстан тәуелсіз ел болар» деген үмітпен қмір сүрдік. 1972 жылы Түркістан жәрдемдесу қауымдастығы атынан шығарған «Ұлттық өлеңдер жинағы» кітабының мұқабасына Қазақстанның тәуелсіздігін үміт етіп, Хан Тәңірі тауының бір сілемі болған Алатауды салдырдым. Таудың етегіне бір киіз үй салдырдым. Отау (киіз үй) – орманы қалың бір аңғарда сарқырап ағып жатқан өзеннің жағасында еді. Отаудың тек қаңқасын салдырдым да киізін салдырмадым. Отаудың үсіне түркілердің санасындағы еркіндік пен азаттықтың белгісі – Алтайдың ақ иықтв бүркітін салдырдым. Қазақстан тәуелсіз ел болғанда жаңағы отаудың киізі жабылады деп ойладым. Күндердің бір күнінде Қазақстаннан бастап барлық Түркі мемлекеттерінің тәуелсіздіктерін алатындығына сенімім шексіз еді. «Өзім көрмесем де, балаларым немесе немерелерім сол күнді көреді» деген сеніммен өмір сүрдім. Аллаға мың шүкір, бүгін Қазақстан және басқа түркі мемлекеттері тәуелсіздіктерін алды және отаудың киізі жабылды. Қазақта «өлсем де өкінбеймін» деген бір сөз бар еді. Иншалла, бұл тәуелсіздік мәңгі болсын. Түркиядағы және басқа елдердегі қазақтар, Қазақстан тәуелсіздігін жариялағанда жүректері жарылардай қуанды дей аламын. Сол күні Түркия Қазақстанмен бауырлас ел екендігін дәлелдеп, Қазақстан тәуелсіздігін мойындаған алғашқы ел болды. Бұл ізгі қадам Түркиядағы қазақтар үшін де үлкен қуаныш болды.
Менің ойымша, көшпен бірге келген қазақтар үшін Қазақстан --негізгі Отан. Түркияда туып өскен қазақтар үшін болса, ата жұрт. Бір-бірімізге соншалықты жақын халық болғанымызға қарамастан, неге Түркиядағы қазақтар Қазақстан үшін диаспора болады? Қазақстандағы түріктер Түркия үшін диаспора бола алмайтынындай, түркі елдеріндегі қандастарымыз бір-біріне диаспора болмауы керек деп ойлаймын. Әзірбайжан президенті Хайдар Әлиев айтқандай: «Біз – бір ұлт, екі мемлекетпіз» немесе «Бір ұлт, көп мемлекетпіз».
Түркияға келген қазақтар туған жерлерінен мал-мүлкімен бірге көш ретінде келмеді. Зұлымдықтан қашып, қиын шарттарда отбасылары бөлініп келді. Біреулері жарынан, біреуі жақынынан айрылып Түркияға жетті. Тркияға келгеннен кейін естерін жиып, өздеріне келіп отбасын құра бастады. Еңбекқорлығымен жергілікті халықты баурап алды. Тектері мен аталарының аттарына дақ түсірмей, ешкімге мұқтаж болмай, бала-шағаларын өсірді. Әдет-ғұрыптарын жоғалтпау үшін тұратын қалаларында қауымдастықтар мен қорлар құрып, қоғамдық іс-шаралар ұйымдастырып отырды. Той мен астарда міндетті түрде бас қосып тұрды. Бастарынан өткен осыншама қиыншылыққа қарамастан, тіршіліктерін жалғастыра білген Түркиядағы қазақтар Қазақстан халқы мен мемлекетінің құрметіне бөленді деп есептеймін. Ал ендігі негізгі мәселе – Түркиядағы қазақтардың тағдыры. Түркияда тұрып жатқан қазақтардың болашақта Қазақстанмен байланысын үзіп алмауы үшін естерін жиып, екі баласы бар болғандар бір баласын, үш баласы барлар екі баласын Қазақстанда оқытуы керек және қазақтармен үйлендіруі керек. Қазақстанда жұмыс тауып, өз елінде орнықты жұмыс жасау керек. Қазақстанның болашағы жарқын екені белгілі және көптеген елдерге қарағанда әлдеқайда тұрақты. Осылай болған жағдайда қазақы болмысын сақтап қалады деп ойлаймын.
«Елу жылда ел жаңа» дейді. Біздің Түркияға келгенімізге алпыс жыл болды. Қарттарымыз арғы дүниеге аттанып кетті. Жастарымыз Мұхтар Шаханов айтқандай, түрі ғана қазақ, ал басқа жағынан түрік болып кеттік. Бұдан басқа ұысынысым мынау: Түркия мен Еуропада көптеген қазақ балалары университетте білім алып жүр. Осы балаларды жаз айларындағы демалыстарын қауымдастық пен өорлар арқылы Қазақстанда өткізулерін Қазақстан үкіметі тұрақты түрде ұйымдастырса жақсы болар еді деп ойлаймын.Жеріміз кең, халқымыздығ саны аз. Дүниежүзі қазақтары тұрып жатқан жерлеріне сіңіп кетпей, Қазақсандағы жобалардан да орын алып отырулары керек.
1954 жылы Түркияға келгенімізде Түркия халқы қазақтарды онша танымайтын еді. Өйткені Кеңес Одағы жабық есік режимінде болғандықтан, сыртпен байланысын үзген болатын. Ақпарат өткізбейтін. Түркия көп нәрсе біле алмайтын. Түркиядағы оқыған зиялылар тарихқа сүйеніп, қазақтарға қара қырғыз, қырғыздарға қырғыз дейтін. Біз «Қазақстаннан келдік» дегенде, халық: «Қазақстан Түркияның қай жерінде?» – деп айтатын. Алғаш бізді көргенде, не татар, не қытай немесе жапон деп ойлайтын. Сондықтан өзімізді қазақ деп таныту қиынға соқты. Сол мақсатта біз Салихлы Түркістандықтар Жәрдемдесу Қауымдастығы атынан «Түркістан» ұлттық би тобын құрдық. «Қара Жорға» биінен бастап, көптеген халық биін білетіндер үйретті. Ұлттық киімдерімізді киіп шерулерге шықтық. Алаш Орданың елұраны «Арғы атам – Ертүрік, біз Қазақ Еліміз» деген плакаттар жазып, ән айтып Түркияның түрлі қалаларында, әскери мектептерінде өзімізді таныттық. Таныту барысында сахнада алдымен қазақтар туралы мәлімет беріліп, сосын барып концертімізді бастайтын едік. Ол кездерде топтың жүргізушісі, түркі әлеміне ғашық жас жігіт, бүгінде үлкен профессор Ахмет Бижан Ержиласун еді. Түріктер Қазақсанды атажұрт деп біледі.
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін Түркиядан көптеген кәсіпкерлер Қазақстанға барды, бірақ, олардың орыстанып кеткенін кеткенін кқріп мұңайып қайтып келді. Қазақтар тарихи санасына байланысты түріктерге мән берсе де де, алғашқы кездесулер жақсы әсер бермеді. Яғни, алғашында қазақтардың түріктерден, түріктердің қазақтардан көңілі толмады. Кейіннен ірі түрік кәсіпкерлер қарқынды жұмыс істей бастағаннан кейін түріктердің абыройы көтерілді және екі жақта бірін-бірі түсіне бастады. Ал бүгінгі таңда екі бауырлас ел бір-бірінің қадірін білетін екі мемлекетке айналды. Екі елдің қарым-қатынасының мұншалықты жақсы болуының ең негізгі себебі – түбі бір ұлт болуында деп ойлаймын. Қазақстанның аз уақытта қол жеткізген жетістіктеріне таңданбайтын адам жоқ. 20-30 жылдық жобаларды 10-15 жылда атқарды. Солардығ бір үлгісі елорданы Алматыдан Астанаға көшіруі болды. Бұл заманда бір елдің ішінде бірнеше ұлт тату-тәтті өмір сүре алмай отырғанда, Қазақстанда 130 ұлт бейбіт өмір сүріп жатыр. Бұл жетікстік Қазақстанның Ататүрік сынды көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың еңбегі екендігін айтуымыз керек.

