Преәлгібула
Ешқандай фототехниканы да, гугл имиджен сурет ұрлауға мүмкіндік беретін жүйрік интернетті де қажет етпейтін, алайда бүкіл чарттарды жарып шығуға мүмкіндік беретін бюджеттік хит жазбаның формуласын білгіңіз келе ме? Ендеше, тассайымды іше бермей, Кәріғұл Чапектің мына шығармасын оқыңыздар.

Преәлгібула

— Осы арақ сусынға жата ма? Әйтпесе, менде бір керемет сюжет бар еді, — деді Ергеш, «Тассайдан» ұрттап қойып.
— Алкогольді сусынға жататын шығар? — дедім.
Ергеш жүресінен отырды да:
— Онда диктофоныңды қос! — деді.

Бірінің өнері бірінен асқан блогерлер сайысында маңдайыма қара тігілгендей, ешқандай байланыс ұстамайтын, спутник антеннасы арқылы интернетті бастықтан тек шектеулі уақытқа тіленіп алуға болатын жерге көшкенімді қарашы. Уақытым да барынша тығыз. Сондықтан, күніне жарты сағат болса да, блог жазуға бөліп, содан шыққанын оқырманға ұсынамын деп шештім.

Жампозым мен Жігерімнің Ақтөбеге кеткеніне бір апта болды. Сағындым, шынымды айтсам. Тіпті түнде ұйықтай алмайтынды шығардым. Бір жақсысы — енді тек бір күн шыдау керек. Ертең келеді.

Лимонад XVII ғасырда пайда болған сусын. Оның негізгі құрамы лимон шырыны мен судан тұрады. Осыған байланысты бұл сусын Limonade, яғни Lemon added – лимон қосылған деп аталған.

Лимонад алғаш рет Францияда, Людовик І-дің тұсында пайда болған. Аңыз бойынша патша нөкері оған шарап алып баруы керек болған екен. Алайда ол байқаусыздан шарап пен шырын сақталған бөшкелерді шатастырып алады. Қателігін патшаның алдына келгенде бірақ байқаған нөкер, патшаға байқатпай лимон шырынына су қосып жіберіп, өзі де бұл қателігі үшін өмірімен қош айтысуға дайындалып тұрады. Бірақ бұл сусын патшаның көңілінен шығып, кейінінен әлемге танымал сусындардың біріне айналды.

Ал лимонадтың өндіріске шығуы 1767 жылы ағылшын химигі Джозеф Пристлидің сыра ашытқанда су газдайтын насос ойлап табуымен байланыстырылады. Бұл жаңа дүниені Якобб Швепп деген кісі газдалған сусындар жасауда пайдаланып, бір уақытта газдалған сусынға лимон шырынын қосып, халыққа ұсынады. Сөйтіп, 1833 жылы лимонад әлем бойынша ең танымал сусынға айналады.

Алайда бүгінгі күні технологиялар дамып, табиғи өнімді алмастырғыштар, бояуыштардың пайда болуы лимонадтың пайдасынан зиянын көп етуде. Сондықтан да балаларымызды кішкентайынан зиянды сусындарға емес, өзіміздің үйден дайындаған пайдалы сусындарды ішуге үйреткеніміз абзал. Оның үстіне лимонадты үй жағдайында жасаудан оңай тек қана Yupi -ді суға қосу ғана шығар…


Үй жағдайында лимонад жасау үшін сізге лимон, ыстық су және тәтті дәм беру үшін қант қажет болады.
Алдымен лимонды сығып, лимонды фреш жасап аламыз. Оған қалауыңызша қант қосып үстіне қайнап тұрған ыстық су құямыз.

Дайын лимонадты суытып, әбдан салқындағанда іше беруіңізге болады.

Лимонад ішсеңіз ол тек қана шөліңізді ғана қандырып қоймай, ағзаңыз С дәруменіне байытады.




Limonade ішіп, шөлдеріңізді бір қандырған шығарсыздар
Енді осы «Limonade» -тың лимон қосылған судың тағы да басқа қасиеттерімен бөліскім келеді

Алма қараймайды

Егер алма қарайып кетпесін десеңіз оған лимон шырыны жағып қою керек дегенді естіген болатынмын. Бүгін «сусындар» тапсырмасы осы аңыздың қаншалықты шындық екендігін тексеріп көруге мүмкіндік берді. Сөйтіп мен бүтін алманы екіге бөліп, бір бөлігіне Limonade жағып қойдым да, екінші бөлігін жәй қалдырдым.

