Бұл жазбаны жазғаныма бір жыл болған шығар. «Жастар порталында» жарияланған болатын. Аршаттың қарбыз жайлы жазғанын оқып, қыстыра кетуді жөн санадым.

Біздің ауылдағы Боқай мырза облыс көлемін қызанақпен қамтамасыз етпек.
Оқиғаны басынан баяндасақ. Боқай мырза өзінің қызанақ бизнесімен айналысып кететінін білмеген, яғни бұл жолға мақсатсыз түрде келген екен.Мән-жәйді таратып айтсақ;

Алматыға Димаштың шақыруымен MediaNet Халықаралық журналистер орталығы ұйымдастырған семинар тренингіне бардым. Бір күн бұрын барғандықтан кешкі уақытымызды босқа өткізбейік деп алматылық блогерлерге хабарластым. Менің жанымда «КазЖур» блог тұғырнамасына «Б Мырза» деген блогымен тіркелген Ботабек атты қарағандылық жігіт болды.

Ауылда нанды табаға жауып, қидың қызуымен пісіреді. Біздің ауылда солай әйтеуір. Нан таусылып қалу деген мәселе болады кейде. Сол кезде көрші үйден бір таба нан сұрап аласың. Бір күні біздің үйде нан таусылып қалды, қырсыққанда қантта бітуге таяпты(мыналар жарымаған сорлылар екен демеңіздер, бұл сонау 90-шы жылдар, әйтеуір 90-91ші жылдың біреуі).

Сіздермен мынабір әндерді бөліскім келеді.


Жақында інімнің «стодневкасы» басталады. Мына әнді әскерге дейін де ұнатып ем,әскерден кейін тіптен ұнап кетті.

Бір қалада жүріп бір адаммен кездеспей жүре беруге болады. Бір қалада тұратындардың барлығының бірін-бірі тануы шарт емес және мүмкін емес. Бірақ, бір қалада тұрып «Керекинфо» секілді бірегей сайтта жүріп бір-бірімізді танымасақ ұятта ел-жұртан. «Тіфу, қарабет» демей ме кездескенде. Ел-жұртты айтам.

Мұсылмандықтың белгісі деп қазекем балаларын сүндеттеу жағына келгенде ықтиятты халық қой. Баланың жасы тақ санға толғанда сүндеттейді менің білуімше. 5-7-9 жастарда деп айтып жатады.Соңғысына келтіріп кескізгенді көрмеппін.Осының «айғырлығы» ерте оянып кетер деп қорықты ма мені 5-ке толған жылы сүндеттемек болды. Көктемнің соңыц ма, жаз ба күз бе есімде жоқ.Әйтеуір жұқа киіммен жүрген кезіміз. Мені бұл мерекелік іс-шараға ұзақ дайындады. "Әшәуіңнің басына одекалон жағады да уқалайды, еш ауырмайды" деді.«Саған белесебед алып береміз » деді. «Пионерді» мініп жүргенімді елестетіп, қалай келісіп қойғанымды да білмеймін. Әйтеуір айтулы күн де таяп қалды. Мен шыбықты ат қылып мініп «бір, екі,үш, төрт, бес, әшәуімнің басын кес!» деп шапқылап жүргенмін. ерігіп отырған көрші жігіт шақырып алды. «Шауып» жетіп бардым.
-Тақпағыңдв қайталаш
Мен қайталап бердім.
-Іммм, сені сүндеттегелі жатыр ма?
-Аха, ертең
-Қорықпайсың ба?
-Жоқ, басына одекалон жағады да уқалап жібере салады.
-Онда неге тақпағаыңда "әшәуімді кес " деп айтып жүрсің? ертең кесіп тастайды. сосын жүресің дәретке отыра алмай.Менікін де кеспекші болғанда қашып кеткенмін.Сен де сүндеттегізбе-деді.
Негізі біздің тұқымда дүлейлік болғанмен жуастау едік. Мен де қорқып кеттім. Бір саусағымды бүгіп үйге қайттым.
Ертесіне үйдің іші тақпағыңды айтшы деді. Айтпадым. оларда қатты мазалай қоймады. Бір кезде «Дәрігер келді» деген дауысты естіген мен ауылдың сыртындағы бейіттерге қарай тұра қаштым. соңымнан қуған соқталдай жігіттерге ұстатпай кеттім. Ақыры бейіттердің ішінен қаумалап жүріп ұстап алып келді.Қонақ бөлмеге кіргізді.Биік үстелдің үстіне ақ төсеп ыңғайлап қойыпты. Соның үстіне жатқызды. Ауылдың әлді деген екі қатыны (әжеммен жақсы араласатындықтан біздің үйдің қонақ-монақ күту шарасына кеп жүретін) қолымды басып тұр. Екі аяғымның бірін жасында көкпаршы болған көршіміз басып тұр. Елудің ортасында сол кезде. екінші аяғымды өз атам қос қолдап басуда. Мен шамам келгенше тулап жатырмын. Төртеуі төрт жақтап тырп еткізбеді ақыры. Бір кезде дәрігер «Ауыртпаймын, тек ұшын масаға шаққызымын» деді. Ерке өскен мен сол кезде боқауыздың түр-түрін білетінмін. Біразын жібердім. "Әкиңнің аузына сійейін, масаңа шаққызба біләт!", тағы білетіндерімді бұрқыраттым.Оған қоятын түрі жоқ әлгінің. Сол кезде «шешеден» боқтауды білмегеніме әлі күнге өкінемін.Оны да қосушы ем әйтпесе))) Не керек ақыры дегендеріне жетті. Әжем маған арнап юбка тігіпті. Оны кимеймін деп тағы жындандым. Қыз емеспін ғой. Ақыры бір дөкей көйлекті әкеп кигізіп қойды.Шамамен атамдікі секілді. Содан бас жағыма Лениннің қызылды-жасылды бастары толып кетті. Жастықты сыртынан сипап қоямын. Әйтеуір мені хандай күтіп жатыр. Әжем "қарбыз" десем тілінген қарбыз,"қауын" десем қауынын әкеп жанталасып жүр. Ақыры жазылған кезімде армандаған «пионер» белесебетін де міндім-ау…