Оқушы — Мұғалім — Ата-ана үшбұрышына арналған түрлі кешендік бағдарламалар бар. Елімізде үлкен қолданыстағы жүйелердің бірі — Bilimal. Заманауи білім және әлеует басқару құралы. "Өрлеу" инновациялық технологиялар орталығының бұл өнімі — 100% отандық өнім. Қарағанды облысында кеңінен пайдаланылатын бұл жүйе UNICEF-тің Out-Of-School Children Monitoring Framework есебінеде жоғары бағаланған.

Bilimal кешенін 3 түрлі ракурстан қарап көретін болсақ:

Ата-аналарға

• Балалардың барлық бағаларын өз смартфонынан қарай алады.
• Тоқсандық немесе жылдық қорытынды бағаларға кері әсерін тигізуі мүмкін күрделі тақырыптарды анықтап, білімінің деңгейін бақылай алады.
• Ұсыныстар мен электронды оқытудың онлайн курстарына негізделе отырып, балалардың сабаққа дайындалу барысына өздері қатыса алады.

Оқушыларға

• Оқуға түсуге арналған емтихандарға дайындық.
• Қиындық туғызатын тақырыптар мен пәнді игерудегі олқылықтарды анықтауға көмектеседі.
• Болашақ мамандықты таңдауға көмек.

