Алдымен қысқаша тарихына тоқталып өтсек. Пати осыдан дәл бір жыл бұрын 2012-нің жазында Астанада аралас-құралас жүретін жақын достардың кездесуінен бастау алды. Алғашында kerekinfo.kz блогтұғырына баннерлер іліп, оны әлеуметтік желілер арқылы жарнамалап, таныстарымызды, достарымызды шақырып өткізіп жүрдік. Ол кезде қазіргідей нөпір халық емес, қызығушылар аз-тын. Қыдырыстап жүрген адамдардың көбісі аз-кем аялдап, тек ара-арасындағылар ғана аяғына дейін тыңдап кететін. Күн жаңбырлы болса да өткізуге тырысатынбыз. Негізгі тыңдаушылар сол kerekinfo.kz сайтының қолданушылары болса, негізгі орындаушылары да сол керектіктер-тін. 2-3 сағаттап дауыстары қарлыққанша ән айтатын Нұрғиса Асылбек, Алдан Жылгелді, Алмас Алтайдың бұл шараға сіңген еңбегі ұшан теңіз. Жүргізуші Маралбек Сағынғановтың еңбегі де кем соқпайды олардан.

18 шілде күні Париждегі Эйфель мұнарасы алдында өткен керекинфоның ең пүздік пост номинациясының алғашқы гран при иегерінің сөйлеген сөзінен:

Бірде үйге көкемнің кіші қызы, яғни қарындасым кіріп келді. Жүзінде ыстық қуаныш пен бір күлкінің белгісі ойнаған. Жексенбіні пайдаланып ұйқымен ерте қоштасқым келмей, жастығымды жарымдай қып құшақтап жатқан мен оянып кеттім. Қарындасым маған амандасқаннан кейін, «Біздің әке арақты қоям деді»-деді күтпеген жерден. Мен де іштей қуанып,қарындасыма күліп қараған күйім де ойланып кеттім.

Кішкентай болса да отбасының берекелі болғанын қалайтын оның сәби жүрегіне қызықтым. Арада бірнеше айлар өтті. Әлгі арақты алысып жеңіпті деген «батыр» көкем, тағы да ащы суды төбесіне көтеріп, белгілі мұңдас, сырлас кейін соңында жекпе-жектегі қарсыласына айналатын адамдарымен үйінде отыр екен дегенді естідім. Өзі құмары қанғанша ішкені ештеңе емес,үйдегі тірліктің тұтқасы жеңгеме де тиісетінді шығарыпты. Жұмыстан шаршап келген жеңешеме «қасымда отырасың, ас пісір» деп түн ортасында тұрғызып алады екен.

Бұл құбылысты той-томалақтарда, әлдебір отырыстарда өздеріңіздің де байқауларыңыз мүмкін. Әдетте, асабалар бірінші және екінші столдың соңында үлкендерден бата сұрайды. Сондай кезде алпыстың бел ортасындағы, жетпісті жүгендеп алған шалдар бата бере алмай сасып жатады. Бір-біріне сілтеп,«анау бере салсынға» басады. Кейбір ықтиятты шалсымақтар қалтасынан 4 бүктелген А4 форматындағы қағазды алып шығып, дайындап әкелген батасын оқып береді. Жаңа ғана арақ ішіп отырған шалдардың да Алланы ауызына алып бата беретін кездері жиі болады. Жасына сақалы сай, сақалына мақалы сай шалдардың бата беруі сиреп кетті.
Менің бала кезімде мынандай бір оқиға болған еді. Ол кезде үлкендер жағының қолына су құю деген дәстүр бар еді. Орнынан тұра алмай үйелеп жатқан шал-кемпірлер болмаса да қолыңа жез шылапшын мен әлумин шәугім алып, иығыңа орамалды іле салып, үлкендердің қолына су құйғанның өзі бір ғанибет еді. Су құйған сайын әлгілер саған алғысын жаудырып, батасын беретін. Айтпақшы, әлгі оқиғаға қайта келсек…
Ет желініп, бата сұралды. Сонда төрдегі домалақ үстелде отырған екі шал батаға таласып қалды. Қызба мінезді біреуі алдындағы тәрелкеде тұрған қойдың мүжілген бас сүйегін екіншісіне қарай жібергені есімде бар. Қайсысының бата бергені есімде жоқ шынымды айтсам. Бұл кісілер атақ-дәрежесі, жолы жағынан қатар жүретін кісілер болса керекті. Көбіне біреуі болмаған жағдайда екіншісі бата беріп жүрсетін болыпты деседі. Екеуі бір қонақта кездесіп қалса осылай шатақ шығарып қоятын да әдеттері бар екен. Қайран қазағымның қара қайыстай сол шалдары қайда еен?!
Ал, сіз бата бере білесіз бе?

