Осыдан біраз уақыт бұрын Эльвира Ерғалинаның интернетті шулатқан біраз суреттерін көріп «Не болып қалды?», «Не болды?», «Бұл не?» деп біразыңыз басыңызды ауыртқан едіңіздер… Кейінінен оның Эльвираның жаңа жұмыс орны, яғни «Жетінші арнадан» басталғалы жатқан «Кім білген?» жобасынан үзінділер екенін біліп, «Кім білгенді» күткенімізде өтірік емес.
Жарты жылға жуық уақыт көрермендерді түрлі салалар бойынша ақпараттандырып, таңқалдырған бағдарлама әне-міне дегенше алдағы аптаның ішінде аяқталғалы жатыр. Осы жұма «Кім білген?» бағдарламасының жүргізушісі Нуриддин Бидосовпен кездесіп, әңгімелесудің сәті түскен еді. Әңгімелесу барысында Нуриддиннен «Кім білгеннің» қалай дүниеге келгендігі туралы, «Кім білгенді» кімдер жасайтындығы және әрі қаратай жалғасы түсіріледі ме деген сынды сұрақтардың астына алған едім…

Мен саясаттанушы болғым келмейді!

Мен журналистикаға келемін деп ойлаған емеспін. Бір күні үйде теледидар көріп жатсам «Облыстық телеарнаға жүргізуші қажет» (Шымкент облысы – авт.) деген хабарландыруды көріп телеарнаға кастинге бардым. Барсам 50 шақты адам жүр. Біреуі өлең, біреуі мәтін жазып келген, қызу дайындық үстінде. Мен олай келу керек екенін білмеймін… Сол жерде сөреде жатқан газетті алдым да менің кезегім келгенде хабарландыруларды оқыдым. Соны оқып, әйтеуір телевидениеге өтіп кеттім. Бірақ 3 күн тәжірибеден өткеннен кейін мені шығарып жіберді. Кастингтен екі жігіт өткен едік. Менімен бірге өткен жігіт бұрын радиода істеген еңбек өтілі бар жігіт екен соны жұмысқа алды. 3 айдан кейін ол аяқ астынан жұмыстан шығып кетіп, мені қайта шақырды. Сөйтіп телевизияның қызып жатқан қазанына түсіп кеттік…

Өмірімде тележүргізуші боламын деп ойламағаннан кейін басында өте қиын болды. Жұмыс істемей-ақ қоямын бааа деген ойлар жиі келіп жүрді. Сонда әке-шешем «Жақсы жұмыс қой істей бер, оның үстіне ұлымыздың бүкіл облысқа жаңалық оқығаны бізге де абырой» деп өз оймынан айнығанмын. Бүгінгі күні осы салада жүргеніме 15 жылдай болды. Өзімнің негізгі мамандығым саясаттанушы. Өз мамандығым бойынша жұмыс істеп көрген емеспін. Шынымды айтсам істегім де келмейді (күлді-авт.).

«Аян. Дала аңыздарының» жаңа маусымы болмайтын болғаннан соң сол ұжымыммен «Кім білгенді» алдым.

Мен 10 жылдан аса уақыт тек жаңалықтарды жүргізген адаммын. Бұрындары да «Аян. Дала аңыздары», «Кім білген?» деген сынды жеке жобаларды жүргізуге ұсыныстар болған, бірақ ол уақыттары келіспеген едім. Былтыр Әлия Баймұхамедованың ұсынысымен «Аян. Дала аңыздары» жобасын бастадым, содан кейінгі екінші жобам осы «Кім білген?» болды.
«Кім білген?» жобасын да жүргізуді ұсынған Әлия Баймұхамедова еді. «Аян. Дала аңыздарының» кезекті маусымы аяқталғаннан кейін, сол кезде әрі қаратай жалғасы болмайтының білгенде осы ұжыммен «Кім білгенді» алайық деп шештім.

«Кім білген?» ерекше бағдарлама.