Мұғалімдерге

• Қашықтықтан оқытуды жүргізіп, оқушыларға үй тапсырмаларының тақырыптарын беріп, баға қоя алады.
• Жүйе Жалпылай Оқытумен бірге қажет есеп түрлерін өзі құрады.
• Порталда мұғалімдер кәсіптік қауымдастықтарға қатысып, әріптестерімен ой бөлісе алады.

Жүйеге қосылу үшін немесе толық ақпарат үшін:
bilimal.kz
www.facebook.com/bilimalkz
vk.com/bilimal

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 2 желтоқсанында мерекеге орай үзіліс болып, 9 желтоқсанындағы эфирінде жартылай финалдық кезеңнің кезекті ойыны өтті. Қонаққа келген «Арулар» командасы ойынды 5:6 есебімен аяқтады.

<-— Иә, иә, әдеттегідей тігінен.
«Азия» кітабында бұл тайпаның атауы олардың тотемдік суреті — айқастырылған қос қанжардан шыққан делінеді. Тайпаны атаңыз.

Гомес де ла Серна ОНЫ ғасырлардың таңғы асында сынып қалған шыны-аяққа теңейді. «Playmobil» фирмасының осы аттас балаларға арналған конструкторында бірнеше қарулы адам мен арыстан-жолбарыстың кішкентай ғана ойыншықтары да қосымша беріледі. Оны атаңыз.

Сальвадор аралдарындағы ең биік жанартаулардың бірі — үнемі атқылап тұратын Исалько жанартауы. Жанартау бір ғимаратты немесе құрылғыны сәтті түрде ауыстырып, қызметін атқарады, тіпті сальвадорлықтар оны соған орай атайды. Қалай атайды?

Дақпырт бойынша, бұл шығармашылық адамы жұмыс алдында басын мұзды суы бар шылапшынға салатын болған. Өйткені, бұл мидың қан айналымын жақсартып, бейнелі ойлауға ынталандырады екен. Ол кім?

Бұл сұрақта біз 138 сөз тастап кеттік. Трейси Нельсонға қандай рекорд тиесілі?

Бұл жанр 18 ғасырда кең танымал болды. Бұл жанрда жазылған заманауи кітаптардың бірі «Қос жалғыздық» деп аталады. Жанрды атаңыз.

Қазақ жұмбақтарын шешіңіз.
Тұрады кісі келсе сары болып,
От пен су тұрады жары болып,
Ішінде қазынасы сол сары алтын,
Жақсылар бөліп алады бәрі болып.
Түйенің төрт табанындай табаны бар,
Мойынына сәлде салады кәрі болып,
Өзінде ашып кірер есігі бар,
Дәм татып шығатұғын тесігі бар.
***
Бір таудан бір тау көрдім биік тұрған,
Ішіне от пен суын жиып тұрған.
Не қылған мейірімді зат біле алмадым,
Тиіп кетсең желіні иіп тұрған.
***
Төрт аяғы астында,
Ақ сәлдесі басында,
Нелер жақсы келгендер
Ұялмай ішер қасында.

Кеңес делегациясының өкілі БҰҰ трибунасынан сөйлеп тұрып, Оңтүстік Африкадағы комиссияның жұмысы туралы айтып жатады. Сынай отырып, ол бір шығармадан цитата қолданады, соған орай Еуропада орналасқан басқа бір мемлекеттің делегация басшысы орынына атып тұрып, оның отанының не қатысы бар екенін түсіндіруді талап етті. Басталып кете жаздаған халықаралық жанжалға кінәлі — цитатаны қайнаркөз туындыға сілтеме жасамай тура аудара салған аудармашы еді. Ол қандай атақты әлемдік шығарма еді?

Бір әзіл-қалжың журналында грек түбірлі сөз жайлы «Мен ақтар жағындамын, бірақ қызылдарды қорғаймын» делінеді. Ол нендей сегіз әріптік сөз?

Қасым.кз сайтында «Құранда ОЛ туралы айтылғанынан білесіз бе?» деген мақала жарияланды. ОЛ – адамның аты-жөні. Мұнда автор бір профессордың ғылыми еңбегінде: /үзінді цитаталар /«...Құдайға сенбейтін коммунист ОЛ: «Мен не көріп тұрмын? Бұл түс емес пе? Әлде менің көзім байланды ма?» деген болатын… Ары қарай аяттарға үңіліп көрейік: “… есіктерін ашуға мүмкіндік бергенде, олар оған көтеріледі. Сосын “Мен не көріп тұрмын? Бұл түс емес пе? Әлде менің көзім байланды ма?” дейді.
Яки, бертінде өмір сүрген адамның айтқан сөзі мен одан 1400 жыл бұрын мәлім болған Құранда жазылған сөздің бірдей екенін алға тартады. ОЛ кім?

