Елімнің жүрегі
Астана – еліміздің бас қаласы. Елорданы ауыстырғалы, 18 жыл өтті. Біраз уақыт зымырап өтіп, қаланың ішінде қандай өзгерістер орын алды, қандай мәселелер әлі де болса шешілген жоқ... Осы жайттар мен көптеген басқа салалар туралы өзімнің ой-пікірімде тоқталғым келіп тұр.
Өзім 80-жылдардың соңында Целиноград қаласында дүниеге келген едім. Арада 27 жыл өтіп, қала көз алдында өзгеріп те үлгерген екен. Ол кезде әлі де, Совет Одағынан қалған ірі кәсіпорындар баршылық: Ет комбинаты, М.Маметова фабрикасы, Целинсельмаш пен Казахсельмаш зауыттары, Целиноградтық вагон жөндеу зауыты, Целиноградтық шойын қорыту зауыты және көптеген басқа да ірі-ұсақ өндіріс орындары. Атап айтқанда, Солтүстік және Орталық Қазақстан бойынша, ең ірі өндіріс қалаларының бірі болып саналған.
Бидайды және астықты өсіру мен өңдеу саласына, Целиноградқа Совет Одағының көптеген елдерінен жастар ағылып, өздерінің ерең еңбектірінің арқасында қалаға жаңа серпіліс, дем берді. Содан қаланың Целиноград деген атауы пайда болды.
Сонда 80-90 жылдарда және 2000 жылдықтың басында, қаланың ішкі тынысы және инфрақұрылымы, бүгінгі күнмен салыстырғанда әлдеқайда басқа болған еді. Әрине, ХХ ғасыр мен ХХІ ғасырды салыстыруға да болмайды. Дегенмен, осы уақыт аралығында өмірге деген көзқарастан бөлек, елдегі саяси мен мәдени, әлеуметтік құндылықтар мен халықтың соған ойы өзгерен. Одан бөлек, жылдан-жылға ауа-райының өзгеруі де алаңдатып отыр. Қыс жұмсарып, жаз суықтана бастауы болып тұр.
Енді, бүгінгі күнге жетіп, өткен уақыттан, аманатқа тапсырылған байлықтан қолымызда не қалды?! Тек бейбіт өмір және ашық аспан. Совет Одағы құлдырағаннан кейін, елімізге үлкен дағдарыс келіп, көптеген ірі және ұсақ өндіріс орындары банкротқа ұшырап, жабыла басталды. Ел экономикасында үлкен өзгерістер орын алды. Ұлттық валюта енгізіліп, бірнеше жыл бойы, халық ашаршылық күйзеліске жақын болған еді. Сол уақытта сарабдал саясат арқасында, ел аяққа қайта нық тұрып, жалпы өмір өз қалпына келе бастаған болатын. Кебіреулер сонда ұстанған саясатқа қарсы болып, даттайтын да шығар. Бірақ ескере кететін жайт баршылық, өтіп кеткен істі қайта өзгерте алмайсын. Ал оны қазбалаудын пайдасы жоқ екенің, екінің бірі түсене бермейді. Нәтижесінде, саясатқа терең үңілмей, қаламыздың көкейтесті мәселелерімізге қайта оралсақ.
Жуырда ғана, туған қаламызға 7-ші жаңа әкім тағайындалған болатын. Елімізге танымал, индустрия мен инновацияны басқаруында еңбегі сіңген азамат – А.Исекешев мырза. Елордалықтардың күтетін үміттері орасан зор. Жалпы 6 әкім болған уақыт ішінде, қалаға келген өзгерістер сан алуан. Әрбір келіп-кеткен әкім өзіне тән қасиеттері болып, елордамыздың белгілі бір саласына үлес қосқан еді. Бірақ та кейбір салалар, қалай о бастан бастап, ақсандап жүрді, солай әлі де өкінішке орай ақсандап жүр. Атап айтқанда, жол инфрақұрылымы, кептелістер, тұрғын-үй мәселесі және көптеген басқа да ұсақ-түйек мәселелер. Енді үмітіміз үзілмей, шешілмеген мәселелер бойынша А.Исекешевтен күтетін боламыз. Күтетініміз мәселелерді жай ғана шолып тұрып уақытылы шешу емес, оны түбегейлі қарастырып, себебептерін тауып, нақты механизм іске асырылуы арқасында, мәселені толық жою.
