Зерттеуге қатысушы жасөспірімдердің дара типологиялық ерекшеліктерін диагностикалау мақсатында К.Леонгардтың (С.Шмишек модификациясы) характереологиялық сауалнамасы, Пип Уилсонның «Ағаштағы орныңыз қайсы?» проективті тесті, Люшердің «Түстік социометрия» әдістемесі, Тұлғаның агрессивтілік деңгейін зерттеуде Басс- Дарк сауалнамасы, Ч.Спилбергтің мазасыздық деңгейін зерттеу әдістемесі қолданылып, психологиялық сипаттама дайындалды.

Тренингтер мен кездесулердің жоспарлары мен мазмұны. Социумға бейімделе алу мен жағымды әрекетке түсе білу қабілеті жеке тұлғаның көптеген даралық ерекшеліктеріне тәуелді болып табылады. Аталған мәселеге қатысты адамның өзге адамдар мен әлеуметтік жағдаятты түсінуді қамтамасыз ететін интеллектуальдық қабілеті ерекше назар аударуды қажет етеді. Мұндай қабілет психологияда әлеуметтік интеллект деп аталады. Әлеуметтік интеллект айналасындағы тұлғалармен өзарақатынасты үйлесімді ұйымдастыруды қамтамасыз ететін, олардың тәртібі мен іс-әрекетін адекватты түсінумен сипатталады. Әлеуметтік интеллект құрамына келесі аспектілер енеді: коммуникацияға қатысушылардың ойын, сезімін, ықыласын түсінуге негізделген оқиға мен мінез-құлық сапаларын алдын ала көре, түсіне білу іскерлігі; өзгелерді бейвербальды қимыл әрекеттері бойынша жәй-күйін, сезімін, дұрыс бағалай білу қабілеті; тілдік экспрессия деңгейі (мінез-құлқы мен сөз бояуына сезімталдық); адамдармен өзараәрекеттестік барысындағы күрделі жағдайларды талдап, олардың шынайы себебін тауып, түсіну. Девиантты тәртіпті түзету мен алдын-алуға бағытында құрастырылып, жасөспірімдермен жүргізілген бағдарлама социумға бейімделуге мүмкіндік беретін әлеуметтік интеллектілерін дамытуға жағдай туғызды. Бағдарлама міндетттері: Әлеуметтік интеллектінің аспектілерін дамыту. Жасөспірімдерге әлеуметтік дағдыларды меңгеру маңыздылығын түсіну мүмкіндігін жасау. Жасөспірімдерге қарым-қатынас тәсілдерін меңгеруге баулу, рөлдік репертуарларын кеңейту. Бүгінгі ғылыми зерттеулерге сүйене отырып, экспериментке қатысқан жеке тұлғалар тәртіптерін бағалау құрылымына енетін өзара байланысты бірнеше деңгейлер (тәртіпке итермелейтін мотивация, тәртіпті жетелеуші эмоционалдық үдерістер; тәртіпті өзіндік реттеу; ақпаратты когнитивті өңдеу; сыртқа көрініс беруші іс-әрекеттер) тұрғысынан қарастырылды. Аталған жүйелердің бұзылуы жеке тұлға тәртібіндегі ауытқуларға себеп болып табылады. Біздің жасөспімдермен жүргізген психодиагностикалық жұмыстарымыз девиантты тәртіптердің келесі себептерін анықтауға мүмкіндік берді: Девиантты мотивация- бұл құндылық, сенім, жеке тұлғалық мән, қажеттілік, және мұның барлығы жеке адам үшін белгілі маңызға ие болады да, нормативке қарсы белсенділікті оятады. Ауытқулы тәртіп жоғары мәнді құру және өмірлік құндылықтарын бекітудің тапшылығынан, тұлғаның рухани дағдарысына байланысты болуы мүмкін. Мұнда девиация мотивациясы агрессиялық және аутоагрессиялық тәртіп формасына ие. Екінші себеп — эмоционалдық проблемалары мен өзін-өзі реттеуде туындайтын қиындықтарға байланысты. Мұндағы ауытқулы тәртіп жағымсыз эмоция немес эмоционалдық бұзылу, агрессия, депрессия, алаңдаушылық формасында көрініс алған. Аталған себептер ерікті әрекеттерді реттеуге қатысты – жоспар құру, мақсат қою, бағалау және өзін қадағалаудың бұзылуымен тығыз байланысты. Нәтижесінде, жасөспірімдерде жеткілікті дамымаған тілдік регуляция, төмен деңгейдегі рефлексивтілік, өзін төмен бағалауларымен сипатталады. Девиантты тәртіп тән келесі топ жағымсыз-девиантты әлеуметтік тәжірибелерімен ерекшеленеді. Бұл дезадаптивті тәртіп стереотиптері (әдет, дағды), когнитивті бұрмалану, т.б. Девиантты тәртіптердің себептерін қарастыра отырып, психологиялық көмектің стратегиялық мақсаттарын құрдық: — жекелеген тәжірибелерді интеграциялау; — өз тәртібін реттеуді жетілдіру; — стресске төзімділікті көтеру мен тұлғалық ресурсты кеңейту; — дезадаптивті мінез-құлық көріністерін азайту және жою; — әлеуметтік байланыстар мен тұлғалық жағымды әлеуметтік тәжірибені кеңейту