Тоңазыған білектерін ысқылап жіберген ол есікті асып, ішке кірді. Қара шашты, арықтау келгені орнынан тұрып, бұрылып кетті. Толықтауы қозғалмады.
-Нешеден?
-Бесеу
-Қайсың?
-Маған болмайд. Мынамен сөйлес.
-Саған неге болмайд?

Соңғы кезде тыңдап жүрген музыкаларымды сіздерге ұсынайын, тыңдап та жүрген шығарсыздар.

Есте болса, керекте осыдан бірнеше күн бұрын «Аз әріпті 9 әңгіме» атты пост жазған болатынмын. Сол жазбадағы әңгімелер жайлы аз-маз түсінік бере кетсем: Негізі әлемдік әдебиетте қысқа, қысқа болғанда да өте қысқа әңгіме жазу тәжірибесі бар. 1980 жылы Ұлыбританияда «Drаbble» атты әңгіменің ерекше жанры пайда болған. Drаbbleда әңгіме 100 сөзден аспауы шарт, және осы 100 сөздің аясында шиеленісі, шарықтау шегі, шешімі бар әңгіме жазылу қажет. Бұл жанрдың көпшілік арасынан қолдау тапқаны себепті, «New Time» журналының редакторы Стив Мосс Drаbbleдің қатып қалған канондарына өзгерістер енгізіп, 1987 жылы байқау ұйымдастырады. Байқаудың атауы: «55 сөзден аспайтын әңгіме» деп аталады. Аты айтып тұрғандай, әңгімедегі сөз саны 55-тен аспау керек. Көп шығарма қатысады, сол әңгімелер жинақталып, «Құмарлық, махаббат, сатқындық, кек, өлтіру, үрей туралы әлемдегі ең қысқа әңгімелер» деген атпен кітап болып, басылып шығады. Өткен жазбада сол кітаптағы әңгімелердің ең танымалдарын аударып, ұсынған едім. Ал бүгін одан да қысқа, көлемі 10-15 сөзден аспайтын, ары кетсе 2-3 сөйлемнен құралған әңгімелерді жариялап отырмын. Жатталуға оңай, мағынасы бар, авторлары да белгілі, бастысы анекдот емес.

1. Бірде Эрнест Хемингуэй «Бірнеше сөзден тұратын, оқырманды бей-жай қалдырмайтын қысқа әңгіме жазамын» деп достарымен бәстескен дейді. Бәске құмар, боксшы жазушы сөзінде тұрып, өзінің атақты 6 сөзден тұратын әңгімесін жазған. Ағылшыншасы: «For sale: baby shoes. Never worn». Сөз саны санаулы болғандықтан, тікелей аударсақ:
«Балалар аяқ киімі сатылады. Ешқашан киілмеген.»