Жарты сағат өткеннен кейін… Алманың лимон жағылған бөлігі еш құртылмастан жаңа ғана кесіліп қойылған алма сияқты тұрса, өзге бөлігі солып, өңін жоғалта бастағандығы көреміз.

---

Тиын жылтырайды

Егер лимон шырына уксус құйып оған тиынды салып қойсаңыз ол жылтырап шыға келеді дейді. Осыны тексеру үшін дайын тұрған лимонадқа аздап уксус құйып ішіне тиын салып қойдым.

5-10 минуттан кейінгі нәтиже.

---

Шар үрленеді


Алдыңғы эксперименттерімнің барлығы нәтижелі болып шығып жатқанымен дәл осы шардың үрленетініне күмәнді едім. Сөйттімде не болса да жасап көруге бел будым.
Алдымен бөтелкедегі кәдімгі суға сода қосып, ал шыныға лимон шырыны мен уксусты қосып дайындап қоямыз. Сөйтіп, лимон шырыны бар кеседегі сұйықтықты суы бар бөтелкеге қосып, тез шарды бөтелкеге кигізіп, оны «скотчпен» айналдырып байлап тастаймыз.

Фокус-покус, шар үрленді, эксперимент орындалды

---

Бояудың түсін күшейтеді

Лимон шырыны кез-келген түске қосылса оның түсін күшейтеді дейді. Соны тексеру үшін қызылшаны суға езіп түсін шығарып, оны үш кесеге бөліп құйдым.

Біреуіне лимон шырынын, екіншісіне уксус, үшіншісіне сода қостым. Сол кезде лимон шырыны қосылған кеседегі сусынның түсі қатты қанық, уксус қосылған су ашық, ал сода қосылған су күңгірт қызыл болғандығын көреміз. Түрлі сусындар, тәттілерге крем жасағанда оларға түсті қалай беруге болатындығын енді білесіз

---

Құпия хат жазуға болады

Алдында «сүт» тақырыбы берілгенде Патик Лениннің сүтпен құпия хаттар жазғандығы туралы мәліметтер айтқан еді. Ол құпия хатты лимонадпен де жазуға болатындығын естіген болатынмын. Соны тексеріп көрмек болып жазып көрдім.

Қағаз әбдан кепкен кезде, оны жылуға жақындатамыз. Сонда жазуы пайда болады. Мұнда BlogiadaKz деген жазу жазылған. Үйдің жарығының дұрыс болмауынан фотоаппаратқа жазу анық шықпады.

---

Лимонадты тек ішіп күш-қуат қана жинап қоймай, тұрмыста да қолданып тұрыңыздар

Кәсіпқой спортшылар мен жаттығу залына тұрақты барып тұратындарға арналған сусындар: протеин коктейлдері, гейнерлер, аминқышқылдары, жаттығу кезіндегі кешен, энергетикалық сусындар болып бөлінеді. Бұндай сусындар ұнтақ түрінде болады және өңдірісі сәбилерге арналған қоспалар шығару технологиясына ұқсас.

Құдай куә, алғашында ағартушылық ақпарат бергім келді, бірақ Ардақ Гейтс, не Уоррен Серікбай болмаған соң, өзімше, Роберт Кийосакиді бірінші оқып тастаған адамдай, жұртқа ақша табу туралы шеберлік сабақтарын жүргізіп отыруға әзірше еш моралдық хақым жоқ екенін сездім. Тіпті, тақырып таңдау барысында сондай ойым болғанына ұялып кеттім. Естелік те жазғым келді. Бірақ, ақша туралы бұрын да естеліктер жазған сияқтымын.
Ақыры, ақшаға орта есепті қазақтың көзімен шолу жасамақ болдым. Нәтижесін, өзіңіздің қымбатты назарыңызға ұсынамын.