«Жаңа белес» — жастар арасында девиантты тәртіптің алдын-алу жобасы. Жоба Қазақстан жастарының конгресі мен ҚР Тұңғыш Президент Қоры қолдауымен Қазақстанның төрт облысында өткізілді.

Жасөспірімдік шақтағы тұлға психологиясын ескере отырып, түзету жұмыстарында:
— кешенділік (әлеуметтік кеңістіктегі түрлі деңгейдегі әсер етуді ұйымдастыру);
— жас ерекшелік, жыныстық және әлеуметтік сипаттамаларын ескеру;
— жиындық (топтық жұмыс формаларының приоритеті);
— жпғымды ақпарат;
— жағымсыз зардаптардың болмауын немесе аз болуын;
— қатысушылардың жеке қызығушылық танытуы мен жауапкершілігі;
— әр тұлғаның максимальды белсенділіктері;
— болашаққа ұмтылу немесе бағдарлану (өз тәртіптерінің бағалау, мақсаттары мен жағымды құндылықтарын өзектендіру, болашақтарын девиантты тәртіпсіз жоспарлау), т.б.
Қағидалар басшылыққа алына отырып, жүргізілген жұмыстың нәтижесінде респонденттерде өздеріне сенімділік, жағымды көңіл-күйлерінің жиі байқалуы, бір-біріне қамқорлық, ықылас білдіру тәрізді жағымды қасиеттерінің пайда болғандарын байқадық.
Психологиялық-педагогикалық портрет
Психологиялық сапалары Тұлғалық сапалары
Аналитикалық-жинақтаушы қабылдау, бақылағыштық, абстрактылы ойлау, мақсатты жоспарлау, интеллектуалды танымдық белсенділік; психологиялық қорғаныс сезімі, оқу-танымдық қызығушылықтары, жетістіктергеқол жеткізу мотивациясы, әлеуметтік мотивация (парыз, жауапкершілік); өзіне сенімділік, көңілі толу, тәртіпке бағыну адаптивтілік, коммуникабелділік, мейірімділік, эмпатия. Әлеуметтік есею, өз тәртібіне жауап беру, қоғамдық жағымды әрекетке деген (оқу), танымдық қызығушылықтар, адекватты өзіндік бағалау, өзінің дербестігін саналы түсіну, қоғамдық қабылдауға қажеттілік, топтағы өз орнына қанағаттану.
Түзету жұмыстары барысында топтық жұмыстар жүргізілгенде әр жасөспірімнің даралық қасиеттері міндетті түрде ескеріліп отырылды. Бұдан өзге де, өзгелерді дәл өздеріндей қабылдау, сезімдерін түсініп, шығара білу тәрізді жұмыстар да жүргізілді. Түзету жұмыстарының соңында балалар мінез-құлқында, құрбыларымен қарым-қатынасында айтарлықтай өзгерістерінің болғанына көз жеткізіле бастады. Олар эмоционалды күйзелістерінің төмендеп, адамгершілік түсініктерінің қалыптасуы, өзінің эмоционалды күйін түсіну және адекватты білдіру қабілетінің, өзіндік релаксацияға бейімделгендерін байқадық.
Аталған түзету моделі топтық тренингтер түрінде ұйымдастырылды:
1. Резистентті тренинг (төзімділік) – жағымсыз әлеуметтік әсерге қарсы тұра білуге баулу. Тренинг барысында девиантты тәртіпке қатысты ұстанымдары өзгерді, жарнамалау стратегияларын тану дағдылары қалыптасты, құрдастары тарапынан үстемділікке «жоқ» деп айта білуге үйренді, ересетердің жағымсыз әдеттері жайлы ақпараттары кеңейді.
2. Ассертивті немесе аффективті-құндылыққа үйрету тренингтері. Девиантты тәртіптері эмоционалдық бұзылуларымен тығыз байланысты жасөспірімдермен стресспен күресу, эмоцияны жағымды басқара білу, агрессияны түзету бағытында ұйымдастырылды. Мұнда жасөспірімдер конструктивті шешім қабылдау, өзін-өзі адекватты бағалау позитивті құндылықтарды дамыту мен өз жолын дұрыс таңдау жолдарын меңгерді.
З. Өмірлік маңызды дағдыларды қалыптастыру мақсатындағы тренингтер барысында үйлесімді қарым-қатынасқа түсе білу, достық қатынасты қолдау, тұлғааралық қарым-қатынастағы қақтығыстарды конструктивті шешу, өзінің жеке басына жауапкершілікті алу, мақсат қою, өз көзқарасы мен қызығушылығын өзгелерге мойындату, өзін қадағалау, сенімді мінез-құлық сапалары, өзін және айналадағы жағдайды өзгертуге бейімділіктері қалыптастырылды.