Менің атам! Мен ес білгелі атамды ойымнан бір елі шығарған емеспін. Әлі күнге шейін айтып отырады 4 жасымда «Ата мен сенің балаң болам, сенің қасыңа жатамын деп» келгенімді. Менің туып өскен ауылым Арыс ауданы, «Көкжиде» деген ауыл. Біздің ауылдың кәсібі басқа көпшілік ауыл сияқты негізінен ауылшаруашылығымен айналысады. Соның ішінде мал шаруашылығы мен бақша дақылдарын өндіру. Мал шаруашылығы жыл бойына жүретін болса, бақша дақылдарын өсіру науқанында жүргізіледі. Біздің отбасымыз да өзгелер сияқты мал ұстаймыз, мемлекеттің берген жекеменшік жерімізге қауын, қарбыз, жүгері, қызанақ сияқты дақылдарды өсіріп, өндіреміз. Мен мектеп оқып жүрген кезімде есімде үйде торы атымыз болатын. Жазғы демалыста Атам торы атқа арба жегіп, мені отырғызып егістік басына алып кететін. Күнімен кетпен шауып, бір тынбайды. Кеш түскен соң ауылға жиналамыз. Үйдегі сиырларға деп, қамыс орып, оны жақсылап арбаға артып, сусып түсіп қалмас үшін арқанмен тартып байлап, үстіне көрпеше төсеп, мені жатқызып қоятын. Сосын қайт ауылға, ат арбаның үстінде, табиға аясында. Кейде ұйықтап қалатынмын жол үстінде. Кейде, ұйықтап кетіп, арбаның үстінен ауып кете жаздайтын кездер болады. Сол үшін Атам үнемі маған «Арыштан, а, Арыштан» деп артына қарайлап отыратын. (мені атам еркелетіп, «Дәңгіл», «Арыштан» деп атайтын).
Үйге атамның замандас, құрдастары келіп тұратын. Ауылдағы шалдардың әдеті, кішкентай бала көрсе "әй, жаман неме, кімнің баласысың" деп сұрайды. Менде жұлып алғандай айқайлап, «Атамның баласымын!» деп тұра қалам. Атам үлкендер келгенде «Ассалаумағалейкум!» деп сәлем бер деп үйретіп қойған. Қонақ келе қалса «Ассалаумағалейкум!» деп шыға келетін едім. Ондай кезде үлкен шалдар мәз болып қалады. "Өркенің өссін балам," «Дәу жігіт бол», «Азамат бол» деп қауқылдасып қалады. Ауылда кейде свет өшіп қалады. Кешке үйде бәріміз жиналып кешкі асты шамның жарығымен ішеміз. Ондай кезде атам бізге ертегі, өзінің басынан өткен қызықты оқиғалар туралы айтып береді. Атам мені кішкентайымнан үлкен балдарша қарап, ерте есеюіме көп септігін тигізді және солай тәрбиеледі. Өзі көп қыдыра бермейтін адам. егер бір жаққа баратын болса, мені ертіп алатын.
Атам кітапті көп оқыған, үйдегі кішігірім кітапхана соның айғағы. «Жас Алаш», "Қазақ әдебиеті" сияқты газеттерге жазылып, әр санын үзбей оқып отыратын. Сондықтанда шығар, кейбір консерватор шалдар сияқты емес, жаңа заманның жаңалықтарынан хабардар бола отырып, бізге «Оқыңдар, айналайын» деп үнемі айтудан жалыққан емес. Мен кітап оқуды 6-шы сынып оқып жүрген кезімде бастадым. Ең алғаш оқыған кітап авторы есімде жоқ, «Ағаш ат» деген. Одан кейін үйдегі жинақталған кітаптарды оқып бастадым. Кейде бір кітапты ұзақ оқып жүргенімді байқаған атам «тұрақсыз адам екенсің, тыңғылықты оқысай» дейтін. (Ол кезде жақсы екенмін, бастысы кітап оқушы едім, қазірше алтын уақыттың бәріп бекерге сарп етіп).
Осылай, ақырындап ержеттік. Білім қуып, қалаға оқуға кеттік, енді осы жақта тұрақтап жатқан жайымыз бар. Атамды қатты сағынамын. Аз демалысымды пайдаланып ауылыма барып тұрамын. «Балапан қанат қағып, ұядан ұшты деген осы» деп Атам барған сайын айтып отырады. Қазір атамның жасы 85 ке келді. Мен 25 ке жетіп қалсам да ол кісінің алдында өзімді әлі, кішкентай бала сезінемін. Еркелеп, мойнына асылып, ойнағым келеді. Бірақ қазір бұрынғыдай денсаулық қайда, ол қазір менің көмегіме мұқтаж. Өмірдің түрлі ауыртпашылықтарын көрген Атам, өзінің намысқойлығы мен еңбекқорлығы арқасында мойымай осы күнге жетіп отыр. Келесі жазбамда тағы толықтырып өтемін!
PS. Бұл менің алғашқы блогжазбам. Мұны жазған кезде атам қатты ауырып жатқан болатын. Мына мемлекеттің белгілеген шеңбер ішіндегі шектеулі уақыттан шыға алмай, перзенттік борышымды өтеуде қиындықтар туындап, қолымнан бар келгені осы деп ойымдағыны қағазға түсіргенім ед. Әлі бұл тақырыпқа талай оралатыным өзіме аян.