Осы мақаламда, жалпы ғаламтордан жинақтаған туған қаламыздың 4 түрлі кезеңдерден тұратын суреттер жиынтығын, сіздердің назарларыңызға ұсынғалы отырмын.
Жалпы 4 кезеңді қарастыра келе, қаламыз қаншалықты өзгергенің және алда қалай өзгеретінің болжамдай аламыз. Әрине, өмір бір орында тұрмауына байланысты, өмір ағысы мен қағысы замаң талабына сай ауысып отырады. Одан ең бастысы, өзіміздің рухани құндылықтарымызды, қазақи дәстүрімізді жоғалтып алмасақ болғаны.
Кейбір мәселелер, қалай нақты өзгеретіні жайлы, қазірдің өзінде белгілі болып тұр. Бірақ толық түсінік алу үшін, алғашқыда қалай басталғаның, өзгеру тарихын қайта қарастырып, сонымен қатар, болашақ жоспарға қысқаша тоқтала кетсек.
Қаланы жоспарлау мен құрылысты жүргізудің бірінші кезегі елорданы ауыстыру кезінде (1997-2000 ж.) басталған, кейін америкалық мамандарды тарту арқылы ұсынылған жоспарға сәйкес жұмыстар тек 1 жыл аясында іске асырылып, үшінші кезек әлемге аты шулы болып, әлемге таңымал болды. Оның себебі, мол атағы мен абыройы бар Кисе Курокава жапон сәулетшісін елордамызға тартып, Астананың 2030 жылға дейін жоспарын сызып қойған еді. Бірақ арада бірнеше жыл өтіп, жапон сәулетшісі өзінің ұжымымен жасаған болжамдары теріс болып шықты. Сол жақ жағалауда, бойы көтеріліп келе жатқан ғимараттар арасындағы тар көшелер мен көліктерді қоятын орындарының болмауы, алғашқы үлкен мәселелерге әкеліп соқтырды. Одан кейін, 2003-2005 ж. аралығында Астана қаласының бас жоспарында ауыспалы кезең орын алды. Бас жоспарға қосымша бірнеше айналмалы жол тораптары мен басқадай көлікке қатысты ғимараттар мен нысандар енгізілген болатын. 2007 ж. Курокава ұсынған жоспар әлдейқайда өзгеріске ұшырап, қайта қаралған болатын. Әсіресе, көлік саласы мен инфрақұрылым көптеген өзгерістерге ұшыраған. Бас жоспардың бесінші кезеңі кезінде «Астанагенплан» мекемесі ат салысып, өз ойларын қосқан болатын. Дегенмен, оның өзі екі рет қайта қарастырылды. Себебі, EXPO халықаралық көрмесі өткізуге мүмкіндік алғаннан кейін, жоспарды қайта өгертуге тура келді.
Соның нәтижесінде, қала бойынша салынып жатқан ғимараттар сан алуан. Әрине, 90 жылдарда салынған үйлердің түстері мен реңдерінен әлдеқайда айырмашылықтары да байқалады. Одан бөлек үйлерді соғу стандарттары бойынша бірқатар өзгерістер орын алған еді. Сонымен қатар, замаңға сай жаңа құрылғылар мен техникалар қолданылады. Ең бастысы үйдің сапасы әлдеқайда жақсарған болатын. Бірақ, ескеретін жайт баршылық. Егер үйді BI Group сияқты алпауыт компания салған болса, онда құрылыстың аяқтау уақыты мен сапасы жағынан уайымдадуың қажеті жоқ. Ал егер де, арзан немесе ешкімге танымал емес кішігірім құрылыс компаниясы салған болса, онда құрылыс аяқтау уақыты мен сапасы жағынан алаңдауға боларлық жайт.
Сүйікті қаламыздың инфрақұрылымы, жолдағы кептелістер, ұзақ уақыт салынып жатқан үйлер сияқты бірқатар ірі мәселелер баршылық. Бірақ, құрметті оқырман, осы жайттарды өзімнің осы мақаламның келесі бөлімдерде бөліп, ажыратып көрсеткен жөн екенің санап отырмын. Онда келесі ІІ бөлімде кездескенше.