«Биткоин» сөзін алғаш рет осыдан 1 ай уақыт бұрын білдім. Сайттарда «Apple өзінің App Store-сінен соңғы биткоин-әмиянды алып тастады» деген жаңалық шықты. «Алпауыт компанияның мұндай шешіміне ілініп қалған не әмиян екен» деген қызығушылықтың жетегімен биткоин туралы іздендім. Биткоинның қызметі өзгеше болып шықты. Өзіндік бір әлем дерсің… Бақылауға көнбейтін, өзін-өзі реттейтін, инфляция түсінігімен мүлдем қабыспайтын биткоин деген не екен, сонымен…

Биткоин. Бұл не?
Биткоин (Bitcoin, BTC) — орталықсыздандырылған виртуальды валюта. Транзакциясы шифрленетін және қолдану аясы анонимді түрде болғандықтан биткоинды «криптовалюта» деп те атайды. Биткоин төлемдерінің желісі толықтай дерлік орталықсыздандырылғандықтан қадағалаушысы болмайды. Жүйенің қызметі мен қорғанысын қамтамасыз ету үшін криптографиялық әдістер қолданылады.
Сонымен, биткоин — виртуальды криптовалюта. Биткоинды төлем құралы ретінде пайдалану арқылы тауар сатып алуға, телефон байланысы, не хостинг ақысын төлеуге және тағы басқа төлемдер жасауға болады. Open source негізіндегі ашық код түрінде болғанымен анонимді, әрі сенімді төлем жүйесі ретінде танымал
Биткоиндерді сақтау, қабылдау және жіберу үшін жария идентификатор (мекенжай), қажетті баланс пен жасырын кілтсөзден тұратын әмиян қажет. Аударым жасау үшін қабылдаушының идентификаторы ғана сұралады. Идентификатор күрделі мәнді сандар мен әріптер жиынтығынан тұрады. Мысалы: 19noTg4T9TeFpT4ZTASvQxf7a1LYLSJa38.

Жеке әмиянда биткоиндер мен жеке жасырын кілтсөз болуы керек. Идентификатор мен кілтсөзді кәдімгі өзіміз қолданып жүретін логин және құпия сөзбен салыстыруға болады. Логинді өзгелермен бөлісіп, құпия сөзді жасыратынымыз сияқты, мұнда да идентификаторды жариялауға болады. Ал кілтсөз мұқият қорғалуы шарт. Ұмыт болса, қайта қалпына келтірілмейді.
Әрбір қолданушы өз қалауынша әмияндар құруына болады. Шектеу жоқ. Бастысы, биткоиндері бар болса, болғаны. Әмиян құрү үшін интернетке қосылып қажет емес. Интернет байланысы транзакция жасағанда қажет.

Транзакциялардың анонимділігі
Биткоинды көп ретте анонимді төлем жасау құралы деп атайды. Әйтсе де әмиянды биткоинмен толтыру операциясы — символдық валютаны биткоинға айырбастау қызметтері, не биржа арқылы орындалса, онда әмиян иесінің IP мекенжайы жазылып қалуы бек мүмкін. Ондай жағдайда сол IP мекенжайды тінтіп, барлық жасалған аударымдар тізбегін анықтауға болады. Сондықтан да арнайы «миксер» қызметін ұсынатын сервистер жасалған. Бұл сервистер анонимді түрде жұмыс істейді. Есепшотқа пайдаланушылардан келіп түскен ақшаны араластырып, биткоинға алмастырып, сәйкес қолданушының жаңа әмиянына аударады. Осылайша, биткоинды алушының түбірін анықтау ісі қиындатылады.

Мәліметтер қайда сақталады?
Биткоин — орталықсыздандырылған тармақты жүйе. Демек, желіде бірыңғай басқарушы орталығы жоқ. Баланс туралы ақпарат пен транзакцияларды сақтайтын біртұтас база болмайды. Әр мәлімет биткоин иелерінің компьютерінде сақталады.
Әмиян-бағдарламаны компьютерге орнатқаннан кейін, ол басқа қолданушылардың компьютерінен тұтас мәліметтер базасын өзіне жүктейді. Сондықтан да қандай да бір дата-орталықты ешкім де бұза алмайды. Өйткені дата-орталығы жоқ. Дата-орталығы болмағандықтан ақпаратты жою, не өзгерту мүмкін емес. Айтпақшы, әмиян-бағдарламаны жүктемей-ақ, онлайн-әмияндардың бірін пайдалануға болады. Онда жасырын кілтсөз сақталады.