Денсаулық сақтау министрлігінің статистикасына сүйенсек, АҚШ-та жыл сайын 7000 адам БҰНЫҢ кесірінен өледі екен. БҰЛ алдын-ала шошытпас үшін қажет өзіндік шифр болып саналады. Адамдардың ажалына себеп БҰНЫҢ не екенін бірнеше сөзбен мейлінше түсінікті етіп атаңыз.

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

Президентті абайсызда өлтірді ме?

Йеменнің бұрынғы лидері Әли Абдулла Салехтің өлімінен кейін елдегі шиеленіс жаңа кезеңге өтті деп жазады Тhe Wall Street Journal. Басылымның жазуынша, экс-президенттің өлімі Сауд Арабия мен Иран арасындағы Йемен билігіне таласуды күшейтеді.

The Guardian сарапшылары хуситтердің Әли Абдулла Салехті өлтіргенінен кейін Йемендегі азаматтық соғыс драмалық қарқын ала бастады дейді. Елдегі жағдай жақын уақытта тұрақсызданады деп жазады басылым. Елді 30 жылдан астам уақыт билеген экс-президент өткен аптада хуситтермен кикілжіңге келіп, Сауд Арабиямен татуласуға ұмтылған. Бұл «дау» үлкен жарылысқа ұласып, Sky News Arabia телеканалының мәліметі бойынша, кем дегенде 245 адам қаза тапқан.

Алайда оңшыл көтерілісшілер Салехтің өлімі абайсызда болды дейді. Салех пен оның адамдары Санханға келген кезде, қауіпсіздік күштері оны ұстауға тырысқан. Бірақ атыс болып, нәтижесінде экс-президент қаза тапты деп жазады Sky News Arabia.

Әркімде өзінің брекзиті бар

Ұлыбритания мен Еуропалық одақ Брекзит жөнінде келісімге келе алмады, бірақ 14-15 желтоқсанда өтетін ЕО саммитіне дейін уағдаласатындарына сенімді деп жазады La Republica. Ұлыбритания премьер-министрі Тереза Мэй мен Еурокомиссия басшысы Жан-Клод Юнкер келіссөзден кейін Лондон мен Брюссельде бірқатар проблема барын мойындауға мәжбүр болған. Басылымның жазуынша, соңғы екі айда ең күрделі тақырып Ирландия шекарасы болған. Британия үкіметі дүйсенбі күні Еуроодақ пен Ирландия қысымына көніп, Еуроодақтан шыққаннан кейін тәуелсіз Ирландия мен Британия құрамына кіретін Солтүстік Ирландияны үйлестіруге келіскен деп атап өтеді The Guardian.

The Daily Telegraph британиялық басылымының жазуынша, «Ұлыбритания мен Еуропалық одақ Брекзиттен кейін Солтүстік Ирландия мен Ирландия арасында қатаң шекара болдырмауға келіскен. Ирландия СІМ мен вице-премьері Саймон Ковени «Брюссельде шекара болмайды деп келіскен. Ирландияның екі бөлігі де біріңғай кеден және сауда ережелеріне бағынады делінеді. Бірақ бұл келісімге Солтүстік Ирландияның демократиялық юнионистік партиясы қарсы» деп мәлімдеген.

Қырғыз және тәжіктің Қытайға қарызы

​The Diplomat Орталық Азиядағы кедей мемлекеттер — Қырғызстан мен Тәжікстан Қытайға қарызын қайтара алмайды деген пікірді жоққы шығарады. Басылым санмен мысал келтіре отырып, екі ел қарызын жақсы өтеп отыр дейді. Қытайға қарыздың көлемі Қырғызстанның сыртқы қарызының 41 пайызы мен Тәжікстан қарызының 53 пайызы құрайды.

Алайда басылым қытай несиесінің дені АҚШ долларымен берілгенін алға тартып, "Қырғызстан мен Тәжікстанда валюта бағамы ауытқып тұрған шақта, валюта қоры жетіспейді" дейді.

Ауғанстандағы басқа АҚШ және Ресей

Америкалық генералдар мен дипломаттар Ауғанстан стратегиясына Ресейдің әскери ынтымақтастығымен түзету енгізіп жатыр деп хабарлайды The Washington Times.

Атап айтқанда, Құрама Штаттар Ресейден елде героин өсіруге қарсы күрес шарасын күшейтуді талап етпекші. Ауғанстандағы америкалық контингентті басқаратын қолбасшы Джон Николсон «героин жыл сайын ондаған мың ресейлікті өлтіріп жатыр» дейді.

Астананың 20 жылдығына арналған брендбукты анықтау байқауына өтінім қабылдау аяқталды. Нәтижесінде үздік 8 төлтаңбаның жобасы іріктелді, деп хабарлайды елорда әкімдігінің медиа орталығы.