Келесі тренингтік бағдарлама балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын-алуға бағытталды. Тренинг барысында қарым-қатынастың: «Өзіңе өзгелердің қатынасы қандай болғанын қаласаң, айналадағыларға қатынасың дәл сондай болсын» деген «Алтын ережесі» басшылыққа алынды.
Қазіргі қоғамда толеранттылық адамдардың өзара тұлғааралық қатынастарында саналы қалыптасқан үлгісі болуы қажет. Сол себептен, күнделікті тұрмыс тіршілігімізде үйреншікті мінез-құлық сапасы ретінде қалыптастыру мақсатында тренингтік жұмыстардың келесі бағыты толеранттылықты дамытуға арналды.
Девиантты тәртіпке тән сипаттардың жасөспірімдердің бірі эмоционалдық-еріктік салаларындағы ауытқуды түзетуге бағытталған тренингтік бағдарлама жүзеге асырылды. Бағдарламаға енген жаттығулар эмоционалдық, еріктік, адамгершілік және мінез-құлық саласын өзгертуге және түзетуге арналды.
Оқыту және кәсіпке бағдарлау жұмыстары
Мұнда біз М.Рокичтің құндылық бағыт әдістемесін пайдаландық. Барлық оқушыларға болашақ таңдаған мамандығына сай негізгі құндылықтар атауы ұсынылды. Оқушылар өздерінің таңдаған мамандықтарына сай кәсіби құндылықтар жүйесін бақылау нәтижесінде 10 негізгі құндылықтар жүйесін бөліп шығарды.
Оқушыларының кәсіби құндылық бағдар жүйесі мен мамандық түрін таңдауы арасында өзара тығыз байланыс бар.
Кәсіптік бағдар беру жұмысын зерттеу оқушылардың кәсіби бағыттылықтарының деңгейін есепке ала отырып, жүргізілді. Оқушылардың үштен бірі (31,7 пайыз) кәсіби айқындалу мотивтері ретінде “ата-ана мен достарының ықпалы”, “қалыптасқан жағдайлар”, т.с.с. саналы түрде мамандық таңдауды айқындайтын мотивтерді атады.

Оқушының болашақ кәсіпті таңдауына өзара тығыз байланысты екі фактор – біріншіден, оның тұлғалық құндылық бағдар жүйесімен, екіншіден, таңдалған мамандықтың қоғамдық маңыздылығымен әлеуметтік беделі жоғары дәрежеде әсер ететініне көз жеткіздік.
Спорттық және мәдени іс шаралар.
Жоспарға сәйкес респонденттермен жүргізілген келесі жұмыс формасы- девиантты тәртіпке балама іс-әрекет түрлерін ұйымдастыру болды. Аталған бағытта салауатты өмір сүру салтына байланысты әр жасөспірімнің өз денсаулығына жауапкершілікпен қарау, қоршаған дүние және өз ағзасымен үйлесімділікті орнату бағытындағы спорттық іс шаралар ұйымдастырылды. Мұнда дұрыс тамақтану, жүйелі дене жаттығулары, еңбек және демалыс тәртібін сақтау, табиғатпен байланыс орнату, т.б. экологиялық ойлауларын дамыту жүзеге асырылды.
Аталған спорттық іс шаралар олардың тұлғалық ресурстарын белсендендіріп, спортпен шұғылдануға қызығушылықтарын оятты.