Кез-келген арнада арнайы репортаждар болады. Бірақ «Кім білгенді» ерекше деп айтуға толық құқым бар. Өйткені біз кез-келген тақырыпты көрерменнің көңілінен шықсын деп оқиғаны арасында ойнатып, кейде күлдіріп, кейде жылатып жеткізіп жатамыз. Ондағы ойымыз көрермен біздің хабарды көрген кезде камераның арғы жағында оператор емес өздері болып, оқиғаны көріп, мәтінін жазған журналист емес өздері сонда тұрғандай сезінсін деген ой болды. Одан кейін кез-келген тақырыпты ол ауыр тақырып болсын, жеңіл тақырып болсын адамды терең ойландырып жіберетін емес, кез-келген дүниені жеңіл қабылдап, тез қорытып, ішінен өзіне қажеттісін сіңіріп алсын деген ой болды. Соның арқасында болар басшылар біздің ұжымның жұмысын жоғары бағалап, «Кім білгеннің» екінші маусымына тапсырыс беріп отыр. Құдай қаласа келесі жылы жаңа 31 серия түсіргелі жатырмыз. Осы жерде көрермендерімізге өздерін қызықтыратын тақырыптар болса бізге телефон, электоронды почта, хат арқылы хабарласып жатса, біз оны түсіруге өте қуанышты болатындығымызды айта кеткім келеді. Сонымен қатар, келер жылы көптеген көрермендеріміздің сұрауы бойынша «Аян. Дала аңыздарының» үшінші маусымын түсіру ойымызда бар. Әзірше ол қалай болады, қайда түсіріледі белгісіз. Тағы да көрермендерімізге осы «Аян. Дала аңыздарының» үшінші маусымын қандай етіп көргілері келетіндігін хабарласып, өз ұсыныстарын айтса деген тілегіміз бар екендігін айта кеткім келіп отыр.

Біздің ұжымда 14-ақ адам бар.

Біздің ұжым үлкен емес. Небәрі 14 адам «Аян. Дала аңыздарын», «Кім білген?», «Выход есть» деген жобаларды алып жүрміз.
«Кім білген?» жобасының идея авторы Әлия Баймұхамедова, тақырыптарды ұжым болып отырып талқылап, бекітеміз. Ал сценариін жазатын редакторларымыз Саида Елшібаева, Нұртілек Риянбекқызы, Эльвира Ерғалина болды. Арасында мен де өз тарапымнан айтатын дүниелерім болса толықтырып отырдым.
Кез-келген жұмыста, кез-келген бастамада қиындықтар болады. Бірақ Аяна Койчиманова, Райса Мукуева, Елдар Курманбаев деген продюсерлердің арқасында алдымыздан шыққан барлық қиындықтардан қиналмай шығамыз.

«Кім білгеннің» кейбір бағдарламалары 2-3 ай түсірілді.

«Кім білген?» небәрі 30 минуттай ғана болса да үлкен еңбекті талап ететін жоба. Кейде бір хабарды түсіру барысында бір апта толықтай кетіп қалады. Менің стэндаптарымның өзін жазу кейде екі күнге шейін созылса, сценариді жазып, оны келістіруге 2-3 күн кетеді. Оның ішінде түсірілім өтетін алаңдарға рұқсат алу, реквизиттерді дайындау бәрі-бәрі уақыт алады. Тіпті кейде бағдарламаны ұжымның жұмыста қонып жасайтын кездері де болады… Кейбір серияларын түсіруге 2-3 ай кетті. Яғни бір оқиғаны түсіреміз деп бастаймыз да, оның басын түсіріп қоямыз ал соңы бірнеше айдан кейін болатын оқиғамен байланысады.… Сол сынды ұзақ түсірілген серияларымыздың бірі "Қазақстандық шоу бизнес еді". 30 минут қана болғанымен, «Кім білген?» ол үлкен ұжымның жұмысы екендігін ұмытпау керек!

«Кім білген?» мені бір сатыға өсірді.

Бүгінгі күні біздің өміріміздегі ең басты дүниелердің бірі ақпарат қой. Ақпарат деген жан-жақтылық. «Аян. Дала аңыздары», «Кім білген?» жобалары арқылы дүниетанымым кеңейді, көп нәрседен ақпарат алдым, көп адамдармен жақын таныстым, журналистикалық бағыт бойынша өстім, жаңа бір сатыға көтерілдім деп айта аламын. Ең бастысы өзіме ұнатын ұжыммен бірге жұмыс істегеннен рахат таптым.

Келер жылы «Кім білген?», «Аян. Дала аңыздарының» жаңа маусымдары, күнделікті жаңалықтарым бар. Осыларды Алла сәтін салып барлығын уақытылы түсіріп, тапсырып жатсам өзге жобаларға да дайынмын. Тіпті киноға шақырып жатса, кино, телехикаяларға да түсуге қарсы емеспін (күлді – авт.).