Биткоиндердің саны қанша?
Биткоиндердің кәдімгі ақшадан басты айырмашылығы — бірыңғай ақша жасаушы орталығының жоқтығы. Мысалы, АҚШ долларын кез-келген мөлшерде жасай беруге болады. АҚШ доллары ештеңеге байланбаған. Бұрын долларды алтын қорымен кепілдендірген еді. Алайда, 1933 жылы Алтын стандарты доғарылып, долларды алтынмен кепілдендіру 1971 жылы жойылды. Қазір доллардың халықаралық валюта ретіндегі мәртебесі АҚШ-тың әлемдік нарықтағы беделіне ғана байланысты сақталып отыр.
Міне, биткоиндер мен дәстүрлі валюталар арасындағы негізгі айырмашылық осыдан анық көрінеді. Биткоиндердің саны алгоритмді түрде 21 000 000 данамен шектелген. Одан асырылмайды. Бұдан келіп: «биткоиндер жетпей қалады екен?» деп алаңдауға да әсте болмайды. Өйткені, әр биткоинды 100 000 000 үлеске дейін бөлуге болады. Әр бөлшегі 1 Сатоши (Satoshi) деп аталады. Бұл атау — биткоиндерді жасаған адамның есімі, не адамдар тобының атауы құрметіне қойылған. Биткоиның құны — биткоиндерді төлем құралы ретінде қабылдайтын адамдар мен компаниялар тарапынан және биржалардағы сұраныс пен ұсыныс балансының деңгейіне байланысты белгіленеді. Мұндай биржалардың ең үлкені — Mt.Gox биржасы.
Дәл қазіргі таңда айналымға 12 млн данадан сәл-ақ асатын биткоин шығарылған. Биткоиндерді шығарып біту — 2140 жылы аяқталады деп болжанған. Өйткені, айналымдағы биткоиндер саны артып, биткоин арқылы жасалатын транзакциялар мөлшері көбейген сайын биткоиндерді шығару қиындай түседі. Сәйкесінше, жаңадан жасалатын биткоиндердің саны күннен-күнге азаяды.

Биткоиндер танымал болғаннан кейін ішіне жария және жасырын кілтсөз сақталған металл монеталар құйыла бастады. Осы себепті көптеген бұқаралық ақпарат құралдарында B қарпі бейнеленген металл монеталардың суреті жарияланады. Мұндай монеталарды eBay интернет-дүкенінен сатып алуға болады.

Биткоиндер қалай жасалады немесе майнинг дегеніміз не?
Биткоиндерді шығару процессі «майнинг» деп аталады. Майнинг — криптовалюталарды алудың жалғыз тәсілі. Майнинг процессі — компьютерлердің күрделі математикалық есептердің шешімін табуына негізделген.
Майнингтің мәні — Жердің әр нүктесіндегі компьютерлердің математикалық есептерді шешуіне және сол шешімдердің нәтижесінде биткоиндердің пайда болуында жатыр. Биткоиндерді жасау процессі — бірыңғай шығарушы орталық тарапынан қадағаланбайды. Ал оның тарамдалып орналасуы қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.
Барлық биткоин-аударымдар жалпыға қолжетімді транзакциялар логінде жазылады. Тізбек арқылы майнерлерге беріледі. Майнерлер миллиондаған комбинациялардың арасынан бір ғана дара хэшті таңдап алады. Дара хэш — барлық жасалған транзакциялар мен құпия кілтсөздерге сәйкес келуі шарт. Алғаш болып тапқан майнерге 25 биткоин беріледі. Сондықтан да майнерлер бірінші болуға таласады. Дара хэш табылған сәтте барлық транзакциялардың блогы жабылып, биткоин жасау қайта басталады.
Майнерлердің іздейтін хэші — алдыңға блоктағы хэштен, соңғы 10 минут ішінде орындалған транзакциялар хэштерінің қосындысынан және кездейсоқ саннан құралады. Қорытынды хэш жүйенің шарттарын қанағаттандырған кезде барып қана шешімі табылады. Сондықтан да жүйе шарттарының өзгеруі хэштің табылу күрделілігін анықтайды. Шарттар — әрбір 2016 блок жабылған сайын бір рет өзгеріп отырады. 2016 блоктың есептелуі — екі апта мерзімге созылады.
Майнерлерді жабық торрент-трекерде файлды тарататындармен салыстыруға болады. Олар желінің p2p негізінде жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Осылайша өзгелердің фильм немесе ән жинақ жүктеуі арқылы рейтинг жинауына мүмкіндік жасайды.
Биткоинға келсек, «таратушының» рөлін ойнайтын майнерлер қаржы жүйесінің жұмысын демеп отырады: транзакциялар өткізіп, барлық желілердің бірыңғай «келісімін» сақтайды. Өз ресурстарын сарп еткені үшін шын ақшаға оңай айырбасталатын биткоиндер жасайды.