Ертең біреулерге "ғашықтар" күні болса, біз секілді жанкүйерлері үшін футбол мерекесі. Көптен күттірген Чемпиондар лигасымен қауышамыз, түн ұйқымызды төрт бөліп сүйікті командамызға қолдау білдіреміз және тіккен бәсіміз сәтті шығуын тілеп отырамыз. Чемпиондар лигасының топтық кезеңі артта қалып енді іріктелген кіл мықтылардан тұратын плей офф кезеңі басталды, осы сәтті пайдалана отырып топтық кезеңге қатысты қызықты статистикаларды ұсынбақшымын, сіздерге ұнайды деген ниетте жоқ емес.

Қысқаша әрі барлық статистикаға ортақ мәлімет: 6 турда жалпы саны 280 гол соғылған, 275 гол+5 автогол. 175 ойыншы гол соққан екен.

1. Топтық кезеңде гол соққан жас және кәрі ойыншы
— Ең жас ойыншы Дортмундтық Боруссияның қорғаушысы, неміс Феликс Пасслак (29.05.1998 жыл)
Ол 2016 жылдың 22-ші қарашасында ЧЛ 5 турында Польшаның Легиясына қарсы ойында 81 минутта гол соққан болатын. Гол соққандағы жасы — 18 жас 182 күн

— Ең кәрі ойыншы Туриндік Ювентустың қорғаушысы, бразилиялық Дани Алвес (06.05.1983 жыл)
Ол 2016 жылдың 29-шы қыркүйегінде ЧЛ 2 турында Хорватияның Динамо Загребіне қарсы ойында 85 минутта гол соққан болатын. Гол соққандағы жасы — 33 жас 153 күн


2. Топтардың гол статистикасы
Барлығы 280 гол соғылғанын жазған едік, енді голдарды топтарға тарқататын болсақ:

• А тобы — 40 гол (14%)
• B тобы — 38 гол (14%)
• C тобы — 42 гол (15%)
• D тобы — 31 гол (11%)
• E тобы — 28 гол (10%)
• F тобы — 51 гол (18%)
• G тобы — 27 гол (10%)
• H тобы — 23 гол (8%)

3. Көп гол соққан ТОП 5 команда
ЧЛ топтық кезеңінде ең көп гол соққан команда — Дортмунд. Ерекше шабуылдау стилімен, жас ойыншыларымен, контршабуылдарымен танымал команда барлығы 6 матчта 21 гол соғыпты, статистикаға сенсек бұл топтық кезеңнің тарихи рекорды екен. Уәде еткен ТОП 5 төмендегідей:

1. Боруссия Дортмунд — 21 гол (3,5 гол/матч)
2. Барселона — 20 гол (3,3 гол/матч)
3. Арсенал — 18 гол (3 гол/матч)
4. Реал Мадрид — 16 гол (2,6 гол/матч)
5. Бавария — 14 гол (2,3 гол/матч)

4. Турлардың голдар статистикасы
Соғылған 280 голды 6 турға бөліп көрсетсек қалай болады екен?

• 1 тур — 50 гол (18%)
• 2 тур — 47 гол (17%)
• 3 тур — 46 гол (16%)
• 4 тур — 41 гол (15%)
• 5 тур — 48 гол (17%)
• 6 тур — 49 гол (17%)

5. Гол соққан ойыншылардың туған жылы, айы бойынша статистикасы

Статистиканың ең қызық әрі мақтанатын тұсына келген секілдіміз.
— айлар бойынша
Барлығы 174 ойыншы гол соққанын жазған едім, енді гол соққандардың туған айы бойынша сараптап көретін болсақ. Сіздің айда туғандар көп гол соққан, көшбасшылық қасиеті, бомбардирлік қасиеті бар деп мақтанып алсаңыз болады:)

1. қаңтар — 17 ойыншы
2. ақпан — 19 ойыншы
3. наурыз — 17 ойыншы
4. сәуір — 11 ойыншы
5. мамыр — 22 ойыншы
6. маусым — 13 ойыншы
7. шілде — 16 ойыншы
8. тамыз — 13 ойыншы
9. қыркүйек — 14 ойыншы
10. қазан — 8 ойыншы
11. қараша — 13 ойыншы
12. желтоқсан — 11 ойыншы

— жылдар бойынша
Келесі кезек гол соққан ойыншылардың жылдары бойынша статистикада, туған айыңызбен мақтана алмасаңыз жылыңызбен яғни құрдастарыңызбен мақтануға мүмкіндік туып тұр:)