P.S. «Кім білгеннің» 1 маусымының қорытынды, әрі жаңа жылдық бағдарламасы 28 желтоқсан күні сағат 20:30-да «Жетінші арнадан» көрсетіледі. Нуриддиннің және «Кім білген?» жобасының ұжымының айтуы бойынша бұл бағдарлама жаңажылдық ең ерекше бағдарламалардың бірі болмақ :)

Құлаған, сүрінген адамды демеу керек қашанда. Ал құлаған адам сырт көзге қалай көрінеді екен, тек осы кісілерге күліп жүрмеңіздер. Сонымен суреттерге кезек:

СӨЗ.KZ жобасы — бұл ұлы ойшылдардың, данышпандардың, Аллаһ (Субаһанаһу уә Тағалә) пен оның Елшісінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) даналыққа толған асыл да көркем сөздерін әлеуметтік желілерде әдемі суреттермен таратып, мотивация жасау. Жастардың ойына ой қосып, оларды даналыққа жетелеу

СУРЕТТЕРДІ ДОСТАРЫҢЫЗБЕН БӨЛІСІП, ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕРДЕ ТАРАТУЫҢЫЗ СҰРАЛАДЫ.

Әсіресе басты өтініш: ВК-да отыратындар болса топқа тіркеліңіздерші. Әйтпесе адам слыйшком ап-аз(

Фейсбукта саяхаттарымен танымал қолданушы Жан Гаскин Антальяда өтіп жатқан EXPO туралы өзінің көргендерін фотоларымен бірге жариялаған екен.


ЭКСПО 23 сәуірден 30 қазанға дейін жұмыс істейді. Антальяға биыл 8 млн турист келеді деп күтілуде. Оның 2 миллионы тек ЭКСПО үшін, қалғаны демалуға келетін туристердің 50%-ынан құралады деп есептелген. Бұл аймақта 800-ден астам қонақүй бар екенін және Антальяның өзінде 1,5 млн адам тұратынын ескерсек бұл тым төмендетіп айтылған болжамдар.


Қауіпсіздік өте жоғары деңгейде. ЭКСПО аймағына кіру үшін 2 рет тексеруден өтесіз. Әр 30 метр сайын мөлдір, әйнек қоқыс жәшіктері тұр.


Дәл әуежайдағыдай тексерістен өтесіз. 40 шақты кіру есігі бар. Билеттер 60 лира, шамамен 20 доллар. 5 жасқа дейінгі балаларға тегін. Студенттер мен оқушыларға жарты ақысына. Бағалары өте қолайлы.


ЭКСПО территориясы 90 гектар. Үкімет бұл жерді Ауылшаруашылық институтының меншігіне берген. Барлық объектілерді тендерді ұтып алған 2 кәсіпкер өз қаражаттарына салып шыққан. Жоспар бойынша бұл ақша артығымен қайтады деп ойлайды. Тек 114 метрлік мұнараны қала әкімшілігі жасаған, қаланың символдарының біріне айналмақ.


Көрменің демеушілері көп. Түркияның ірі компаниялары павильондарын өздері салып шыққан. мысалы Turkish Airlines пен Turkcell-дің павильондары ерекше. Биылғы көрменің тақырыбы: Балалар және гүлдер. Слоганы: Гүлденген әлемді балаларымызға сақтап қалайық!


Балалар әлеміне келгеніңізді бірден түсінесіз.


Диснейленд пен аквапарктың қосындысы деуге болады.


Балаларға — қауіпсіз экстрим.


«Жасыл энергиямен» фильтрленетін ауыз су.


Балалар ойында, ата-аналары көгалда демалуда. Әлбетте wifi тегін.


Балалар мына жерде электрокар айдап, жол жүру ережелерін үйрене алады. Ақысыз. Кіру билетіне кіреді бұл да.


Балаларды топтарға жинап, тәжірибелі биолог ағайлармен қыдыртуға болады. Бәрін түсіндіріп айтып береді.


Жаяу жүрістен шаршасаңыз — мынадай машиналарға мініп алуға болады. Тегін бұл да.


Әр 300-400 метр сайын шәйханалар, кафелер бар.


Қарапайым трансформатор станциясын да әдемілеп көмкеріп қойыпты.


Түркияның 7 түрлі аймағының асханасы ресторандар көшесінде орналасқан.


Тамақ бағалары өте арзан. Бұл дұрыс та бір жағынан. ЭКСПО-ның кіру билетіне қарамастан адамдар осында тамақ ішу үшін де келеді.


Жасыл мүсіндер көп.


Истанбул қаласының павильоны.


Қытай.


Жапония.


