Мына ақ нәсілді қыз Африка құрлығының оңтүстік өңірлерінде мекендейтін және өздерінің дәстүрлі аңшылық өмір салтын сақтап қалған бушмендердер тайпасының арасында өскенге ұқсайды. Арыстан, гепардтардан қорықпайды екен.

Маңғыстау жерімен байланысты аңыздар мен тарихи деректер қажет еді. Ел аузында жүрген аңыздардың түрлі версиялары мен қызықты оқиғалар жинап жатыр едік. Халқым, көмектесіңіздерші. Бекет ата туралы және тағы да басқа 362 әулиенің тарихын білетіндер болса бөлісе отырыңыздаршы. кітапқа жазылған тарихқа қарағанда ел аузында жүрген аңыздар көбірек қызықтырады. Рахмет!!!

Ұрпақтан ұрпаққа құндылықтарымызды насихаттау мақсатында шежіренің де алар орны ерекше. Сол себептен төмендегі суреттерді ұсынып отырмын.

Бір ай. Адам өмірі үшін аз уақыт емес. Жұмысқа тұрсаң да, универ бітірсең де, отбасын құрсаң да, бала тапсаң да, басқа бір жаққа көшіп кетсең де, артығымен жететін мерзім. Бір ай ішінде, сосын, қазақтың үш қаласын аралап шығуға болады. Аралап деген сөзге баса көңіл бөліңіз. Осыдан отыз күн бұрын SamsungRoadShow промо-турының аясында Samsung бес қаланы бетке алып, тұтынушылар техникасының жаңа өнімдерін сықырлата тиеп, салдырлатып жолға шыққан-ды. Оңтүстік Корея алыптарының бірі міне айға жуық уақыт бойы алаша-даланы кезіп жүр. Артта әсем Астана, сулы-нулы Өскемен және роуд-шоуға аузын-мұрнынан шығып, ағылып адамы келген Павлодар қалды.