Бала кезімнен жайлауда өскен қазақтың бірімін. Мектептегі сабақтарымыз аяқталар-аяқталмастан жайлауға тартып кететінбіз.Шамамен он жастағы кезім.Мен ата-әжемнің қолындағы баламын ғой.Немерелерінің үлкенімін (ер балалардың ішінен). Әке-шешем ауылда жеке тұрды. Оларды онша мойындай қоймасамда іштей оларды көргім келіп тұратын сол кездерде де. Мүмкін оның себебі мына бір жағдайларда шығар.

Бір жігіт балық аулауды жан-тәнімен сүйіпті. Сенбі, жексенбі болса универсалды Пассатының артына қармақтары мен резеңке қайығын салып алып,қасына келіншегін ертіп балықшылығына тартып отырады екен. Келіншегі болса табиғат аясында, көлеңке түбінде кітаптарын оқитын болыпты. Осындай бір сапарда жолдан шаршап келген жігіт шатырды тігіп(жаман сөз емес), қайығын үріп болған соң шамалы көз шырымын алмақ болады. Әйелі қайыққа мініп кітабын оқып отырады. Әйелдік қызығушылығы артып ескекті есіп жағалаудан қамыс арасына қарай сәл ұзаңқырап кетіпті. Қолы талып, «сәл демалып алып қайтамын ғой» деп кітабын оқып отырса балық инспекторы келіп(бұлда қайықта, басқа қайық): «рұқсат қағазыңызды көрсетіңіз » депті. Жоқ екені белгілі.
-Айыппұл төлеңіз?
-Мен кітап оқып отырмын, балық аулауға қатысым жоқ
-Менде сізді балық аулады деуге барлық дәйектемелер бар(иегімен қармақтарды нұсқапты).
-Онда, мен «мені зорлады» деп сіздің үстіңізге арыз жазамын.
-Неге? Мен Сізге тақалғанымда жоқ,өз қайығымда отырмын.
-Менде де солай арыз жазуға негіздемелер бар-деген әйел иегімен нұсқапты

Иә, тарихқа көз жүгіртсек небір нәрсеге қанық боламыз. Менің бұл жолғы жазбағым. Журналистер күнін неге айдың соңғы жексенбісінде атап өтіп жүрміз? Айдың соңғы жексенбісінде «Кеншілер күні», «Металлургтер күні» дегендей мейрамдар тойланушы еді.Біздің «кәсіби журналистеріміз» өздерінің көне кәсібін қашан тойлаулары керек екенін біле алмай жүр. Айтсаң «заң бойынша ғой» деп бойларына шаң жуытқысы келмейді. Бізде заң деген күнде өзгереді ғой.
Алтынбек Сәрсенбаев марқұм кезінде журналистер күнін 28 -маусым күні тойлауды,ұсынып ол бекігентін де. Себебі, 1913- 1918 ж.ж. Ахмет Байтұрсынов "Қазақ" газетіне радактор болғанкездері алғашқы саны осы күні жарияланған деген мәіметтер бар. Бірақ бұған дейінгі «Дала уалияты», «Түркістан уалияты» газетері де біздің қазақ баспасөзінің тарихынан шет қалмауы керек.
Ал, бұл мерекенің күнінің ауысу себебі… Алтекең…

Баяғыда вешір дегендер болатын. Қазірде бар шығар ауылдарда. Бірақ баяғыдай емес. Біз вешір жасағанда бізге келіп тілек айтады деп 1974-ші жылғылардан бастап әр қайсысына «Пщеничный» мен «Агдамнан» дайындап қоятын едік. Біздің (84тердің) вешірге 74-терден бастап 86-ларға дейін кіріп шығар еді. Біз де сол кездерде біразына кіріп шығатынбыз. Қазір олай емес. 89 отыр ма, басқа ешкім бармайды ол жерге. Сіздерде білмеймін, бізде қазір осылай жағдай.