Шетелдіктер қазір де көп. Түріктер тасымалдаушы компаниялардың салығына 20% жеңілдік жасаған, сәйкесінше олар да билет бағаларын түсірген. Демалысқа келіп кетіп жатқандар көп.


Ересектерге арналған демалыс орны. Кальян, нарды, ұйқы.

Толығырақ мына жерде:

Марк Подрабинек, белгілі фотограф, тележүргізуші, «Отдел кадров» фотомектебінің негізін қалаушы. Ол өз жұмыстарын мысалға ала отырып, ақ-қара фотосуреттерді қалай түсіруге және жасауға болатынын әңгімелейді.

Сонымен, Марк Подрабинектен 10 құнды кеңес:

1

Ақ-қара түсті фотоның түрлі-түсті фотосуреттен кемшін қалар тұсы жоқ. Ақ-қара фотосуреттің басты артықшылығы, ерте күндерді қаз-қалпында бүгінге жеткізуінде. Негізінде, ақ-қара фотосуреттердің ескілігінен бөлек, тағы бірнеше басымдықтары бар. Кейбір сюжеттерге түрлі-түстіден гөрі, ақ-қара әбден лайық. Мысалы, ақ-қара фотосуреттер ондағы мәніне қарамай-ақ өздігінен көңіл-күйді қалыптастырады.

2

Кейде кадрдағы әртүрлі түстердің көптігінен, осынау ала-құлалық барлық мағынаны жұтып қояды. Өйткені, адам назары алдымен жарқын түстерге назар қояды. Ал, фотосуреттің жеткізбек болған ең басты мәні сол ашық, жарқыраған түстердің ығында байқаусыз қалып қоюы мүмкін. Ақ-қара фото – кадрдың мән-мағынасын түсінудің, қалт жібермеудің, мағынасын айқын етудің тәсілі. Мысалы, ұлттық киімдегі «айқайлаған» түстерді ақ-қара түспен елеусіз қалдырып, ұлттық киімдегі адамдардың бет-жүздерін басқа қырынан көресіз, жанарларына үңілесіз.

3

Алдыңғы пікірді тарқатып, кері ереже шығаруға болады: ақ-қара фотосурет түсіруді бірінші мақсатыңызға айналдырыңыз. Мұнда, бастысы – түсірім кезінде барлық түстерді алып тастау. Монохромды түрде қарауды және көруді үйреніңіз. Осы дағды сіздің сан алуан түстердің арасында байқалмаған сәтті кадрларды ұстап қалуыңызға мүмкіндік береді.

4

Ақ-қара фотосуреттер геометрияны сүйеді. Сынған сызықтар, түзу сызықтар, қиылысатын, не параллель сызықтар. Геометриялық фигуралар жекелей, не бір-бірімен әрекеттестікте әдемі кадрлар сыйлайды. Мұның барлығы да молынан композиция құруға жетеді. Олардың арасынан ең таңдаулысын іздеудің ақыры қызық ойынға айналады. Біріншіден, жақсы кадр ұсталады. Екіншіден, композиция құруға машықтандырады.

5

Контраст, түстердің кереғарлығы — ақ-қара фотографияның айнымас кепілі. Түстер ашықтығының үйлесімі, жарықтың айырмасы, міне кадрды осының негізінде құру керек.

6

Текстураның жайын ұмытпаңыз. Кәрі және бет-жүзін әжім торлаған адамдар ақ-қара түсті фотода күшті көрінеді. Диафрагманы тұмшалап, түсіре беріңіз.

7

Егер жап-жақсы ақ-қара фото алғыңыз келсе, онда фотоаппаратты ешқашан да ақ-қара режимге қойып түсірмеңіз. Фотоаппаратыңыздағы түсті бейнені монохромға айналдыру алгоритмі – тек қарабайыр түссіздендіру ғана. Кадрдағы ауқымды мөлшердегі ақпараттан айырылудың ең тұрпайы жолы — ақ-қара режимге қойып түсіру. Түрлі-түсті режимде түсіріп, одан кейін графикалық редакторлардың бірінде ақ-қара фотоға айналдырыңыз.

8

Өңдеу әрекеті түрлі-түсті фотосуретті аман сақтап қалған секілді, ақ-қара кадрды да құтқарып қалады. Контрастты кішкене көтеріп, ақ пен қараның деңгейін елеусіз өзгертіп, кішігірім әрлендірудің нәтижесінде кадрды ойнатуға болады.
Монохромды кадлармен жұмыс істеудің сансыз көп плагиндері мен экшендері бар. Бірақ, ең дұрысы, әрі жағымдысы – өз бетіңізбен жұмыс істеу, фотосуретті өз қолыңызбен өңдеу. Ал, фотографияда іс-әрекеттің иесі өзіңіз бола білудің пайдасы шаш-етектен.