Тағы бір әдемі шахмат партиясы мәресіне жетіп, Серік Әбденов отставкаға кетті. Басқаша айтсақ, дардай министр жұмыстан қуылды. Уәзірлердің өз қалауымен немесе басқа жұмысқа кетуіне байланысты кресло ауыстыратынына үйреніп қалыппын (әрине, бұл жүйе де ара-тұра сыр беріп, біреулер қашып, біреулер сотталып жатады). Сондықтан, бұл жаңалықты форс-мажор ретінде қабылдадым. Шындығында фарс болып көрінді.
Отыз бес жастағы Серік Әбденов өткен жылдың қыркүйегінде министр болып тағайындалды. Естеріңізде болса, сол күні-ақ ол әйелдердің зейнет жасын көтеруді құптамайтынын мәлімдеген болатын. Алайда, жұмыстың аты жұмыс, кейін реформаның қызу қолдаушысына айналды. Не шара, ақыр соңында жаңа заңды дұрыс насихаттай алмағаны үшін қызметінен босатылды.
Қырсық болып жабысқан «патамушта патамушта» болды. Өзінің сөзіне сенсек, қазақ тілді жігіт екен. Қазақша ойлап, оны орысшаға аударып барып сөйлейтін көрінеді. Егер солай болса, ресми болса да өзге тілде сөйлеп тұрған адамның қателесуі, ойын жеткізе алмай мүдіруі соншалықты таңқаларлық нәрсе емес. Енді, осы қырынан әдейі бұрып қарайтын болсақ, Әбденов орысша жетік сөйлей алмағаны үшін қуылған болып шығады.
Зейнетақы реформасын дұрыс насихаттау үшін барды бар қылып айту керек еді. Беделді біреу, «Уа, халқым, кешір! Ойымыз жүзеге аспай қалды. Кезіндегі зейнетақы реформасын асығыс енгізіппіз, жұмысын пысықтамаппыз. Енді зейнет жасын көтермесек, ертең еліміз бүгінгі күніне зар болады», — десе, мен білетін қазақ бас шұлғып, көне кетер еді.
Жә, оны қойшы. Жаңа заң бәрібір қабылданатын болды ғой. 2018-де ертең-ақ жетіп келеді. Серікке обал болды. «Алпыс үш, алпыс үш» деп жүріп отыз алтысында опық жеп қалды. Оқыған-тоқығаны, көрген-білгені бар жігіт қой далада қалмас. Бірақ, күйені кетіру қиын-ау.

Қыздар сияқты базарлап, болмаса жәй ғана жындыыыы көйлектерді көруден ләззат алмасақ та анда-санда киім алуға базарға барып тұрамыз. Сонда базарды аралап жүріп көптеген Базар жоқ! дегізетін жағдайларға куә боласың. Айнала өтірікшілер мен көзбояушы, екіжүздіре сияқты әсерде боламын өзім.
Міне, базарға кіре берісте бір апай көйлегін саудалап тұр.
— Сіңлім, түүүууу саған арнап тігілген ғой мынау. Қарашы. Құйып қойғандай.
— Мына жері сәл кеңірек сияқты ғой.
— Ой, қазір жаз уақытында кеңі жақсы. Күн ыстықта сәл ауа алмасып тұрады.
— Осыдан сәл бір размер төмені бар ма?
— Неғыласың оны? Мынау сенің размерің. Қатты ұнамай бара жатса мына жерін ішінен сәл тартып қоясың. Қалаған кезіңде ағыта саласың.
— Білмейм, Че то не то.
— Ой саған солай көріне береді. Көзің үйренбеген ғой. Әлі маған рахмет айтып киесің. Біз білеміз ғой. Қазір осылар модыда. (Көйлегі он жерден ұнаса да базардағы апайға рахмет айтып жүрген қыз көрмедім. Өзі тіккендей болады тағы)