Биткоин-фермалар
Жасалған биткоиндер саны көбейіп, транзакциялардың мөлшері артқан сайын майнингке жұмсалатын күш те ұлғайып, математикалық есептер күрделеніп барады. Алғашында майнинг үшін қарапайым үй компьютері пайдаланылса, кейіннен «цифрлы кеніштер» озық бейнекарталарды пайдалануға көшті. Кейіннен арнайы жасалған құрылғылар қолданысқа енді. Бағдарламаланған чиптер іске жаратылып, бертінде оның орнын ASIS атты интегральды схемалар басты. Бұл схемалар хэш есептеуді жоғары жылдамдықта жүргізуімен және электр қуатын аз тұтынуымен ерекшеленеді.
Мысалы, Radeon HD 7990 бейнекартасының қуаты секундына 1,2 гигахэшті құрап, бірнеше ватт электр тұтынса, 125 доллар тұратын заманауи Red Fury атты ASIS-жүйесі 2,5 гигахэшті қорытып, секундына 2,5 электр қуатын тұтынады. Майнингке Nvidia бейнекарталары жарамайды. Бүгінде майнингпен айналысатындардың барлығы ASIS-ті пайдаланады.
Соңғы уақытта арнайы мамандандырылған биткоин-фермалар пайда болғаны жөнінде айтыла бастады. Ондай фермалардың ең ірісі Гонконгте орналасқан. Мұнда секундына 35 терахэшті қорытатын фабрика ашылған. Бұл фабрика тәулігіне 26 биткоин өндіреді.
Жаңа блок жасаудың сыйақысы жылдан-жылға азайып барады. 2013 жылдың басында 50 биткоин болса, бүгінде 25 биткоинға кеміген. 2017 жылға қарай 12,5 биткоинға дейін төмендейді.
Қайтарылмайтын транзакциялар
Биткоиндер транзакциясы кері қайтарылмайды. Сондықтан да биткоиндерді Paypal немесе несие карталары көмегімен сатып алуға болмайды. Көптеген адамдар биткоиндерді төңкерілген пирамида немесе ақша көпіршігі деп есептейді. Алайда, олай емес. Өйткені, биткоиндердің орталықтандырылған қадағалаушы органы жоқ.

Майнингпен айналысу тиімді ме?
Дәл қазіргі таңда кәсіби құрал-жабдықтар болмаса майнингпен айналысудан пайда жоқ. Биткоиндерді жасау шығыны — биткоинның құнынан асып кеткенімен қоймай, көп уақыт пен электр қуаты молынан жұмсалады. Қарапайым процессорлардың қазіргі жүйе талаптарын орындауға шамасы жетпейді.

Биткоиндерді қайдан сатып алуға болады?
Араларыңызда биткоиндерді сатып алуға ниеттілер болса, онда криптовалютаны сатып алудың ең қарапайым үш тәсілі бар.
Биткоин сатып алардан бұрын валютаны сақтайтын әмиян құру қажет. Әмиян құрудың ең сенімді тәсілі — күрделі ресми қосымшаны орнату. Әмиянға арналған ресми қосымшалардың күрделі болуына олардың сервермен үнемі синхронизацияны талап етуі себеп. Алайда, көптеген пайдаланушылар қарапайым әрі ұғынықты онлайн-сервистерді қолданады. Онлайн-сервистердің қауіптілігі сол, хакерлер тарапынан сервис қызметі бұзылса, қолданушылардың әмиянындағы барлық ақша өзгенің қолында кетеді.
Онлайн-сервистердің танымалдары: Blockchain, Coinbase, Strongcoin. Жария және жасырын кілтсөзді қағазға басып шығарып, сейфте, не банк ұяшығында сақтауға немесе Multibit альтернативті қосымшасын компьютерге орнатып, соны қолдануға болады.
Multibitті ноутбугіме орнатып көрдім. Биткоин сатып алатын қаражатым болмағандықтан қоржынымдағы биткоин саны 0-ді көрсетіп тұр. Бұл қосымшаның ерекшелігі сол, сервермен үнемі синхронизацияда болуды қажет етпейді.