«Байқауға елорда мен еліміздің басқа аймақтарында жұмыс істеп жатқан заңды және жеке тұлғалардан 61 өтінім (150-ден астам жұмыс) түсті. Атап өтетін жайт, қатысушылар арасында елорда мектептерінің оқушылар мен әлемнің беделді университеттерінің түлектері – дизайнерлер бар. Жастардың азаматтық ұстанымдарын көрсетуте белсенділік танытқаны қуантады», — деді Астана қаласының Ішкі саясат басқармасының басшысы және үздік брендбукты анықтау комиссиясы төрағасының орынбасары Ерлан Каналимов.

Байқаудың идеологиялық маңызын ескере отырып, ұйымдастырушылар жұмыс тобының аноноимді дауыс беруі үшін арнайы парақшалар әзірледі. Жоба авторларына өз жұмыстарын таныстыруға мүмкіндік жасалды. Жұмыс тобының дуыс беру нәтижесінде байқаудың үздік 8 жұмысы іріктелді.

«Алдағы уақытта іріктелген үздік жұмыстар таныстырылып және келістірілу үшін Қазақстан Республикасының елордасы — Астана қаласының 20 жылдығына дайындау және өткізу жөніндегі комиссияның қарауына жолданды», — деді Е.Каналимов.

Айта кетейік, үздік брендбук байқауына өтінімдер қарашаның 6 мен 27 аралығында қабылданды. Елорданың 20 жылдық мерекесіне арналған төлтаңбаны анықтау байқауын Астана қаласының Ішкі саясат басқармасы өткізді.

Үздік брендбук авторы 8 млн теңге көлемінде сыйақы алады. Ал үздік қолтаңба елорданың 20 жылдығын мерекелеу кезінде жарнамалық және маркетингтік, сонымен бірге мәдени шаралар кезінде қолданылады.

Автобустардың санын қай бағытта көбейту керек? Жылы аялдамаларды қайда орнату қажет? Қай бағдардағы автобустар қозғалыс интервалын сақтамайды? Дөрекі кондукторларды қалалықтар көбіне қайда кездестіре алады?

Қала билігіне арналған көмек елорда әкімдігі медиа орталығы тілшілерінің блиц-пікіртерімінде.

1-тур сұрақтары by asaubota :

1. Соңғы жылдары танымал бола бастаған бір спорт түріндегі танымал бір қимыл ATW (Around The World) — Жерді айналып шығу деп аталады. Бұл қимыл қай спорт түрінде екенін бірдей әріптен басталатын 2 сөзбен атаңыз.

2. Қара Жұма, Анна Курникова, Чернобыль, Мелисса, ILOVEYOU. Бұлардың ортақ атауын табыңыз.

3. Биткоиндармен де жұмыс істейміз деп құрылған нигериялық Мундиаль Манибокс компаниясының құрушысын атаңыз.

4. Еркектерге арналған Максим журналы БҰНЫ өскеннен кейін қою керек 28 нәрсенің бірі ретінде жазады. Ал БҰДАН Финляндияның Оулу қаласында жыл сайын жарыс өтеді, жеңімпаздарға кәдімгідей салмақты сыйлықтар береді. БҰЛ не?

5. 1984 жылы құрылып, үлкен нарыққа 2003 жылы жаңа атпен шыққан бұл компания өздерінің бұрынғы аттары қолданыста бар болғандықтан қазақшаға аударғанда Жаңа аңыз сөздерінен жаңа бренд атауын құрастырды. Бұл қай бренд?

6. Финляндияның Тампере қаласындағы бір парктен үлкен игректер көресіз. Олардың не үшін екенін емес, парктың тематикасын табыңыз.

7. UBER аналитиктерінің айтуынша не аз болған сайын, тұтынушылар жоғары тарифке келісе береді?

8. Рио Олимпиадасының алдында бір компанияның ролигінде 2 спортшы машинаның алдыңғы орнына қайсысы отыратынын «тас-қайшы-қағаз» ойыны арқылы шеше алмай, екеуі де артқы орындықтарға отырады. Спортшылар қандай дисциплина бойынша жарысқа қатысады?

9. «Жазу анық болуы тиіс және көп орын алмауы керек, арзан қағазда да көзге жақсы көрінуі қажет.» 1931 жылы Морисон атты дизайнер қай газетті айыптап, өз ұсынысын жасады?

10. Бір мәселеге назар аударту үшін бір қытайлық 100 күн бойы қолына ИКС ұстап Пекин көшелерін аралап жүрді. Кейін ол кірпіш жасады. Қытайдың қолындағы ИКСті табыңыз.