• 1983 жыл — 4 гол
• 1984 жыл — 7 гол
• 1985 жыл — 6 гол
• 1986 жыл — 11 гол
• 1987 жыл — 47 гол
• 1988 жыл — 34 гол
• 1989 жыл — 23 гол
• 1990 жыл — 28 гол
• 1991 жыл — 29 гол
• 1992 жыл — 14 гол
• 1993 жыл — 20 гол
• 1994 жыл — 16 гол
• 1995 жыл — 17 гол
• 1996 жыл — 14 гол
• 1997 жыл — 3 гол
• 1998 жыл — 1 гол

Статистикада аз-маз қателіктер болуы мүмкін, сіздерге ұнады деген ойдамын. Сүйікті командаңызға сәттілік және Hala Madrid!

«Жаңа Белес» жобасы жастардың девиантты мінез-күлкін алдын алуға бағытталған. Жасөспірімдер мен жастармен психолог-педогог мамандар 2016 жылдың қыркүйек пен қараша айларының арасында, еліміздің 5 аймағында жұмыс жасады. Арнайы мамандар семинарлар, дәрістер, курстар өткізді. Бұл семинарлар арқылы жасөспірімдер белсенді азаматтық ұстанымдарға ие болды жəне көпшіл болуға көмектесті.

Бұл өткізіліп отырылған шаралар жасөспірімдерге көп кеңестер береді жəне де дұрыс бағыт таңдауға көмектеседі. Бұл «Жаңа Белес» жобасы елімізде болып жатқаны барлығымыз қуантарлықтай.

Алғаш 1-курсқа келгенде университеттің (ЕҰУ) жастар ісіне көп көңіл бөлгенін байқадым. Көңілің қалаған бірлестікті «шертіп жүріп» таңдай аласың. Би, ән, театр, саясат, қоғамдық шара немесе өнер дейсің бе, өзің білесің. Бастысы, өз қызығушылығың мен қабілетіңе сайын дөп табу. Көпшілігінің басын шалып та көрдік) Алайды, таңдауым «Парасат» пікірсайыс клубына тоқтады. Тоқтатқан да сондағы аура, сондағы жаңа достарым болды.
Пікірсайыс… Бұл сөзді естігенде көптің ойына сөз таластырып жатқандар мен дау-дамай алаңы келетіні шындық. Алайда, нағыз пікірсайыстың не екенін көпшілік біле бермейді. Ол жастың да жасамыстың да ойлау қабілетін дамытатын, мәселеге екіұшты талдау жасауды үйрететін, ораторлық өнеріңді ұштап, аудиторияның алдында қымсынбай сөйлеуге жол ашатын мектеп. Шынында, «Парасатқа» келгенге дейінгі Құндыз мүлде басқа еді. Қазір біраз тәжірибе жидым, дебаттың шыңына жетпесем де, өзімді тұлғалық жетілдіру процесінде даму бар.
Бірақ, мұны тек сол ортаға тұрақты болғандар ғана біледі. Басқасының ойы жоғарыдағыдай нетаивтен құралады. Сол үшін сіздерге біршама құпиялармен бөліскім келді.
Дебат мүлде таңсық адамдар болса, азғантай ақпарат берген дұрыс шығар.
Пікірсайыстың ежелден қалыптасып қазірге жеткен бірнше форматтары болады: БПФ (Британдық парламенттік), АПФ (Американдық парламенттік), ЛД (Линкольн-Дуглас), КПФ (Карл-Поппер) және тағы басқалар.
БПФ бойынша ойында 2 спикерден (ойыншы) тұратын 4 фракция (команда) 1 руумды (room) құрайды. Үкімет және оппозияция ашушы және жабушы үстелдерден құралады. Позиция жеребе нәтижесінде (турнирде tabmaker) анықталады. Қарар (алдын ала немесе 15 минут бұрын) ұсынылады.


Төреші, тайм-кипер ойынды бақылап, бағалап отырады. Айтпақшы, ойын шешімі әділ өтуі үшін мұнда жұп төрешілік болмайды. Кейде тіпті жалғыз төреші де шешім шығара береді. Feedback деген бар, — төрешімен кері байланыс. Яғни, шығарылған шешімнің дұрыстығын дәлелдеп, ұтылыс мен ұтыстың себептерін түсіндіреді.