Биткоин сатып алудың үш тәсілі:

1. БИРЖАЛАР
Биржа — биткоиндер және басқа валюталарды саудалауға арналған алаң. Биржаның әр қатысушысы өзінің ішкі есепшотын толтыру, валютаның белгілі бір мөлшерін белгіленген бағада сату, не сатып алуға ұсыныс жасау мүмкіндігіне ие.
Қолданушылардың биткоиндерді сату немесе сатып алу кезінде келіскен құны -биткоин бағамын құрайды. Биткоин бағамы көптеген факторларға байланысты өзгеріп отырады. Тіпті криптовалюта әмияны қызметін ұсынатын сервистің бұзылғаны жөнінде айтылған қалжыңның шеті шықса, биткоинның бағамын жүздеген долларға құлдырап шыға келеді.
Биткоиндерді биржадан сатып алу үшін алдымен ақшаны биржаға салу керек. Биржадағы баланста ақша пайда болғаннан кейін саудаласуға қатысу қажет. Ол үшін сол уақыттағы биткоин бағамына қарап, биткоинның бағасын қоямыз. Егер сіздің қойған баға қабылданса, ішкі есепшотқа сатып алынған биткоиндер келіп түседі.

2. АЙЫРБАСТАУ СЕРВИСТЕРІ
Айырбастау сервистері биткоиндерді ақшаға және керісінше алмастыруға мүмкіндік жасайды. Биткоин бағасы ішкі курс бойынша есептеледі. Бұл тәсілдің биржадан артықшылығы — қарапайымдылығында.

3. ТІКЕЛЕЙ САТЫП АЛУ
Бұл үшін алдымен биткоинын сатуға құлықты сатушыны табу керек. Табылғаннан кейін сатушымен биткоин курсын келісіп, оның есепшотына ақша аударылады. Қайтарым ретінде ол сәйкес эквиваленттегі биткоиндерді жібереді. Биткоиндер жіберілмесе, демек сатушының алаяқ болып шыққаны. Сондықтан да сатушының репутациясын тексеріп алған жөн.

Tor дегеніміз не тағы?

Tor — бұл анонимді желілік байланыс орнатуға жағдай жасайтын прокси-серверлер жүйесі. Torдың жасырын сервистері арқылы мекенжайы құпия сайттар жасалады. Өзінің IP мекенжайын анонимді түрде қалдырғысы келген қолданушылар .onion-сайттарға Tor бағдарламалық жабдықтауы арқылы енеді. Болмаса, кәдуілгі сайтттарға кіргенде өзінің IP мекенжайы жария етілмегенін қаласа, онда Tor желісін пайдаланады. Torдың ерекшелігі сол, мұнда анонимділік деген ұғым техникалық тұрғыдан қамтамасыз етіледі.
Torдың осыбір ерекшелігі заңның шеңберіне сыймайтын түрлі сайттардыы жасауға алып келді. Заңға қарсы әрекеттерді қаржыландыруда биткоинның таптырмас төлем құралы бола алады. Биткоинның бұл қасиеті — Tor мен биткоиндердің бірін-бірі толықтырушы ретіндегі рөлін арттырды.
Tor желісінің көмегімен әдеттегі браузерлерден ашылмайтын сайттарға кіруге болады. Мысалы, әдеттегі браузерлер арқылы .onion доменіндегі сайттарға ену мүмкін емес.
Демек, анонимділік деген ұғым алдыңғы қатарға шығып, аноним боп қалуға тырысқан қолданушылардың артуы — анонимділікті сақтау құралдарының артуына алып келді. Сұранысты қанағаттандыруға негізделген ұсыныстың ақыры Tor мен Bitcoinдердің әлеуетін арттыра түсті.

Bitcoin жүйесінің Torшылар ортасында танымал болуына не себеп? Tor желілеріндегі сайттардың ауқымы тарылмай, керісінше қанат жая түсуіне биткоиндердің сіңірген еңбегі қандай?