2-тур сұрақтары by MERmukhanov :

1. Фредерик Бегбедердің пікірін сәл толықтыра отырып, 1998 жылғы футболдан әлем біріншілігінің финалында неміс ұтты деуге болады. Бұл немісті атаңыз.

2. Спортшы Риксон Грейсидің өзі ИКС, әрі ИКСтен Бразилия чемпионы. ИКСті бір сөзбен атаңыз.

3. Отандық брендтерге қатысты блиц: әр сұраққа 20 секунд.
Бірінші оң жақ жоғарыдағы сурет: мұнда белгілі бір отандық брендтің логотипінің үзіндісі берілген. Оны жазыңыз.
Екінші блиц сауалы төменде. Мұнда бір отандық өнімнің атауын іздеу жүйесіне салғандағы скрин. Іздеу қорытындысының жанына сол сусынның суреті шығады.
Үшінші суретте отандық банктердің бірінде орналасқан мүсін орналасқан. Онда қуатты дәу бұқаны сүйреп келе жатқан күшті бала бейнеленген. Қай банк екенін атаңыз.

4. Жапонның кулинария сөздігінде ағылшын тілінен енген бірқатар терминдер бар. Мысалы, «сабису» сөзі ағылшынның «service» дегенінен шыққан және клиенттерге қызмет көрсету бойынша іс-шаралар кешенін білдіреді. Ал «байкингу рёри» терминін қазақшаға қандай екі сөзбен аударуға болады?

5. «Идентификация» фильмінің бірнеше кейіпкері өз өмірлерінде ең соңғы болып есімі сирек кездесетін қызды көреді. Бұл қыздың атын атамас бұрын, ағылшын тілінде жазылуы тұп-тура осындай, бірақ айтылуы басқа, әрі әлдеқайда кең таралған қыз есімі бар екенін ескеріңіз.

6. Мына қазақ жұмбақтарының бәрінде бір жауап:
Бір таудан бір таудың басы биік,
Тұрады ортасына бәле жиып,
Бәленің зардабына шыдай алмай,
Жіберді бұтына сиіп-сиіп.

Ақ сәлделі қожалар,
Зікір салып сұңқылдар,
Өз тамағы тойған соң,
Бейне жынды бұлқылдар.

Сары ағаштан сарайым,
Ішінде жаққан қалайым,
От пен су бір жерде
Табылып тұр әрдайым.

7. Ойбастар!
Тарихшы Роуздың көзқарасына сай, ойбастарда сөздерсіз жан тебіретер сұхбат және сөйте тұра асқан белсенділік, ежелгі Шығыс және заманауи Еуропа, нақты ғылым және поэзия, триумф және трагедия, үміт пен торығу, ақырында, өмір мен өлім жатыр. Не жатыр?

8. Игорь Белый аспандағы айды қаңғырып жүрген ИКС деп теңейді. Клод Маньенің комедиясының кейіпкері — қазір кедей, бірақ текті Блэз д'Амбрие байдың мұрагер қызына үйленбекші болады. Қалыңдықтың ата-анасына бәрінен бұрын д'Амбриенің ИКСі ұнайды. Ал біздің халықтың көбіне ИКС ұнамайтын сияқты. ИКСті атаңыз.

9. Керуен жолындағы жұлдыздың өлуі керуенді дұшпандық тосын шабуылдан да көбірек құртады. Антуан де-Сент Экзюперидің нені жұлдыздың өлуі деп атағанын бір әріптен басталатын екі не үш сөзбен атаңыз және не үшін екенін түсіндіріп көріңіз.

10. 1987 жылы Адриано Челентано бір телешоуда итбалықтарды қорғау туралы қызу монолог айтты. Актер отандастарын «Аңшылық – махаббатқа қарсы» тіркесін жазуға шақырды. Он төрт миллион италиялық оның айтқанындай істеп, содан үлкен жанжал туды. Челентаноға айыппұл салынып, біраз уақытқа экраннан аластатылды. Аталған тіркесті Челентано қай жерге жазып қалдыруға үндеген?


«Нават» дәмханасы, Астана қ.

Елордада мерекеге орай бірқатар мәдени шаралар мен концерттер өтеді.

Әкімдік алдындағы қалалық алаңда елорда тұрғындары мен қонақтарының назарына белгілі қазақстандық артистердің қатысуымен тегін концерт ұсынылады. Мерекелік концертке Досымжан Таңатаров, Маржан Арапбаева, Дос, ағайынды Жүгінісовтер, «Рензо» тобы, «Аламан» триосы, Астана қаласының Мемлекеттік академиялық филармониясының артистері және т.б. қатысады.

Тұңғыш Президент күніне орайластырылған шаралар Астана қаласының барлық мәдени мекемелерінде ұйымдастырылады.