Еліміз тыныш, жұртымыз аман, мақсатымыз айқын, болашағымыз жарқын болғай ағайын!!!
Өзім 80-жылдардың соңында Целиноград қаласында дүниеге келген едім. Арада 27 жыл өтіп, қала көз алдында өзгеріп те үлгерген екен. Ол кезде әлі де, Совет Одағынан қалған ірі кәсіпорындар баршылық: Ет комбинаты, М.Маметова фабрикасы, Целинсельмаш пен Казахсельмаш зауыттары, Целиноградтық вагон жөндеу зауыты, Целиноградтық шойын қорыту зауыты және көптеген басқа да ірі-ұсақ өндіріс орындары. Атап айтқанда, Солтүстік және Орталық Қазақстан бойынша, ең ірі өндіріс қалаларының бірі болып саналған.
Бидайды және астықты өсіру мен өңдеу саласына, Целиноградқа Совет Одағының көптеген елдерінен жастар ағылып, өздерінің ерең еңбектірінің арқасында қалаға жаңа серпіліс, дем берді. Содан қаланың Целиноград деген атауы пайда болды.
Сонда 80-90 жылдарда және 2000 жылдықтың басында, қаланың ішкі тынысы және инфрақұрылымы, бүгінгі күнмен салыстырғанда әлдеқайда басқа болған еді. Әрине, ХХ ғасыр мен ХХІ ғасырды салыстыруға да болмайды. Дегенмен, осы уақыт аралығында өмірге деген көзқарастан бөлек, елдегі саяси мен мәдени, әлеуметтік құндылықтар мен халықтың соған ойы өзгерен. Одан бөлек, жылдан-жылға ауа-райының өзгеруі де алаңдатып отыр. Қыс жұмсарып, жаз суықтана бастауы болып тұр.
Енді, бүгінгі күнге жетіп, өткен уақыттан, аманатқа тапсырылған байлықтан қолымызда не қалды?! Тек бейбіт өмір және ашық аспан. Совет Одағы құлдырағаннан кейін, елімізге үлкен дағдарыс келіп, көптеген ірі және ұсақ өндіріс орындары банкротқа ұшырап, жабыла басталды. Ел экономикасында үлкен өзгерістер орын алды. Ұлттық валюта енгізіліп, бірнеше жыл бойы, халық ашаршылық күйзеліске жақын болған еді. Сол уақытта сарабдал саясат арқасында, ел аяққа қайта нық тұрып, жалпы өмір өз қалпына келе бастаған болатын. Кебіреулер сонда ұстанған саясатқа қарсы болып, даттайтын да шығар. Бірақ ескере кететін жайт баршылық, өтіп кеткен істі қайта өзгерте алмайсын. Ал оны қазбалаудын пайдасы жоқ екенің, екінің бірі түсене бермейді. Нәтижесінде, саясатқа терең үңілмей, қаламыздың көкейтесті мәселелерімізге қайта оралсақ.
Жуырда ғана, туған қаламызға 7-ші жаңа әкім тағайындалған болатын. Елімізге танымал, индустрия мен инновацияны басқаруында еңбегі сіңген азамат – А.Исекешев мырза. Елордалықтардың күтетін үміттері орасан зор. Жалпы 6 әкім болған уақыт ішінде, қалаға келген өзгерістер сан алуан. Әрбір келіп-кеткен әкім өзіне тән қасиеттері болып, елордамыздың белгілі бір саласына үлес қосқан еді. Бірақ та кейбір салалар, қалай о бастан бастап, ақсандап жүрді, солай әлі де өкінішке орай ақсандап жүр. Атап айтқанда, жол инфрақұрылымы, кептелістер, тұрғын-үй мәселесі және көптеген басқа да ұсақ-түйек мәселелер. Енді үмітіміз үзілмей, шешілмеген мәселелер бойынша А.Исекешевтен күтетін боламыз. Күтетініміз мәселелерді жай ғана шолып тұрып уақытылы шешу емес, оны түбегейлі қарастырып, себебептерін тауып, нақты механизм іске асырылуы арқасында, мәселені толық жою.