Әй, сендерді де деп бір жымиып ары қарай жылжисың. Мына жерде өзіңе керекті аяқ киімді іздеп тоқтай қаласың.
— Не іздедің брат? Аяқ киім ба?
Өзі аяқ киім сатып тұр. Жоқ. Картоп десем әкеліп беретін сияқты.
— Иә, өзіме бір аяқ киім көріп жүр едім.
— Қандайын аға, цветі қандай, қай бағада іздедің? Келсей. Тауып береміз ғой.
Оның белсенділігі таңдауыңа кедергі болып тұрған соң тезірек кетуге асығасың да: Әзірге көріп жүрмін, кейінірек соғармын — дейсің. Ол қоймайды:
— Келсей брат. Барлық жерде осы ғой. Міні, мыналар Италянски, қара.
Шынымыен-ақ бір Римдік азаматтың тегі жазылып тұрады табанында. Сенейін деп қаласың. Қытайлық Римлян екенін ішің сезіп тұр ғой.
— Аяқ киімдер жақсы брат. Гарантия.
Осы жерде жан-жақтан кетесің. Өзі өндіруші болса мақұл сапасын біліп, гарантия беретін.
— Гарантиясы қалай? Сен гарантия берген уақыт ішінде тозып қалса ауыстырып бересің ба?
— Жоқ.
— Онда ол гарантияңның мәнісі неде?
— Проста, качствасын айтып жатырм да брат. Киіп көрсей брат. Айнаға жанынан, алды-артынан қарамасаң бәрібір білінбейді ғой. Қазіргі модыдағы фасондар осылар ғой. Байқаған шығарсың иә, көшеде көбісі осыны киіп жүр. Салидный көрінеді, джинсимен де, классикамен де кете береді. Табанын қара, ұстап көрші, майысқақ, тесіктерінен ауа кіріп тұрады, аяқты терлетпейді. Таза кожы ғой. Навинкалар осылай болып шығып жатыр брат. Өкінбейсің. Рахмет айтып киесің. (Тағы сол әңгіме. Халық ауыз әдебиеті сияқты, бастапқы авторы белгісіз, халық арасында кең таралып кеткен).
Көңілі қалмасын деп кие саласың. Әйтпесе жіберетін түрі жоқ.
— М, мына жері қысып тұр, бір размер үлкені бар ма?
— Жоқ, брат. Осы ғана қалды. Бұлар тұрмайды ғой. Хит сезона. Тез кетіп қалады. Мынау как раз сенің размерің ғой.
— Қысып тұр ғой. (Шынымен қатты қысып тұрады)
— Түседі ғой. Мына кожысын қарасай, миәхки. Бұлар жақсы отырады брат. (Бір сөзге мың сөз дайын тұрады)
— Ол түсіп болғанша аяғым тозып болады ғой.
— Жоқ ей брат. Не айтып тұрсың? Кожысы качственни ғой. Жайылмайды. Аяғыңа отырған соң тұра қалады.
Ақылды екен, ә — деп қаласың.
Миың ашып кетеді да: Жақсы бауырым, айналып көріп шығайын. Болмаса көрерміз -дейсің.
— Ой, брат, айтып тұрмын ғой. Бұлар тез өтеді. Сен келгенше сақтап тұрам деп айта алмайм. Клиент келіп жатса өткізем.
— Бұйыртса көрерміз.
Кетесің. Бір жағынан күлкің келіп, бір жағынан ашуың келейін деп қалып, өзіңнің де біраз мыжып, қыртқаныңа жынданып, ары қарай жылжисың.
Мына апай футболка сатып тұр. Алдында бір жігіт.
— Ой, інім, как раз сенің размерің. Қарашы. Маладежный ғой. Как раз сенің қатарың көп алады осыны. (Жігіт болған соң солай айтып тұр, қыздарға ондай аргумент жүрмейді. Қайта үркітеді  ) Қарашы жаны аптягивающи. Жақсы отырады.
— Не ғой, әпке, маған обтягивающий емес, бос тұрғаны жақсы еді.
— Ой, шыли жабысып қалмаған ғой. Қарасай. Міні, айнаға келші інім. Екі жағы сәл бос тұр. Саған керегі. Под аптягивающий де кете береді. (Обшым әмбебап).