Қалалық кітапханаларда «Елбасы – ел тірегі», «Лидер и моя республика», «Ел жүрегі – Астана», «Астана – символ Независимого Казахстана» және басқа да көрмелер өтеді. 30 қараша мен 30 желтоқсан аралығында Тәуелсіздік сарайында Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне арналған фотокөрме ашылады.

1 желтоқсанда сағат 19:00-де «Астана» концерт залында «Елімнің жүрегі – Астана» атты патриоттық әндердің эстрадалық концерті өтеді. Сахна төрінде Майра Ільясова, Бағдат Сәмединова, Алтынай Жорабаева, Естай Мұқашев, Жеңіс Ысқақова, «Шалқыма» халық биі ансамблі және басқалары өнер көрсетеді.

Астананың театрлары мерекенің құрметіне өз көрермендеріне арнап спектакльдердің премьералық көрсетілімдерін дайындады. Қ.Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік академиялық қазақ музыкалық драма театрында желтоқсанның 1-і мен 3-і аралығында сағат 18:30-да «Шәмші» атты музыкалық спектакльдің тұсаукесері өтеді. М.Горький атындағы мемлекеттік академиялық орыс драма театрында 1 желтоқсан күні сағат 19:00-де «Алпамыс» атты қазақ эпосының желісі бойынша қойылған Б.Пармановтың «Аманат» спектаклі көрерменге жол тартпақ. Сонымен қатар, 1 желтоқсан күні сағат 12:00-де Астана қаласының Қуыршақ театрында мерекеге орай «Король Лев» спектаклі көрсетіледі.

Мереке аясында алғаш рет 3D Mapping Show ұйымдастырылады. Бұл – Бейбітшілік және келісім сарайы (Пирамида) ғимаратында 360 градуста көрсету форматында ұсынылатын елес-қиялыңды жаулап алатын жарықтық және лазерлік инсталляциялар. Осылайша, ғимараттың қасбетіндегі бейнеконтентті көпшілік барлық қырынан көре алады. Шоуды 1-3 желтоқсан аралығында тамашалауға болады. Басталуы – сағат 20:00.

«Ой-Зерек» радиобағдарламасының 2017 жылғы 25 қарашасындағы эфирінде жартылай финалдық кезеңнің екінші ойыны өтті. Қонаққа келген «Жаңа астаналықтар» командасы ойынды 3:8 есебімен аяқтады.

< — Иә, иә, тігінен.
Бір әңгімеде грек өнертапқышы Цезарьмен жаңа бір зат, құрылғының жобасын талқылап жатады. Цезарь ИКСтің орнына РИМ болатындай етіп жасауын сұрайды. ИКС-ті атаңыз.

Білгір Андрей Козлов шотландтық Чарльз Маклиннің жаңа кітабын сенімді дереккөз деп атайды. Атап айтқанда, онда хересті сақтау мен бурбонды сақтаудың айырмашылығын, немесе «бөшкелік сусын күштілігі» деген не екенін біліп алуға болады. Бұл кітаптың атауы танымал дереккөздің атауын сөзбен құбылтқаннан шыққан. Кітап атауын табыңыз.

Өз әріптестерін ол кәсібилер мен әуесқойларға, кәсіпқойларды өз кезегінде жинаушылар мен әдістемешілерге бөліп жіктеді. Жинаушылардың ішінде ол суретін салушылар мен сипатын жазушыларды, ал әдістемешілердің ішінде философтар, жүйелеушілер және атау қоюшыларды айрықшалады. Оны атаңыз.

«Гриффиндер» мультсериалының кейіпкері Кубада жұреді. Бірде оның жанынан салтанатты түрде америкалық туды алып бара жатады, ол соны ОСЫЛАЙ ІСТЕУ үшін пайдаланады. «Жел қызы» фильміндегі алып қашу оқиғасы клубтағы таныстықтан, дәлірек айтсақ, жігіттердің қызға ОСЫЛАЙ ІСТЕУІнен басталады. Бұл жалпы қисынды, себебі танымайтын адамдар да бір-біріне ОСЫЛАЙ ІСТЕЙ береді. Қазнеттің қылжақбас блогері Сатыбалды Кербабаев «Мүшейра: Тозақта ОСЫЛАЙ ІСТЕУ» атты қисық жазбасында «Тозақтың ыстығы сонша, ...» деген сөйлемді, аталмыш жердің ыстығын мейлінше әсерлі жеткізетін сөйлеммен аяқтау керек деп шарт қояды. ОСЫЛАЙ ІСТЕУді бір әріптен басталатын екі сөзбен атаңыз.

Джеральд Дарреллдің кітабында грек Еврипид туралы баяндалады. Ол өлгенше ішіп, аулада ұйықтап қалады. Кітап кейіпкерлерінің бірі қысқалық үшін Еврипидті осылай атауға болады дейді. Қалай?