Silk Road онлайн-дүкені — есірткі ошағы

Бұл сұрақтарға американың федеральдық тергеу бюросы тарапынан жабылған Silk Road онлайн-дүкені мысалында жауап беруге болады. Есірткі сатумен айналысатын бұл интернет-дүкенінің атауы да қызық. «Жібек жолы» деген мағына береді. Осындай кең шеңбердегі атауды иемденген интернет-дүкеннің саудасы биткоин төлемі арқылы жүргізілді. Silk Roadтың сөресінде психотропты заттардан (марихуана, есірткі) бөлек, электроника, порнографиялық материалдар мен таратуға тыйым салынған кітаптар да бар болатын-ды. Тұтынушылар бұл сайтқа тек Tor желісі арқылы кіретін. Іздеу жүйелеріне шықпайтын сайттың негізін салушы — Росс Уильям Ульбрихт. Өткен жылдың қазан айында Silk Road сайты жабылып, иесі тұтқындалды. Сайттың серверінен мыңдаған биткоиндер табылды. Онда сақталған биткоиндердің саны 30 мың данаға дейін жетіп, сол уақыттағы долларға шаққандағы бағамы 25 млн АҚШ долларын құрады. Осыдан кейін Silk Roadқа аналог сайттардың қарасы көбейді. Қазірдің өзінде Silk Road2 атты интернет-дүкен жұмыс істейді. Ондағы тауар түрлері алдыңғысына пара-пар болмаса да, өз тұтынушыларының қажетін қанағаттандыруға әрекеттеніп келеді. Төлемдердің дені биткоиндермен жасалады.

Assasination Market — кісі өлтіруге тапсырыс қабылдайды

2013 жылдың күзінде Tor желісінде тағы бір сайт іске қосылды. Assasination Market деген атаумен еніп келген бұл сайттың ұсынатын қызметі де адамдардың жасырын қалауларын қанағаттандыруға бағытталған. Assasination Market белгілі қоғам және саясат қайраткерлерін өлтіру қызметін ұсынады. Кісі өлтірушінің ақысын өтеу үшін сайтқа келушілерден сайттың биткоин-әмиянына биткоиндер жіберуді сұрайды. Тапсырыс орындалса, төленген қаржының 1%-ын өзіне алып қалады. Тапсырыс беруші мен тапсырысты орындаушы арасындағы делдал іспеттес.
Бұл биткоиннің Tor желісіндегі сайттарды жойылып кетуден аман сақтап, алға жылжытып отырғанын көрсетеді. Демек, Tor әлемі биткоиндермен қаржыландырылады.


Мен жоғарыда атышулы екі оқиғаны ғана мысалға алдым.Биткоинмен есеп айырыспайтындықтан, Tor желісі арқылы аноним сайттарға кірмейтіндіктен де осыбір параллельді әлемдегі әрекеттер әралуандылығынан білерім аз. Десе де, биткоин мен Tor желісінің арасындағы байланыстың алдағы уақытта күшеймесе, әлсіремейтіні анық. Өйткені, криптовалюталар анонимділікті сақтаудың жалғыз ғана сенімді құралы болып отыр. Ал, Tor желісі болса анонимдердің қайнаған ошағы.

превью мекені

«Біздің кезімізде стипендия бәріне жететін, тіпті, ұшақпен Москваға барып келетінбіз» © Үлкен кісілер

Эх, шіркін десеңші! Жақсы оқығанымыз үшін жұрттың балаларынан мың теңге артық алып, 7 мың теңге шәкіртақыға мәз болған кезіміз-ай! Айдың соңы тақаса, карточкамызды қайта-қайта тексеріп, минусқа кіргізіп жіберетінбіз. Стипендия түсті деген күні жатақханада той

Қазір шәкіртақы біздің кезден әлдеқайда көп. Ресми деректерге сүйенсек, биыл 31 наурыздан бастап мемлекеттік ЖОО оқитын білімпаздар алатын стипендия сомасы былай өзгерді:

---

Студент — 16 759 теңге;
Интерн — 30 356 теңге;
Магистрант — 42 824 теңге;
Докторант — 65 599 теңге;
Назарбаев университетінің магистранты — 100 000 теңге.

---

Басқаны қойшы, СТУДЕНТКЕ 16 759 ТЕҢГЕ ЖЕТЕ МЕ? Ол ақшаға не келеді?