Иә, иә, терминдер көп! Ол өте-мөте «серьезный» нәрсе. Сол себепті, дебатПЕН ойнамаңыз, дебатТЫ ойнаңыз.


Қымбатты, дебат ойнамайтын достым, егер сіз мұны айқай-шу десеңіз, қателесесіз, бұл – мәдениетті пікір алмасу. Дебат, бұл – «ханым, бикеш, мырза, сіз» деген жіңішке сөздер)


Ең қызығы, пікірсайыс мамандық таңдамайды. Себебі, ұсынылатын резолюциялар қоғамның барлық саласын қамтиды. Тіптен бар ғой, дұрыс ойлай білу, ойын аргументтермен дәлелдеу барлығына керек «нәрсе» деп ойлаймын.


Дебат — республика жастарын біріктіктіретін құндылық. Өте жиі ұйымдастырылатын турнирлердің нәтижесінде 1 дебатердің 200 шақты дебатер-досы болады (орта есеппен).


«Не туралы айтасыңдар осы?» дейтіндерге бірнеше қарардың мысалын келтіріп кетейін –
«Бұл палата білім жүйесін модернизациялаудың тиімді механизмін ұсынады.
БП әлемдік су ресурстары қоғам меншігі болуы тиіс деп есептейді
БП эфтаназияға тыйым салады
БП ТМД елдері біріңғай тарих кітабын жазып шығу ақталады д.е.
БП жекеменшік денсаулық сақтау ұйымдарына тиым салады.
БП заңсыз жолымен табылған дәлелдердiң қылмыстық iске қосуын ақтайды»
Мінекей, осы секілді тізім кете береді. Сіз дебат «оғы» арқылы қаншама «қоянды» ататыныңызды түсінген шығарсыз?)




(Ашық аспан астында — «Open air» турнирінен)

Ең маңыздысы, пікірсайысшылар — қоғамдағы кез келген мәселе төңірегінде өзіндік ойы бар, субъективті пікір иелері. Олар жан жақты, потенциалдары мықты келеді. Асыра сілтеп мақтауда демеңіз, мен жүрген орта сондай. Мен жүрген «Парасат» — үлкен жанұя!

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі еліміздегі барлық облыстардың Білім басқармаларына шұғыл хат жолдап, ертең барлық мектептерде линейка өткізіп, «Синий кит» ойынын ойнамау туралы ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын өткізу туралы тапсырма берсе.

Сондай-ақ, әрбір сынып жетекші өз сыныбының ата-аналарына арнайы хабарласып, балаларына қадағалау жүргізуін сұраса балаларды аты шулы ойыннан қорғау жұмысы тиімдірек болар еді.

10 февраля т.г. КГУ «Молодежным ресурсным центром Карагандинской области» совместно с ОО Союз Ветеранов и Инвалидов войны в Афганистане «Ардагер» города Караганды, прошел вечер преемственности поколений «Афганистан — подвиг и память» посвященный 28- ой годовщине вывода войск из Афганистана в «Центральной городской библиотеке им.М.О. Ауэзова».

Цель данного мероприятия является воспитание у учащихся, чувства глубокого уважения и благодарности к ратному подвигу воинов-интернационалистов Афганской войны, знакомство с песнями, воспевающими мужество, стойкость и героизм «афганцев», воспитание гуманного и уважительного отношения учащихся к старшему поколению.

Жалпыға сәлем!%)
Мен маңдайыма жазылған міндет бойынша, ана атанған ардақты нәзік жандылардың қатарынанмын.:* Бақыттымын! Айналамдағыларға бақыт сыйлай аламын. (Қасірет сыйлағаннан құдай сақтасын.)

Осыдан бірнеше жыл бұрын өмірдің қан майданына қарусыз түсіп, күйген кірпіштей шыңдалып алған жайым да бар.8-) Сол арпалыс басталғалы бері мен де бір арман пайда болды.*Angel* Кітап жазғым келеді.;) "Қандай?" дейсіздер ме?! «Бай іздеп жүрмін» деген)))
Енді міне сол арманымды іске асыру мақсатында білімімді, өмірден түйгенімді, ізденіп тапқан «алтын қазынамды» осында өздеріңізбен бөлісіп отыруды мақсат еттім.

Кім біледі менің арманым орындалар, орындалмас… Бірақ, тапқан бір дана «алтынымды» өзге жұрт та оқи жүрсін. «Бай» іздегендерге болмаса да «БАҚЫТ» іздегендерге керек болып қалар.