Сахара шөлінің жиегі «Сахель» деген сөзбен аталады. «Сахель» сөзінің аудармасы (африкалық) елдің атауына да кіреді. Қазақ тіліндегі аудармасының омомнимі бар. Атаңыз.

Бұл сұрақта жасырын тұрған бір ғана ұғым бар. Кейде ОНДА екі «альфа» болады, мұндай жағдайда ОЛ коалиция деп аталады. Жапонияда ұйымдастырылған «ОЛ» 1997-жылдан 2007 жылға дейін созылды. ОЛ – биологиялық топтың атауы.

Қазақ жұмбағын шешіңіз.
Қимылы оңдырмас,
Кiшкене қоңырбас.

1976 жылы Делиді абаттандыру бойынша бағдарлама аясында қаланың ескі, лас түкпір аудандары қиратылып, квартал тұрғындары өздеріне жаңа тұрақ іздеуіне тура келді. Аңыз бойынша, сыйықсыз үй-жайлар әр жерлерде пайда бола бастады, бірақ ол жерлерге арнайы келген үй бұзушы мекеме өкілдері ештеңе таппай қала берді. Бұл кварталдың тұрғындарының көбінің айналысатын ісін, кәсібін атаңыз.

Өзінің ескі корсетіне сыймай қалған кейіпкер қызды Рэй Брэдбери ОҒАН теңейді. Басқа шығармасында Брэдбери ОЛ туралы жазған үзіндісінде «жасыл, алтын және қара қою құбылған дақ» деп сипаттайды. (Бұл сипат Абайдың «Тоты құс түсті ОЛ» деген шумақтарына жақын.) ОНЫ атаңыз.

Бір журналистке АЛЬФА жиегінде ғана жасыл жолақ созылған кепкен күзгі жапырақты есіне түсіреді. Кеңестік жазушының АЛЬФА туралы кітабы „Басымен төмен төңкерілген бір ай“ деп аталады. Баз Лурманның нұсқасындағы «Альфа» 2008 жылы шықты. АЛЬФАны атаңыз.

Аудионұсқаны мына жерден табасыздар.
Жалпы Қазақ радиосының тікелей эфирін мына сілтемеден тыңдауға болады.

Астана қаласының Жергілікті полиция қызметі 25 қараша мен 10 желтоқсан аралығында мүдделі мемлекеттік органдар және үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп «Зорлық-зомбылыққа қарсы 16 күн» ақпараттық акциясын өткізеді, деп хабарлайды елорда әкімдігінің медиа орталығы.

Іс-шараның негізгі мақсаты — зорлық-зомбылыққа ұшыраған отбасы мүшелеріне психологиялық, құқықтық көмек көрсету, отбасы құндылықтарын арттыру, зорлық-зомбылық құрбандарын оңалту бойынша қызмет көрсету, сонымен қатар халық арасында құқықтық түсіндіру жұмысын өткізу, тұрмыстық қылмыстар мен құқықбұзушылықтардың алдын алу болып табылады.

Аталған акция аясында Л.Н.Гумилев атындағы Евразия Ұлттық университетінде Астана қ. ІІД Жергілікті полиция қызметі, Біріккен Ұлттар Ұйымының Гендерлік теңдік және әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту «БҰҰ-әйелдер» құрылымының қолдауымен жалпы әйел азаматтардың құқығын, еркіндігін, заңды ықыластарын қорғауға ынталы, мүдделі барлық тиісті органдар атап айтсақ жергілікті атқарушы билік өкілдері, Астана қаласы әкімінің жанындағы әйелдер ісі және отбасы демографиялық саясаты жөніндегі комиссия мүшелері, құқық қорғау органдары, мемлекеттік мекемелер сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдар жәнеде бұқаралық ақпарат құралдары жиылған кеңейтілген дөңгелек үстел өткізді.

«Полиция әйелдерге отбасында зорлық-зомбылық көрсетуші тұлғалармен де сондай-ақ күш көрсетулердің құрбандарымен де бірлесіп әрекет ететін ең бірінші, көп жағдайда жалғыз ғана әлеуметтік институт болып табылады», — деді ЖПҚ бастығы Бақытжан Малыбаев.

Іс-шараның қортындысында Үкіметтік емес ұйымдар мен жергілікті полиция қызметі алдағы уақытта ынтымақтастықта жұмыс жасау туралы мемарандумға қол қойды және бірқатар мемлекеттік органдардың жетекшілерімен, үкіметтік емес ұйымдарға алғыс хаттар табыс етті.

Дөңгелек үстелді студенттердің қызғылт түсті шарлармен, біз зорлық-зомбылыққа қарсымыз атты флеш-мобы аяқтады.