Ата-анасына жиі ақша салдыртып тұратын еркетотайларға білінбес, ал, өз нанын өзі тауып жейтін намысқой балаларға бұл ақшаның жетпейтіні анық. Жоғарыда көрсетілген соманы 30 күнге шақсақ, студент күніне 558 теңге ғана жарата алады. Қазіргі нарықта 558 теңге — бір түскі астың өзіне әупірімдеп әрең жететін ақша.
Шәкіртақысы жыртығын жамауға да жетпеген студент амалсыз оқуымен қатар жұмыс істеуге көшеді. Сабағының уақытымен сәйкес келетін жұмыс тапса — жақсы, таппаса, оқу құрбандыққа кетуі де ықтимал.
Оларға арналған жұмыстың түрі көп: даяшы, бармен, бала бағушы, курьер, жүк тасушы, оператор, сатушы, промоутер, гардеробшы, тағысын тағы жалғаса береді. Тіл білетіндері аудармамен күн көреді, өз мамандығы бойынша жарты ставкамен жұмыс істейтіндер де бар. Табан ақы, маңдай теріне 30 — 90 мыңның арасында ақша алады. Мысалы, Астанадағы KFC фастфудтар желісінде еңбек өтілі жоқ адамды жұмысқа қабылдап, оған 40 мың теңгеден басталатын айлық беріп отырады екен. Ал, Ханшатырдағы сатушы-консультанттардың минимум айлығы — 60 мың.

Еңбек еткені, шыңдалғаны дұрыс десек те, СТУДЕНТТЕР САБАҒЫН ҚАЙ УАҚЫТТА ОҚИДЫ, ЖҰМЫСЫНА ҚАЙ УАҚЫТТА ҮЛГЕРЕДІ?
Бұл сұраққа оқуы мен жұмысын қатар алып жүрген студенттердің өзі жауап берсін.


Бақдәулет Мухимов, Астана медициналық университетінің 3 курс студенті
«Астана қаласы Жедел жәрдем стансасында жұмыс істеп жатқаныма биыл үшінші жыл. Ақшаның жетіспеуінен емес, өзім қызығып, тәжірбие жинақтағым келгеннен жұмыс істеуге көштім. Мамандығым үлкен жауапкершілікті қажет етеді, сондықтан теория ғана емес, көп тәжірбие де керек. Бәріне үлгеріп жатырмын. Стипендия алған бойда тоя тамақ жеп алатынымыз болмаса, ол тіпті бір қыдырғаныңа да жетпейді ғой.»


Сандыбаев Ерлан, ЕҰУ 3 курс студенті
"Өзім білім алып жатқан осы универде веб-программист болып, 0,25 ставкамен жұмыс істеймін. Осындағы сайттардың бәріне жауаптымын десем де болады. Кейде жұмыс тым көбейіп, сабаққа келмей қалатын кезім болады. Ата-анаммен тұрғандықтан ақшадан қысылмаппын, егер жатақханада тұрсам, шәкіртақы мүлде жетпейтін еді. Шәкіртақым бір рет қана қыдырғаныма кетеді."


Өмірбекова Гүлнұр, ЕҰУ 3 курс студенті
«Imperial бинго-клубында оператор болып жұмыс істеймін. Сабағым түстен кейін, ал, жұмысым кешкі сегізден таңғы сегізге дейін. Он бес күн істеп, он бес күн демаламыз, сабағыма өте ыңғайлы. Осы семестрде стипендиядан айрылып қалсам да, жұмыстан алатын 70 мың теңге өзіме жетеді. Жұмыс істеуіме стипендияның жетпеуі, үйге ақша керек болғаны және бос уақытымның көбірек артылғаны әсер етті».


Сұлтанбай Кәмшат, ЕҰУ 3 курс студенті
«Таңертең сағат тоғыздан бірге дейін 1 жастағы баланы бағамын. Жарты айлыққа 30 мың теңге береді. Сабақтың бәрін түнде оқимын, тапсырмаларды ертерек тапсырып тастауға тырысамын. Жоғарылатылған стипендия алам, жетпейді. Оның үстіне, өзім — ақшаны көп жұмсайтын адаммын. 1 курс оқитын ініме көмектесемін. Көп қыдырмаймыз да, стипендия түскенде айына 1 рет киноға барып қоямыз».


Сабыров Талғат, ЕҰУ 3 курс студенті
«Бір компанияда инженер-программист боп жұмыс істеймін. Еркін график, берілген тапсырманы тапсырсам болғаны. Сабағыма еш кедергі келтірмейді, қайта тәжірбие жинақтауыма көмегі бар, әрі қызық. Ақша жағынан таршылық жоқ. Егер жұмыс істемесем де, шәкіртақыны бір айға жеткізер едім».