Еңбек демалысын алып, «ауылым қайдасың?» деп қалада бір күн де тұрақтамастан ауылға ұшқан жағдайым бар. Енді ауылда көрген-баққан, қағаз бетіне шимайлағандарымды бөлісе отырсам деймін. Керекке де кірмегелі біраз уақыт болыпты.
Ауылға барған күннің ертесі жұма күніне сәйкес келіп, ауыл мешітіне барып, «жұма намазына» қатыстым. Салыстырмалы түрде алып қарағанда, орташадан аз халық (шамамен 100 ден аса отбасы) тұратын ауыл арасында «жұма намазына» жиналған жамағатта үлкен кісілерден гөрі, жас жеткіншектердің саны артық. Жұма оқылып біткеннен кейін, құран оқылып, көпшілікке арнап дұға бағышталып, бата берілгенде бір жас жігіт қолын жайып, бетін сипамады. Аз ғана жамағат арасынан бөлініп, бұрышта отырған бұл жігітке менің көзқарасым қалыпты болғанымен, жұмаға жиналып отырған кішкентай балдар не ойлауы мүмкін? Үлкендерге еліктеп өсіп келе жатқан жас жеткіншектердің мұндайды санасына тез сіңіріп алады емес па? Жасымыз түгілі, үлкен ағаларымыздың өзі дін жолына шорқақ, сауатсыз болып отырған қоғамымызда осындай «ерекшеленетіндер» санамызға аздап болса да кірбің салады.
Мешіттен шығып, есік алдынан адамдар жөн-жөнімен тарай бастады. Мен ойланбастан әлгі жігітті әңгімеге тарттым:
-Бауырым, таныс болайық, есімің кім?
-Бекзат.
-Қуаныштымын, қай жылғы болдың?
-93 ж.
-Мм, дұрыс, жаңа мешітте байқадым,(жұма басталмай жатып, мешіт ішіндегі құран кітапты оқып жатқанын көргем) құранды араб тілінен оқыдың, соған қарағанда діни білім алғансың-ау?
-Арнайы медресе оқымадым, бірақ Алматы қаласында ЖОО сырттай білім аламын, өзім жұмыс жасаймын, бос уақытымды мешітке барып, имамдардан білім алып, ізденемін — деп жауап қатты.
Іштей разылығымды білдіргеніммен, мешіт ішіндегі қылығы көз алдымнан кетпей тұрды. Таныса салып, әңгіме арнасын ол жаққа бұрсам, күрделеніп кететінін ойлап, диалогты сыпайы аяқтағым келді:
-Өте дұрыс, Сауатыңды арттырып, күнкөріс қамымен кетпей, бір сәт ақырет күнін ойлап, уақыт тауып, ілім ізденгенінң құптарлық. Ол жақта ұстазың бар ма? Арнайы сұрақ қойып, шешімді кімнен аласың?- деп
-Иә, ұстазым қары (хафыз), тәжік ұлтының азаматы (аты есімнен шығып тұр) ҚМДБ сараптауынан өткен адам — деп менен сезіктенгендей жауап қатты. Менде әңгімені созбай, сәттілік тілеп, жылы қоштастым.
Қазіргі таңда жұма намазынан кейінгі дұға-тілекке, сонымен бірге қанша ғасырдан салтымызға сіңіп кеткен Қазақшылық ерекше дәстүріміздің бірі батаға, бата қайыруға қырын қарап, шариғатта жоқ, «бидғат» деп атайтын жандар кездеседі. Әсіресе, облыс орталықтарында, халық жиі жиналатын мешіттерде жұма намазының парызын оқып болған соң, жапа тармағай орындарынан тұрып, сүннетін өтеп жатқан жамағаттың үстінен аттап өтіп, әбігерге салып жатқаны туралы айтылып, көтеріліп жатқанына біраз уақыт болды.
Менің көз алдымнан өткен әлгі жігіттің де қылығынан кейін, шалғайдағы ауылға да келіп жетті ме, бұл қалай болды екен деген ой мазалады. Оны алып қалып, әңгімеге тартқым келді. Көпшілікпен оқуға ниет етіп келгеннен кейін, олардан бөлінбегені дұрыс еді.

Өткен айда зоодүкенге аяқастынан жолым түсіп, осы бір өзіндік мінезі бар бұл тотықұсты ойланбастан сатып алдым. Менің тотықұсым бұйрабас тотықұстар (волнистый попугай) түріне жатады. Үйге келген соң ал енді қандай есім қоямын деп дал болдым. Үш күн ойландым ғой. Сосын Сатыбалды, Жулюлюм, Сүйінші деген үш есімді қатар таңдап, көңіл-қошыма қарай үш есімді кезектестіре атап, шақырамын.

Негізінен бұйрабас түріне жататын тотықұстар басқа тотықұс түрлерінен көп сөйлегіштік, бәдіктігімен ерекшеленеді екен. Оған көзім әбден жетті.

Бұл әңгімені массагеттен оқығам біраз бұрын. Кейде қайта-қайта оқып та қоямын. Сіздерде оқыған шығарсыздар, сондада бір оқи салыңыздар))

Қысқаша айтайын, көріңіз тамашалаңыз:

