Ою-өрнек түрлері

Қазақ оюларының мазмұны мал өсіру мен аңшылықтың, жер-су, көшіп-қону көріністері мен күнделікті тұрмыстық заттардың бейнесін аңғартады. Барлығына дерлік мүйіз оюы үнемі араластырылып отырған.

Ою-өрнектің сыр-сипаты салынатын материялға, өрнектелінетін заттың қандай мақсатта қолданылатындығына байланысты. Мысалы, ақ түс — әділдіктің, шыншылдықтың, тазалықтың; қара түс — жердің, берекенің; жасыл түс — көктемнің, жастықтың; қызыл түс — күннің, оттың; сары түс — даналықтың, білімділіктің; көк түс — судың, ашық аспанның символдарын білдіреді.

Қошқар мүйіз — қошқардың иіле біткен қос мүйізіне ұқсайды. Мұндай ою түрі ұлттық киімдерде, текеметте, аяқ қап, сырмақ, киіз бұйымдарында кездеседі.
Жұлдыз өрнегі — аспандағы жұлдыз көрінісіне ұқсайтын болғандықтан да осылай аталған. Көбінесе клемдерде жиі қолданылады.
Сынық мүйіз — сынық жасап барып, мүйізді бейнелейтін өрнек. Ол көбінесе шым шиде, терме бауда, алашада көп кездеседі.
Балта — атауына сәйкес балтаға немесе «Г» әріпін ұқсас келеді. Кесте өнерінде қолданылады.
Тышқан із — тышқан ізіне ұқсас болады. Әже, апаларымыздың кимешек жиектеріне зер арқылы өрнектеледі.
Өсімдік пішіндес өрнектер сөмке қаптама, тыс әріздес тұрмыстық заттардағы өрнектерде кездессе, Геометриялық пішінді өрнектер тоқыма бұйымдарында көп қолданылады.
Түйемойын, қолтықша оюлар алаша, басқұр, шашбау, кілем, тұс киіз тоқуда өрнек ретінде қолданылады.

Күнпейіс Жұмахан " Қазақ сәндік қолданбалы өнер түрлерінің иллюстративтік анықтамасы" кітабынан алынды.