— Қазір жаз. Сәл ашық түстісі дұрыс болар еді. Оның үстіне шыли жас та емеспіз. Сәл үлкенірек болса жақсы.
— Қойшы. Хехехе. Жүдә қартаюға асығып тұрасыңдар. Жассыңдар ғой. Қазір кимегенде қашан киесің енді?
Осы жерде әңгімеге сатушының көршісі араласады. Ол бір стилист. Мода әлемінің маманы.
— Қазір молодежный, үлкендерге деген стиль жоқ қой бауырым. Көшеде көріп жүрсің ғой. Кімнің жас, кімнің үлкен екенін ажырата алмайсың. Қазір не жарасады, сол моды. Мода қазір араласып кетті ғой. Өзіңе ұнаса болды. Анау-мынау деген әңгімелер баяғының адамдарынан қалған. Смелы киіну керек.
Жан-жабылып анау байғұсты сендіріп, киіндіріп жібереді.
Өзің де футболка көріп жүрген соң ойланып қаласың. Бір сатушының қасына келіп тоқтайсың.
— Кел бауырым. Не іздедің?
— Өзіме футболка көріп жүрмін.
— Қандайын іздедің? Мына жерден көре бер, қалағаныңды. Гарантия, футболкалар аригинал. Таза турецкилер.
Жапсырмаларында қытайша жазуды оқып қаласың да, тағы да қыртуға кірісесің:
— Қытайша жазып қойыпты?
— Турецки мадельмен қытайда тіктіреді ғой. Ол жақта арзандау түседі да просты. Негізі өндіруші Турция ғой. Айтып тұрмын ғой брат. Жақсы бәрі. Мыналар міні, таза Гуччи, мынау міні Армани. Бұлар аригинал. Қара, матирялынан көрініп тұр. Ұстап көрші. Терлетпит. Приятно тұрады денеде.
Енді шын ашулана бастайсың. Көзіңді бақырайтып қойып сені идиот қылып тұр. Әкеңнің аузы, Гуччи, Армани, Валентино дегендерің Шымкенттің жайма базарында саудалана беретін брендтер емес қой. Оны айтып, ананың аптығын басқың келеді. Ол үдей түседі:
— Жоқ, а брат. Осымен айналысып жүргенімізге қанша жыл болды. Білеміз ғой. Олар да адам ғой. Тек байлар кисін деп қайда жазып қойыпты?
Мен не деймін, домбырам не дейді?! Таласқың келмейді. Қоя саласың. Әлгі брендтердің оригиналын базардан таппасыңды жақсы білесің, оны іздеп келген де жоқсың. Бірақ, бәрібір мынадан алмауым керек. Басқасынан алсам да, дәл мынадан алмаймын. Ары қарай тағы жүріп кетесің.
Ыдыс-аяқ сататын бутиктің жанынан өтіп бара жатып, қолына шәйнек ұстап, жарнамалап тұрған Анжелина Джоли немесе Скарлетт Йоханссонды байқап қаласың. Жалпы біздің базарларда әлем жұлдыздары көп жүреді. Әр бутик, сатушымен жеке келісімдері бар-ау шамасы. Біреуінің киімін, біреуінің ыдыс-аяғын, енді біреуінің картобын жарнамалап тұрғаны. Енді Валентино арнайы киім тігетін базарда бұларың кім тәйірі.
Айтқандай, кейбір әпенді саудагерлерден: Мынау Қытайски ма? — деп тауарын сұрасаң, Жоқ, Пекинский деген жауап аласың. Айырмашылығын сезе қоясың  
П.С. Сол базарда қаншама мыңдаған адамдар сауда істеп, отбасыларын асырап отыр. Барлығына бірдей топырақ шашқым келмейді. Бірақ, қазақтың: Имансызды көргің келсе базарға бар — деген сөзінің жаны бар екеніне көзің жетіп, күлкің мен ашуың бір мезетте келіп, Базар жоқ! — деп шығып кетесің.