9

Ұзақ ұсталымда (длинная выдержка) түсірілген аспандағы бұлттардың, теңіздегі толқындардың, жолдағы автокөліктердің, не көшедегі адамдардың кадрларын ақ-қара түске айналдырғанда ерекше әсерлі шығады. Кейбіреулер мұндай фотографияны «интерьерлік» деп кемсітеді. Алайда, осындай фотосуреттер расымен де жақсы сатылады. Ондай фотосуреттерді кеңселердің, не пәтерлердің қабырғасынан көруге болады. Дизайнерлік шешімдерде пайдаланылады. Өйткені, мұндай фотосуреттер өте әдемі. Мұнымен тайталасу, елеп-ескермеу – ақымақтық.

10

Фильтрлерді қолданыңыз. Көбіне фильтрлерден теріс айналып, ескермай жатады.Алайда, барлығын да «фотошопта» жасай беруге болмайды. Фильтрлерді пайдалану керек. Фотография үшін, соның ішінде ақ-қара фото үшін фильтрдің рөлі зор. Мысалы, нейтрал сұр (нейтрально серый) фильтрі жарқыраған жарық кезінде ұзақ ұсталымда түсіруге мүмкіндік жасайды. Поляризацияланған (поляризационный) – аспанды қараңғылап, контрастты арттырады, артық шағылуларды жояды. Ал, инфрақызыл фильтрі болса, сіздің қоршаған орта туралы түсінігіңізді «төңкеріп тастайды», таңғажайып фотосуреттер жасауға көмектеседі.


түпнұсқа

Бала кезімізде «Один дома» комедиясын(әлі де көреміз) сүйіп көретінбіз. Басты рөлдегі сүйкімді де тапқыр, ақылды да өжет Кевин бейнесі көз алдымызда шығар. Ия, адам үлкейе келе өзгереді, жақсы немесе жаман жағына. Біздің балақай сол екінші жолды таңдаған секілді. Кевин ролін сомдаған сол дарынды балақайдың бүгінгі өмірі жайлы суреттер сөйлейді. Бұл актер марихуана сақтағаны үшін талай ұсталған, сонда да пайдаланбайтынын айтып келеді. Бір қызығы, актер 170 см бойымен бар жоғы… 47 кг салмақ тартады екен, бұл да бір нәрсеге дәлел бола алады.

Швецияның кәсіби фотографы Эмил Нистром (Emil Nystrom) Фотошоп көмегімен өзінің кішкене қызының бейнесімен керемет бейнелер жасап жүр. Тамашалаңыз:

Малайзиялық суретші Винс Лоу сурет салудың жаңа стилін ашты. Суретші-иллюстратор сурет салу кезінде қолын сурет парақшасынан алмай(яғғни қаламды көтермей) сурттер салған. Төменде суретшінің үздік портреттеріне шолу:

ЮТА штатындағы мына шөлді-қыратты мекен — Марс ғаламшарының тіршіліктен ада ландшафтын еске түсіреді. Дәл осы жерде марсиандық шөл дала зерттеу станциясы орналасқан. Жобаның басты мақсаты да сол, келер күндерде адамзаттың қызыл ғаламшарда әрекет ету мүмкіншіліктерін байқап көру. Мұнда түрлі тәжірибелер жүргізіліп, бұған қоса Марста және Айда пайдаланылатын техникалар ғарышқа жіберілместен бұрын, алдын-ала тексерістен өтеді.
Рейтер агенттігінің фотографы Jim Urquhart осы Жерде орналасқан Марсқа барып, ондағы тіршілікті көріп қайтқан екен.

Карсон Дэвис Браун атты фотограф өзінің MASS жобасында супермаркеттегі тауарларды түсіреді. Түрлі супермаркеттердегі бір түсті тауарлардан инсталляция жасайды да тез-тез түсіріп қашып кетеді.

Карсон Дэвис Браун: «Бұл жобам шамамен көше және ландшафт өнерінің ортасы. Супермаркеттердегі бір түсті тауарларды жинаймын да инсталляция жасаймын. Сауда алаңдарын музей сияқты қылдым, ал сатып алушылар — оны тамашалаушылар. Суретке түсіруге рұқсатым болмағандықтан тездетіп фотоға түсіремін де, қашып кетемін.»