Е-е-е-й, күлдір, күлдір кісінетіп, күреңді мінер ме екенбіз, күреңді қойшы, бәрінен, «Джипті» мінер ме екенбіз… «Персик» тағып, алтыннан, қымбаттан киер ме екенбіз… Бай баласы сияқты, долларға бас иер ме екенбіз… Жоқшылықтан күйзелдім, пиццадан ауыз тиер ме екенбіз… Диплом бар, жұмыс жоқ, кім айтар қазір көңіл тоқ, жұдырық түйер ме екенбіз… Анам ауру, сан кесел, жегеніміз вермишель… бай болып кетсем, шіркін-ай, Дубайда жүрер ме екенбіз, «Протон» кетіп жерімнен, біз де бір күлер ме екенбіз… Есік алдында малым жоқ, кейде жейтін наным жоқ… адам сияқты өмір сүрер ме екенбіз!
Қотыр- қотыр… қышиды, денем кейде ысиды… Байқоңырға өзіміз, иелік етер ме екенбіз, көйлегін қыз жуғанша, күйеуге тиіп бір күні, мүгедек бала туғанша, бақытқа жетер ме-е-е-е, екенбіз! Жүргенше осылай қиналып, барша қазақ жиналып, Путинге жетіп барайық, бір шара қымыз алайық, үйінде қымыз ішкізіп, мәселесін қарайық, «ну ладно...» дегізіп, аман-есен тарайық! Тым болмаса осылай, қиялға жетер ме екенбіз! Жалтақтай берсек Ресейге, мәңгүрт болып кетерміз… Доқ көрсетсе Жириновский, бірдеңе нетіп… нетерміз!
Е-е-е-й, ор қояндай жүгінтіп, аш күзендей бүгілтіп, көкпар болса есекпен, таңдап мінер ме екенбіз, сол есекке мінген соң, қызыл қоңыр папкі алып, Астананы төске алып, министр болар ма екенбіз… Жұмыртқа тисе бетіме, журналист қашырар ма екенбіз… Неміске кеткен қымызды, кері артар ма екенбіз, аңға шығып бір күні, динозавр атар ма екенбіз! Қыста жылу болмаса, пәтерде тоңар ма екенбіз, қыз кіндігі көрінсе, бұ қазақ оңар ма екенбіз! Бір түрлі сұңқиып, орысша ұрсып, бұртиып, адамгершілігі азып кеткен, өзіне орды қазып кеткен, ғарышкер Мұсабаевпен бір үйде қонар ма екенбіз…
Е-е-ей, ауыл-ауыл жол қылсам, Қызылқұмды көл қылсам, терроршыны жинап ап, шеттерінен нөл қылсам, арамдарды жинап ап, өз алдына ел қылсам, Машинам болса «мерседес», доңғалағын майласам, алдыма келсе шпион, шандырдай шандыр шайнасам, көк байрағым қолымда, бұрқ-сарқ қайнасам, Астана жақты жайласам, «Бие» деген фирма ашып, желілеп бие байлатсам, күнде жиын, күнде той, «Мұзартыңды» ойнатсам, ауыл әкімін сайларда, дені түзуін сайлатсам, мұнай берген дәулетті көтеріп тұра алар ма екенбіз?

Осы қазақтарды түсінбей-ақ қойдым. Өзіне-өзі проблема жасағаннан басқа түк білмейді. Абай атам босқа қайғырмаған екен. Сол кезде білген қазақ елінің көптеген -измдермен ауыратынын. Сондай бір -ебизмдердің бір — үйлену тойы. Қазіргі уақытта, отбасының тұрмысы орташа, табысы да орташа жігіттерге үйлену — үлкен машақат. Ауылдағы тойдың өзіне кемінде лимон кетеді. Бишара жұрт кредит алады, сатады — әйтеуір, жұрттан қалмау керек. Баласы 18де болсын, 38де болсын — жыртылып той жасау керек. Бір-бірінен асып түсу керек. Сүйген қызыңмен бірге болу үшін сонша шашылып не керек? Маған салса — по бәрібір. Не керек маған, үйленіп алып, артынан қанша жыл қарызданып жүрген? Жоқ, қазаққа баласының бақытынан жұрттың не дейтіні артығырақ. Не деген сорлы едіңдер? Маған бақ тілеп келгендерге бір үзім нан қойсаңда разы болады. Жігіттерге айтарым, үйленсең өзің үйлен, ешкімге салмақ салмай. Барымен базар. Өзгенің не дейтініне бас қатыру — қатынның ісі. Стериотип сындыру керек.