Тамаша театры дегенде әр қазақтың жүрегі жылып сала беретіні рас. Ұстаздары Лұқпан Есеновтер салған сүрлеуді өшірмей, жаңа күннің тынысын тақырып етіп жүрген, 40 жылға жуық тарихы бар, аты аңызға айналған әзіл отауы жаңа жобада жарқырамақ.
Көрерменге апта сайын жол тартатын телевизиялық шоуда қағытпа қалжың да, ән де, би де болады. Шоудың басты кейіпкерлері – Асқар Наймантаев, Мұхаметжан Мырзакеев, Данагүл Темірсұлтанова, Гүлбаушан Тілеубекова, Нұржан Тутов, Бауыржан Орда, Саттар Ерубаев, Мадина Оразқан.
«Тамаша City» телевизиялық шоуы «Еуразия» бірінші арнасының эфиріне 19 ақпаннан бастап, әрбір жексенбі сайын сағат 21:50-де шығып отырады.

Зейнетақы жарнаңыз қанша?
Әр адам өзін бақытты зейнетпен қамтамасыз ету үшін бүгіннен бастап еңбек етіп, зейнетақы қорындағы шотын толтырғаны абзал. 2013 жылдың 22 тамызынан бастап акционерлік қоғам негізінде құрылған бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры жеке зейнетақы шотын ашу, міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті сияқты қызметтерді атқарады. Салымшыларға зейнетақы жинақтарының жай-күйі жайлы ақпарат берумен, жеке зейнетақы шоттары иелерінің деректемелерін өзгерумен, зейнетақы активтердің инвестициялық басқару жөніндегі қызмет мәселелері бойынша қызмет көрсетеді.
Қазақстанның бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры пайда болғанға дейін «Қазақстан Халық Банкінің», «Құрмет», «Ұлар үміт», «НефтеГазДем» сияқты жинақтаушы зейнетақы қорларында халық жинақтары болатын. Елбасы Н.Назарбаевтың тапсырмасына сәйкес, жоғарыда аталғандай біріңғай жинақтаушы зейнетақы қоры ашылды.
2013 жылы 26 тамызда Ұлттық Банк пен БЖЗҚ зейнетақы активтерін сенімгерлікпен басқару туралы шарт жасасты. Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы ҚР Заңына сәйкес «БЖЗҚ» АҚ зейнетақы активтерін сенімгерлікпен басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Біріңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясына сәйкес зейнетақы активтеріне қатысты инвестициялық шешімдер шығарады. 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап зейнетақы активтерін көтеру бойынша ұсыныстар жасау қызметі Қазақстан Республикасының Президенті басшылық ететін Ұлттық қорды басқару кеңесіне берілді. Бүгінгі таңда зейнетақы активтері мемлекеттік бағалы қағаздарға, «Самұрық-Қазына», «Бәйтерек», «Казагро», «ҚазМұнайГаз», «Қазақстан темір жолы» сияқты компаниялардың қағаздарына инвестицияланады.
Ал салымшылардың жеке шотына келер болсақ, бүгінгі күні жеке зейнетақы шотының жай-күйі туралы ақпаратты enpf.kz сайтынан ақпарат алуға болады. Алайда, ғаламтор арқылы алынатын үзінді көшірмелер құжат ретінде ұсынуға келмесін тағы ескерген жөн. Үзінді көшірмелер жеке зейнетақы шотын ашу туралы шартта немесе хабарлау тәсілін өзгерту, анықтау туралы қосымша келісімде салымшы көрсеткен мекенжайларға, оның ішінде электронды мекенжайларға жіберіледі. Егер ағымдағы жылы 1 қаңтардағы жағдай бойынша салымшының жеке зейнетақы шотында қаражаты жоқ болса немесе ол хабарлау тәсілін таңдамаған болса, қор өткен жыл үшін жинақ шотының жай-күйі туралы ақпарат бермейді. Бүгінде еліміздің барлық аймағында, елді мекендерінде жалпы 236 қызмет көрсету орталығы жұмыс істеуде.
Зейнетақы қорында шоты бар белгілі адам қоныс аударған жағдайда, міндетті түрде жергілікті БЖЗҚ кеңсесіне келіп, деректемелерін өзгерткені жөн. Деректеме өзгертілмеген жағдайда, жеке шот туралы ақпарат берілмейді.