Осы мақаламда, жалпы ғаламтордан жинақтаған туған қаламыздың 4 түрлі кезеңдерден тұратын суреттер жиынтығын, сіздердің назарларыңызға ұсынғалы отырмын.
Жалпы 4 кезеңді қарастыра келе, қаламыз қаншалықты өзгергенің және алда қалай өзгеретінің болжамдай аламыз. Әрине, өмір бір орында тұрмауына байланысты, өмір ағысы мен қағысы замаң талабына сай ауысып отырады. Одан ең бастысы, өзіміздің рухани құндылықтарымызды, қазақи дәстүрімізді жоғалтып алмасақ болғаны.
Кейбір мәселелер, қалай нақты өзгеретіні жайлы, қазірдің өзінде белгілі болып тұр. Бірақ толық түсінік алу үшін, алғашқыда қалай басталғаның, өзгеру тарихын қайта қарастырып, сонымен қатар, болашақ жоспарға қысқаша тоқтала кетсек.
Қаланы жоспарлау мен құрылысты жүргізудің бірінші кезегі елорданы ауыстыру кезінде (1997-2000 ж.) басталған, кейін америкалық мамандарды тарту арқылы ұсынылған жоспарға сәйкес жұмыстар тек 1 жыл аясында іске асырылып, үшінші кезек әлемге аты шулы болып, әлемге таңымал болды. Оның себебі, мол атағы мен абыройы бар Кисе Курокава жапон сәулетшісін елордамызға тартып, Астананың 2030 жылға дейін жоспарын сызып қойған еді. Бірақ арада бірнеше жыл өтіп, жапон сәулетшісі өзінің ұжымымен жасаған болжамдары теріс болып шықты. Сол жақ жағалауда, бойы көтеріліп келе жатқан ғимараттар арасындағы тар көшелер мен көліктерді қоятын орындарының болмауы, алғашқы үлкен мәселелерге әкеліп соқтырды. Одан кейін, 2003-2005 ж. аралығында Астана қаласының бас жоспарында ауыспалы кезең орын алды. Бас жоспарға қосымша бірнеше айналмалы жол тораптары мен басқадай көлікке қатысты ғимараттар мен нысандар енгізілген болатын. 2007 ж. Курокава ұсынған жоспар әлдейқайда өзгеріске ұшырап, қайта қаралған болатын. Әсіресе, көлік саласы мен инфрақұрылым көптеген өзгерістерге ұшыраған. Бас жоспардың бесінші кезеңі кезінде «Астанагенплан» мекемесі ат салысып, өз ойларын қосқан болатын. Дегенмен, оның өзі екі рет қайта қарастырылды. Себебі, EXPO халықаралық көрмесі өткізуге мүмкіндік алғаннан кейін, жоспарды қайта өгертуге тура келді.
Соның нәтижесінде, қала бойынша салынып жатқан ғимараттар сан алуан. Әрине, 90 жылдарда салынған үйлердің түстері мен реңдерінен әлдеқайда айырмашылықтары да байқалады. Одан бөлек үйлерді соғу стандарттары бойынша бірқатар өзгерістер орын алған еді. Сонымен қатар, замаңға сай жаңа құрылғылар мен техникалар қолданылады. Ең бастысы үйдің сапасы әлдеқайда жақсарған болатын. Бірақ, ескеретін жайт баршылық. Егер үйді BI Group сияқты алпауыт компания салған болса, онда құрылыстың аяқтау уақыты мен сапасы жағынан уайымдадуың қажеті жоқ. Ал егер де, арзан немесе ешкімге танымал емес кішігірім құрылыс компаниясы салған болса, онда құрылыс аяқтау уақыты мен сапасы жағынан алаңдауға боларлық жайт.
Сүйікті қаламыздың инфрақұрылымы, жолдағы кептелістер, ұзақ уақыт салынып жатқан үйлер сияқты бірқатар ірі мәселелер баршылық. Бірақ, құрметті оқырман, осы жайттарды өзімнің осы мақаламның келесі бөлімдерде бөліп, ажыратып көрсеткен жөн екенің санап отырмын. Онда келесі ІІ бөлімде кездескенше.
Еліміз тыныш, жұртымыз аман, мақсатымыз айқын, болашағымыз жарқын болғай ағайын!!!
1 пікір