Зейнетақы салымшыларының ішінде мүмкіндігі шектеулі жандардың бар екені анық. Мұндай жағдайда денсаулығына байланысты зейнетақы қорының кеңсесіне келе алмайтын адамдарға қор қызметкерлері өздері барып қызмет көрсетеді. Ал салымшы қайтыс болған жағдайда, барлық зейнетақы жарналары бойынша заңнамада белгіленген тәртіпке сай мұраға алуға болады. Мұраға қалдырылған зейнетақы жинақтарын алу үшін мұрагер өзі не пошта байланысы арқылы не сенім білдірілген тұлғасы арқылы зейнетақы қорының кез-келген кеңсесіне барып өтініш жасайды. Өтінішпен бірге құжаттардың түпнұсқаларын және олардың нотариат куәландырған көшірмелерін береді. Заңда мұраға қалдырушы қайтыс болған соң мұрагерге мұраны алу үшін алты ай уақыт белгіленеді.Мерзімін өткізіп алған жағдайда, оны сот арқылы қалпына келтіруге болады.
Мұрагерлік құқықты ресімдеген соң және зейнетақы жинақтарын төлеу үшін қажетті құжаттарды ұсынғаннан кейін мұрагерлерге зейнетақы жинақтары олар зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініште көрсеткен банк шотына аударылады. БЖЗҚ-ға құжаттар қабылданған не келіп түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде мұрагерлерге зейнетақы төлемдері жүзеге асырылады.
Сондай-ақ, БЖЗҚ-да зейнетақы жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда оның отбасына не жерлеуді жүзеге асырған тұлғаға БЖЗҚ-дан республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 52,4-еселенген мөлшері шегінде, бірақ жеке зейнетақы шотындағы қаражаттан асырмай жерлеуге арналған біржолғы төлем жасалады.
Біржолғы төлем жасалғаннан кейін алушының жеке зейнетақы шотындағы зейнетақы жинақтарының қалдығы республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен зейнетақы мөлшерінен аспайтын соманы құраған жағдайда осы қалдық жерлеуге арналған біржолғы төлем сомасына қосылады.
Атап өтпеске болмайтын маңызды жайттардың бірі, 2018 жылдан бастап әйелдердің зейнет жасы кезең-кезеңмен өзгеріп отырады. Мәселен, 2018 жылға дейін ерлерге арналған зейнеткерлік жас 63 жастан, әйелдер үшін 58 жастан басталады. «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы» ҚР Заңының 11-бабына сәйкес 2018 жылдан бастап әйелдердің зейнеткерлік жасы 2027 жылға дейін жарты жыл сайын 63 жасқа жеткенше көтерілетін болады. Осылайша, 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап — 58,5 жасқа, 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап 59 жасқа жеткенше 6 ай мерзімнен қосылып отырады. 1964 жылы туған әйелдер зейнеткерлікке ерлермен бірге 63 жаста шығады.
2017 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіш бойынша салымшылардың жалпы саны 10 042 868 адамды құрап отыр. Соның ішінде, міндетті зейнетақы жинақтары бойынша 9 583 995 адам, яғни салымдардың 95,43%, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары бойынша 419 966 адам, пайыздық мөлшерде 4,18, ал ерікті зейнетақы жарналары бойынша 38 907 адам, яғни 0,38% құрайды. Ағымдағы жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіш бойынша зейнетақы жинақтары 6 685 264 840 мың теңгені көрсетуде. Жіктеп келсек, міндетті зейнетақы жарналары 98,46 % (6 582 870 747 мың теңге), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары 1,50 % (100 704 163 мың теңге), ерікті зейнетақы көрсеткіші 0,025% (1 169 930 мың теңге) құрап отыр.
2017 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткішпен салыстырмалы түрде қарастырсақ, 2015 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша жалпы салымшылар саны 9 959 267 адамды құраған, яғни пайыздық мөлшерде 0,84 % өскен. Ал 2016 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіш бойынша салымшылар саны 10 116 751 адамды құрап, салымшылар саны 2017 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіштен 74 адамға көп. Бұл орайда көрсетілген кестеге сәйкес, 2016 жылмен салыстырғанда ерікті зейнетақы салымшыларының саны 2017 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіш бойынша 1153 адамға (2,88 %) азайғаны байқалады.
Міндетті зейнетақы жарнасы, міндетті кәсіптік зейнетақы немесе ерікті зейнетақы жарнасы болмасын, әр адам зейнеткерлік өмірдің бастамасын бүгін құруда. Ал сіздің зейнетақы жарнаңыз қанша?
Салтанат Амиржанова.